In dit onderzoek heb ik getracht te herleiden in hoeverre framing is gebruikt tijdens het beleidsproces rondom het wetsvoorstel ‘Toetsing in het primair onderwijs’. Vanuit de theorie komt namelijk naar voren dat taal en ook framing een grote rol kunnen spelen bij bijvoorbeeld probleemdefiniëring of agendavorming. Door middel van documentenanalyse en afgenomen open interviews van belangrijke actoren kwamen verschillende frames naar voren. Een groot deel hiervan zijn veelvuldig gebruikt, zowel door belangenorganisaties, tijdens het cruciale debat op 21 maart 2013 en ook in de media. Voor ieder frame zijn de kenmerken zoals verwoord door De Bruijn (2011) beschreven. Aan de hand van Kingdon’s
policy windows, waarbij policy entrepreneurs hun beleidsoplossingen naar voren brengen,
zijn de verschillende frames geanalyseerd. Ik ben nagegaan welke frames door wie zijn gebruikt en of deze mogelijkerwijs een rol kunnen hebben gespeeld bij de ontwikkeling van het wetsvoorstel. Vooral dit laatste is relatief moeilijk na te gaan. Wel kwam uit deze analyse naar voren dat een beperkt aantal frames worden gebruikt bij moties en/of amendementen en dat sommige tegenstanders zich genoodzaakt voelden zich tegen het frame te verdedigen.
6.1 Conclusie
Tijdens de ontwikkeling van het wetsvoorstel zijn er een zestal policy windows geweest. Het betreft de val van Kabinet Balkende IV met daarbij het aantreden van Kabinet Rutte I, waardoor de national mood veranderde. Twee begrotingsbehandelingen van het Ministerie van OCW (2011 en 2013). Het lekken van vragen van de Cito-toets begin 2013. Het WOB- verzoek van RTL begin maart 2013, en uiteindelijk het Tweede Kamerdebat op 21 maart 2013. Er is geen frame geweest die een van deze policy windows veroorzaakt heeft. Bij de eerste begrotingbehandeling, waar de motie Beertema/Elias is aangenomen (invoering van een landelijk stelsel van toetsen) is er geen framing geweest. Dit geldt ook voor de policy
window die ontstaan is toen er vragen van de Cito-toets zijn gelekt.
Rond de periode van het vallen van kabinet Balkenende IV en het aantreden van Kabinet Rutte I, is de national mood over de verplichtstelling van de centrale eindtoets voor de bassischool ten positieve veranderd. Hierdoor werd het mogelijk om dit punt eindelijk op de politieke beleidsagenda te krijgen. Wat opvalt bij de analyse van de frames is dat de angst voor een afrekencultuur aanzienlijk is. OCW heeft een cruciale passage, waarin staat dat de
overheid in kan grijpen bij slecht scorende scholen op de eindtoets, uit het ingediende wetsvoorstel in januari 2012 geschrapt. Het is niet ondenkbaar dat de waarschuwingen van Onderwijsraad en Raad van State over het ontstaan van een afrekencultuur, hieraan hebben bijgedragen. Vaststaat dat staatssecretaris Dekker zelfs in maart 2013 zich genoodzaakt voelde om in ruime bewoordingen afstand te doen van het idee dat het wetsvoorstel een afrekencultuur in de hand werkt.
Tijdens de begrotingsbehandeling waar de motie Beertema is aangenomen over differentiëren van toetsen, heeft het frame allochtonentoets zodanig tot ophef geleid dat dit punt volop in de aandacht kwam, met name in de media. Desondanks heeft dit frame niet het debat tijdens de begrotingsbehandeling of het debat op 21 maart 2013 beheerst. Ook heeft het uiteindelijk niet tot veranderingen in het wetsvoorstel geleid zoals Beertema dit voor ogen had. Staatssecretaris Dekker pleitte voor het opnemen van een adaptieve toets. Deze zal uiterlijk over drie jaar worden ingevoerd. Tot die tijd blijven de twee niveaus in toetsen naast elkaar bestaan.
