Comparante» noemt' men in de praktijk, zooals het woord aanduidt, den voor den notaris verschenen persoon; hem die hij de acte optreedt, verklaart te zijn overeengekomen, zich of dien hij vertegenwoordigt te hehben verbonden, zooals dit alles in de acte wordt beschreven; kortom hem, die de acte verlijdt.
Partij is hij, die bij het onderwerp, den inhoud der acte, betrokken, belanghebbend is, zooals de wet haar ook noemt.
Ook kan men den naam van partij geven aan den persoon, de vereeniging van personen of het lichaam, ten wiens ver-zoeke de notaris eene acte verlijdt. Zie hierna M.
De Comparant treedt of voor zich zelven op en is dan partij, of hij vertegenwoordt een ander; hij kan ook èn partij èn vertegenwoordiger tevens zijn.
In het algemeen komt bij den Comparant, die voor een ander handelt, ook de omschrijving voor zijner kwaliteit en van het geschrift, waarin zijne bekwaamheid is geconsta-teerd; doch die omschrijving van eenig geschrift blijft ge-woonlijk achterwege, als hij die bekwaamheid meer of minder regtstreeks uit' de wet zelve ontleent. Bijv.b. de vader, als voogd voor zijne kinderen handelend, ontleent daartoe de bevoegdheid uit de wet; er is geen geschrift of acte aan te duiden, zooals het geval zou zijn, bijaldien hij als
vader-voogd voor zijne kinderen een perceel verkocht, wijl dit alleen geschieden kan na toestemming van den Raad van Justitie en deze beschikking dan aangehaald wordt in de acte.
Op het eerste is als uitzondering aan te merken het geval
u
van mondeling gemagtigde en dat van zich sterk maken ; i n beide kan de comparant geen geschrift zijner kwaliteit over-leggen. Op het tweede : de gererend vennoot, de openbare koopvrouw, regenten van een gesticht en dergelijke ; voor deze is de aanduiding der kwaliteit in de praktijk zonder meer in gebruik, omdat zij meestal van openbare bekend-heid is.
Behalve de comparanten en de vertegenwoordigden worden in de acte soms nog andere personen aangehaald, die met den inhoud der acte of der daarin opgenomen vermeldingen, enz. in verband staan. Op deze personen heeft de wet, wat formaliteiten van vermelding aangaat, geen betrekking; de hèn betreffende aanduidingen maakt men zoo kort mogelijk.
Bij aanhaling van acten vermelde men haren datum en het nummer, den notaris, voor of door wien — en de plaats, waar zij verleden is. Aanhalingen van voornamen en standplaatsr
bijv.b. kunnen in dit geval achterwege gelaten worden.
J$°. 3 8 . Comparant, die zelf party is.
Heden, enz.
Verscheen, enz.
De Heer Abraham Hoogenheuvel (a), Koop-man (6), wonende te Samarang (c) en mij bekend (d).
A a n m e r k i n g e n : (a) Volgens art. 25, a, Ord. Not., moet de acte inhouden:
1. den voornaam, 2. den naam,
3. het beroep of de maatschappelijke betrekking, en 4. de woonplaats, — alles van
a. ieder der verschijnende personen, en b. ieder der door deze vertegenwoordigden, voor zooverre wat deze laatste betreft
1. het beroep of de maatschappelijke betrekking en 2. de woonplaats
kan worden opgegeven.
Wanneer een comparant of partij den titel van Doctor in
45
•
d e j e g t e n draagt, is men gewoon het gebruikelijke praedicaat / van Meester voor zijn naam te behouden. De wet eischt het niet, het is een gebruik: men stelle dien titel nooit ver-kort als Mr.
Zooals art. 26, Ord. Not., dit voorschrijft, mogen de acten geene verkortingen, derhalve ook geene afgekorte woorden inhouden.
