In dit onderzoek is getracht het effect van overgewicht op pesten onder jongeren opnieuw te analyseren en daarbij te kijken in hoeverre dit effect mogelijk wordt beïnvloed door de sociale context. Uiteindelijk zijn gegevens van totaal 14401 veertienjarige jongeren woonachtig in, Duitsland, Nederland of Zweden, geanalyseerd. Uit deze analyse kunnen een aantal belangrijkste conclusies worden getrokken.
Allereerst is gebleken dat jongens vaker te maken hebben met overgewicht en obesitas dan meisjes. Daarentegen is gebleken dat het effect van overgewicht (en obesitas) op pesten juist sterker is voor meisjes dan voor jongens, wel geldt voor beiden een positief effect. De kans om gepest te worden als meisje met overgewicht is dus sterker dan voor jongens met overgewicht, in vergelijking met de kans om gepest te worden zonder overgewicht. Kortom: Overgewicht en obesitas lijken beide een belangrijke indicator te vormen voor ervaringen van pestgedragingen onder zowel jongens en meisjes, voor meisjes is het effect sterker. Deze uitkomsten van de analyse komen overeen met de meta-analyse van Geel et al., (2014) doordat eenzelfde effect wordt teruggevonden met
overeenkomstige OR-waarden. Hoewel uit de meta-analyse geen significante verschillen worden gevonden tussen jongens en meisjes is uit dit onderzoek gebleken dat er wel degelijk belangrijke verschillen worden gevonden tussen jongens en meisjes.
Betreft de contextuele variatie in het algemeen zijn de resultaten wat minder overtuigend.
Voornamelijk op het niveau van landen zijn geen sluitende resultaten gevonden betreft een mogelijk moderator effect van context op het effect van overgewicht op pesten. Daarentegen lijkt wel gesteld te kunnen worden dat de context op scholen een duidelijke invloed heeft op het effect van
overgewicht op pesten. Indien er op scholen een hoger percentage overgewicht geldt, wordt de kans voor zowel jongens als meisjes met overgewicht kleiner om gepest te worden. Het percentage kinderen met overgewicht op scholen lijkt dus wel een relevant moderator effect te zijn op het effect van overgewicht op pesten. Opvallend hierbij is dat het effect van schoolcontext voor jongens sterker geldt dan voor meisjes, dit indiceert mogelijk dat jongens meer worden beïnvloed door de omgeving. Aangezien eerder onderzoek naar dit verband voor zover bekend nog ontbreekt, is
voornamelijk meer onderzoek nodig om dit resultaat evident te maken.
Wanneer deze resultaten worden teruggekoppeld naar de theorie en hypothesen kan worden gesteld dat de ‘sociale misfit’ theorie met betrekking tot het effect van overgewicht op pesten kan worden aangenomen. Het lijkt er inderdaad op dat dat een afwijkende kenmerk als overgewicht de kans om gepest te worden vergroot. De eerste hypothese “er zal een positief effect worden gevonden tussen overgewicht en gepest worden onder middelbare scholieren’’ kan worden aangenomen. Ook hypothese 1b, met betrekking tot verschillen tussen jongens en meisjes, kan worden aangenomen, aangezien het effect van overgewicht op pesten sterker geldt voor meisjes dan voor jongens. Hieruit kan worden opgemaakt dat meisjes sterker lijken te worden afgerekend op de norm omtrent het ideale lichaam dan jongens. In tegenstelling tot de vele beschrijvende onderzoeken omtrent
stigmatisering van overgewicht die het aannemelijk maken dat oneerlijke behandeling daaruit volgt, kan op basis van deze gegevens worden gesteld dat een betere toets van de stigma theorie is
uitgevoerd.
De tweede hypothese die ingaat op het moderator effect van contextuele variatie kan maar ten dele worden aangenomen. Voor schoolcontext lijkt het wel evident dat het effect van overgewicht op pesten afneemt naarmate er in de context meer sprake is van overgewicht, maar voor landen niet wordt teruggevonden. Mogelijk worden normen onder jongeren toch sterker afgestemd op
kenmerken van de directe omgeving in plaats van landelijke context. Deze bevinding sluit aan bij het idee dat gedrag van kinderen in sterke mate wordt bepaald door de normen en standaarden van de groep waartoe zij behoren (Wright, 1986).