Bij de laatste twee policy windows, die in elkaar overgaan, heeft framing ook een rol gespeeld. Het frame film/foto stond niet ter discussie, maar werd veelvuldig gebruikt. Over het algemeen waren de actoren het met dit frame eens. Het frame afrekencultuur heeft geleid tot het aannemen van motie 37, waarin leerlingen het voordeel van de twijfel moeten krijgen in het geval van afstroom en niet moeten worden meegerekend bij de rendementsberekening. Duidelijk is dat het frame afrekencultuur nadrukkelijk aanwezig was tijdens het gehele beleidsproces van het wetsvoorstel, waarbij OCW zich gedwongen voelde zich te verdedigen.
Het frame teaching to the test is ook veelvuldig gebruikt. Mogelijkerwijs heeft het geleid tot indiening van amendement 43, waarin het schooladvies en niet de eindtoets leidend wordt. Dit is ook verwerkt in het wetsvoorstel.
Dit onderzoek maakt duidelijk dat de belangrijkste actoren betrokken bij het wetsvoorstel ‘Toetsing in het primair onderwijs’ veelvuldig gebruik maken van framing. Hierbij worden meerdere frames ingezet. Het meest hardnekkige frame hierin is wel het frame afrekencultuur. Hierbij is de staatssecretaris sterk in de verdediging gedwongen om dit frame te ontkennen. Ook is gebleken dat het frame allochtonentoets tot grote ophef heeft geleid, maar niet het gewenste effect had. Hieruit volgt de conclusie dat, ondanks het veelvuldig gebruik van framing door alle actoren betrokken bij dit wetsvoorstel, framing
slechts summier leidt tot daadwerkelijke aanpassingen in het wetsvoorstel en af en toe in een motie of amendement. Gevoelsmatig zijn ze wellicht van invloed, iets wat ook naar voren komt tijdens de verschillende interviews. Feitelijk is de invloed framing beperkt gebleken.
6.2 Discussie
Het doel van dit onderzoek was om te achterhalen in hoeverre framing een rol heeft gespeeld bij het beleidsproces rondom het wetsvoorstel ‘Toetsing in het primair onderwijs’. Hiervoor is het beleidsproces aan de hand van de theorie van Kingdon’s stromenmodel en door middel van documentenanalyse in kaart gebracht en vervolgens zijn de verschillende frames rondom specifieke policy windows geanalyseerd. Hiervoor zijn verschillende actoren betrokken bij dit wetsvoorstel geïnterviewd. Gebleken is dat framing veelvuldig wordt gebruikt door verschillende actoren, het af en toe leidt tot kleine aanpassingen in het wetsvoorstel en een motie of amendement, maar niet leidt tot significante veranderingen.
Wat betekent deze conclusie nu voor verder onderzoek? Allereerst moet worden opgemerkt dat dit onderzoek een case study betreft, waardoor generalisatie niet mogelijk is. Een algemene conclusie dat framing veelvuldig wordt ingezet tijdens het beleidsproces van wetsvoorstellen in het algemeen, maar beperkte daadwerkelijke veranderingen oplevert in wetsvoorstellen, kan hierdoor niet worden gemaakt. Dit is een duidelijke beperking van het onderzoek, maar inherent aan de vorm. Dit houdt ook in dat er geen universele uitspraken kunnen worden gedaan over het gebruik van framing in beleidsprocessen van onderwijsvoorstellen. Dit onderzoek heeft deze specifieke case study in kaart willen brengen. De Cito-toets is de afgelopen jaren veelvuldig in de media geweest en meerdere actoren hebben geprobeerd hun standpunten naar voren te brengen. Hierbij is de Cito-toets meerdere keren op negatieve manier geframed, zoals door middel van het frame afrekencultuur, teaching to the test of allochtonentoets. Dit onderzoek wijst uit dat veelvuldig gebruik van framing niet noodzakelijkerwijs tot grote veranderingen in een wetsvoorstel hoeft te leiden, ook bij hardnekkig gebleken frames als het frame afrekencultuur, waarbij OCW en de staatssecretaris genoodzaakt waren zich te verdedigen.
Wat wel interessant kan zijn voor verder onderzoek, is of er een duidelijke link is naar het gebruik van framing tijdens policy windows. Wordt framing juist meer of minder door politieke actoren tijdens policy windows gebruikt? Door meerdere beleidsprocessen van
wetsvoorstellen naast elkaar te leggen en de rol van frames tijdens policy windows te analyseren, is het wellicht mogelijk om deze relatie te onderzoeken. Dit was echter niet het doel van dit onderzoek.