Ook achtervoegsels, zooals bijv.b. Hz. (Hendrikszoon), be-hooren niet in de acte, ook niet bij den naam, omdat zij er willekeurig aan zijn toegevoegd, al is het dan ook ter onderscheiding van andere personen, die denzelfden familie-naam, soms bovendien met dezelfde voorletters, dragen. Stipt genomen behooren zij dus niet in de acte vermeld te worden.
Is de comparant of eene partij van erkenden adel, zijne titels zullen in de acte moeten opgenomen worden. Zie dienaangaande Stbl. 1853, n°. 64.
(b.) De acte moet inhouden het beroep of de maatschap-pelijke betrekking van den comparant en der door hem vertegenwoordigden ; heeft hij geen beroep, het tweede ; bijv.b.
rentenier, landeigenaar, gehuwde vrouw en dergelijke worden vermeld.
De wet schrijft niet voor eene negatieve vermelding op te nemen; men schrijft dikwijls: zonder beroep, derhalve niet volledig; of maatschappelijke betrekking zal men er dienen bij te voegen.
Kan het van den vertegenwoordigde niet opgegeven worden, zoo stelt men gewoonlijk: „(beroep onbekend)"; dit is niet voorgeschreven, evenmin omtrent de onbekende woonplaats.
(c) De woonplaats, dat is de naam der plaats, waar men zijn gestadig verblijf houdt, moet vermeld worden. Is men nu op de eene dan op eene andere plaats, zonder op eene dezer zijne zaken of belangen te hebben, de plaats, waar men zich ophoudt, wordt genoemd. Gebruikelijk is het dan te stellen
„(tijdelijk) verblijf houdend te "
De ordonnantie eischt geene omschrijving of aanduiding van straat, gang, kampong, evenmin van huisnummer; het is evenwel gebruikelijk, vooral op de grootere plaatsen, om ten aanzien van Inlanders en d. g. g. deze omschrijving, zelfs van huisnummer, in de acte op te nemen.
Elk schipper, in het algemeen elk opvarende, heeft eene woonplaats naar den geest der wet; heeft hij geen vast ver-blijf, waar hij na elke vaart terugkeert, of waar zijne vrouw en kinderen wonen, zijn tijdelijk verblijf wordt vermeld of zijn domicilie, ter plaatse waar zijn vaartuig tehuis behoort of waar de reederij gevestigd is.
(d) De v e r s c h i j n e n d e personen moeten den notaris be-kend zijn of hem bebe-kend gemaakt worden ; van een en ander wordt in de acte uitdrukkelijk melding gemaakt; d. i. een en ander wordt in de acte uitgedrukt. Art. 24, Ord. Not.
De comparant moet den notaris bekend zijn om alle ge-schillen over identiteit te voorkomen; omtrent de vertegen-woordigde partijen is dit iets anders; hunne identiteit wordt buiten de acte op andere wijze aangetoond.
Enkele notarissen nemen de vermelding van de bekend-heid der comparanten op in het slot der acte bij die aan-gaande de getuigen; zij behoort echter meer eigenaardig te huis in het hoofd bij de overige hem betreffende ver-meldingen.
f "• 3*>- Ongehuwde vrouw.
Heden, enz.
Verscheen, enz.
Mejufvrouw C a t h a r i n a D i r k s en, (meer-derjarig, ongehuwd) (a) zonder beroep of maat-schappelijke betrekking, wonende te Z en mij bekend gemaakt (b) door den Heer O t t o D i r k s en, koopman en Mevrouw R S , Echtgenoote van den Heer T U (koop-man) beiden te A woonachtig.
A a n m e r k i n g e n : (a) De ongehuwde vrouw heeft dezelfde bekwaamheid als de man om zich te verbinden of te han-delen; men is gewoon de hier tusschen haakjes geplaatste woorden mede op te nemen, ofschoon onnoodig. Welligt is het een gebruik geworden, omdat er zoo weinig vrouwelijke tevens ongehuwde comparanten in de praktijk voorkomen. De
47
titel M e j u f v r o u w en M e v r o u w geven zoo noodig dit ver-schil reeds aan van gehuwd of ongehuwd; men late zooveel mogelijk alles weg, wat overtollig is, wat geheel uit de acte gemist kan worden, zonder iets te kort te doen aan den inhoud of hare duidelijkheid.
