Conclusie
De hoofdvraag die in dit onderzoek centraal stond was: Hoe succesvol een
burgerparticipatietraject te doorlopen?
Iedere partij die deel uitmaakt van een burgerparticipatietraject vervult een eigen rol. Zo moet er op voorhand van een participatietraject een aantal stappen worden genomen door de
initiatiefnemers. Een plan van aanpak moet worden ingeleverd waarin het initiatief wordt toegelicht. Een schakelteam oordeelt aan de hand van het afwegingskader of het initiatief in aanmerking komt voor ondersteuning door de gemeente. Wanneer een initiatief positief is
beoordeeld gaat deze van start. De andere rol is weggelegd voor de ambtelijke organisatie welke, naar wat blijkt, voornamelijk ondersteuning bieden in de vorm van advies of een financiële bijdrage.
De uitdagingen die de initiatiefnemers zijn tegengekomen en in welke richting zij de oplossing hebben gevonden wordt hieronder beschreven.
Onduidelijkheid over rolverdeling
De onderzochte casus ’ruiterroute Oostvoornse Meer’ heeft laten zien dat de rolverdeling niet altijd duidelijk is voor de initiatiefnemers. De gemeente verwacht veel inzet maar uit het interview met de initiatiefnemer en een gemeentelijke ambtenaar bleek dat deze precieze rolverdeling en de daar bijbehorende inzet onduidelijkheid met zich mee bracht.
Zo kwam de verwachting over de inzet die moest worden geleverd bij het onderzoek naar draagvlak niet overeen; wat resulteerde in een subsidie die niet werd gehonoreerd.
Het werven van inkomsten
De initiatiefnemer moet zelf actief op zoek gaan naar inkomstenbronnen. Zowel de gemeente als een onafhankelijk adviseur, adviseren om hiervoor een stichting op te zetten. De
inkomstenbronnen die door de geïnterviewden genoemd worden zijn; sponsorgeld, subsidies en donaties.
Zorgen voor een duurzaam initiatief
Trajecten lopen vertraging op, of worden soms zelfs niet gestart doordat terreinbeheerders niet aansprakelijk willen zijn voor eventuele ongevallen. Om ongevallen te voorkomen moet het pad goed onderhouden worden. Uit een interview met de teamleider van Staatsbosbeheer, blijkt dat dit onderhoud erg kostbaar is. Een samenwerking tussen terreinbeheerder en de ruiters zou een positieve uitwerking hierop hebben. De bereidheid voor het samenwerken en daarbij het probleem op te lossen bestaat vanuit de terreinbeheerder maar uit het interview blijkt dat de ruiters in deze dwars zitten. Het probleem zou namelijk opgelost zijn met een kleine contributie van een x-bedrag per jaar, waarmee onderhoud aan de ruiterpaden gepleegd kan worden. De ruiters echter, willen dit bedrag niet aan de terreinbeheerder betalen.
M. Stam Afstudeerwerkstuk 31 Bovenstaande uitwerkingen geven inzicht en antwoord op de deelvragen van dit onderzoek. Deze inzichten dragen bij aan het beantwoorden van de centrale onderzoeksvraag.
Op de centrale vraag hoe initiatiefnemers succesvol een burgerparticipatietraject kunnen doorlopen, bestaat echter geen eenduidig antwoord. Het succes van een initiatief hangt af van verschillende actoren, omgevingsfactoren en omstandigheden. Een precieze handleiding kan dus niet gegeven worden. Wel kan de initiatiefnemer verschillende handvatten geboden worden. Deze handvatten worden aangereikt in de aanbevelingen.
Aanbevelingen
Daar waar geen eenduidig antwoord kan worden gegeven op de vraag ‘hoe succesvol een burgerparticipatietraject te doorlopen’, zijn er wel een aantal opties om het traject te vergemakkelijken.
