In dit onderzoek werd de invloed van sociale media op het illegaal druggebruik van jongvolwassenen geanalyseerd. Er werd niet enkel naar het effectieve gebruik gekeken maar ook naar de attitude en perceptie van jongvolwassenen. Doordat er amper onderzoeken te vinden waren omtrent dit onderwerp, was dit eerder een exploratief onderzoek naar mogelijke verbanden tussen sociale media en illegaal druggebruik.
In deze thesis werd er getracht om 3 onderzoeksvragen te beantwoorden. Hieronder worden ze opgesomd waarna de conclusie per onderzoeksvraag wordt samengevat.
- Hoe heeft sociale media een invloed op het illegaal druggebruik van jongvolwassenen? - Hoe vinden jongvolwassenen dat illegale drugs worden afgebeeld op sociale media? - Welke rollen neemt sociale media aan in verband met illegale drugs bij jongvolwassenen? De eerste vraag die werd beantwoord was “Hoe heeft sociale media een invloed op het illegaal druggebruik van jongvolwassenen?”. Een belangrijke ontdekking was dat het zien van drugscontent op sociale media, samengaat met (frequenter) gebruik van illegale drugs. Dit verband werd reeds aangetoond bij alcohol maar komt dus eveneens voor bij illegale drugs. Jongvolwassenen die vaker illegale drugs gebruiken, gaan zelf ook meer op zoek naar druggerelateerde content voor entertainment doeleinden. Dit toont aan dat ze anders omgaan met deze content dan de jongvolwassenen die geen drugs gebruiken of in mindere mate gebruiken. Het zien van illegale drugscontent kan leiden tot normalisering en meer gebruik. Een andere belangrijke invloed op het gebruik is die van peers. Jongvolwassenen die hun vrienden illegale drugs zien gebruiken, hebben een grotere kans zelf ook (frequenter) illegale drugs te gebruiken.
De social norm theory (Bandura & Walters, 1977) en de social learning theory (Bandura & Walters, 1977) kunnen voor dit fenomeen een verklaring bieden. De social norm theory kan hier worden betrokken doordat het zien van illegaal druggebruik van vrienden op sociale media, het individueel gedrag beïnvloedt. De percepties van de jongvolwassenen worden bijgesteld aan de hand van de geziene content op sociale media. De jongvolwassenen vertonen dan hoger risicovol gedrag op basis van deze foutieve percepties. De social learning theory sluit hierbij aan en verklaart dat door het zien van het illegaal druggebruik, jongvolwassenen deze gedragingen leren en imiteren.
De tweede onderzoeksvraag hield zich bezig met de voorstelling van illegale drugs op sociale media. Aan de hand van drugmemes werd nagegaan hoe jongvolwassenen vinden dat illegale drugs worden afgebeeld en wat hun mening hieromtrent is. Dergelijke memes blijken regelmatig voor te komen op sociale media. Aan de hand van dit onderzoek kan er besloten worden dat er een normalisering van illegale drugcontent op te merken is bij jongvolwassenen die ooit illegale drugs gebruikt hebben. Deze jongvolwassenen vonden drugmemes vaker leuker dan degene die geen illegale drugs gebruikt hebben. Het leuk vinden van een meme over een bepaalde drug was ook mede-afhankelijk van het feit of ze die specifieke illegale drug reeds hadden gebruikt. De niet-druggebruikers stonden negatiever tegenover drugmemes. Daarnaast wordt er meer genormaliseerd bij degene die frequenter illegale drugs gebruiken.
De cultivatietheorie (Gerbner et al., 1986) kan hierbij betrokken worden als verklaring. De blootstelling aan positieve content op sociale media, kan zorgen voor een aangepaste kijk op de sociale werkelijkheid. Door het regelmatig zien van illegale drugs op sociale media, ontstaat de idee dat illegale drugs veel meer voorkomen dan in de werkelijkheid. De theorie van Slater (2007) biedt hiervoor ondersteuning. De theorie van de spiraal van wederzijdse versterking wijst op het wederkerend effect van sociale media. De jongvolwassene vindt content in verband met illegale drugs leuk, waarna hij steeds weer op zoek gaat naar dergelijke content. Het vermeerderde aantal drugscontent op sociale media kan dan leiden tot het gevolg uitgelegd door de cultivatietheorie.
De laatste onderzoeksvraag was met betrekking tot de verschillende rollen van sociale media. Sociale media kunnen verschillende rollen spelen in verband met illegale drugs. Eén daarvan is sensibiliseren. De resultaten toonden aan dat ze bereid waren om hun druggebruik aan te passen door sensibiliseringscontent. Momenteel zijn er weinig jongvolwassenen die preventie en gezondheidsgerelateerde posts in verband met illegale drugs tegenkomen. Daarnaast was er ook geen verband tussen druggebruikers en het zien van gezondheidsgerelateerde posts en amper een correlatie met preventie. Dit betekent dat zulke content niet bij de juiste target groep terechtkomt. Het belang van het type afzender rond sensibiliseren werd ook duidelijk in het onderzoek. Bijna elke jongvolwassene die zijn mening of druggebruik zou herzien, zou dit enkel doen als het van een legitieme afzender komt. De mogelijkheid sociale media te gebruiken om te sensibiliseren en te waarschuwen rond illegale drugs blijkt momenteel dus een onbenutte opportuniteit.
Een tweede rol van sociale media is als online drugsmarkt. Uit de resultaten werd duidelijk dat dit een belangrijke en gemakkelijke manier is om tegenwoordig aan illegale drugs te geraken.
Sociale media wordt niet enkel gebruikt om illegale drugs te zoeken en te kopen maar ook om nieuwe kopers actief te zoeken. Jongvolwassenen worden op sociale media aangesproken met de vraag of ze illegale drugs willen kopen. Daarnaast worden jongvolwassenen ook via sociale media als tussenpersoon gebruikt. Meer dan een derde van respondenten werd namelijk ooit al gevraagd om illegale drugs te regelen.
De derde rol van sociale media die in deze thesis werd verduidelijkt is die van entertainment. Deze rol werd reeds aangekaart bij de tweede onderzoeksvraag.
Het is met zekerheid dat er kan gezegd worden dat er een invloed is van sociale media op het illegaal druggebruik en de perceptie van illegale drugs bij jongvolwassenen. Verder onderzoek is zeker nodig door enerzijds de beperkingen van dit onderzoek (onmogelijkheid om causaliteit aan te tonen, verkennende aard van het onderzoek) en anderzijds de verschillende en veelzijdige aspecten aan sociale media (zoals drugsmarkt, entertainment, invloed van peers). Daarnaast werd het duidelijk dat sociale media het potentieel heeft om een doeltreffend medium te zijn in functie van preventie en sensibilisering. Ook dit perspectief vereist meer onderzoek.