Caseanalyse&Nederrijn&

De! drie! methoden! tot! het! gelijkstellen! van! belangen! hebben! binnen! project! Nederrijn!

geresulteerd! tot! een! gereduceerde! mate! van! opportunistisch! gedrag! door! de!

opdrachtnemer.!

4.4.3 Caseanalyse&Nederrijn&

Door!bovenstaande!data!van!project!SAGO!te!analyseren!vallen!verschillende!relaties!op.!

In! deze! paragraaf! is! een! zogenoemde! ‘within! caseganalysis’! uitgevoerd.! Deze! analyse!

beschrijft!het!samenspel!van!analysevariabelen!zoals!deze!in!Nederrijn!is!gedetecteerd.!

Verschillende!analysevariabelen!zullen!door!elkaar!gebruikt!worden!om!dit!samenspel!

te!beschrijven.!Achter!elke!analysevariabele!is!het!kernbegrip!tussen!haakjes!genoteerd.!

!

Alhoewel! binnen! project! Nederrijn! verschillende! drijfveren! en! oorzaken! zijn! geweest!

voor!opportunistisch!gedrag!is!uit!de!data!niet!te!constateren!dat!de!opdrachtnemer!dit!

gedrag!heeft!vertoond.!!

!

Ongelijkheid!in!mandaat!tussen!counterparts!bij!opdrachtgever!en!opdrachtnemer!kan!

resulteren! in! de! perceptie! van! ongelijkheid! (drijfveer).! Dit! wordt! in! project! Nederrijn!

erkent,! maar! met! de! kanttekening! dat! dit! enkel! een! probleem! is! als! hier! niet! open! en!

transparant!over!wordt!gecommuniceerd.!Het!verschil!in!mandaat!zou!tot!opportunisme!

kunnen!leiden!wanneer!je!met!je!counterpart!aan!tafel!zit!om!een!beslissing!te!maken,!

maar!deze!niet!kan,!mag!of!durft.!Dan!zal!hij!erom!heen!draaien!om!juist!géén!beslissing!

te!nemen.!Dit!is!zeer!frustrerend!voor!beide!partijen.!In!Nederrijn!heeft!de!project!leider!

van! de! opdrachtnemer! een! (veel)! groter! mandaat! dan! zijn! counterpart.! Doordat! bij!

beide!partijen!bekend!was!wat!het!mandaat!van!de!counterpart!was!is!deze!situatie!niet!

voorgekomen! en! heeft! dus! niet! geleidt! tot! opportunisme.! Bij! enkele! VTW’s! zijn! de!

communicatielijnen!tijdelijk!anders!gaan!lopen!om!toch!beslissingen!te!kunnen!nemen.!

!

Ook! in! project! Nederrijn! wordt! regelmatig! van! het! contract! (oorzaak)! afgeweken.! Het!

contract! bevatte! onjuistheden! doordat! de! bodemgesteldheid! anders! bleek! dan! de!

informatie! in! het! contractdossier.! Ook! ontstonden! wijzigingen! in! contract! door!

scopewijzigingen!en!meerwerkclaims.!Dit!resulteerde!in!een!grote!hoeveelheid!VTW’s,!

waarvan!de!beoordeling!door!opdrachtgever!lang!duurde!(zwak!leiderschap).!In!project!

Nederrijn! heeft! dit! niet! geresulteerd! in! opportunisme.! Dit! is! op! drie! manieren! te!

verklaren.! Ten! eerste! werd! zeer! open! en! transparant! gecommuniceerd! waarom! de!

opdrachtgever!deze!beslissingen!niet!sneller!kon!maken.!Dit!zorgde!voor!begrip!bij!de!

opdrachtnemer.! Ten! tweede! heeft! het! lange! acceptatie! proces! niet! geleid! tot! tijdsdruk!

voor! de! opdrachtnemer.! En! ten! derde! werden! dit! soort! zaken! door! de! vingers! gezien!

door!de!uitstekende!relatie!tussen!de!projectteams.!

!

Gedurende! het! gehele! proces! was! de! interpersoonlijke! relatie! tussen! de! projectteams!

erg! goed.! De! goede! interpersoonlijke! relatie! resulteerde! dat! problemen! niet! werden!

verzwegen!en!vrijelijk!gesproken!kon!worden!over!het!project!zonder!dubbele!agenda.!