(6) De comparant, die niet den notaris bekend is, moet hem bekend gemaakt worden door twee getuigen, welke de vereischten bezitten bij het Burg. Wetb. gevorderd ( = 1 5 jarigen ouderdom) om in regten getuigenis der waarheid af te leggen ; bloed- of aanverwantschap is geen reden van uitsluiting, Art. 24, Ord. Not.
Wij namen hier een broeder en eene gehuwde vriendin als voorbeeld van a t t e s t e r e n d e getuigen. Op hen is verder niets van toepassing; zij dienen alleen duidelijk vermeld te worden. Zij behoeven zelfs niet den notaris bekend te zijn of te worden gemaakt; zij geven des noods alles betreffende hun persoon zelf op. Zij behoeven ook de acte niet mede te teekenen, als bewijs van hun getuigenis.
Wij raden aan hen steeds, voornamelijk als zij tot de niet-Europesche bevolking behooren, te doen medeteekenen of hunne verhindering of onkunde, welke zij opgeven, in de acte te vermelden, of — nog beter — alleen Item bekende attes-terende getuigen aan te nemen.
Wanneer echter een persoon reeds -kan gezegd worden den notarisVcTekend te zijn, is moeijelijk aan te geven. Is hij be-kend na voorstelling door een bebe-kend persoon of moet hij den notaris meermalen genoemd en aangewezen zijn als die persoon. Is een voorstelling voldoende dan zijn, vooral in het geval de voorsteller een den notaris bekend «rf-hewiend per-soon is, deze geene attesterende getuigen behoeven te ge-bruiken. Wij laten echter de beslissing van al of niet bekend zijn aan den notaris aan hem zelven over. Het is toch ge-schied dat een zeker persoon aan allen, alleen onder een aangenomen naam afe-de-zijne bij-ieder, ('zelfs bij hooge amb-tenaren, bekend was ; had hij notariële acten verleden, hij had dit zeker onder dien naam gedaan en de notaris zou ver-klaard hebben, dat die comparant hem bekend was. In dat geval zou welligt een oude regel toegepast zijn en de a l g e -me e n e dwaling toch, hoe tegenstrijdig dit schijnt, als de waarheid genoegzaam aanduidend beschouwd worden.
HT0. 4 0 . Comparant als party en vertegenwoordiger.
De Heer A B , enz.
Handelende ten deze:
a, voor zich zei ven (a) en b. als gernagtigde, enz. (b).
A a n m e r k i n g e n : (a) Menigmaal komt achter deze aan-duiding nog eene omschrijving : „ als erfgenaam in den hoedel van " enz. of „als mede-eigenaar in het hierna omschreven perceel" of iets dergelijks; welligt eene aanleiding, dat men dikwijls, ziet vermeld: „voor zich zelven in p r i v é " , iets over-tolligs. V o o r z i c h z e l v e n , zonder nadere aanduiding van oorzaak, is steeds i n p r i v é .
(6) „Als gemagtigde" ; voor deze en dergelijke kwaliteiten zie men de volgens Bf03. 6 6 — 7 1 speciaal voor gemagtigden.
H°. 4 1 . Eehtgenooten als comparanten.
De Heer A B , koopman, en Zijne Echtgenoote, Mevrouw C D , beiden wonende te Z en mij, Notaris, bekend.
A a n m e r k i n g e n : In alle gevallen, waarin eehtgenooten te zamen optreden, is deze aanduiding der vrouw voldoende;
men behoeft ten haren aanzien geene verdere omschrijvingen op te nemen, waarvan bijv.b. oude acten zulke prachtige
voorbeelden geven, als deze:
„En Vrouwe C B , geboren D , Echtgenoote
„van — ten deze bijgestaan met — en gemagtigd door den
„voornoemden WelEdelen Heer A B
„Welke Vrouwe is zonder beroep of betrekking en ten
„zijnen huize woonachtig."