Aanbevelingen die op basis van het verrichte onderzoek kunnen worden gedaan:
1. Een stichting oprichten. Middels een stichting kunnen inkomstenbronnen worden
aangetrokken voor het verwezenlijken van het initiatief. De keuze voor een stichting ligt bij het feit dat er voor een stichting subsidies kunnen worden aangevraagd waarmee onderdelen van het initiatief kunnen worden gerealiseerd. Het oprichten van een stichting vereist wel het aanstellen van een bestuur. De initiatiefnemers kunnen plaats nemen in dit bestuur.
Het beheer van de aangevraagde subsidies kan bij de gemeente worden ondergebracht om de administratieve last voor de stichting te verlichten. Voorgaande constructie is al door Stichting Ruiter- en menroutes Oostvoorne uitgevoerd en is gebaseerd op het advies van een onafhankelijk adviseur.
2. Concrete afspraken maken. Voor zowel de initiatiefnemers als voor de ambtelijke organisatie is het belangrijk dat voorafgaand aan het traject duidelijkheid is over hetgeen van hem of haar wordt verwacht. De initiatiefnemer moet zijn of haar inzet in het plan van aanpak beschrijven. Het plan van aanpak gaat voor goedkeuring daarna naar de gemeente, welke deze inzet op basis van dit plan van aanpak moeten goedkeuren dan wel aanvullen. Aan de hand hiervan staan dan de inzet en de daarbij behorende
verwachtingen voor ieder duidelijk op papier.
3. Een adviseur aanstellen. Om het conflict tussen terreinbeheerder en initiatiefnemer op te lossen is het aan te raden een onafhankelijke adviseur te raadplegen die bekend is op het vlak van hippische infrastructuur. De adviseur kan tevens ondersteunen in alle andere facetten van het initiatief.
4. Vervolgonderzoek. Uit de interviews is gebleken dat recreatieve ruiters, ondanks hun behoefte, lastig te organiseren zijn. De bereidheid om een bijdrage te leveren, dan wel financieel of fysiek, is ver te zoeken. Een vervolgonderzoek kan zich richten op een manier om ruiters bijeen te brengen waardoor zij zich meer betrokken voelen bij de hippische infrastructuur. In dit vervolgonderzoek kan tevens onderzocht worden hoe samenwerkingen kunnen worden geoptimaliseerd vanuit het oogpunt van de ruiter.
M. Stam Afstudeerwerkstuk 33 Bibliografie
Arnstein, S. R. (1969). A Ladder Of Citizen Participation. Journal of the American Planning, 216- 224. Opgehaald van
http://www.participatorymethods.org/sites/participatorymethods.org/files/Arnstein%2 0ladder%201969.pdf
Boedeltje, D. M., & de Graaf, D. L. (2004). Draagvlak nader bekeken: Een verkenning van het
begrip draagvlak binnen interactief beleid op lokaal niveau vanuit een normatief en instrumenteel perspectief. Enschede/Utrecht: Universiteit Twente/ Universiteit Utrecht.
Opgeroepen op mei 2018, van
http://www.decentraalbestuur.nl/phocadownload/userupload/Workshop2004/doc1.pd f
Coenen, B. (2017). Draagvlak gezocht?! Een onderzoek naar de mate van draagvlak voor het
verzelfstandigen of privatiseren van sportaccommodaties in de gemeente Zundert.
Tilburg: Tilburg University. Opgeroepen op mei 2018, van http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=144170
De Nationale ombudsman. (2009). We gooien het de inspraak in; Een onderzoek naar de
uitgangspunten voor behoorlijke burgerparticipatie. Rapportnummer 2009/180.
Opgeroepen op mei 2018, van
https://www.nationaleombudsman.nl/uploads/rapport2009-180_2.pdf
Elands, B., & Turnhout, E. (2009). Burgers, beleid en natuur: tussen draagvlak en betrokkenheid. Wageningen: Drukkerij Kerckebosch. Opgeroepen op mei 2018, van
http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/13337
Gemeente Westvoorne. (2016). Jaarrapportage ATB-parkoers Oostvoornse Meer. Rockanje: Gemeente Oostvoornse Meer.
