CMI Rules

Naar aanleiding van het gefaalde Seadocs-systeem wilde het Comité Maritime International, hierna te noemen ‘CMI’, een ander alternatief bieden welke juridische ondersteuning biedt aan elektronische alternatieven voor het cognossement. In juni 1990 bracht het CMI de zogeheten CMI Rules for Electronic Bills of Lading uit. 69

De CMI Rules zijn geen wettelijke bepalingen, hetgeen met zich meebrengt dat staten niet aan deze regels gebonden zijn. Men kan de CMI Rules toepasselijk maken door er in het vervoerscontract naar te verwijzen. 70 _{Dit komt naar voren in artikel 1 van de CMI}

Rules. De CMI Rules zullen dus alleen kracht hebben indien partijen overeenkomen dat de CMI Rules zullen worden toegepast op alle transacties.

Voordat het BOLERO-systeem werd ingevoerd71_{, waren de CMI Rules erg populair. Eén}

van de redenen hiervoor was dat de CMI Rules in tegenstelling tot het Seadocs systeem een open systeem van regels is. 72 _{Dit had als gevolg dat partijen die gebruik wilden}

68 _{Eckardt 2004, p. 17.}

69 _{Raadpelegbaar via <www.comitemaritime.org} 70 _{Delmedico HLJ 2003, p. 97}

71 _{Zie voor het BOLERO-systeem paragraaf 5.2.4.} 72 _{Dubovec, AJI&CL, 23/2, p. 451.}

32 maken van de CMI Rules geen fee hoefden te betalen of een abonnement moesten

afsluiten. De CMI Rules kunnen verdragsrechtelijke bepalingen die van toepassing zijn op de vervoerovereenkomst en bepalingen bevatten over het cognossement niet uitsluiten. 73

Artikel 11 van de CMI Rules stelt dat elektronische gegevens gelijk zijn aan schriftelijke gegevens. Tenzij partijen anders overeenkomen kunnen elektronische gegevens dus in plaats van schriftelijke gegevens gebruikt als bewijs van de vervoersovereenkomst. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat dit artikel dwingrechtelijke bepalingen uit verdragen uitsluit, acht ik dit artikel wel noemenswaardig omdat het CMI met deze bepaling wel aangeeft dat zij het noodzakelijk acht om elektronische gegevens gelijk te stellen met schriftelijke gegevens. Hiermee poogt het CMI een alternatief te bieden voor de algemene eisen van het cognossement, te weten: de papieren vorm en de

ondertekening. 74

De CMI Rules werken door middel van een zogenoemde private key, welke expliciet wordt genoemd in artikel 8 van de CMI Rules.75 _{Hiermee wordt getracht de functie als}

verhandelbaar document te vervangen. Zoals ik in paragraaf 1.4.4.2. reeds vermeldde, geschied levering van een waardepapier door middel van bezitsverschaffing. Omdat het inscannen van het cognossement en het digitaal versturen van het cognossement de origineelheid van het in de wegstaat, poogt de CMI met de private key een alternatief te bieden die de functie als waardepapier waarborgt. Het CMI Rules-systeem werkt als volgt: de verkoper c.q. de verzender en de vervoerder van de goederen gebruiken de private key, welke een bepaalde code bevat die enkel zij weten. Deze code is nodig om een digitaal document dat dezelfde inhoud heeft als een papieren cognossement te openen.76 _{Het werkt derhalve als een wachtwoord. Zodra de verkoper het eigendom van}

de goederen die zich aan boord van het schip bevinden overdraagt, verandert de vervoerder de code van de private key. Hierdoor heeft de verkoper geen toegang meer tot het digitale document. De vervoerder zal vervolgens de nieuwe private key

73

Bijvoorbeeld de Hamburg Rules of de Hague Visby Rules, waarover meer in paragrafen 3.6.2., 3.6.3. en 3.6.4.

74 _{Zie paragraaf 3.3.1.} 75 _{Goldby, JIML, p. 590.}

33 doorgeven aan degene aan wie de verzender zijn eigendomsrecht heeft overgedragen. Degene die in de loshaven aankomt met de correcte private key zal de goederen in ontvangst kunnen nemen van de vervoerder. 77

Het verschil tussen het papieren cognossement en het cognossement in elektronische vorm door middel van een private key is dat de vervoerder in het laatste geval betrokken is bij de overdracht van het cognossement.

De overige twee functies van het cognossement, te weten het ontvangstbewijs en bewijs van de inhoud van het contract, lijken ook onder de CMI Rules gewaarborgd te zijn. Artikel 4 van de CMI Rules bepaalt namelijk welke gegevens er in het document moeten worden opgenomen en deze zijn gelijk aan de gegevens die moeten worden opgenomen in het traditionele papieren cognossement. Artikel 11 van de CMI Rules bepaalt, zoals ik reeds vermeldde, dat de elektronische gegevens gelijk zijn aan schriftelijke gegevens.

