Het eerste doel van dit onderzoek was het empirisch verhelderen van het concept tabloidstijlnieuws ten opzichte van gerelateerde concepten, door het benoemen van verschillende visies uit de
Human-interest NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Geen human-interest NU.nl De Telegraaf De Volkskrant 457,00 400,00 533,00 277,00 217,00 238,50 341,00 110,00 577,82 825,25 674,50 382,69 437,71 438,21 625,15 165,28 514,26 988,34 440,24 380,31 655,00 522,26 879,21 174,67 Stijl Vooral emotieloos NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Mix NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Vooral emotioneel NU.nl De Telegraaf De Volkskrant 235,00 243,00 343,50 112,00 238,00 200,00 527,00 119,00 227,50 135,00 323,00 199,50 416,51 461,05 501,71 168,68 519,21 229,86 830,16 188,17 559,17 453,50 828,30 282,61 548,51 578,14 613,86 164,74 682,67 115,61 818,51 232,17 1022,27 699,68 1387,90 335,98 Volledig neutraal NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Mix NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Volledig partijdig NU.nl De Telegraaf De Volkskrant 207,00 97,00 364,00 121,00 300,00 561,00 551,00 123,00 238,00 225,00 334,50 113,00 457,86 206,00 1030,19 207,50 522,03 752,20 671,30 200,56 425,45 414,41 550,112 187,45 1016,21 273,66 1627,06 291,85 588,08 733,81 595,29 202,94 559,07 533,88 660,59 201,05 Context Context Wel context NU.nl De Telegraaf De Volkskrant Geen context NU.nl De Telegraaf De Volkskrant 191,50 243,00 381,00 121,00 297,00 238,00 375,00 171,50 382,43 446,63 668,03 189,58 513,02 451,08 614,75 223,50 564,66 578,63 824,59 223,47 705,14 562,41 845,59 247,05
literatuur op de definitie, en door het uiteenzetten van de verschillende kenmerken die het concept meten.
Het tweede doel was om - middels een multidimensionale kwantitatieve inhoudsanalyse - inzicht te krijgen in de mate waarin nieuwsartikelen op Facebook op een populaire manier worden gebracht, en daardoor overeenkomsten hebben met het soort nieuws dat doorgaans in tabloidkranten verschijnt. Inzicht hierin is om twee redenen van belang. Allereerst omdat Facebook het
belangrijkste sociale medium is voor nieuws in Nederland, waardoor het nieuws dat gepubliceerd wordt op dit platform een groot aantal Nederlanders bereikt en (mogelijk) beïnvloedt (Reuters Digital News Report 2018).
Het derde en laatste doel was om de populariteit van tabloidstijlnieuws te onderzoeken onder Facebookgebruikers (e.g. likes, reacties, shares). Een beter begrip in de populariteit van tabloidstijlnieuws op Facebook is niet alleen van praktisch belang voor nieuwsorganisaties - zodat die weten wat voor soort nieuws het ‘goed doet’ bij het online publiek -, maar tevens van het maatschappelijk belang: namelijk in hoeverre de nieuwsinhoud op Facebook steeds meer overeenkomt met de voorkeuren (in likes, reacties en shares) van het publiek, en wat hiervan mogelijk de gevolgen zijn voor de journalistieke professie en individuele nieuwslezers.
Om de hoofdvraag in deze studie te beantwoorden (e.g. in hoeverre brengen grote
Nederlandse nieuwsorganisaties op Facebook tabloidstijlnieuws, en hoe verhoudt dit zich tot de populariteit van diezelfde nieuwsberichten?) en de daarbij horende onderzoeksvragen (RQ1: In
hoeverre wordt er tabloidstijlnieuws aangeboden op de Facebookpagina’s van grote Nederlandse nieuwsorganisaties? En RQ2: In hoeverre is er een verband tussen tabloidstijlnieuws en het aantal Facebookinteracties?) zijn in de periode van 26 maart 2018 tot 22 juli 2018 in totaal 361
nieuwsartikelen op de Facebookpagina van Nederlandse nieuworganisaties met het grootste online bereik in hun ‘soort’ geanalyseerd: de digital native NU.nl, de online versie van de populaire krant De Telegraaf, en de online editie van de kwaliteitskrant De Volkskrant (Mediamonitor, 2018). Tabloidstijlnieuws is gemeten aan de hand van de presentatie van nieuwsartikelen (i.e.