Gemeente Westvoorne. (2017). Beleidsnotitite Samen doen. Rockanje: Gemeente Westvoorne. Gemeente Westvoorne. (2018, mei). Opgehaald van Beleidsnotitie burgerparticipatie:
http://www.westvoorne.nl/document.php?m=59&fileid=22861&f=5e86d108101927c18 356545f3d0b7043&attachment=0&c=31363
Goldenbeld, D. C., & Vis, A. (2001). Afwegingen inzake bestuurlijk en publiek draagvlak bij de
besluitvorming op het terrein van verkeersveiligheid. Leidschendam: Stichting
Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV. Opgeroepen op mei 2018, van https://www.researchgate.net/profile/Charles_Goldenbeld/publication/209300702_Af wegingen_inzake_bestuurlijk_en_publiek_draagvlak_bij_de_besluitvorming_op_het_ter rein_van_verkeersveiligheid_een_analyse_aan_de_hand_van_de_maatregelen_Bromfie ts_op_de_Rijbaan
Prodemos. (2013). Monitor burgerparticipatie. Opgeroepen op mei 2018, van https://www.prodemos.nl/wp-
content/uploads/2016/05/RapportMonitorBurgerparticipatie2013.pdf
ProDemos. (2018, mei). Zoek de meest geschikte participatiemethode. Opgehaald van Participatiewijzer: http://www.participatiewijzer.nl/De-Participatiewijzer
Raad voor het Openbaar Bestuur. (2004). Burgers betrokken, betrokken burgers. Den Haag: Raad voor het Openbaar Bestuur. Opgeroepen op 2018, van
https://www.raadopenbaarbestuur.nl/binaries/raad-openbaar-
bestuur/documenten/publicaties/2004/11/01/burgers-betrokken-betrokken- burgers/Burgers_betrokken_betrokken_burgers_Adviesrapport_200411.pdf Raad voor het Openbaar Bestuur. (2005). Burgers betrekken: een handleiding voor
burgerparticipatie. Opgeroepen op 2018, van
https://www.raadopenbaarbestuur.nl/binaries/raad-openbaar- bestuur/documenten/publicaties/2005/05/01/burgers-
betrekken/Burgers_betrekken_Adviesrapport_200505.pdf
Rekenkamerfunctie Westvoorne. (2017). Burger- en overheidsparticipatie in Westvoorne. Westvoorne: Rekenkamerfunctie Westvoorne.
Ruelle, H., & Bartels, G. (1998). Draagvlak en de wisselwerking tussen zender en ontvanger. Deventer: Kluwer bedrijfsinformatie.
Schotsman, W. (2010). Burgerparticipatie in lokale beleidsvorming. Wageningen: Wageningen universiteit. Opgeroepen op 2018, van http://edepot.wur.nl/161956
Sociaal en Cultureel Planbureau. (1999). Naar draagkracht: Een verkennend onderzoek naar
draagvlak en draagkracht voor de vermaatschappelijking in de geestelijke gezondheidszorg. Den Haag: SCP. Opgeroepen op mei 2018, van
https://www.scp.nl/dsresource?objectid=68308a94-dc65-4973-9b3c- 970d2fe5624f&type=org
Staatsbosbeheer, Groenalliantie. (2017). Tussenrapportage haalbaarheidsonderzoek
ruiterpaden en ruiterroutes in de Krimpenerwaard. Krimpenerwaard: Staatsbosbeheer
en Groenalliantie Midden-Holland. Opgeroepen op augustus 2018
Tiggeler, E. (2017). Check je beleidstekst: maak beter beleid, schrijf betere teksten. . Amsterdam: Boom uitgevers.