7 Literatuurlijst
Algemene Onderwijsbond (2012). Kamer wil geen makkelijke Cito-toets. Geraadpleegd: 31-5- 2012.
http://www.aob.nl/default.aspx?id=24&article=49266&q=nancywillemsen&m=. Akkerman, A. & De Vries, M.S. (2008). Hoofdstuk 3: Problemen op de agenda, in
Overheidsbeleid. Een inleiding in de beleidswetenschap, pp. 63-82. Alphen aan den
Rijn: Kluwer.
AVS (2013). Jaarrede AVS-voorzitter Ton Duif, uitgesproken op 15 maart tijdens het AVS- congres 2013. Nieuwegein.
AVS (2013b). Open brief wetsvoorstel centrale eindtoets, 19 maart 2013.
Besturenraad, ISBO, LVGS, VBS, VGS, VKO, VOS/ABB (2013). Brief aan de vaste
Kamercommissie, 8 maart 2013.
Bovens, M.A.P, ’t Hart, P. & van Twist, M.J.W. (2007). Openbaar bestuur. Beleid, organisatie
en politiek. Alphen aan de Rijn: Kluwer.
Bronneman-Helmers, R. (2011). Overheid en onderwijsbestel. Beleidsvorming rond het
Nederlandse onderwijsstelsel (1990-2010). Den Haag: Sociaal cultureel planbureau. Buitenhof (2013). Interview met staatssecretaris Dekker, 17 maart 2013.
Cito (2013). De onzin van rangordelijstjes op basis van de Citotoets. 11 maart 2013.
Cohen, M. D., March, J.G. & Olsen, J.D. (1978). A garbage can model of organizational choice.
Administrative Science Quarterly 17: pp. 1-25.
Commissie Dijselbloem (2008). Tijd voor onderwijs. Rapport van de commissie parlementair
onderzoek onderwijsvernieuwingen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007/2008, 31007,
nr. 6.
Commissie Meijerink (2008). Over de drempels met taal en rekenen. Enschede: Expertgroep doorlopende leerlijnen reken- en taalvaardigheid.
De Bruijn, H. (2011). Framing. Over de macht van taal in de politiek. Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas.
De Ruyter, I. (2013, 19 maart). PVV boos om op Dekker om makkelijke Cito-toets. ANP. Dronkers, J. (2012, 20 november). Nieuwe Citotoets laat de sociale ongelijkheid van de jaren
vijftig herleven. Volkskrant, opinie en debat, p. 29.
Dulleart, R. (2011, 2 maart). Is school beter af met verplichte Citotoets? Advies basisonderwijs krijgt meer gewicht, maar scholen vrezen ook afrekencultuur. Trouw. Entman, E.M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of
communication, 43 (4), pp. 51-58.
Funnekotter, B. (2012a, 16 februari). De afrekencultuur op scholen neemt toe. Is dat wel goed? Onderwijsraad waarschuwt tegen meer verplichtingen voor scholen. NRC
Handelsblad.
Funnekotter, B. (2012b, 24 oktober). Straks is er een Cito light. NRC-NEXT.
Funnekotter, B. (2013a, 30 januari). Hoe geloofwaardig is de Cito-toets nu nog? Ministerie en Cito ruziën over de gevolgen, ouders, leerkrachten en leerlingen vragen zich af of toets nog wel gewoon kan doorgaan. NRC Handelsblad.
Funnekotter, B. (2013b, 4 februari). Onderwijs in ban van meten is weten; Nieuwsanalyse Nederlandse leerlingen maken steeds meer toetsen. NRC Handelsblad.
Funnekotter, B. (2013c, 20 maart). De eindtoets is er nog lang niet. NRC Handelsblad.
Hoogerwerf, A. (2008). Hoofdstuk één: Beleid, processen en effecten, in Overheidsbeleid.