Op basis van bovenstaande bevindingen kan antwoord worden gegeven op de twee hoofdvragen: 1:‘’Is er een effect van overgewicht op pesten onder middelbare scholieren en 2: ‘In hoeverre vormt contextuele variatie omtrent overgewicht een moderator voor dat effect?’’ Onder middelbare scholieren geldt een positief effect van overgewicht op pesten. Contextuele variatie op scholen is een duidelijke moderator op dit effect, landen context dient nog verder onderzocht te worden.
38 Deze bevindingen kunnen interessant zijn in de aanpak tegen pesten en overgewicht. Het hebben van overgewicht wordt al veelal in verband gebracht met mentale gevolgen als eenzaamheid en verdriet. Uit onderzoek is gebleken dat ervaringen van pestgedrag onder jongeren met overgewicht de ontwikkeling van mentale problemen aannemelijker maakt en hierdoor extra schadelijk kan zijn (van Vuuren et al., 2019). Verder vormt de stigmatisering die aan het pesten vooraf lijkt te gaan een punt van aandacht. Individuen worden mogelijk ten onrechte gediscrimineerd en dat kan leiden tot ongelijke kansen in de samenleving.
Er kunnen een aantal kanttekeningen worden geplaatst tot huidig onderzoek. Een eerste belangrijke kanttekening die geplaatst moet worden met betrekking tot het effect van overgewicht op pesten is de mogelijkheid van omgekeerde causaliteit. Aangenomen wordt nu dat overgewicht leidt tot pesten, maar het is natuurlijk goed mogelijk dat juist pesten leidt tot overgewicht.
Daarnaast is gebruik gemaakt van zelfrapportage bij de vragenlijsten waardoor het goed mogelijk is dat er sprake is van overschattingen en/ of onderschattingen bij de ingevulde vragen over pesten of gewicht/ lengte. In dit onderzoek is er voor de mogelijke onderschatting en overschatting met betrekking tot gewicht gekozen een BMI-schaal te creëren die gelijk is voor jongens en meisjes. Echter zijn de resultaten dus niet gebaseerd op internationale maatstaven.
Betreft de mogelijke overschatting of onderschatting van pesten is vervolgonderzoek wellicht interessant om ook naar de vragenlijst over het klassen netwerk te kijken van het CILS4EU onderzoek. Daar wordt de leerlingen gevraagd om aan te geven door wie hij/zij wordt gepest. Een concrete naam geeft wellicht meer zekerheid over of de persoon daadwerkelijk gepest wordt. Dit werd voor huidig onderzoek te veel, maar is zeker iets om van bewust te zijn.
Een ander belangrijke kanttekening is dat er in dit onderzoek is gekozen de categorie ondergewicht buiten beschouwing te laten. Hiervoor is gekozen om de nadruk op overgewicht te leggen. Echter is ondergewicht ook een afwijkend lichaamsgewicht ten opzichte van ‘normaal’. Als onderzocht wordt in hoeverre ook het hebben van ondergewicht effect heeft op pesten kan misschien met meer overtuiging worden gesteld dat de ‘social-misfit’ een kernproces vormt voor pesten en dat de norm en stigmatisering hieraan voorafgaan.
Verder is het voor vervolgonderzoek wellicht interessant om naar meer sociale contexten te kijken zodat over het moderator effect van contextuele variatie meer gezegd kan worden. Tevens kan dit onderzoek geen uitspraken doen of en en op welke manier BMI een juiste indicatie biedt voor de beïnvloeding van de norm. Het is interessant om dit gegeven verder uit te diepen en er achter te komen vanaf welk BMI de norm bijvoorbeeld beïnvloed wordt. Het is interessant om met continue mate dezelfde analyse nogmaals te doen. In dit onderzoek is niet meegenomen dat overgewicht in de ene context pas vanaf een hoger BMI als ‘dik’ wordt gezien dan in een andere context. Dit meenemen in vervolg onderzoek kan voor overtuigendere resultaten zorgen.
Ondanks of misschien juist wel dankzij deze kanttekeningen is het waardevol om contextuele variatie op het gebied van pesten of andere nadelige behandelingen verder te onderzoeken. Dit kan mogelijk bijdragen aan de juiste wijze van aanpakken van stigmatisering en ongelijke behandeling in verschillende contexten. Het onderzoeken van contextuele variatie als moderator op het effect van overgewicht op pesten lijkt in ieder geval een betrouwbare toets te zijn ter verantwoording van het idee van stigmatisering als voorspeller op ongelijke behandelingen als gevolg van het hebben van overgewicht. Er kan nu met meer zekerheid worden gesteld dat een afwijkend kenmerk als overgewicht de oorzaak vormt voor pesten en mogelijk dus ook voor andere ongelijke
behandelingen in de samenleving ten gevolgen van overgewicht. Op deze manier is in dit onderzoek een meer directe link gecreëerd tussen stigmatisering en het effect van overgewicht op pesten en is ruimte gecreëerd voor verder onderzoek.
