Cognitieve effectiviteit volgens Moody

In dit subparagraaf zullen een aantal principes worden beschreven, waarbij wetenschappelijk is onderzocht dat toepassing van deze principes tot een betere effectiviteit kan leiden. Deze principes zullen in dit subparagraaf aan mijn onderzoek worden gerelateerd en nader worden toegelicht. De principes zullen als belangrijk input voor evaluatiecriteria dienen voor de vindbaarheid van informatie in het kader van dit onderzoek.

De genoemde principes worden door onderzoeker Moody (2010) beschreven en de onderzoeker geeft in zijn paper aan dat de principes dienen voor het ontwerpen van cognitief effectieve visuele notaties (Moody et al., 2010).

Cognitieve effectiviteit wordt hierbij gedefinieerd als: “de snelheid, gemak en juistheid waarmee representatie naar het menselijk verstand geprocedeerd wordt” (Moody et al., 2010).

De visuele notaties zijn geoptimaliseerd voor de menselijke communicatie (Moody, 2009, 2010).

Het enig doel van visuele notaties is het faciliteren van menselijke communicatie en het oplossen van problemen. Moody (2010) heeft daarvoor principes ontworpen die baseren op een theorie van hoe en waarom visuele notaties communiceren, wat gebaseerd is op een aantal theorieën, onder anderen de communicatie theorie, visuele perceptie en cognitie (Moody, 2010).

Hoewel de principes van Moody (2009) in eerste instantie ontworpen zijn voor Software Engineering (SE), baseren deze op algemene principes van visuele perceptie en cognitie, welke in feite te relateren zijn naar elk domein (Moody, 2009).

Wij leggen de connectie van Moody’s principes naar de verbetering van vindbaarheid van informatie, sinds deze betere prestaties voorspellen en bijdragen aan een meer effectieve informatieoverdracht naar vooral atechnische gebruikers. De principes van Moody zijn in onderstaand figuur weergegeven.

Figuur 6. Principes Physics of Notations (Moody et al., 2010)

Uit het negental principes van Moody uit bovenstaand figuur zijn voor dit onderzoek onderstaande evaluatiecriteria uitgefilterd en deze zijn naar dit onderzoek vertaald en desbetreffend geïnterpreteerd.

Eenduidigheid

Dit principe is afgeleid van Moody’s principes Semiotic Clarity en Semantic Transparency. Dit betekent in dit onderzoek: er moet een één op één correspondentie zijn tussen gebruikte symbolen in de content en het concept en zijn betekenis waarvoor het staat. Bijvoorbeeld een symbool voor de zoekfunctie op een pagina zou een dusdanige

eenduidigheid moeten vertonen, waarbij de betekenis daarvan vanzelf wordt gesuggereerd, dat het alleen maar dat kan betekenen, door iedereen hetzelfde wordt opgevat en geen enkele andere betekenis of ander symbool aan gegeven kan worden. Wanneer er geen één op één correspondentie aanwezig is, kan het voorkomen dat meerdere symbolen hetzelfde concept representeren, of dat de symbolen geen enkel concept representeren. Ook kunnen dan twee verschillende concepten door hetzelfde symbool worden vertegenwoordigd of dat de concepten door geen enkel symbool worden vertegenwoordigd.

Onderscheidendheid

Principe onderscheidendheid is afgeleid van Perceptual Discriminability en Visual

Expressiveness uit bovenstaand figuur. De betekenis die wij aan dit principe toekennen is dat verschillende symbolen en notaties duidelijk en gemakkelijk van elkaar te

onderscheiden moeten zijn. Juiste onderscheidendheid van symbolen is een pre voor de juiste interpretatie. Daarbij valt aan aspecten te denken als de vormgeving, kleur of tekstuele onderscheidendheid van notaties zoals dit bijvoorbeeld in vet, cursief of

onderstreept weergegeven kan worden. Als gebruikers op zoek zijn naar informatie in een bepaald bestandsformaat moeten zij bijvoorbeeld duidelijk onderscheid kunnen maken of bij de zoekresultaten sprake is van een pdf bestand of een word bestand.

Complexiteitsmanagement

Voor dit principe zijn Moody’s principes Complexity Management en Cognitive Integration samengevoegd, waarin daarnaast ook het principe Graphic Economy in is

vertegenwoordigd. Bij complexiteitsmanagement komt het neer op mechanismen die de omgang met complexiteit vergemakkelijken. Informatie moet aangeboden en overgedragen kunnen worden zonder dat het menselijk verstand daarbij overbelast raakt. Ook grafische complexiteit door middel van bijvoorbeeld te veel symbolen kan het menselijk verstand overbelasten. De indeling van een pagina en de content moet dusdanig zijn zodat het voor het menselijk verstand niet te ingewikkeld wordt de informatie op te nemen. Voorbeelden zijn om geen grote hoeveelheden content of informatie in een stuk weer te geven, maar deze op te splitsen en in subdelen te presenteren. Ook kan de content en de pagina in lagen ingedeeld worden zodat het voor de gebruiker een logisch geheel vormt en de hiërarchische indeling ook inzichtelijk en te begrijpen is. De verschillende soorten content moeten goed als een geheel geïntegreerd zijn, waarbij ook duidelijk is welke informatie waar vandaan komt en wat de onderlinge samenhangen zijn.

Complementariteit

Afgeleid van Moody’s principe Dual Coding wordt complementariteit geïnterpreteerd als versterking van de content door zowel zijn verbale als visuele representatie. Doordat de tekstuele en visuele weergave van de content elkaar aanvullen is dit meer effectief dan een enkele weergave van de componenten afzonderlijk. Door gebruik van zowel tekst als ook symbolen kan de content in zijn betekenis versterkt worden.

Cognitieve fit

Dit principe is afgeleid van Moody’s gelijknamig principe Cognitive Fit en houdt in, dat het geschikt is om verschillende notaties en weergaven van content te gebruiken voor

verschillende taken en soorten gebruikers. Door gebruik van dezelfde notaties en

weergaven en door deze te optimaliseren voor een groep, bijvoorbeeld voor klanten of voor medewerkers, kan dit de effectiviteit voor de andere groep verminderen. Daarom is het geschikt om gebaseerd op dezelfde informatie verschillende notaties voor verschillende taken en gebruikers te representeren, waardoor de effectiviteit wordt vergroot en de informatie beter wordt begrepen.

De zojuist revue gepasseerde en naar dit onderzoek geïnterpreteerde principes van Moody leiden tot cognitieve effectiviteit, wat voor dit onderzoek betekent dat de principes ook bijdragen aan de vindbaarheid van informatie. Derhalve zullen de principes van Moody een essentiële aanvulling op de evaluatiecriteria voor vindbaarheid vormen.

Deelconclusie

In deze sectie hebben wij over bouwstenen kunnen lezen die helpen bij de inrichting van de content en bijdragen aan de klantvriendelijkheid. Burgers, bedrijven en andere organisaties kunnen met behulp van de bouwstenen gemakkelijker naar het antwoord op hun vraag

geleid worden. Met behulp van de bouwstenen kunnen gemeenten hun streven naar vraaggedreven werken beter realiseren en de beschikbaarheid van informatie vergroten. Een aantal belangrijke criteria zijn aan bod gekomen:

- Vraaggedrevenheid - Beschikbaarheid - Eenduidigheid - Onderscheidendheid - Complexiteitsmanagement - Complementariteit - Cognitieve fit

De bovenstaande criteria zullen als evaluatiecriteria voor dit onderzoek worden meegenomen.