Vanuit het theoretisch kader is onderzocht of er een positief verband bestaat tussen integrated reporting en de beurswaarde Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Tot slot is onderzocht of het verband tussen integrated reporting en de beurswaarde sterker is voor ondernemingen in een MVO-gevoelige bedrijfssector.
Integrated reporting (IR) krijgt steeds meer aandacht van academici en stakeholders. Een integrated report is het resultaat van het integrated thinking proces. Integrated thinking wordt gezien als een nieuwe manier van denken als het gaat om waardecreatie van een onderneming. Belangrijk hierbij is dat de onderneming zich richt op financiële en niet-financiële waardecreatie op de korte, middellange en lange termijn voor zowel de onderneming als het maatschappelijk belang. De onderneming dient integrated thinking onderdeel te maakt van de bedrijfsstrategie en eventueel het businessmodel. De vraag die in dit onderzoek centraal staat:
Heeft integrated reporting een positief effect op de beurswaarde van Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen?
De resultaten van het onderzoek tonen aan dat er geen positief significant verband tussen de kwaliteit van integrated reporting en de beurswaarde van een onderneming. In de correlatiematrix (hoofdstuk 4) is tussen de IR-score en de logaritme van de beurswaarde een lage positieve correlatie waargenomen (0.30 < r < 0.50: lage correlatie). Uit de regressie analyse zijn geen significante associaties waargenomen tussen integrated reporting en de beurswaarde. De coëfficiënten zijn soms zelfs negatief wat zou kunnen betekenen dat een hogere kwaliteit van integrated reporting leidt tot een lagere beurswaarde. Er is geen ondersteuning voor hypothese 1 dat er een positief verband is tussen integrated reporting en de beurswaarde. Een verklaring voor de niet-significantie
zou zijn dat onbekende factoren ook een rol spelen in de regressie analyse en van significante invloed zijn op de coëfficiënten van integrated reporting.
In de correlatiematrix is ook geen positief significant verband gevonden tussen de integrated reporting en de Tobins’Q (H2), de correlatie is zelfs negatief (- 0.16). Uit de regressie analyse is geen significante associatie waargenomen tussen integrated reporting en Tobin’s Q. De coëfficiënten zijn weliswaar positief, wat zou kunnen betekenen dat een hogere kwaliteit van integrated reporting leidt tot een hogere beurswaarde op langere termijn. Er is echter geen significant verband tussen integrated reporting en Tobin’s Q.
Evenmin wordt voor hypothese 3 een positieve relatie gevonden tussen de kwaliteit van integrated reporting en een onderneming in een MVO-gevoelige bedrijfssector. De coëfficiënten zijn weliswaar positief, wat zou kunnen betekenen dat de kwaliteit van integrated reporting voor ondernemingen in een MVO-gevoelige bedrijfssectoren (energie, industriële goederen of bouw en maritiem) hoger is, wat kan leiden tot een hogere beurswaarde. Er is echter geen significant verband tussen integrated reporting en beurswaarde, specifiek voor MVO-gevoelige bedrijfssectoren.
6.2 Discussie
Dit onderzoek is bedoeld om meer inzicht te verschaffen in het verband tussen de ontwikkelingen op het gebied van integrated reporting en de waardering hiervan, uitgedrukt in de beurswaarde van de onderneming. Heeft integrated reporting een positief effect van op de beurswaarde van Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen? Gezien het feit dat integrated reporting veelal vrijwillig van aard is, zijn inzichten in de relatie tussen integrated reporting en de beurswaarde relevant voor strategische en financiële besluitvorming. Volgens de agency theory zullen bestuurders van ondernemingen die beloond worden voor het verschaffen van meer informatie dit doen. Immers zijn bestuurlijke acties nodig om aandeelhoudersrendementen te maximaliseren. De uitkomsten van het onderzoek laten andere resultaten zien. Zoals genoemd in het onderzoek van Baggen (2017) kan dit met verschillende factoren te maken hebben. Vanuit de theorie wordt een negatieve relatie voorspeld, financiële markten herkennen greenwashing (een onderneming doet zich groener of maatschappelijk verantwoorder voor dan deze daadwerkelijk is) en beoordelen dit negatief.