Een inleiding in de beleidswetenschap, pp. 17-34. Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Hoogerwerf, A. & Herweijer, M. (2008) (red). Overheidsbeleid. Een inleiding in de
beleidswetenschap. Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Inspectie van het onderwijs (2010). Opbrengstgericht werken in het basisonderwijs. Een
onderzoek naar opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde in het basisonderwijs.
Utrecht: Inspectie van het onderwijs.
Kader Primair (2011). Verplichte toetsing taal en rekenen in april 2013 komt dichterbij. Vol.
17 (6): p. 3.
Kingdon, J. W. (2003). Agendas, alternatives, and public policies. 2e ed. New York, London: Longman.
KRO (2008). Goedemorgen Nederland: Uitstel maakt Cito-toets nutteloos voor advies vervolgonderwijs, 15 december 2008.
KRO (2013). Goedemorgen Nederland: CDA wil geen verplichte citotoets en openbaar maken ook niet verplichten, 21 maart 2013.
Laws, D. & Rein, M. (2003). Reframing practice, in M. Hajer & H. Wagenaar (ed) Deliberative
policy analysis. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 172-206.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2007). Kwaliteitsagenda PO. Scholen voor
morgen. Samen op weg naar duurzame kwaliteit in het primair onderwijs. Den Haag:
OCW.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2011a). Voorstel van wet. Versie internetconsultatie. W2744.K-1.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2011b). Actieplan PO Basis voor
presteren. Den Haag, OCW.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2012). Voorstel van wet. W2744.K-2.
NOS Radio Nieuws (2008). VO-Raad over verschuiving Cito-toets, 13 december 2008.
Onderwijsraad (2011). Toetsing in het primair onderwijs. Commentaar van de Onderwijsraad
op het conceptwetsvoorstel centrale eindtoets. Den Haag: onderwijsraad.
PO-Raad (2008). Advies aan staatssecretaris Sharon Dijksma over referentieniveaus taal en
rekenen. Utrecht, december 2008.
PO-Raad (2010a). Rondetafelbijeenkomsten referentieniveaus. Verslag. Utrecht, november 2010.
PO-Raad (2010b). Brief aan Minister Rouvoet centrale toetsing primair onderwijs. PO-Raad (2011). Persbericht: Toetsen in het belang van de leerling en de scholen.
PO-Raad, AVS, VO-Raad (2011). Effectief schakelen: verbeteren van de informatieoverdracht
tussen PO en VO. Utrecht, 21 februari 2011.
PO-Raad (2013). Brief staatssecretaris Dekker over WOB-verzoek eindtoetsgegevens.
Rein, M. & Schön, D. (1996). Frame-Critical Policy Analysis and Frame-Reflective Policy Practice. Knowledge and policy: the international journal of knowledge transfer and
utilization, 9, pp. 85-104.
Regeerakkoord VVD/CDA (2010). Vrijheid en Verantwoordelijkheid. Regeerakkoord VVD /
CDA. Den Haag.
Stone, D. (2001). Policy paradox. The art of political decision making (revised edition). New York, London: W.W. Norton & Company.
Trouw (2012, 19 december). Kamer wil af van ‘allochtonentoets’.
TK (2007/2008a). Brief staatssecretaris inzake onderwijsvernieuwingen over toetsen en
verantwoorden in het basisonderwijs. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007/2008,
31293, nr. 12.
TK (2007/2008b). Brief staatssecretaris. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007/2008, 31293, nr. 17.
TK (2010/2011a). Begrotingsbehandeling Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Tweede Kamer, vergaderjaar 2010/2011, 32500 VII, nr. 45.
TK (2010/2011b). Toetsing in het primair onderwijs. Brief Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Tweede Kamer, vergaderjaar 2010/2011, 31293, nr. 89.
TK (2011/2012a). Toetsing in het primair onderwijs. Advies van Raad van State en nader rapport. Tweede Kamer, vergaderjaar 2010/2011, 33 157, nr. 4.
TK (2011/2012b). Toetsing in het primair onderwijs. Nota naar aanleiding van het verslag. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011/2012, 33157, nr. 6.
TK (2011/2012c). Toetsing in het primair onderwijs. Nota naar aanleiding van het nader verslag. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 33 157, nr. 8.
TK (2012/2013a). Toetsing in het primair onderwijs. Brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 13.
TK (2012/2013b). Toetsing in het primair onderwijs. Brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 13, bijlage.