artikellengte; RQ1.1), het onderwerp (RQ1.2), de focus (RQ1.3), de stijl (RQ1.4) en het bieden van context (RQ1.5) in de nieuwsartikelen op de Facebookpagina’s van NU.nl, De Telegraaf en De Volkskrant. De interactie van Facebookgebruikers met deze nieuwsartikelen op Facebook is
gemeten aan de hand van likes, shares, en reacties (RQ2). Ik beantwoord de eerste onderzoeksvraag op basis van de verschillende deelvragen - die hieronder worden besproken -, waarna ik de tweede onderzoeksvraag beantwoord. Na de conclusie volgen in dit hoofdstuk de discussie, de beperkingen en de implicaties van mijn onderzoek.
CONCLUSIE
Presentatie van tabloidstijlnieuws
Allereerst heb ik de presentatievorm - in termen van artikellengte (i.e. aantal woorden) -
geanalyseerd van nieuwsartikelen op de Facebookpagina van NU.nl, De Telegraaf en De Volkskrant (RQ1.1). De lengte van de nieuwsartikelen op de Facebookpagina van NU.nl en De Telegraaf komt sterk overeen met de gemiddelde lengte van nieuws in tabloidkranten (i.e. onder de 300 woorden), terwijl een nieuwsartikel op de Facebookpagina van De Volkskrant gemiddeld vijf keer zo lang is.
Onderwerpen in tabloidstijlnieuws
Vervolgens heb ik de onderwerpen in de nieuwsartikelen op Facebook geanalyseerd, om uiteindelijk context te bieden aan mijn conclusies over de andere dimensies (e.g. focus, stijl, context). Het blijkt dat NU.nl en De Telegraaf - in tegenstelling tot De Volkskrant - vooral nieuws over criminaliteit, entertainment, sport en ongelukken brengen (RQ1.2), wat overeenkomt met de onderwerpen in tabloidkranten (Topline, 2013) en de missie van De Telegraaf (e.g. nieuws bieden op het gebied van ‘nieuws, sport, finance en entertainment). De Volkskrant publiceert in tegenstelling tot de andere twee online nieuwsorganisaties vaker nieuws op Facebook over economie en politiek - ook wel ‘hard nieuws’ (Larsson, 2016) - dan de andere twee online nieuwsorganisaties, wat overeenkomt met de onderwerpen in kwaliteitskranten (Topline, 2013). Nu we inzicht hebben in welke
onderwerpen het meest verschijnen in nieuwsartikelen op Facebook, is het relevant te analyseren op wat voor manier (e.g. focus, stijl, context) deze artikelen worden beschreven, waarvan de conclusies hieronder besproken worden.
Focus in tabloidstijlnieuws
Voor de derde deelvraag onderzocht ik de focus in nieuwsartikelen op Facebook (e.g. relevantie, human-interest; RQ1.3). Wat betreft de relevantie is het merendeel van de nieuwsartikelen op Facebook - net als in tabloidkranten - individueel relevant (e.g. met de persoonlijke, privé-betekenis of consequenties van incidenten) in plaats van maatschappelijk relevant (met de algemene, algehele betekenis of consequenties van incidenten, ontwikkelingen en beslissingen benadrukt voor de samenleving als geheel). De Telegraaf publiceert de minste maatschappelijk relevante
nieuwsartikelen op Facebook, drie keer minder dan De Volkskrant en NU.nl.
overeenkomt met de gemiddelde tabloidkrant, die het nieuws vaak vertelt vanuit een
human-interestfocus. Dit resultaat is opvallend, aangezien Facebook zich - als persoonlijk platform - in het bijzonder leent voor het delen van persoonlijke uitdrukkingen en inhoud (Larsson, 2016).