Ook de oude Belgen zullen niet zonder reden gezegd heb-ben: „Dieu nous préserve des clauses de notaire." Maar dit was in vroegere tijden.
De eehtgenooten verlijden te zamen de acte en daaruit blijkt zeker voldoende, dat de vrouw door haren man is
Ï
\
49
bijgestaan; dat, waartoe zij zich luidens de acte Terbonden heeft, ook met zijne toestemming plaats vondÇ tenzij het tegendeel daarvan in de acte mögt uitgedrukt zijn.
Bij de vrouw is geene speciale vermelding van beroep noodig, als zij geen openbare koopvrouw is; het „Echtgenoote van"
enz. duidt hare maatschappelijke betrekking aan.
Hier zij nog opgemerkt, dat de man ook de goederen dei-huwelijksgemeenschap kan vervreemden en bezwaren, zelfs de vaste, ten haren name staande goederen. Zie art. 24, B. W., al. 2. Alleen bij tegenovergesteld beding ten faveure van de vrouw, niet. Zie artt. 104, al. 3 en 105, al. 5, B. W., be-nevens O n t w e r p , SP. 5 1 . Voor het eerste gevalkan het volgende nummer dienen.
SP. 4 8 . De gehuwde vrouw alleen, als partij.
I. GEVAL.
Mevrouw C D , ten deze bijgestaan door haren Echtgenoot, den Heer E F , koopman, wonende te Z ; beiden mij bekend.
Welke comparante verklaarde enz.
A a n m e r k i n g e n : Treedt de vrouw voor hare eigen be-langen op, als bijv.b. buiten gemeenschap of in beperkte ge-meenschap gehuwd, zoo is de bijstand van den man ook noodig, of voor alle zaken, öf alleen voor handelingen be-treffende eigendom, als zij zich soms de bevoegdheid tot zelf-standig beheer bij de huwelijksvoorwaarden heeft voorbehouden.
Zie volgend nummer.
De man is hier geen partij, in den zin der Ord. Not. ; doch, als met de vrouw verschenen voor den notaris, wordt hij ook in de acte als comparant behandeld en vermeld.
Voor het overige handelt de vrouw; hij doet van zijne toestemming alleen blijken, omdat de wet dit van hem als hoofd in het huwelijk eischt, door het mede verlijden der acte en er behoeft in deze geene bepaalde verklaring van zijne instemming uitgedrukt te zijn.
Een ongeveer gelijk geval doet zich voor bij de acte van huwelijksvoorwaarden, aangegaan door een minderjarige,daarin bijgestaan door ouders of voogd.
ïï°. 4 3 . De gehuwde v r o u w alleen, als partij.
II. GEVAL.
Mevrouw A B , Echtgenoote van den Heer C . . . D , koopman, wonende te Z
De comparante mij, Notaris, bekend.
A a n m e r k i n g e n : Wanneer, zooals in voorgaand ontwerp is gezegd, de vrouw bij huwelijksvoorwaarden het vrije be-heer harer goederen heeft bedongen (art. 140, al. 2, B. W.), heeft zij in alles, dit beheer betreffende, ook in alle overeen-komsten en verbindtenissen dienaangaande, geen bijstand van haren Echtgenoot noodig.
Zij treedt dan zelfstandig op; de aanduiding van haren gehuwden staat is dan eigenlijk niet noodig maar 'zij is ge-bruikelijk. Sommigen geven dan ook bij de vermelding van
den gehuwden staat, ter opheldering waarom de man met mede-compareert, nog eene aanhaling van het betrekkelijke artikel of beding der huwelijksvoorwaarden.