Hierdoor!door!was!communicatie!onbezorgd!en!bij!vlagen!informeel.!Dit!alles!hielp!bij!

de!relatie!verder!te!verbeteren.!

!

Verder! heeft! de! opdrachtnemer! aangegeven! niet! in! financiële! zin! aan! het! project! te!

verdienen.!De!opbrengst!van!project!Nederrijn!zit!hem!in!kennis!en!ervaring!met!BVP!en!

PD&C.! Nederrijn! is! het! eerste! waterbouw! project! dat! gebruikt! maakt! van! BVP! en! het!

eerste! project! dat! een! PD&Cgcontract! heeft.! De! opdrachtnemer! wilt! met! de! kennis! en!

ervaring!in!opvolgende!projecten!verdienen.!Hierdoor!is!de!economische!drijfveer!voor!

opportunistisch!gedrag!minder!aanwezig.!

!

Als! formeel! sturingsmechanisme! zijn! monitoring! en! financiële! prikkels! toegepast! om!

opportunisme!te!beheersen.!Als!formele!monitoring!is!SCB!gebruikt.!SCB!kan!in!plaats!

van! een! sturingsmechanisme! een! oorzaak! worden! voor! opportunistisch! gedrag.! Uit!

project! Nederrijn! blijkt! dat! een! betalingsstop! hard! aankomen! bij! opdrachtnemers.! Dit!

kan! de! relatie! tussen! de! projectteams! schaden! waardoor! het! risico! op! opportunisme!

groter! wordt.! Ook! de! formele! communicatie! van! SCB! kan! bij! een! betalingsstop! een!

negatief!effect!hebben!op!de!relatie!tussen!de!projectteams.!!

Financiële! prikkels! zijn! effectief! om! het! behalen! van! de! projectdoelen! (tijd,! EMVI’s)! te!

stimuleren.!Het!is!moeilijk!te!zeggen!of!de!prikkels!invloed!hebben!op!het!beheersen!van!

opportunisme.! Een! financiële! prikkels! op! de! einddatum! zou! er! toe! kunnen! leiden! dat!

omwille!van!de!voortgang!toch!maar!niet!de!discussie!wordt!aangegaan.!Dit!verband!is!

echter!in!project!Nederrijn!niet!zo!expliciet!aangetroffen.!

In!project!Nederrijn!zijn!bovendien!informele!sturingsmechanismen!toegepast!door!het!

gelijkstellen! van! belangen.! Het! gelijkstellen! van! belangen! zorgde! voor! een! verbeterde!

relatie!tussen!opdrachtgever!en!opdrachtnemer.!Deze!belangen!zijn!gelijkgesteld!op!drie!

verschillende!manieren.!Ten!eerste!worden!gezamenlijke!presentaties!gehouden!waarin!

het! project! gepromoot! wordt.! Ten! tweede! is! Nederrijn! aangeduid! als! innovatieproject!

waar!beide!partijen!van!willen!leren.!Ten!derde!is!project!Nederrijn!aangeduid!als!een!

voorbeeldproject.! Informele! sturingsmechanisme! (gelijkstellen! van! belangen)! heeft! in!

project! Nederrijn! geresulteerd! tot! een! gevoel! van! samenhorigheid.! Deze! informele!

sturingsmechanisme!heeft!bijgedragen!aan!een!goede!interpersoonlijke!relatie!tussen!de!

projectteams.!!

In!project!Nederrijn!lijken!de!formeleg!en!informele!sturingsmechanismen!elkaar!aan!te!

vullen! en! werken! dus! complementair! te! werken.! De! goede! interpersoonlijke! relatie!

tussen! de! projectteams! wordt! niet! blijvend! verstoort! door! formele!

sturingsmechanismen.! De! informele! sturingsmechanismen! dragen! bij! aan! een! goede!

relatie.!

!

