+ 1. Joan. 4. 17. + 1. Ioan. 2. 5. + Rom. 8. 29. + Eph. 2. 10. + Augustinus
Of niemandt anders van Gode gheleert is dan die Gode volcomelyck onderdanich is.
A.
NU ghy my by na heel ghenoech haddet gedaen, brenghdy my van nieus inden meesten zwaricheydt.
B.
In welcke?
A.
Is niemant van Gode geleert so S. Augustijn zeyt) dan alleen de gene die so
volmaectelijck alle dat zy verstaen dadelijck volbrengen: Comt niemant tot Christum (so Christus leert) dan die also van Gode geleert zijnde tot Christum van Gode werden getrocken: Ende en mach neimandt (so t' gansche Euangelium leert) zaligh werden dan die daer komt tot Christum die alleen alder menschen Zaligh-maker is: wat menschen sullen dan zaligh werden? wie sal niet moeten aen zijn zaligheydt vertwijfelen? Ick segge niet alleen van alle die, welcke sulcke volcomen
onderdanicheyt hier onmogelijck ghelooven; maer oock van alle die ghene die so mogelijck gelooven, ghetrouwelijck daer na staen, ende noch niet in hem en vernemen?
B.
483r
tusschen leeren ende gheleerdt hebben: oock tusschen stuckwerck ende 'tvolcomen.
A.
Die antwoorde is my wat te kort ende scherp. Verklaert my wat breder ende plomper.
B.
Gaerne, wy zijn oock aen 't eynde onser redenen, des ick nu noch genoech sal mogen komen daer ick moet zijn. Hoort my dan. In alle Leeringhen moeten gheanmerckt werden drie tijden, als een voort leeren, een ondert leeren, ende een na't leeren. Voort leren en kan de gheen die Leer-jongher sal werden niet met allen daer af. Ondert leeren kan hy daer niet heel niet af, nochte oock niet al. Maer na't leeren ghebreeckter hem niet aen ende kan 't al. Voort leeren is hy noch gheen Leer-jongher. Ondert leeren is een Leer-jonger maer noch gheen Meester: maer na 't leeren is hy Meester ende gheen Leer-jonger. D'Eerste kan niet, ende leert niet, de tweede kan nu wat ende leert beter, maer de derde kant nu al ende en leerdt niet 'tgunt hy nu al kan. Daer ziedy nu u onbescheydenheyt vander tijdt in desen. Want Sant Augustyn en zeydt niet wie daer weet wat hy behoordt te doen ende sulcx niet en doet, die en wert van Gode niet geleert. Die 't noch leert, die heeft nu door't onderwijs kennisse hoe hy't behoort te doen, hy heeft daer oock wille toe: maer want hy noch ongheoeffent is oo en vermach hy's noch niet te doen. De wille is ghereet, maer de handelinghe ende 'tvermogen is daer noch niet. Doch sal't vermoghen soo wel vande Leermeester in desen Jongher ghewrocht werden, als de wille nu al ghewrocht is. Al heeft yemant een welghemaeckt Voorschrift, oock so klaer onderwijs vande mate ende aert der Letteren, dat hyse wel verstaet, ende daer by noch goede Pennen, Inct ende Papier gereet: sal zijn ongeoeffende hant oock ten eersten den Voorschrift int namalen der Letteren recht konnen navolgen?
A.
Neen. Want dat gaet niet sonder oeffenighe, d'welck licht daer by is te mercken dat oock den alderkonstichste Schrijver op Aerden willende zijn konste uytbeelden door zijnen lincker handt, onmogelijck is so goeden Schrift daer mede te schrijven als niet de rechter handt, die des lanck geoeffent is, ende de lincker niet: niet teghenstaende dees soo wel als de rechter door een selve wille beweecht ende van een selve verstandt bestiert wert.
Nu zie ick dat ghy my te recht verstaet.
A.