M. Stam Afstudeerwerkstuk 35 VNG, BZK. (2010). Spoorboekje burgerparticipatie voor raad en college. Actieprogramma lokaal
bestuur, 18,19. Opgeroepen op mei 2018, van
https://vng.nl/files/vng/vng/Documenten/Extranet/Burgerzaken/bestanden_burgerpart icipatie/Naar_buiten.pdf
Zantosadvies. (2017). Werkbeschrijving Ruiterroute Oostvoornse Meer. Westvoorne: Zantosadvies. Opgeroepen op augustus 2018, van
http://www.ruiterpadenwestvoorne.nl/wp-
content/uploads/2017/10/Werkbeschrijving-ruiterroute-Rondje-Oostvoornse-Meer- definitief.pdf
Bijlagen
Interview initiatiefnemer ruiterroute Oostvoornse Meer
P. Slingerland
Ik wil bij het begin beginnen en dan het hele traject doorlopen. Hierbij wil ik vooral ingaan op wat jullie goed vonden gaan, wat zouden jullie een volgende keer misschien anders doen en of u nog tips heeft voor initiatiefnemers die een soortgelijk initiatief willen starten.
De gemeente heeft in 2016 een avond georganiseerd voor “Samen doen”. Wij mochten op deze avond ons idee pitchen. Op de tweede avond hebben wij onze plannen gepresenteerd “Streep aan de horizon”. Wij kennen Jan Sinke, hij werkte oorspronkelijk bij de KNHS, nu werkt hij voor gemeentes als zelfstandig adviseur. Zonder zo’n figuur, die weet wat het allemaal inhoudt om een ruiterroute aan te leggen, wat het kost, is het een hele moeilijke zaak. Je hebt zo’n persoon wel echt nodig. Via één van de mede-initiatiefnemers zijn wij met hem in contact gekomen. Hij werd bij de vergadering uitgenodigd. Je hebt zo iemand echt nodig, mede ook door de
Nederlandse wetgeving. Je hebt bijv. het Waterschap die gaat over de fietspaden, het Zuid- Hollands landschap en Natuurmonumenten gaan over natuurgebieden, je hebt te maken met het havengebied en je hebt te maken met de gemeente Westvoorne. Dus je hebt dan eigenlijk een figuur nodig die ingang heeft bij al die clubs.
Je merkt dat de ruitersport wordt gezien als een elitaire sport. Maar ik denk dat de ruiters die het grote geld hebben, zijn de ruiters die de dure wedstrijden rijden, maar dat zijn vaak ruiters die zelf niet buiten durven te rijden. Het zijn vaak de mensen die hun laatste centjes aan hun paard uitgeven, die juist buiten gaan rijden. Dus dat is een misverstand.
Je moet ook wel een beetje een ingang hebben bij de politiek. Je ziet bij die adviseur (Jan Sinke) die kan goed lobbyen bij al die clubs, ze kennen hem daar. Hij kan voorbeelden geven van projecten waaraan hij heeft meegewerkt.
Even terug naar die avond waarin jullie de plannen hebben gepresenteerd. Jullie hebben de plannen gepresenteerd, en toen?
We hebben een groepje geformeerd waar Marcel Westerhout van de gemeente Westvoorne bij was. Hier speelt de geluksfactor ook mee. Want Marcel is iemand die ook dicht betrokken is geweest bij de aanleg van het MTB parcours. Dus hij heeft al een idee van wat je te wachten staat. En hij kan begrip opbrengen voor het feit dat je als ruiters ook wat wilt. Bovendien ziet hij ook in dat het hier manoeuvreren is op de vierkante centimeter.