L
iteratuurlijstCanguilhem, G. (2012). On the Normal and the Pathological (Vol. 3). Springer Science & Business Media.
Carof, S. (2017). Is There a ‘National Body’? How National Cultures Shape the ‘Fat’Body and the Food Practices. Studies in Ethnicity and Nationalism, 17(1), pp. 57-67.
Centraal Bureau voor de Statistiek. (2017, 30 juni). Trends in Nederland 2017. Geraadpleegd van https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2017/26/trends-in-nederland-2017.
Cole, T. J., Bellizzi, M. C., Flegal, K. M., & Dietz, W. H. (2000). Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. Bmj, 320 (7244).
Currie, C., Zanotti, C., Morgan, A., Currie, D., De Looze, M., Roberts, C., & Barnekow, V. (2009). Social determinants of health and well-being among young people. Health Behaviour in School- aged Children (HBSC) study: international report from the, 2010, 271.
Davison, K. K., & Birch, L. L. (2001). Childhood overweight: a contextual model and recommendations for future research. Obesity reviews, 2(3), 159-171.
Dovidio, J. F., Major, B., & Crocker, J. (2000). Stigma: Introduction and overview. In: T. F. Heatherton, R. E. Neck, M. R. Hebl, & J. G. Hull (Eds.), The Social Psychology of Stigma (pp. 1– 28). Guilford Press.
Eisenberg, M. E., Neumark-Sztainer, D., Story, M., & Perry, C. (2005). The role of social norms and friends’ influences on unhealthy weight-control behaviors among adolescent girls. Social Science & Medicine, 60(6), 1165-1173.
Fekkes, M., Pijpers, F. I., Fredriks, A. M., Vogels, T., & Verloove-Vanhorick, S. P. (2006). Do bullied children get ill, or do ill children get bullied? A prospective cohort study on the relationship between bullying and health-related symptoms. Pediatrics, 117(5), pp 1568-1574.
Geel, M., Vedder, P., & Tanilon, J. (2014) Are overweight and obese youths more often bullied by their peers? A meta-analysis on the relation between weights status and bullying. International Journal of Obesity, 38, pp. 1263 - 1267.
Gezondheidsraad. (2003, 28 april). Overgewicht en obesitas. Geraadpleegd van
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2003/04/28/overgewicht-en-obesitas. Griffiths L. J., Wolke D., & Page A. S. (2006). Obesity and bullying: different effects for boys and
42 Guo Q. Z., Ma W. J., Nie S. P., Xu Y. J., Xu H. F., & Zhang Y. R. (2010). Relationships between weight status and bullying victimization among school-aged adolescents in Guangdong Province of China. Biomed Environ Sci , 23, pp. 108–112.
Huitsing, G., Veenstra, R., Sainio, M., & Salmivalli, C. (2012). ‘’It mus be me’’ or ‘’It could be them?’’: The impact of the social network position of bullies and victims on victims’ adjustment. Social Networks 34, pp. 379 - 386.
Engzell, P., & Jonsson, J. O. (2015). Estimating Social and Ethnic Inequality in School Surveys: Biases from Child Misreporting and Parent Nonresponse. European Sociological Review, 31(3), pp. 312-325.
Esnaola, I., Rodríguez, A., & Goñi, A. (2010). Body dissatisfaction and perceived sociocultural pressures: gender and age differences. Salud Mental, 33(1), pp. 21-29.
Kalter, F., Heath, Anthony F. , Hewstone, M., Jonsson, J. O., Kalmijn, M., Kogan, I., & Van Tubergen, F. (2013). Children of Immigrants Longitudinal Survey in Four European Countries (CILS4EU). Cologne: GESIS Data Archive. ZA5353 Data file Version 1.0.0.
Knaappila, N., Marttunen, M., Fröjd, S., Lindberg, N., & Kaltiala-Heino, R. (2018). Socioeconomic trends in school bullying among Finnish adolescents from 2000 to 2015. Child abuse & neglect, 86, 100-108.
Kuebler, M., Yom-Tov, E., Pelleg, D., Puhl, R. M., & Muennig, P. (2013). When overweight is the normal weight: an examination of obesity using a social media internet database. PLoS One, 8(9), e73479.
