Bridget Jones’s Diary en de voorgaande recensies zetten de toon voor het chicklitgenre. In de recensies wordt
benadrukt dat in Het dagboek van Bridget Jones, 59 kilo op een humoristische en ook realistische manier de belevingswereld van een moderne vrouw wordt weergegeven. Joyce Roodnat herkent haar eigen gedrag in het boek en Esther Kerkhof prijst Fielding voor haar weergave van het leven van ongetrouwde vrouwen. Dit zijn belangrijke kenmerken voor chicklit, en hierin zijn meteen overeenkomsten te herkennen met de damesroman, die immers ook gaat over het dagelijks leven van de (toen moderne) vrouw. Maar wat is chicklit dan precies? Hoewel ik genre wil bestuderen als een historisch en sociaal proces en niet als een groep boeken met identieke eigenschappen, lijkt het me toch nuttig om enkele definities van 'chicklit' op een rij te zetten.
Stephanie Davis-Kahl noemt chicklitboeken "compelling stories (…) about modern women struggling and succeeding with work, relationships, motherhood, infertility, finances and yes, the right shoes to wear with the right dress." Het Oxford English Dictionary spreekt van "literature by, for, or about 226
women; esp. a type of fiction, typically focusing on the social lives and relationships of young professional women, and often aimed at readers with similar experiences." In het Algemeen letterkundig lexicon staat te 227
lezen: "Chicklit is in principe door vrouwen voor vrouwen geschreven. (…) In postfeministische tijden komen assertieve vrouwen op voor hun recht op plezier, op ongebreideld shoppen en seksuele
Roodnat (1997). 223 Botman (1997). 224 Roodnat (1997). 225 Davis-Kahl (2008): 18. 226
onafhankelijkheid." "Chick-lit gaat onverminderd over het barre leven van de single, over lijnen, uitgaan, 228
vriendinnen en de werkvloer. En bovenal: over de kwestie hoe aan de ware te komen en hem te behouden", 229
lezen we in een Trouw uit 2001. De volgende (grappig bedoelde) illustratie geeft een beeld van waar een gemiddeld chicklitboek over gaat:
Afbeelding 3.2: stappenplan voor het schrijven van chicklit 230
Van Bork (2012): Chicklit.
228
Drayer (2001).
Samengevat gaat het hier dus om luchtige boeken over de moderne, jonge, naar liefde zoekende vrouw — precies zoals in Bridget Jones. Net als bij de damesroman ligt de nadruk hierbij op de innerlijke belevingswereld. De psychologisch-realistische stijl van damesromans is in Bridget Jones (en overigens in veel andere chicklit) zelfs doorgevoerd tot een vertelling vanuit het perspectief van de eerste persoon enkelvoud. Dit stelt de lezer in staat om nog verder door te dringen tot de vrouwelijke psyche.
Bijna een eeuw na de bloei van de damesroman staat de belevingswereld van de vrouw dus nog steeds, of wellicht opnieuw, centraal. Zoals in het vorige hoofdstuk werd gesteld, is het genre damesroman niet alleen gedefinieerd op basis van een bepaalde inhoud, maar vooral op basis van de sekse van de auteur en de lezers: de damesroman is voor vrouwen en door vrouwen geschreven en gaat ook óver vrouwen. Bij chicklit kan eenzelfde sociologische definitie worden gegeven. Het zijn romans over jonge chicks, geschreven door vrouwen en bedoeld voor een vrouwelijk publiek. Er heeft een verschuiving heeft plaatsgevonden van het type vrouw dat wordt beschreven; Bridget Jones is geen burgerlijke dame met een gezin, maar een hippe, single vrouw die bij een uitgeverij werkt. Zowel protagonist en lezer als auteur zijn gemoderniseerd. Chicklit is in zekere zin dus een heel ander genre dan de damesroman, maar past met zijn voor-vrouwen-door- vrouwen-insteek en onderwerpskeuze juist ook weer goed in de traditie van de damesroman. Het genre is met de tijd meegegaan.
Tussen de damesroman en de moderne chicklit zitten bijna een eeuw en twee feministische golven. 231
Dit is terug te zien aan de boeken. De auteurs van damesromans schrijven tijdens de eerste feministische golf. Zoals in het vorige hoofdstuk is gesteld, richten ze zich echter op het dagelijks leven, en zelden op grotere thema’s als vrouwenemancipatie. Toch is er een verband tussen damesromanproductie en emancipatie. Tijdens de bloeitijd van de damesroman zijn de effecten van de vrouwenemancipatie duidelijk te merken. Er komen meer vrouwen in het literaire veld terecht. Ze krijgen hogere posities bij uitgeverijen en kranten. Van Boven stelt: "Een opvallend verschijnsel in deze periode is, dat er een bepaalde samenhang bestaat tussen het aantal besprekingen van romans van vrouwen in een tijdschrift enerzijds, en de aanwezigheid bij dat tijdschrift van een vrouwelijke criticus anderzijds." Critici merken ook op dat de vrouwenbeweging ervoor 232
heeft gezorgd dat zoveel vrouwen kunnen gaan schrijven. Ook zien ze hierdoor in dat vrouwen door hun maatschappelijke positie vaak een educatieve achterstand op mannen hebben. Dit zou verklaren waarom hun boeken kwalitatief minder sterk zijn. De eerste feministische golf heeft dus veel invloed op de productie, 233
maar minder op de inhoud van de damesroman.
Chicklit lijkt sterker beïnvloed door de maatschappelijke en sociologische effecten van het feminisme. Dit genre is volgens literatuurwetenschapper Stephanie Harzewski 'postfeministisch'. Ze schrijft:
De eerste feministische golf liep van 1880-1920, de tweede van 1960-1990.
231
Van Boven (1992): 25-26.
"Daughters of educated baby boomers, chick-lit heroines, in their degree of sexual autonomy and professional choices, stand as direct beneficiaries of the women’s liberation movement." Damesromans 234
gaan voornamelijk over burgerlijke huisvrouwen die hun gezinsleven en huwelijk beschouwen, terwijl chicklitheldinnen zich bezighouden met — zoals uit bovenstaande definities al bleek — meer emancipatoire zaken als carrière maken, een actief seksleven onderhouden en schaamteloos winkelen. De eerste drie grote chicklitboeken gaan zelfs voornamelijk over werk (Bridget Jones’s Diary, 1996), seks (Sex and the City, 1997) en shoppen (Confessions of a Shopaholic, 1999). Deze activiteiten ontbreken grotendeels in de pre- feministische damesroman. Je zou chicklit kunnen definiëren als een modernere, post-feministische vorm van de damesroman, die met sociaal-maatschappelijke veranderingen is meegegroeid.