Naast sociale en politieke theorieën kan er ook vanuit economische theorie een verklaring worden gegeven betreffende de uitkomsten van het onderzoek. Het zo juist, volledig en relevant mogelijk opstellen van een integrated report kost extra geld voor de onderneming. Dit resulteert in extra kosten en dus een verlaging van de opbrengsten. De coëfficiënten van de regressie analyse
hypothese 3 zijn positief, wat zou kunnen aantonen dat de kwaliteit van integrated reporting voor ondernemingen in een MVO-gevoelige bedrijfssectoren (energie, industriële goederen of bouw en maritiem) hoger is, wat kan leiden tot een hogere beurswaarde. Ioannou & Serafeim (2015) zien een steeds positievere trend in de aanbevelingen van analisten op duurzaamheid door de opkomst van de stakeholderoriëntatie. De bevindingen van dat onderzoek ondersteunen ook het institutionele perspectief dat zich richt op hoe financiële markten beleidsmaatregelen waarnemen en beoordelen, zoals de maatregelen die betrekking hebben op MVO.
Dit onderzoek draagt bij aan de bestaande literatuur en geeft inzicht in de verbanden tussen integrated reporting en de beurswaarde van ondernemingen op de Nederlandse financiële markten. De resultaten van dit onderzoek tonen geen positief significant verband tussen integrated reporting en de beurswaarde. Een van de beperkingen van dit onderzoek is dat er uitsluitende gekeken is naar Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen waardoor generalisatie buiten dit kader niet zomaar mogelijk is.
6.3 Aanbevelingen
De resultaten uit dit onderzoek kunnen van waarde zijn voor zowel beursgenoteerde als niet beursgenoteerde ondernemingen en hun stakeholders. Dit maakt het onderzoek relevant als het gaat om strategische keuzes voor het management omtrent integrated reporting, rekening houden met de omgeving, continuïteit en waardecreatie van de onderneming. Omdat er geen positief verband tussen integrated reporting en de beurswaarde is, zouden ondernemingen kunnen overwegen om af te zien van integrated reporting. Volgens de agency theory zal de agent (bestuurder van de onderneming) de negatieve gevolgen van informatieasymmetrie willen verminderen door juiste, volledige, tijdige en relevante verslaggeving (informatie voorziening) van de onderneming. De toepassing van intergrated reporting vertaalt zich niet (direct) in een stijgende beurswaarde.
Integrated reporting is veelal vrijwillig van aard en wordt met name vanuit een strategische overweging toegepast binnen een onderneming. De toekomst van integrated reporting en daarmee een mogelijke wereldwijde toepassing in de praktijk zal echter afhangen van de ontwikkeling van passende rapportagehulpmiddelen en modellen die het centrale idee van integrated reporting faciliteren. Volgens José Luis Blasco, Global Head KPMG Sustainability Services, gaan landen die nog geen rapportageverplichtingen hebben op het gebied van integrated reporting, deze waarschijnlijk introduceren. Landen die het al hebben, gaan dit waarschijnlijk versterken en nieuwe eisen invoeren voor het rapporteren over kritieke problemen zoals klimaatverandering en mensenrechten. Vrijwillige kaders zullen waarschijnlijk verplicht worden. Niveaus van
openbaarmaking zullen waarschijnlijk blijven stijgen. Alle ontwikkelingen op het gebied van integrated reporting hebben invloed op de strategische keuzes van bestuurders van ondernemingen met een langere termijn visie. Ondernemingen moeten ervoor zorgen dat zij mee gaan met globale rapportagetrends en kunnen anticiperen en reageren op veranderingen. Dit soort informatie zegt veel meer over hoe een onderneming waarde creëert voor nu en voor de lange termijn. De onderneming kan hiermee ook haar voortbestaan veiligstellen. Ondernemingen reageren namelijk op de druk van externe stakeholders en zijn daarmee bezig om aan te tonen dat de onderneming verantwoord bezig is (Thorne, 2014).