Dit is evenmin noodig, want zijn die voorwaarden, zooals de wet wil, ingeschreven, zij zijn openbaar en worden geacht algemeen bekend te zijn; zoo niet dan geeft dergelijke om-schrijving toch niets, want de n i e t ingeschreven huwelijks-voorwaarden werken ook niet tegenover derden.
W°. 4 4 . De gehuwde v r o u w alleen, als comparante.
I. GEVAL.
Mevrouw A B , Echtgenoote van den Heer C.'.... D , laatst koopman en woonachtig te Z
De comparante mij, Notaris, bekend.
Handelende ten deze, krachtens de magtiging van den Raad van Justitie te de dato i ~~
51
voor de gemeenschap, waarin zij is ge-huwd met gezegden Heer C D , die afwezig is.
A a n m e r k i n g e n : Beter is het nog te schrijven „die, vol-gens verklaring der comparante, afwezig is", omdat het in het ontwerp gestelde de verklaring of vermelding van den notaris zelf is, die in dit geval geen waarde heeft. Wij geven dit als voorbeeld hoe voorzigtig men met vermeldingen moet zijn, ofschoon een dergelijke hier weinig belangrijke gevolgen zou hebben, omdat de comparante de magtiging van den Raad heeft. In Bf°. 4 6 . blijkt dit verschil beter ; met die vermelding der comparante werkelijk als de hare op te nemen, laadt de notaris niet onnoodig eene verantwoordelijkheid op zich; is hare verklaring valsch, zij is er voor aansprakelijk.
De man is afwezig, zonder eene volmagt achter te hebben gelaten, zoodat niemand voor hem kan optreden. De wet heeft in dit geval voorzien door de bepaling van art. 14, B. W.
waardoor de vrouw in zijne plaats voor de gemeenschap op-treedt, zelfs de zaken van den man kan regelen al naar gelang dit in de magtiging van den Baad is aangeduid. Tot eenige andere handeling, daarin niet genoemd, is zij ook niet bevoegd.
ST° 4:5. De gehuwde v r o u w alleen, als comparante.
II GEVAL.
Mevrouw A B , Echtgenoote van den Heer C D , laatst koopman en te Z woonachtig.
Ter eener, verhuurster ; en
De Heer E F , klerk, te G woonachtig.
Ter andere zijde, huurder.
De Comparanten mij, Notaris, bekend.
Van welke die ter Eener te kennen gaf, dat haar echtgenoot voornoemd afwezig is,
sedert den , zonder volmagt achter te laten of een bekend verblijf te hebben.
En verklaarden de comparanten, dat die ter Eener, onder nadere goedkeuring van den betrokken Raad van Justitie, heeft verhuurd aan dien ter andere zijde, welke heeft gehuurd :
Zeker p e r c e e l . . . enz.
A a n m e r k i n g e n : Het kan zeer goed mogelijk zijn, dat men den tijd niet kan afwachten tot de magtiging van den Raad bekomen is; eene dergelijke voorloopige overeenkomst, eene onder opschortende voorwaarde, is geoorloofd en de notaris zal partijen zekerlijk inlichten omtrent de kracht of waarde van dergelijke overeenkomst.
Men legge bij het verzoekschrift aan den Raad tevens over een afschrift dezer acte, omdat anders de inhoud der over-eenkomst geheel in dat request zou moeten opgenomen wor-den, zooals bij aanvrage om toestemming vooraf dient te geschieden, wil de Raad ook in zijne toestemming duidelijk kunnen aanwijzen, waartoe zij gegeven wordt. Het spreekt van zelven dat men eene dergelijke acte niet moet verlijden, als het maar eenigzins twijfelachtig kan zijn of de Raad toe-stemt; eene overeenkomst van verhuur van een tot de ge-meenschap behoorend perceel bijv.b., eene van eenvoudig beheer derhalve, zal de Raad zeker niet weigeren, als zij onder gewone voorwaarden en tegen minstens billijken prijs is aangegaan.