Schrijfstijl in tabloidstijlnieuws
Met de vierde deelvraag onderzocht ik de dominante stijl (e.g. emotionaliteit en neutraliteit) in nieuwsartikelen op Facebook (RQ1.4), met als uitgangspunt dat de gemiddelde tabloidkrant
emotioneel en partijdig nieuws brengt. Uit de resultaten blijkt dat nieuwsartikelen op Facebook qua stijl niet overeenkomen met de stijl in tabloidkranten. Zo is het merendeel van de nieuwsartikelen op Facebook emotieloos en neutraal, vooral die van de digital native en de online populaire krant. De nieuwsartikelen op de Facebookpagina van de kwaliteitskrant De Volkskrant zijn het meest emotioneel en partijdig: vijf keer zo emotioneel en partijdig als die van de digital native NU.nl, en twee keer zo partijdig als die van de populaire krant De Telegraaf.
Context in tabloidstijlnieuws
Gesuggereerd wordt dat persoonlijke ervaringen in tabloidkranten vaak ten koste gaan van context (Bird, 1998), wat de reden is dat ik de context van nieuwsartikelen op Facebook heb gemeten (RQ1.5). Uit mijn resultaten blijkt dat nieuwsartikelen op Facebook over het algemeen geen context bieden. Tegelijkertijd vond ik een significant verschil tussen de digital native (NU.nl), de online kwaliteitskrant (De Volkskrant), en de online populaire krant (De Telegraaf). Zo bieden NU.nl en De Telegraaf vrijwel nooit contextuele informatie in nieuwsartikelen op Facebook, in tegenstelling tot De Volkskrant, die vrijwel altijd contextuele informatie biedt. Mogelijk heeft - in het geval van de digital native en de online populaire krant - snelheid op Facebook de prioriteit boven het bieden van achtergrondinformatie. Dit komt overeen met de missie van NU.nl (e.g. ‘NU.nl brengt als eerste het laatste nieuws’; facebook.com/nu.nl), en de uitspraken van de (in 2001) hoofdredacteur van NU.nl (e.g. ‘de huidige generatie dertigers en twintigers zit niet te wachten op nieuwsanalyses en achtergronden … internet leent zich minder goed voor lange verhalen’; Rogier Swagerman in Jager, 2001, p.30).
Interactie en tabloidstijlnieuws
Het publiceren van bepaalde nieuwsinhoud is een ding, hoe het publiek daarmee interacteert is een ander (Larsson, 2016). Daarom heb ik voor de tweede onderzoeksvraag de populariteit van
nieuwsgebruiker op Facebook over het algemeen een voorkeur heeft voor tabloidstijlnieuws - in elk geval in termen van likes, delen en reageren-, namelijk voor korte, individueel relevante,
overwegend partijdige en emotionele, contextloze, human-interesttype verhalen over natuurlijke rampen, ongelukken, criminaliteit, en entertainment. Dit komt overeen met het onderzoek van Marchi (2012) en Jones en Pitcher (2015), die vonden dat nieuwsconsumenten een voorkeur hebben voor geopinieerd nieuws - waarbij feiten worden gemengd met kritiek en commentaar -, in plaats van voor neutraal nieuws, uit de verwerpelijkheid van de ‘leegheid’ van een derde stem.
Tegelijkertijd zijn de resultaten opvallend omdat de voorkeuren van de nieuwsgebruikers - in ieder geval in termen van likes, reacties en shares - niet altijd overeenkomen met het nieuwsaanbod op Facebook, terwijl gesuggereerd wordt dat publieksvoorkeuren steeds meer leidend zijn in
redactionele beslissingen (Edson & Tandoc, p.298). Zo publiceert NU.nl nauwelijks human-interesttype nieuws op Facebook, maar ontving deze nieuwsfocus wel de meeste likes, reacties en shares. Ook opvallend: De Telegraaf publiceert op Facebook vrijwel alleen individueel relevant nieuws zonder contextuele informatie, terwijl maatschappelijk relevante nieuwsartikelen met context het meest populair waren (i.e. de meeste Facebookinteracties ontvingen). Tot slot: De Volkskrant publiceert vooral lange nieuwsartikelen met context op Facebook, maar weinig human-interestnieuws, terwijl Facebookgebruikers van de online krant meest interacteerden met korte, human-interesttype verhalen zonder context.