Tot slot kunnen de resultaten van dit onderzoek ook waarde toevoegen als het gaat om wet- en regelgeving. Met name ondernemingen met een verhoogd risico op milieuovertredingen staan onder verhoogd toezicht op hun gedrag voor hun omgeving. Als ondernemingen geen informatie verstrekken over de duurzaamheidsprestatie zullen investeerders uitgaan van het minst gunstige scenario. Momenteel blijken financiële markten niet te reageren op integrated reporting, ook niet in MVO-gevoelige bedrijfssectoren. Juist door veranderende wet- en regelgeving op het gebied van verslaglegging kan leiden tot nieuwe reacties van zowel ondernemingen als haar stakeholders.
6.4 Vervolgonderzoek
Een aanvullende onderzoek met (recente) data uit zowel Nederland als andere landen zou meer inzicht kunnen geven in verder verband tussen integrated reporting en de beurswaarde. Vanuit de stakeholders wordt er momenteel meer gevraagd van ondernemingen op het gebied van verslaglegging. De huidige maatschappij vraagt steeds meer op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Mede door toekomstige wijzigingen in wet- en regelgeving zouden de resultaten er heel anders uit komen te zien dan nu.
De onderzochte literatuur in het theoretisch kader laat veelal positieve trends en verbanden zien op het gebied van integrated reporting ontwikkelingen en de invloed van stakeholders hierop. Volgens de voluntary disclosure betreft het verstrekken van additionele informatie bij het jaarverslag om de interesse te wekken bij onder andere financiële analisten en investeerders. Ondernemingen kunnen extra informatie opnemen in het jaarverslag en openbaar maken wanneer deze informatie niet aan verplichte verslaggevingseisen hoeft te voldoen. De legitimacy theory bekijkt juist de onderneming vanuit de positie die de onderneming inneemt in de maatschappij en vervolgens de acceptatie van de maatschappij van de onderneming. De kleine maar positieve coëfficiënten bij hypothese 2 en 3 kunnen een voorbode zijn voor het sterker wordend verband tussen integrated reporting en een hogere beurswaarde over een langere termijn. Dit geldt met
name voor ondernemingen binnen de MVO-gevoelige bedrijfssector. Tot slot zou er in een vervolgonderzoek aandacht besteed kunnen worden aan (economische) onbekende factoren die ook een rol spelen in de regressie analyse en van significante invloed zouden kunnen zijn.
Referenties
Andriof, J., Waddock, S., & Rahman, S. S. (Eds.). (2002). Unfolding stakeholder thinking: theory, responsibility and engagement. Greenleaf Publishing.
Baggen, S. (2017). De invloed van de kwaliteit van sustainability reporting op beurskoersen, in een setting van toenemende aandacht voor duurzaamheid en regelgeving.
Berthelot, S., Coulmont, M., & Serret, V. (2012). Do Investors Value Sustainability Reports? A Canadian Study. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 19(6), 355- 363.
Beyer, A., Cohen, D. A., Lys, T. Z., & Walther, B. R. (2010). The financial reporting environment: Review of the recent literature. Journal of accounting and economics, 50(2), 296-343.
Cheng, M., Green, W., Conradie, P., Konishi, N., & Romi, A. (2014). The international integrated reporting framework: key issues and future research opportunities. Journal of International Financial Management & Accounting, 25(1), 90-119.
Clarkson, P. M., Overell, M. B., & Chapple, L. (2011). Environmental reporting and its relation to corporate environmental performance. Abacus, 47(1), 27-60.