Ick zie nu oock wel dat ic S. Augustyns woorden eerst niet wel eb verstondt als die niet en merckte opten onderscheyt tusschen geleert te zijn ende noch te leeren. Ende verstae nu dat sulck Leer-jonger Godes ondert leeren van Gode ghetrocken wort tot Christum, hy komt nu al tot Christum, ende of hy schoon opten weghe derwaerts aflijvich werdt, soo is hy nu al een warachtich Leerkint Godes, ende mitsdien salich: ooc versta ick nu dat het weten of verstaen alleen niet ghenoech is om te konnen, maer dat het oock ghedaen moet werden, ende dat dickmaels.
B.
Zoo vele is gelegen aende goede oeffeninge, gemerckt door dickmael doen een daetveerdicheyt ofte behendicheydt om yet wat recht te doen wert geboren, waer inne alle Deuchde bestaet.
A.
Maer wat wilde ghy segghen vant stuckwerck daer op ghy oock niet te letten seyde.
B.
Ghy vermaent wel ende sullet hooren in ghelijckenisse om u mijn sinne klaerder uyt te beelden, want het verstaen van dit ghenoech is sonder bewijs. Antwoordt my. Is het Musyck singhen niet een konste?
A.
't Is.
B.
Neemt dat yemant ses of acht verscheyden Liedekens so wel heeft leeren singen, dat hy met anderen singhende daer inne nimmermeer en feylt, maer sijnen mate vast houwet ende sijnen stemme recht laet luyden: salmen niet moeten bekennen dat dese sulcke Liedekens te rechte kan?
A.
Men sal.
B.
Maer de wyle hy niet alles kan singen dat hem voorkomt: salmen oock met waerheyt mogen seggen dat hy een goet Musicien is, ende den konst der Musyken recht kan?
A.
Geensins.
B.
Nochtans kan hy eenige Liedekens meesterlijck wel.
A.
Dats maer stuckwerck. De konste en kan hy niet soo lange hy niet wel en kan singhen alles dat hem voorkomt.
B.
Daer zijnder die sulcx konnen.
A.
Vele.
B.
Hoe komet dattet eenige konnen ende dese voorseyde niet?
Dat niemant met konst en wert geboren, ende dat niemant kan tgunt hy niet en heeft geleert. Dese heeft die ses of acht Liedekens geleert, die kan hy. Maer die meester is heeft geen stuckwerck maer den volkomen konst vant singen, bestaende inde mate der noten, inde aert vande vier welluydende stemmen, ende int oeffenen vant toneren of recht stemmen al singende, so volkomentlijck gheleert, dat hy alles watmen nae der konsten mach maken ende hem voorleggen ten eersten vast ende gewis wel zingen kan. Dits een Meester zinger, d'ander is noch een leer-jonger.
B.
Dat zegdy noch al seer wel. Nemet nu mede also dat eenich leer-jonger in dese Schole der Godtheyt sich so al geoeffent heeft in soberheyt, dat hy aen een vrye Tafel vol leckere spysen deselve matelijck kan gebruycken: in botmoedicheydt, dat hy verachtende sonder hertseer kan gedogen: en in lanckmoedicheyt, dat hy ongelijck sonder verstoringe des herten kan lyden. Salmen niet moeten bekennen dat hy dese stucken van Gode gheleert heeft ende nu al kan? A. Men sal. B. Maer wert hem voorgheleyt een Liedeken van te vasten voor een hongerige gast, of van zijn vyandt lief te hebbem: sal hy dit oock te recht konnen zingen ende dese deughde meesterlijck hanteren? A. Ick houde wel neen. B. So hy nu so lange van Gode geleert ende metter daet geoeffent hadde de ware liefde tot God en zijn even mensche, dat hyse gewis ende vastelijck konde: Dunckt u niet dat hy allen deughden
483v
hem voorkomende te doen lichtelijck, ghewisselijc ende wel soude konnen
volbrengen? A. Ick houde ja, want nademael de liefde de bant is der volkomenheyt, so dat sy niet onrechts en doet, ende alle de Wet ende de Propheten in dese twee toonen of stemmen der eendrachtiger liefden zijn begrepen: so en kan ick niet bemercken dat hy niet alles te recht soude konnen doen, die dese konst te recht van Gode gheleert hadde.