Ondanks dat de CMI Rules in theorie een uitstekend raamwerk lijkt voor het elektronisch cognossement, bleek er in de praktijk veel kritiek te zijn. Een van die kritiekpunten is dat de CMI Rules dwingrechtelijke bepalingen niet kunnen omzeilen. 78

Daarnaast bevatten de CMI Rules geen bepalingen omrent de eventuele

aansprakelijkheid van de vervoerder of een derde. 79 _{Een ander kritiekpunt is dat de}

verhandelbaarheid van het cognossement in elektronische vorm niet in alle rechtsstelsel in die vorm wordt geaccepteerd. 80 _{Ten slotte ontvingen de CMI Rules kritiek over het}

feit dat er te veel verantwoordelijkheid bij de vervoerder zou liggen. 81

77 _{Goldby, JIML, p. 590.} 78 _{Delmedico, HLJ 2003, p. 98.} 79 _{Low, IT&BL 2000, p. 174-176.} 80 _{Laryea, TMLJ 2000, p. 285.} 81 _{Low, IT&BL 2000, p. 174-176.}

34

4.4 BOLERO

De Bill of Lading Electronic Registry Organization, hierna te noemen ‘BOLERO, is een systeem dat in 1998 is opgericht door SWIFT82 _{en TT Club.} 83 _{Het systeem werkt via de}

cloud. Het BOLERO-project werd gefinancierd door de Europese Commissie. 84

Het BOLERO-syteem werkt met een zogenaamd BOLERO- rulebook. 85 _{Het BOLERO-}

rulebook is een multilateraal contract dat door alle partijen die gebruik maken van het BOLERO-systeem dienen te ondertekenen. Het gevolg hiervan is dat er een

overeenkomst ontstaat tussen de gebruikers van het BOLERO-systeem onderling en tussen de gebruikers en het BOLERO-systeem zelf.

BOLERO maakt gebruik van internet communicaties en tracht deze communicaties te beveiligen middels digitale handtekeningen. Ook werkt het systeem met certificaten op grond van public key infrastructure. 86 _{BOLERO fungeert zelf als certificatieautoriteit en}

geeft certificaten uit aan de leden van het BOLERO-systeem. 87

Het BOLERO-systeem ontwikkelt geen elektronisch cognossement maar vervangt door middel van diverse elektronische berichten en records het papieren cognossement. 88

Deze elektronische berichten en records gezamenlijk vormen de BOLERO Bill of Lading (in de praktijk vaak afgekort tot BBL).89

Naast certificatieautoriteit fungeert BOLERO tevens als centraal register. Partijen kunnen BOLERO bills of lading opstellen en verhandelen door een bericht voorzien van elektronische handtekening te versturen naar de BCMP. Het BOLERO-rulebook bepaalt in artikel 3.1 lid 1 dat het bericht wat nar het BCMP verstuurd wordt dient te zijn voorzien van de condities van de transportovereenkomst en van een ontvangstbewijs van de goederen.

82 _{Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication.} 83 _{Trough Trade Club.}

84 _{Delmedico, HLJ 2003, p. 97.}

85 _{Raadpleegbaar via www.bolero.net/platform/rulebook.} 86 _{Van Boom, ETL 1997, p. 11; Delen 2014, p. 77.}

87 _{Delen 2014, p. 77-78.}

88 _{Dubovec 2005, p. 452; Delen 2014, p. 78.}

35 De BCMP zal op verzoek van de vervoerder een BBL opstellen voor de verzender. Dit doet zij pas na een identiteitscontrole van de verzender en de vervoerder. De BBL wordt vervolgens naar de verzender toegezonden. De verzender is nu titelhouder van de goederen en dit wordt vermeld in het BOLERO Title Registry. 90 _{Indien de verzender de}

goederen wil overdragen aan de ontvanger zal hij door middel van het vereiste

elektronisch ondertekend bericht de BCMP verzoeken om zijn titel op de goederen aan te passen en een nieuwe titelhouder in het BTR op te nemen. 91 _{De persoon die in het}

BTR als titelhouder vermeld staat heeft de zogenoemde exclusieve controle over de goederen. 92

Tussen 1997 en 1999 is er een onderzoek gedaan naar de knelpunten, de ontplooiing en de gevolgen van BOLERO. 93 _{In dat onderzoek werden de volgende punten onderzocht:}

• het schriftelijkheidsvereiste in contracten; • elektronisch bewijs en

• het bewerkstelligen van overdracht van overeenkomst, goederen en verzekering via elektronische middelen. 94

Uit het onderzoek kwamen een aantal punten naar voren. Ten aanzien van het schriftelijkheidsvereiste kwam naar voren dat dit zich zowel voordoet bij

vervoerovereenkomsten, koopovereenkomsten en verzekeringsovereenkomsten. Bepaalde documenten die bij dergelijke overeenkomsten aan bod komen moeten in sommige rechtsstelsels in schriftelijke vorm worden opgemaakt, hierop kan geen uitzondering worden gemaakt. Ten aanzien van het elektronisch bewijs werd

geconcludeerd dat er reeds een ontwikkeling gaande was om elektronische bewijs te erkennen. Ten aanzien van het laatste punt werd geconcludeerd dat het mogelijk moet zijn om overdracht van overeenkomst, goederen en verzekering te bewerkstelligen middels elektronische middelen, maar dat dit dan wel in ieder land over de hele wereld erkent moet worden. 95

90 Delen 2014, p. 78. 91 Alba,ULR 2009, p. 817. 92 _{Delen 2014, p. 79.} 93 _{Railas 2004, p. 402.} 94 _{Railas 2004, p. 402-403.} 95 _{Railas 2004, p. 403-406.}

36