Cohen, J. R., Holder-Webb, L. L., Nath, L., & Wood, D. (2012). Corporate reporting of nonfinancial leading indicators of economic performance and sustainability. Accounting Horizons, 26(1), 65-90.
De Klerk, M., de Villiers, C. & van Staden, C. (2015). The influence of corporate social responsibility disclosure on share prices. Pacific Accounting Review, 27(2), 208-228.
De Villiers, C., & Marques, A. (2016). Corporate social responsibility, country-level predispositions, and the consequences of choosing a level of disclosure. Accounting and Business Research, 46(2), 167-195.
Dhaliwal, D. S., Li, O. Z., Tsang, A., & Yang, Y. G. (2011). Voluntary nonfinancial disclosure and the cost of equity capital: The initiation of corporate social responsibility reporting. The accounting review, 86(1), 59-100.
Dhaliwal, D. S., Radhakrishnan, S., Tsang, A., & Yang, Y. G. (2012). Nonfinancial disclosure and analyst forecast accuracy: International evidence on corporate social responsibility disclosure. The Accounting Review, 87(3), 723-759.
Donaldson, L., & Davis, J. H. (1991). Stewardship theory or agency theory: CEO governance and shareholder returns. Australian Journal of management, 16(1), 49-64.
Eccles, R. G., & Krzus, M. P. (2010). Integrated reporting for a sustainable strategy: One Report has the potential to significantly change how companies operate and investors think, shifting
the focus from that of meeting short-term financial goals to developing a long-term business strategy that not only makes a commitment to corporate social responsibility, but also to a sustainable society. Financial executive, 26(2), 28-33.
Eng, L. L., & Mak, Y. T. (2003). Corporate governance and voluntary disclosure. Journal of accounting and public policy, 22(4), 325-345.
Gietl, S., Goettsche, M., Habisch, A., Roloff, M., & Schauer, M. (2012). Does CSR reporting destroy firm value? Empirical evidence on GRI-aligned European firms.
Hassel, L., Nilsson, H., & Nyquist, S. (2005). The value relevance of environmental performance. European Accounting Review, 14(1), 41-61.
Haller, A., & van Staden, C. (2014). The value added statement–an appropriate instrument for Integrated Reporting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27(7), 1190-1216. Hughen, L., Lulseged, A., & Upton, D. R. (2014). Improving stakeholder value through
sustainability and integrated reporting. The CPA journal, 84(3), 57.
IIRC (2013b), Consultation Draft Framework, IIRC, London, available at: www.theIIRC.org. Ioannou, I., & Serafeim, G. (2015). The impact of corporate social responsibility on investment
recommendations: analysts' perceptions and shifting institutional logics. Strategic Management Journal, 36, 1053-1081.
Jose, M. L., Nichols, L. M., & Stevens, J. L. (1986). Contributions of diversification, promotion, and R&D to the value of multiproduct firms: A Tobin's q approach. Financial Management, 33-42.
KPMG. (2011). KPMG International Survey of Corporate Responsibility Reporting 2011 kpmg.com.
KPMG. (2017). The KPMG Survey of Corporate Responsibility Reporting 2017 kpmg.com/crreporting.
Malkiel, B. G., Furstenberg, G. M., & Watson, H. S. (1979). Expectations, Tobin's q, and industry investment. The Journal of Finance, 34(2), 549-561.
Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (2017). Transparantiebenchmark 2017. De Kristal 2017. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, available at: www.transparantiebenchmark.nl.
Morsing, M., & Schultz, M. (2006). Corporate social responsibility communication: stakeholder information, response and involvement strategies. Business Ethics: A European Review, 15(4), 323-338.
NEMACC (2013). De netto-voordelen van integrated reporting voor het MKB. Onderzoeksrapportage over het belang van integrated thinking en integrated reporting voor het midden- en kleinbedrijf in Nederland.
O’Donovan, G. (2002). Environmental disclosures in the annual report: Extending the applicability and predictive power of legitimacy theory. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 15(3), 344-371.