TK (2012/2013c). Amendement van het lid Rog. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 18.
TK (2012/2013d). Amendement van het lid Ypma. Tweede Kamer, 2012/2013, 33157, nr. 27. TK (2012/2013e). Amendement van de leden Van Meenen/Ypma. Tweede Kamer,
vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 32.
TK (2012/2013f). Motie van de leden Rog/Ypma. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 35.
TK (2012/2013g). Motie van het lid Ypma. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 36.
TK (2012/2013h). Motie van het lid Ypma. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 37.
TK (2012/2013i). Amendement van de leden Rog/Schouten. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 38.
TK (2012/2013j). Amendement van de leden Rog/Ypma. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 39.
TK (2012/2013k). Amendement van het lid Bisschop. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 42.
TK (2012/2013l). Amendement van het lid Ypma. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 33157, nr. 43.
TK (2012/2013m). Kamervragen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, ah nr. 1114. TK (2012/2013n). Kamervragen. Brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen. Tweede Kamer, 2012/2013, 2013ZO4504.
TK (2012/2013o). Agenda, vastgesteld 22-02-2013. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013. TK (2012/2013p). Agenda, vastgesteld 01-03-2013. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013. TK (2012/2013q). Begrotingsbehandelingen Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap. Tweede Kamer, 2012/2013, 33400-VIII, 31-3-3.
TK (2012/2013r). Handelingen Tweede Kamer. Primair onderwijs. Tweede Kamer, vergaderjaar 2012/2013, 65-9.
8 Bijlagen
8.1 Afgenomen interviews:
17 juni 2013: AVS: interview met Ton Duif.
17 juni 2013: Besturenraad: interview met Robert Jan de Vries. 26 juni 2013: PvdA: interview met Kamerlid Loes Ypma.
28 juni 2013: D66: interview met Kamerlid Paul van Meenen. 1 juli 2013: Onderwijsraad: interview met Judith Soons. 2 juli 2013: PO-Raad: interview met Marleen van der Lubbe. 4 juli 2013: PVV: interview met Kamerlid Harm Beertema. 9 juli 2013: CDA: interview met Kamerlid Michel Rog. 12 juli 2013: VO-Raad: interview met Jessica Tissink. 8.2 Interviewleidraad Kamerleden:
1. Hebben bepaalde onderwijsorganisaties, buiten het formele circuit om, u benaderd om met u te praten over het wetsvoorstel? Welke organisaties waren dit? Welke punten binnen het wetsvoorstel zoals deze naar de Tweede Kamer ging in maart, waren het grootste struikelblok voor deze onderwijsorganisaties? Voor welke argumentatie was u het meest ontvankelijk?
2. Wat betekent de term rankingslijstjes voor u? Is de aanvraag voor openbaarmaking van Cito-scores door RTL, een keerpunt in de ontwikkeling van het wetsvoorstel geweest? In hoeverre heeft het bericht dat RTL om openbaarmaking citoscores heeft verzocht, uw standpunt over het wetsvoorstel beïnvloed? Heeft de grote nadruk op het mogelijk misbruik van cito-scores en het vormen van rankingslijtjes door media, zoals bijvoorbeeld RTL, die de gegevens openbaar wil zien, in uw ogen effect gehad, aangezien het geleid heeft tot de aangenomen motie van Rog en Ypma, dat toetsscores worden alleen samen met andere kwaliteitsaspecten van de school openbaar gemaakt? Heeft in uw ogen het compromis wat nu in de kamer ligt, de kans op rankingslijstjes nu vermindert?
3. Een van de grootste zorgen rondom het wetsvoorstel was de mogelijkheid van het ontstaan van een afrekencultuur. Wat verstaat u onder de term afrekencultuur? En onder verantwoording afleggen? In hoeverre heeft het begrip afrekencultuur, welke
meerdere malen is gebruikt door allerlei partijen en organisaties, de ontwikkeling van het wetsvoorstel beïnvloed?