Eén van de andere initiatiefnemers was eigenlijk al twee jaar bezig om iets op te zetten. Maar het kwam er maar niet van, het lukt gewoon niet. Dit kwam door weerstanden, onbegrip, ondanks dat ze al contact had met Jan Sinke, lukte het gewoon niet om bij de ambtenarij er doorheen te komen. Het ligt dus ook aan de houding van de ambtenaren. In die tijd waren de wethouders naar mijn idee minder op hun taak berekend waren. Ze bepaalde veel zelf, en er werd niet echt naar de inwoners geluisterd. Door ‘samen doen’ is er eigenlijk een cultuuromslag gekomen waardoor de inwoners meer inspraak kregen. Het speelt dus wel een belangrijke rol, dat er mensen zitten die echt het belang van de samenleving voor ogen hebben. Als er iemand zit die iets met paarden
M. Stam Afstudeerwerkstuk 37 heeft, of oog heeft voor Westvoorne dan gaat hij er ook voor door te zeggen: hé, we hebben hier veel paarden op Westvoorne dus genoeg mensen, hoe gaan we dat goed regelen.
Jullie hebben na de presentatie een kostenraming laten maken door Jan Sinke en toen bleek het project uiteindelijk duurder uit te vallen dan het beschikbare budget. Hoe hebben jullie dit opgelost?
We hebben met een vrijwilligersdag een hoop kosten uitgespaard, zo’n €1.500 of €2.000 aan loonwerk. We hebben een heel stuk oude hekwerken weg gesloopt. Ook hadden wij hier weer het “geluk” dat de pachter in dit gebied ziek is en eigenlijk wilde stoppen met het houden van vee. En hij vond het daarom wel best dat het hek een stuk op zou schuiven, waardoor zijn perceel kleiner zou worden maar het ruiterpad breder. Dit stuk was het moeilijkste stuk, stuk waar het meeste aan moest gebeuren. Verderop is een gebied waar Taurusrunderen gehouden worden, dit hoort bij het havengebied. Hier moesten we de mensen eerst overtuigen dat paarden en runderen prima met elkaar overweg kunnen voordat we er een pad doorheen konden leggen. Nu komen er twee hekken die worden gesponsord door het Deltaport donatiefonds. Een donatiefonds die alle bedrijven in het havengebied vertegenwoordigd. Wij hebben hen benaderd. Zij vonden het aanvankelijk helemaal niks, en ik ben ook niet zo’n lobbyfiguur, maar toen hadden ze op een gegeven moment een soort vriendenmiddag hadden ze in Rotterdam en daar ben ik naartoe gegaan en toen heb ik die mensen gesproken. En toen heeft het blijkbaar wel effect gehad, toen vonden ze het wel goed. Ik kon het eerst op de website ook niet goed aangeven hoeveel geld we nou nodig hadden, dat was meer een soort aankliksysteem. Uiteindelijk hebben ze €1.000 gegeven voor de hekken.
We hebben met het organiseren van een Enjoy the ride-rit ook wat geld verzameld. Dat willen we, zodra de route klaar is weer organiseren en daarmee ook de route zelf promoten. Ook voor de mensen van buitenaf. Als jij gaat promoten dat je hier ook ergens kan overnachten, er is bijvoorbeeld een bed en breakfast waar je je paard kunt neerzetten en waar je kunt overnachten. Dan stimuleer je ook weer de omgeving.
Hebben jullie ook een onderhoudsplan opgesteld?
Het onderhoudsplan moet er nog komen. Maar we willen gewoon jaarlijks weer een
vrijwilligersdag organiseren. Maar het echte klepelen en het vrijhouden van de berm enz. dat moet je toch met apparatuur doen. De fietspaden schijnen ook van het Waterschap naar de gemeente over te gaan over een jaar of twee. Waardoor de gemeente dus verantwoordelijk is voor de fietspaden en daardoor ook voor de berm. Het is dan ook iets makkelijker te regelen. Het gaat dan in een soort gezamenlijk budget. Maar goed, dat onderhoud is nog wel een dingetje. Je zal er als stichting ook wel wat aan moeten doen, zoals de Mountainbikers dat ook doen. Ik moet zeggen dat dat bij de ruiterpaden iets lastiger gaat. Ik ben niet iemand die een groot ruiternetwerk heeft met ruiters. Ik ben wel initiatiefnemer en ik doe mijn best. Maar er zijn andere personen die dat wel hebben en die moet ik eigenlijk zien in te schakelen nog om dat soort dingen tot stand te brengen.