Ohlson, J. A. (1995). Earnings, Book Values, and Dividends in Equity Valuation. Contemporary Accounting Research, 11(2), 661-687.
Perrini, F., & Tencati, A. (2006). Sustainability and stakeholder management: the need for new corporate performance evaluation and reporting systems. Business Strategy and the Environment, 15(5), 296-308.
PricewaterhouseCoopers. (2009). Transparantiebenchmark 2009 Maatschappelijke verslaggeving. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Siegel, J. J. (2016). The Shiller CAPE ratio: A new look. Financial Analysts Journal, 72(3), 41-50. Solomon, J. F., & Solomon, A. (2006). Private social, ethical and environmental disclosure.
Accounting, Auditing & Accountability Journal, 19(4), 564-591.
Thorne, L. e. a. (2014). Motivations for issuing standalone CSR reports: a survey of Canadian firms. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27, 686-714.
Tricker, R. B., & Tricker, R. I. (2015). Corporate governance: Principles, policies, and practices. Oxford University Press, USA.
Yeldar, R. (2012). The value of extra-financial disclosure. What investors and analysts said, Accounting for Sustainability, Global Reporting Initiative, Radley Yelda.
Appendices
Appendix 1
AEX AMX AScX
Aalberts Industries N.V. Air France - KLM Accell Group
ABN AMRO Group N.V. Aperam AMG Advanced Metallurg. Gr. NV
Aegon N.V. Arcadis N.V. Amsterdam Commodities N.V.
Koninklijke Ahold Delhaize N.V. ASM International N.V. Avantium
AKZO Nobel N.V. ASR Nederland N.V. Basic-Fit N.V.
ALTICE BE Semiconductor Indus. N.V. Beter Bed Holding N.V.
ArcelorMittal Netherlands B.V. Corbion N.V. Binckbank
ASML Eurocommercial Properties Brunel International N.V.
GALAPAGOS Flow Traders N.V. Fagron
Gemalto N.V. Fugro N.V. ForFarmers N.V.
Heineken N.V. GrandVision N.V. Heijmans
ING Groep IMCD Holding B.V. Hunter Douglas N.V.
Koninklijke Boskalis Westminster N.V. Intertrust N.V. ICT Automatisering
DSM N.V. Royal BAM Group Kas Bank N.V.
KPN OCI Kendrion N.V.
Koninklijke Philips N.V. Philips Lighting N.V. Lucas Bols N.V.
Koninklijke Vopak N.V. PostNL Nedap N.V.
NN GROUP Refresco Group N.V. Nieuwe Steen inv
Randstad Holding N.V. Koninklijke Wessanen N.V. Ordina N.V.
RELX Group N.V. Sligro Food Group N.V. Probiodrug
Royal Dutch Shell TKH Group N.V. Sif Holding N.V.
SBM Offshore TomTom N.V. Stern Groep N.V.
Unibail Rodamco VolkerWessels Takeaway.com N.V.