Latner, J. D., & Stunkard, A. J. (2003). Getting worse: the stigmatization of obese children. Obesity research, 11(3), pp. 452-456.
Martin, J. B. (2010). The development of ideal body image perceptions in the United States. Nutrition Today, 45(3), pp. 98-110.
Nieto-García, F., Bush, T., & Keyl, P. (1990). Body Mass Definitions of Obesity: Sensitivity and Specificity Using Self-Reported Weight and Height. Epidemiology 1, pp.146–152.
Nordhagen, R., Nielsen, A., Stigum, H., & Köhler, L. (2005). Parental reported bullying among nordic children: a population‐based study. Child: care, health and development, 31(6), pp. 693-701. Ojala, K., & Nesdale, D. (2004). Bullying and social identity: The effects of group norms and distinctiveness threat on attitudes towards bullying. British Journal of Developmental Psychology, 22, 19-35.
Pearce, M. J., Boergers, J., & Prinstein, M. J. (2002). Adolescent obesity, overt and relational peer victimization, and romantic relationships. Obesity Research, 10(5), pp. 386-393.
Pirie, P., Jacobs, D., Jefferey, R., & Hannan, P. (1981). Distortion in self-reported height and weight data. J Am Diet Assoc 78, pp. 601–606.
Puhl, R., & Brownell, K. D. (2001). Bias, discrimination, and obesity. Obesity research, 9(12), pp. 788-805.
Puhl, R., & Brownell, K. D. (2003). Ways of coping with obesity stigma: review and conceptual analysis. Eating behaviors, 4(1), pp. 53-78.
Puhl, R. M., & Heuer, C. A. (2009). The stigma of obesity: A review and update. Obesity, 17, pp. 941-964.
Puhl R. M., & Latner J. D. (2007) Stigma, obesity, and the health of the nation’s children. Psychol Bull, 133, pp. 557–580.
Puhl, R. M., Luedicke, J., & Heuer, C. A. (2011). Weight-based victimization toward overweight adolescents: Observations and reactions of peers. Journal of School Health, 81 (11), pp. 696–703. Sherry, B., & Dietz, W. H. (2004). Pediatric overweight: An overview. In: Handbook of obesity (2nd ed). New York: Marcel Dekker Inc.
Strauss R. S. (2000). Childhood obesity and self-esteem. Pediatrics 105(1).
Thornberg, R. (2018). School bullying and fitting into the peer landscape: a grounded theory field study. British Journal of Sociology of Education 39 (1), pp. 144-158.
Tippett, N., & Wolke, D. (2014). Socioeconomic status and bullying: a meta-analysis. American journal of public health, 104(6), pp 48-59.
Veenstra, R. (2014). Groepsprocessen bij jongeren: over pesten en ander probleemgedrag. Kind & Adolescent, 35(2), 86-99.
Vermande, M. M., Van der Meulen, M., Aleva, E. A., Olthof, T., & Goossens, F. A. (2011). Hoofdstuk 3. Pesten. Taal, M., & Poleij, C.(Red.)(2011). Interventies in het onderwijs, 71-72. Volksgezondheid.info. (2015). Geraadpleegd op 23 maart 2019, via:
https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/gezondheidsmonitor-jeugd/pesten#node- pesten-op-school-middelbare-scholieren-klas-2-en-klas-4. RIVM: Bilthoven.
44 Volksgezondheid.info. (2017). Geraadpleegd op 27 februari 2019, via:
https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/samenvatting. RIVM: Bilthoven.
Volksgezondheid.info. (2018). Geraadpleegd op 14 juni 2019, via:
https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/huidige- situatie#node-overgewicht-kinderen. RIVM: Bilthoven.
van Vuuren, C. L., Wachter, G. G., Veenstra, R., Rijnhart, J. J., Van der Wal, M. F., Chinapaw, M. J., & Busch, V. (2019). Associations between overweight and mental health problems among adolescents, and the mediating role of victimization. BMC public health, 19(1).
Wang, J., Iannotti, R. J., & Luk, J. W. (2010). Bullying victimization among underweight and overweight US youth: Differential associations for boys and girls. Journal of Adolescent Health, 47(1), 99-101.
World Health Organization. (2000). Obesity: preventing and managing the global epidemic (No. 894). World Health Organization.
World Health Organization. (2018). Situation of child and adolescent health in Europe. Situation of child and adolescent health in Europe.