Opportunisme!komt!in!project!Nederrijn!ogenschijnlijk!niet!voor.!Dit!is!voornamelijk!te!

verklaren! door! de! uitstekende! interpersoonlijke! relatie! tussen! de! projectteams.! Deze!

goede! relatie! is! niet! vanzelf! ontstaan.! In! de! aanbestedingsfase! is! een! BVPgprocedure!

toegepast! waarbij! interviews! zijn! gehouden! met! de! toekomstige! projectteams.! Het!

projectteam!van!de!opdrachtnemer!kwam!hier!als!beste!uit,!waardoor!vanaf!het!begin!

van! het! project! al! vertrouwen! was! in! de! kunde! van! de! opdrachtnemer.! De! goede!

interpersoonlijke! relatie! werd! verder! gestimuleerd! door! de! afwezigheid! van! de!

economische! drijfveer.! Deze! economische! drijfveer! kon! afwezig! zijn! door! het!

innovatieve! karakter! van! project! Nederrijn.! De! kennis! en! ervaringen! opgedaan! in! dit!

project!kan!de!opdrachtnemer!in!latere!projecten!gebruiken.!Verder!hebben!informele!

sturingsmechanisme! bijgedragen! aan! het! verder! ontwikkelen! van! de! relatie! door! een!

gezamenlijk!belang!te!creëren.!

!

Bovenstaande! paragrafen! geven! aan! welke! analysevariabelen! gevonden! zijn! in! project!

Nederrijn!en!hoe!deze!effect!hebben!gehad!op!de!relatie!tussen!de!opdrachtgever!en!de!

opdrachtnemer.!In!volgend!hoofdstuk!wordt!de!bovenstaande!informatie!ingevuld!in!de!

analysematrix.!Deze!informatie!wordt!dan!geanalyseerd!door!een!crossgcaseanalyse!te!

5 CrossWcaseanalyse&

5.1 Inleiding&

In!hoofdstuk!5!worden!de!resultaten!van!de!crossgcaseanalyse!gepresenteerd.!De!crossg

caseanalyse!is!uitgevoerd!door!de!relatie!tussen!de!verschillende!analysevariabelen!per!

case! naast! elkaar! uit! te! zetten! en! te! benoemen! welke! lering! daaruit! getrokken! kan!

worden.!Vervolgens!worden!de!relaties!tussen!de!kernbegrippen!beschreven.!De!daarbij!

horende! deelvraag! is! hieronder! weergegeven.! Deze! deelvraag! zal! gedurende! dit!

hoofdstuk!beantwoord!worden.!

!

Deelvraag)4:)

Hoe! verloopt! in! de! praktijk! de! relatie! tussen! opportunisme,! drijfveren,! oorzaken! en!

sturingsmechanismen?!

!

!

Met! behulp! van! de! analysematrix! (bijlage! 2)! is! een! crossgcaseanalyse! uitgevoerd! om!

deze!inzichten!te!kunnen!verschaffen.!De!twee!cases!worden!hier!met!elkaar!vergeleken.!

De!ingevulde!analysematrix!is!te!vinden!aan!het!eind!van!dit!hoofdstuk.!Dit!is!ook!in!A3g

formaat!te!vinden!in!bijlage!4.!

!

De!twee!geanalyseerde!cases!zijn!SAGO!en!Nederrijn.!Uit!hoofdstuk!4!blijkt!dat!in!project!

Nederrijn! geen! opportunisme! is! geconstateerd.! Het! is! interessant! om! te! onderzoeken!

waarom! in! Nederrijn! niet! en! in! project! SAGO! wel! opportunisme! geconstateerd.! In! de!

crossgcaseanalyse!wordt!daarom!steeds!de!vergelijking!gemaakt!tussen!deze!twee!cases!

door! eerst! de! situatie! in! SAGO! te! benoemen,! daarna! de! situatie! in! Nederrijn! met!

daaropvolgend!de!analyse.!

!

Leeswijzer!

Hoofdstuk! 5! bevat! de! crossgcasevergelijking!

Hierin! worden! de! relaties! tussen! de!

variabelen! tussen! de! twee! praktijken! met!

elkaar! vergeleken.! Hoofdstuk! 5! bestaat! uit!

drie! paragrafen:! paragraaf! 5.1! betreft! de!

inleiding.! In! paragraaf! 5.2! zijn! de! relaties!

tussen! de! analysevariabelen! en!

kernbegrippen! weergegeven.! Paragraaf! 5.3!

bevat!de!conclusie!van!dit!hoofdstuk.!

In document En drie dagen later ging het mis... : opportunistisch gedrag in de postcontractuele fase door opdrachtnemers (pagina 66-70)