Unilever N.V. WDP Van Lanschot Bankiers
Appendix 2
Bedrijven 2012 2013 2014 2015 2016
Aalberts Industries N.V. 93 65 81 80 87
ABN AMRO Group N.V. 176 155 171 188 193
Accell Group 143 136 139 141 138
Aegon N.V. 177 170 185 186 184
Koninklijke Ahold Delhaize N.V. 176 168 168 182 169
Air France - KLM 168 168 166 184 179
AKZO Nobel N.V. 198 193 196 184 190
ALTICE - - - - 71
AMG Advanced Metallurg. Gr. NV 86 76 59 33 70
Amsterdam Commodities N.V. 17 33 55 78 92 Aperam 80 90 100 116 112 Arcadis N.V. 135 83 111 131 146 ArcelorMittal Netherlands B.V. 106 - - - - ASM International N.V. 41 37 58 126 155 ASML 166 147 153 161 165 ASR Nederland N.V. 79 74 91 164 177 Basic-Fit N.V. - - - - 55 BE Semiconductor Indus. N.V. 60 110 92 78 112
Beter Bed Holding N.V. 123 115 116 115 108
Binckbank - 60 55 66 59 Brunel International N.V. 37 43 54 104 118 Corbion N.V. - 110 119 146 159 Eurocommercial Properties 58 85 76 74 79 Fagron - 38 30 33 19 Flow Traders N.V. - - - 23 69 ForFarmers N.V. 73 58 80 95 117 Fugro N.V. 71 103 83 76 112 GALAPAGOS - - 53 53 44 Gemalto N.V. - 88 80 111 130 GrandVision N.V. - - - 76 147 Heijmans 176 156 173 185 189 Heineken N.V. 193 186 182 189 183 Hunter Douglas N.V. 18 30 - - - ICT Automatisering 45 24 50 59 74 IMCD Holding B.V. - - - - - ING Groep 188 172 181 186 187 Intertrust N.V. - - - - 42
Bedrijven 2012 2013 2014 2015 2016
Kas Bank N.V. 34 23 32 82 146
Kendrion N.V. 142 158 167 164 182
Royal BAM Group 195 192 193 191 199
Koninklijke Boskalis Westminster N.V. 184 157 143 173 178
DSM N.V. 195 175 179 189 191 KPN 196 193 192 189 191 Koninklijke Philips N.V. 198 189 195 186 187 Koninklijke Vopak N.V. 143 110 131 130 129 Lucas Bols N.V. - - - 44 59 Nedap N.V. 64 87 67 61 59 NN GROUP - - 157 176 183
Nieuwe Steen inv 65 51 51 29 47
OCI - 38 36 60 72 Ordina N.V. 84 147 150 152 178 Philips Lighting N.V. - - - - 188 PostNL 176 168 177 176 184 Probiodrug - - - - 30 Randstad Holding N.V. 144 146 140 157 163 Refresco Group N.V. 69 42 44 45 75 RELX Group N.V. - 145 139 140 152
Royal Dutch Shell 183 141 146 135 132
Koninklijke Wessanen N.V. 175 161 161 180 176
SBM Offshore 95 97 167 171 176
Sif Holding N.V. - - - - 20
Sligro Food Group N.V. 138 120 112 131 131
Stern Groep N.V. 91 81 70 112 131 Takeaway.com N.V. - - - - 25 TKH Group N.V. 83 125 128 164 174 TomTom N.V. 85 26 67 53 83 Unibail Rodamco 127 151 157 105 122 Unilever N.V. 161 191 194 193 185
Van Lanschot Bankiers 186 183 180 187 193
Vastned Retail N.V. 49 55 73 85 133
VolkerWessels 182 173 166 183 180
WDP - - - - 52
Wereldhave Manag. Holding B.V. 44 111 105 115 128
Appendix 3
Bedrijven 2012 2013 2014 2015 2016