DISCUSSIE
Mijn resultaten suggereren dat nieuws op de Facebookpagina’s van digital natives en online populaire kranten aanzienlijk - en meer dan die van online kwaliteitskranten, hier kom ik later op terug - lijken op het nieuws dat over het algemeen verschijnt in tabloidkranten, namelijk: korte, sensationele onderwerpen die op een individueel relevante manier geschreven worden, zonder contextuele informatie. De oververtegenwoordiging van tabloidstijlnieuws op de Facebookpagina van de populaire krant is mogelijk het gevolg van het toenemende belang van publieksvoorkeuren op redactionele besluiten. Zo stelde Broeders & Verhoeven (2005, p.102) dat Nederlandse populaire kranten ten opzichte van kwaliteitskranten de afgelopen jaren het sterkst hebben ingespeeld op de groeiende behoefte aan entertainment en ontspanning bij het publiek. Dit wordt in huidig onderzoek bevestigd. Tegelijkertijd suggereren mijn resultaten dat veel kenmerken van tabloidstijlnieuws geen invloed hebben op de populariteit van die artikelen op Facebook. Dit bevestigt het beeld van De Jong (2005, p.155) dat het ondanks vele experimenten nog altijd onduidelijk is waar de consument
nou precies behoefte aan heeft.
Wat betekenen deze resultaten? Het feit dat mijn onderzoek suggereert dat digital natives en online populaire kranten nauwelijks lange, contextuele en maatschappelijk relevant nieuws brengen op Facebook is problematisch, zeker aangezien bijna eenderde van de Nederlanders nieuws via sociale media leest, en zelfs de helft van de 18-24jarigen (Mediamonitor, 2018). Mijn resultaten suggereren - in lijn met journalisten van De Correspondent (Witschge & Harbers, 2018) - dat een groot deel van de Nederlanders door het volgen van online populaire kranten en digital natives op Facebook niet die inhoudelijke (achtergrond) informatie ontvangen die hen helpt de wereld te begrijpen, hen richting geven in hun alledaagse leven, die wereldgebeurtenissen in context plaatst, hen helpt te begrijpen hoe bepaalde delen in de samenleving werken (p. 72), of - zoals een journalist van het Franse Mediapart stelt: pijnpunten in de samenleving onthult, zoals het ‘Watergate schandaal’, die uitgerekend gebracht zouden moeten worden door de personen zonder politieke of economische agenda (lees: journalisten; Witschge & Harbers, 2018, p. 70). Bovendien is het van belang – zo suggereert een journalist van Krautreporter - dat journalisten ook in de digitale omgeving de traditionele waakhondfunctie vervullen (i.e. een kritische houding ten opzichte ‘machtige’ individuen, zoals politici). Volgens hem vervullen journalisten die waakhondfunctie door het overbrengen van voldoende informatie op het publiek, zodat die zelf een kritische houding kan ontwikkelen ten opzichte van machtige individuen in de samenleving (Witschge & Harbers, 2018, p. 71). Het ontwikkelen van een kritische houding kan echter alleen als het publiek voldoende context en maatschappelijk relevante informatie ontvangt, wat - zo suggereert mijn onderzoek - in het geval van online digital natives en online populaire kranten niet het geval is.
Tegelijkertijd hoeft de aanwezigheid van bepaalde tabloidkenmerken in het nieuws - zoals emotionaliteit - geen negatieve effecten te hebben op individuen in de samenleving, mits het
samengaat met context of maatschappelijk relevante informatie. Dit is het geval bij - zo suggereren mijn resultaten - online kwaliteitskranten, die alleen qua schrijfstijl (e.g. emotionaliteit en
partijdigheid) lijken op tabloidkranten. Het voordeel van deze journalistieke aanpak is dat de emotionaliteit de aandacht trekt van publieken die anders misschien niet geïnteresseerd zouden zijn in het nieuws (Bird, 1998), dat de partijdige schrijfstijl in tegenstelling tot neutraal nieuws het vertrouwen wekt van publieken - doordat de journalist transparant is over zijn of haar visie (Jones & Pitcher) -, en dat de contextuele of maatschappelijk relevante informatie individuen in de samenleving daarnaast toch handvatten biedt om de wereld te begrijpen (Vos & Ferrucci, 2018, p. 47).
tabloidkenmerken gebruiken, zoals sensationele onderwerpen, of een emotionele of partijdige schrijfstijl - dit zijn immers aspecten die veel lezers aanspreken - tenzij het merendeel van alle aangeboden nieuwsartikelen volledig ‘gestript’ wordt van inhoudelijke, contextuele of
maatschappelijke informatie die de lezer helpt de wereld te begrijpen. Wat de achterliggende redactionele besluiten zijn van online populaire kranten, digital natives en online kwaliteitskranten voor het aanbieden van tabloidstijlnieuws blijft in huidig onderzoek speculeren, en is een relevant vraagstuk voor toekomstig onderzoek. De beperkingen en tips voor vervolgonderzoek zal ik nu bespreken, waarna ik tot slot implicaties biedt van mijn resultaten.