De gemeente heeft bij de Landschapstafel geprobeerd om extra subsidie aan te vragen. Maar het probleem was, onder andere, dat er niet genoeg draagvlak was aangetoond.
Het probleem daarbij was een beetje dat de wethouder die daarover ging, zich eigenlijk niet genoeg daarvoor ingespannen had. Zij had zich misschien iets beter moeten verdiepen in hoeveel
paarden er in Westvoorne zijn en hoeveel mensen het leuk zouden vinden om hier een rit te komen maken van buiten Westvoorne. Dus de wethouder had misschien iets beter onderzoek moeten doen naar het draagvlak.
Dus jullie hadden in dit geval meer verwacht van de wethouder?
Ja, de vraag kwam ook redelijk plompverloren, van ja, is er draagvlak? En dat is natuurlijk ook het probleem, dat je als burger daar de tools niet voor hebt om het te onderzoeken.
Jan Sinke had dit misschien ook kunnen onderzoeken toch?
Ja, dat had hij wel kunnen doen. Daar hadden we hebben voor kunnen inhuren. Maar dan had het duidelijker gecommuniceerd moeten worden naar ons toe. De hele landschapstafel was voor ons ook nieuw.
Wat waren voor jullie nou echt succesfactoren tijdens het traject, dus wat heeft ervoor gezorgd dat het pad, deels in ieder geval, ligt?
Het eerste is dat de gemeente het initiatief heeft genomen om burgers meer te betrekken. Het tweede punt is dat ambtenaren het ook zinvol en leuk gaan vinden om iets te bereiken waar mensen plezier in hebben. Dat geeft ook hen voldoening.
Wat ook van belang is, is die externe deskundige. Die dus in staat is om goed te kunnen lobbyen bij al die clubs en die een heel plan kan uitwerken.
En dan is het ook van belang dat je als stichting in staat bent om ook te laten zien, dat waar je mee bezig bent, dat dat niet alleen maar voor de ruiters is maar dat het ook in het algemeen belang is om met elkaar te kunnen recreëren. En dat het leuk is om in Westvoorne een rondje te rijden, je kunt er lekker eten, je paard wordt dan verzorgd en je kunt er overnachten. Dus de recreatieve functie in zijn algemeenheid.
En het is belangrijk dat je als stichting mensen weet te mobiliseren om dat ook in stand te houden, dat er een vrijwilliger dag is. Ik moet ook zeggen dat dat nog het zwakke punt bij ons is om dat voor elkaar te krijgen. We hebben nog te veel dat eigen clubje dat het moet uitvoeren.
Wij zijn ook met de moeilijkste stukjes begonnen. Als er eenmaal een stuk is en je hebt al moeite gedaan, dan is er ook geen weg meer terug, dan moeten ze wel. Dus het lastigste stuk eerst aanpakken en de andere volgen dan wel.
En de geluksfactor speelt toch ook wel een rol. Wie zitten er aan de knoppen bij al die clubs? We willen bijvoorbeeld ook tussen Rockanje en Hellevoetsluis een stuk ruiterpad realiseren. Dit loopt echter door een natuurgebied heen, Natuurmonumenten vind het niks als de paarden hier doorheen lopen. Zij moeten hier ook voor open staan. En zo was er bij de koepelweg een beschermde vogel aan het broeden. Dus moest de route om dat gebied heen. Hier was dus wel een oplossing voor gezocht. Maar hier heb je dus als burgers/initiatiefnemers helemaal geen invloed op. Dan ben je toch afhankelijk van wat die clubs te zeggen hebben.
M. Stam Afstudeerwerkstuk 39
Interview teamleider Staatsbosbeheer
K. van Vliet
Bentwoud ligt tussen Waddinxveen en Zoetermeer en is 800 hectare. Tweederde is eigendom