4. Wat bedoeld OCW met de beschrijving van het schooladvies en de centrale eindtoets als film en foto, en welk effect heeft dit in uw ogen gehad? Heeft dit ertoe geleid dat er juist nadruk moet liggen op het schooladvies en minder op de centrale eindtoets? In hoeverre bevestigd deze beschrijving dat de centrale eindtoets verplicht moet zijn? Neemt de nadruk die nu op het schooladvies ligt, het geloof in de ‘meten is weten-leer’ zoals D66 in de Eerste Kamer het verwoord, verkleind? Neemt een grotere nadruk op het schooladvies de mogelijke angst voor toetsterreur af?
5. Wat werd er verstaan onder de term allochtonentoets of makkelijke cito toets? Heeft de term allochtonentoets of makkelijke Cito-toets in uw ogen bijgedragen dat er nu toegewerkt wordt naar een adaptieve toets in plaats van het huidige systeem met twee toetsen van verschillende niveaus naast elkaar? Is de adaptieve toets voor- of nadelig voor het speciaal onderwijs of voor voorkoming van onderadvisering van leerlingen?
6. Ook was er angst voor de mogelijkheid tot ‘teaching to the test’ bij invoering van een verplichte eindtoets. Ook dit begrip is meerdere malen naar voren gekomen in aanloop naar het Kamerdebat. In hoeverre heeft dit de ontwikkeling van het wetsvoorstel beïnvloed?
7. In hoeverre ging het wetsvoorstel in uw ogen over de Cito-toets en in hoeverre over een centrale eindtoets of examen?
8. Heeft Cito in uw ogen, een bepaalde rol gehad in de ontwikkelingen rondom dit wetsvoorstel?
8.3 Interviewleidraad onderwijsorganisaties:
1. Heeft OCW naar uw mening, de standpunten van uw organisatie over en kritiek op het wetsvoorstel meegenomen?
2. Heeft de Vaste Kamercommissie naar uw mening, de standpunten van uw organisatie over en kritiek op het wetsvoorstel meegenomen?
3. In hoeverre zijn de standpunten van uw organisatie in het debat van 21 maart jl. naar voren gekomen? Is er een partij geweest die de standpunten van uw organisatie het meest heeft benaderd?
4. Heeft u of uw organisatie, naast het advies, ook op andere wijze de ontwikkeling van het wetsvoorstel proberen te beïnvloeden?
5. Wat betekent de term rankingslijstjes voor u? Is de aanvraag voor openbaarmaking van Cito-scores door RTL, een keerpunt in de ontwikkeling van het wetsvoorstel geweest? Heeft de grote nadruk op het mogelijk misbruik van cito-scores en het vormen van rankingslijtjes door media, zoals bijvoorbeeld RTL, die de gegevens openbaar wil zien, in uw ogen effect gehad, aangezien het geleid heeft tot de aangenomen motie van Rog en Ypma, dat toetsscores worden alleen samen met andere kwaliteitsaspecten van de school openbaar gemaakt? Heeft in uw ogen het compromis wat nu in de kamer ligt, de kans op rankingslijstjes nu vermindert?
6. Een van de grootste zorgen rondom het wetsvoorstel was de mogelijkheid van het ontstaan van een afrekencultuur. Wat verstaat u onder de term afrekencultuur? En onder verantwoording afleggen? In hoeverre heeft het begrip afrekencultuur, welke meerdere malen is gebruikt door allerlei partijen en organisaties, de ontwikkeling van het wetsvoorstel beïnvloed?
7. Wat bedoeld OCW met de beschrijving van het schooladvies en de centrale eindtoets als film en foto, en welk effect heeft dit in uw ogen gehad? Heeft dit ertoe geleid dat er juist nadruk moet liggen op het schooladvies en minder op de centrale eindtoets? In hoeverre bevestigd deze beschrijving dat de centrale eindtoets verplicht moet zijn? Neemt de nadruk die nu op het schooladvies ligt, het geloof in de ‘meten is weten-leer’ zoals D66 in de Eerste Kamer het verwoord, verkleind? Neemt een grotere nadruk op het schooladvies de mogelijke angst voor toetsterreur af?
8. Wat werd er verstaan onder de term allochtonentoets of makkelijke cito toets? Heeft de term allochtonentoets of makkelijke Cito-toets in uw ogen bijgedragen dat er nu toegewerkt wordt naar een adaptieve toets in plaats van het huidige systeem met