Aalberts Industries N.V. 1.718 2.563 2.713 3.515 3.408 ABN AMRO Group N.V. - - - 19.430 19.790 Accell Group 318 327 338 532 566 Aegon N.V. 9.166 14.626 13.431 11.229 10.846 Koninklijke Ahold Delhaize N.V. 10.753 13.846 13.196 16.249 25.664 Air France - KLM 2.200 2.300 2.391 2.100 1.600 AKZO Nobel N.V. 11.851 13.511 13.987 15.273 14.977 ALTICE - - 16.181 10.881 18.310 AMG Advanced Metallurg. Gr. NV 179 213 187 249 418 Amsterdam Commodities N.V. 323 389 452 557 502 Aperam 906 1.044 1.940 2.550 3.386 Arcadis N.V. 1.325 1.917 2.072 1.558 1.147 ArcelorMittal Netherlands B.V. 62.223 64.044 45.465 19.517 64.993 ASM International N.V. 1.713 1.511 2.214 2.281 2.720 ASML 20.153 30.402 39.162 35.772 46.841 ASR Nederland N.V. - - - - 3.390 Basic-Fit N.V. - - - - 876 BE Semiconductor Indus. N.V. 232 329 742 743 1.267 Beter Bed Holding N.V. 288 384 375 492 370 Binckbank 463 574 500 564 391 Brunel International N.V. 885 1.079 671 837 776 Corbion N.V. 1.136 1.108 857 1.337 1.523 Eurocommercial Properties 1.236 1.320 1.504 1.920 1.789 Fagron 473 867 1.091 227 698 Flow Traders N.V. - - - 2.110 1.523 ForFarmers N.V. - - - - 707 Fugro N.V. 3.624 3.663 1.460 1.274 1.230 GALAPAGOS 446 456 469 2.187 2.819 Gemalto N.V. 5.718 7.042 5.979 4.919 4.939 GrandVision N.V. - - - 7.038 5.319 Heijmans 122 203 174 175 118 Heineken N.V. 29.071 28.270 33.955 45.372 41.046 Hunter Douglas N.V. 1.045 1.166 1.222 1.282 1.894 ICT Automatisering 28 42 51 73 95 IMCD Holding B.V. - - 1.410 1.792 2.129 ING Groep 26.845 38.556 41.791 48.000 51.848 Intertrust N.V. - - - 1.727 1.538 x 1.000.000
Bedrijven 2012 2013 2014 2015 2016
Kas Bank N.V. 110 153 155 168 133 Kendrion N.V. 186 309 280 320 358 Royal BAM Group 779 1.019 698 1.390 1.193 Koninklijke Boskalis Westminster N.V. 3.648 4.619 5.588 4.727 4.291 DSM N.V. 8.307 10.370 9.187 8.396 10.334 KPN 5.320 10.005 11.222 14.912 12.016 Koninklijke Philips N.V. 19.042 24.989 22.576 21.937 26.960 Koninklijke Vopak N.V. 6.815 5.436 5.508 5.071 5.737 Lucas Bols N.V. - - - 278 216 Nedap N.V. 196 201 179 206 224 NN GROUP - - 10.096 10.900 10.781 Nieuwe Steen inv 416 659 528 570 514 OCI - 9.513 7.391 5.230 3.676 Ordina N.V. 103 175 116 99 196 Philips Lighting N.V. - - - - 3.500 PostNL 1.284 1.826 1.367 1.545 1.812 Probiodrug - - 130 130 184 Randstad Holding N.V. 4.784 8.366 7.215 10.529 9.431 Refresco Group N.V. - - - 1.287 1.171 RELX Group N.V. 6.442 8.680 10.121 11.313 13.931 Royal Dutch Shell 162.666 73.477 174.566 133.359 212.349 Koninklijke Wessanen N.V. 167 216 399 711 1.011 SBM Offshore 2.624 4.261 2.490 2.687 3.356 Sif Holding N.V. - - - - 395 Sligro Food Group N.V. 963 1.248 1.383 1.474 1.464 Stern Groep N.V. 82 88 77 107 105 Takeaway.com N.V. - - - - 1.015 TKH Group N.V. 747 981 1.108 1.588 1.610 TomTom N.V. 843 1.144 1.235 2.651 1.986 Unibail Rodamco 16.805 18.116 20.900 23.100 22.500 Unilever N.V. 84.095 83.800 92.900 113.400 110.200 Van Lanschot Bankiers 576 732 714 871 821 Vastned Retail N.V. 623 628 713 806 702 VolkerWessels - - - - 1.900 WDP - - - 1.504 1.800 Wereldhave Manag. Holding B.V. 1.041 1.239 1.996 2.082 1.722 Wolters Kluwer N.V. 4.672 6.263 7.653 9.348 10.391 x 1.000.000