BEPERKINGEN
Deze studie heeft een aantal beperkingen. Allereerst: hoewel mijn steekproef een goede representatie is van de populatie, doet vervolgonderzoek er goed aan om meerdere online
nieuwsorganisaties in hun ‘klasse’ (e.g. digital native, populaire krant online, kwaliteitskrant online, etc.) te analyseren. Zo is het mogelijk dat kwaliteitskranten online sterk van elkaar verschillen in het nieuwsaanbod. Om nog beter onderbouwde conclusies te trekken over de totale hoeveelheid
tabloidstijlnieuws op Facebook is het daarom relevant om meerdere online nieuwsorganisaties mee te nemen.
Ten tweede is in dit onderzoek het nieuws binnen een periode van vier maanden onderzocht, waardoor de transitie naar meer of minder tabloidstijlnieuws als geleidelijk proces niet in
beschouwing is genomen (e.g. tabloidisatie; Larsson, 2016). Door uitsluitend nieuwsartikelen te vergelijken binnen de periode van enkele opeenvolgende maanden kan ik geen conclusies trekken over de ontwikkeling van tabloidstijlnieuws over de jaren, alleen over de aanwezigheid van tabloidstijlnieuws in de onderzochte periode. Hierdoor is het ook lastiger om mogelijke oorzaken aan te wijzen van tabloidstijlnieuws, bijvoorbeeld als gevolg van dalende lezersaantallen over de jaren. Daarentegen leent Facebook zich als platform niet bijzonder voor longitudinaal onderzoek op het gebied van tabloidstijlnieuws. Zo is het goed mogelijk dat De Volkskrant in 2010 überhaupt niet aanwezig was op Facebook, of slechts een enkel artikel per dag publiceerde. Een geleidelijke ontwikkeling van tabloidstijlnieuws op Facebook is dan ook lastig vast te stellen - in ieder geval wat betreft de nieuwsinhoud op Facebook van meer dan tien jaar geleden. De komende decennia zal Facebook zich mogelijk meer lenen voor longitudinaal onderzoek.
‘likes’, ‘reacties’ en ‘shares’, wat als voordeel heeft dat de resultaten waardevolle inzichten verschaffen in de mate waarin verschillende Facebookberichten uiteenlopende invloed hebben op de interactie met het publiek. Deze meetmethode is echter ook beperkt, omdat Facebookinteracties niet altijd de mate van betrokkenheid van het publiek meten, zo stellen Meijer & Groot Kormelink (2014). Zo zou de reden om een nieuwsbericht wel of niet te delen afhangen van de sociale
consequenties die gebruikers verwachten, wat leidt tot zelfrestrictie. Gebruikers die zich wel degelijk heel betrokken voelen met een Facebookbericht kunnen hierdoor besluiten het artikel toch niet te delen op Facebook (Meijer & Groot Kormelink, 2014). Voor toekomstig onderzoek is het dan ook interessant om - naast het analyseren van Facebookinteracties in termen van likes, reacties en shares - etnografisch onderzoek uit te voeren onder nieuwsconsumenten (participant-observatie wat betreft online en offline nieuwsgedrag) en face-to-face-interviews met nieuwsconsumenten. Uiteindelijk moet zo een totaalbeeld ontstaan van de mate waarin (bepaalde kenmerken van) tabloidstijlnieuws de publieksinteractie op Facebook en de offline interactie stimuleert of beperkt als causaal verband, en vooral waarom.