Het zegel van dergelijke acten is steeds dat van f 0.50 ; Zie daarover nog ontwerp: Schenking zonder aanneming.
TX°. 4 6 . De gehuwde vrouw alleen, als comparante.
I l l GEVAL.
Mevrouw A B , Echtgenoote van den Heer C D , welke laatst koop-man en woonachtig te Z , volgens ver-klaring der Comparante, sedert afwezig zonder bekend verblijf is.
Welke comparante,' thans te I J ver-blijvend, verklaarde toestemming te geven tot het huwelijk, dat hare dochter . . . . enz.
A a n m e r k i n g e n : Voor het geval de man zich in de onmogelijkheid bevindt om zijn wil te verklaren, wordt de toestemming tot het huwelijk van de moeder vereischt, zegt art. 35, al. 2, B. W. Is de man wel in staat die te geven en weigert de moeder, hare weigering wordt niet geteld;
maar is de man niet in staat dan is haar stem voldoende ter beslissing. De wetgever wilde de ouderlijke magt, zoolang het huwelijk niet door den dood van een hunner ontbonden is, niet op een ander zelfs niet den best mogelijken voogd of
curator overdragen.
Wij hebben hier het geval van afwezigheid genomen, doch behoort hierbij ook dat van zijne krankzinnigheid of curatele wegens onnoozelheid, kortom zoowel de afwezigheid van den man, als meer of minder van zijn geestvermogens.
W°. 4 7 . De openbare Koopvrouw.
Mevrouw A B , openbare koop-vrouw, (a) echtgenoote van den Heer C
D , Opzigter op de onderneming van land-bouw „Industria" en wonende te Z (b)
De Comparante mij bekend.
A a n m e r k i n g e n : (a) De vrouw is openbare koopvrouw met stilzwijgende of uitdrukkelijke, d. i. schriftelijke, toestem-ming haar«I''echtgenoot^.
In beide gevallen heeft zij de bevoegdheid nit kracht der wet „zich zonder zijn bijstand (te) verbinden"; zie art. 113, B. W. Eene vermelding der schriftelijke toestemming, als zij bestaat, is derhalve niet noodig.
(b) Al heeft zij hare zaken op eene andere plaats dan te Z., dit te vermelden is onnoodig; zij woont luidens wetsbe-paling daar, waar haar man gevestigd is, te Z.
Protesten van non-acceptatie of non-betaling haar
betref-fende zullen daarom ook aan de genieene woonplaats uitge-bracht moeten worden.
W°. 4 8 . De Weduwe als comparante.
Mevrouw A B , zonder beroep of maatschappelijke betrekking, Weduwe van den Heer C D , te Z woonachtig.
A a n m e r k i n g e n : De gehuwde vrouw is door den dood hafadb echtgenooW weder eene geheel zelfstandige persoon-lijkheid geworden en behoeft dan ook bijstand, noch machti-ging, noch toestemming, voor welke zaak ook, haar persoonlijk betreifende. Mengen hare belangen zich met die harer
kin-deren-pupillen, zij treedt voor de behartiging dier belangen gewoonlijk èn voor zich zelve en voor hare kinderen-pupillen op, wat dan ook in de acte onderscheiden wordt. Voor zich zelve is zij vrij; om voor hare kinderen te handelen, heeft zij gewoonlijk toestemming noodig en treedt de weeskamer-toeziende voogdesse bij die tegenstrijdigheid^ van belangen
voor die kinderen op, krachtens art. 370, B. W. Voor zaken van beheer kan zij zonder magtiging van den Raad handelen, ook behoeft de weeskamer daarbij niet te ageren, als de moeder het beheer over de goederen der kinderen of hunne aandeelen in met haar gemeen goed heeft. Dit is ook toe-passelijk op den vader-voogd. Zie nog ontwerpen, Wos. 5 4 en ä ä .
3J°. 4 9 . De van goederen geseheiden vrouw.
3J°. 4 9 . De van goederen geseheiden vrouw.