Ten vierde bestaat de steekproef in huidig onderzoek – zoals eerder dit hoofdstuk genoemd - uit artikelen over een periode van ruim vier maanden, waarvan de helft zomermaanden (e.g. juni en juli) zijn. Volgens sommigen is dit komkommertijd: ’de periode waarin journalisten
noodgedwongen maar over gekke dieren en ander frivool nieuws schrijven om de kranten te vullen’, (NRC checkt: ‘Komkommertijd bestaat niet’). Volgens de Van Dale is de komkommertijd een ‘slappe tijd in de journalistiek’. Of het concept komkommertijd fictioneel is of niet, om uit te sluiten dat deze (zomer) tijd van het jaar invloed heeft op de resultaten, doet vervolgonderzoek er goed aan de zomermaanden niet mee te nemen in de analyse, of te analyseren in hoeverre de zomermaanden invloed hebben op de resultaten.
Ten vijfde heb ik door de arbeidsintensiviteit van dit onderzoek alleen de tekstuele inhoud van de Facebookpagina’s kunnen analyseren, hoewel meer dan de helft van het totale aanbod op de Facebookpagina’s van de nieuwsorganisaties visueel was. Het uitsluiten van de visuele inhoud leidt mogelijk tot een incompleet beeld van de mate van tabloidstijlnieuws op de pagina’s. Hoewel mijn resultaten zeer relevant zijn, aangezien uit de Mediamonitor (2018) blijkt dat de meeste mensen nieuws als tekst lezen, raad ik vervolgonderzoek aan om naast de tekstuele inhoud ook de visuele inhoud te analyseren om een compleet beeld te krijgen van het nieuwsaanbod op de
Facebookpagina’s. Zeker aangezien visuele content zo’n belangrijk onderdeel is van sociale media (Magin & Stark, 2014).
van de eenzijdige visie volgens sommige onderzoekers de betrouwbaarheid van de resultaten in het geding kan komen (Macnamara, 2005). Echter, de invloed van een eenzijdige visie op de
betrouwbaarheid van de resultaten hangt simpel gezegd af van de complexiteit van het codeerschema, en in huidig onderzoek bestond die uit niet-complexe evaluatieve taken, zoals ‘onderwerp aanwezig: ja of nee’. Hierdoor heeft de afwezigheid van meerdere codeurs
waarschijnlijk geen negatieve invloed gehad op de betrouwbaarheid van de resultaten (Liebrecht, geraadpleegd september 2018 via https:// fsw.vu.nl/en/departments/communication-science/news-and-activities/intercoder-reliability/the-one-coder-reliability/index.aspxl). Toch doet
vervolgonderzoek er goed aan meerdere codeurs te gebruiken – zeker bij complexere taken -om te voorkomen dat een eenzijdige visie de betrouwbaarheid van de resultaten negatief beïnvloedt.
Tot slot, hoewel dit onderzoek mij in staat stelt waardevolle conclusies te trekken over het nieuws op Facebook, representeert Facebook niet het hele mediarepertoire. Zo krijgen veel mensen hun nieuws van websites of via het journaal. Voor vervolgonderzoek is dan ook interessant om verschillende nieuwsplatforms met elkaar te vergelijken om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de mate waarin nieuwsconsumenten worden blootgesteld aan (kenmerken van) tabloidstijlnieuws.
Dit onderzoek biedt als eerste inzicht in de mate van tabloidstijlnieuws op de
Facebookpagina’s van grote Nederlandse nieuwsorganisaties, en in hoeverre diezelfde berichten een verschillend effect hebben op de populariteit onder Facebookgebruikers. Ik zal hieronder tot slot de implicaties van mijn onderzoek bespreken.
IMPLICATIES
De resultaten uit dit onderzoek bieden allereerst bruikbare handvatten voor toekomstige studies naar de aanwezigheid van zowel tabloidstijlnieuws als vergelijkbare concepten als populair of zacht nieuws op Facebook, door het behandelen van deze in eerdere onderzoeken afzonderlijk behandelde constructen als synoniemen -, en door het onderkennen dat deze constructen ingewikkeld en
multidimensionaal zijn, bestaande uit verschillende kenmerken die zowel afzonderlijk van elkaar, als samen geanalyseerd moeten worden. Hierdoor zijn mijn resultaten zowel relevant voor
vervolgonderzoek naar tabloidstijlnieuws of populair nieuws, maar ook voor vervolgonderzoek naar uitsluitend bepaalde kenmerken van deze constructen, zoals de emotionaliteit of maatschappelijke relevantie in nieuwsartikelen.