Quote Uitkomst Bron Link
‘’Vanmorgen kregen wij bericht dat er een brand was uitgebroken bij metaal, schroothandel Regelink aan de hardhandhaven in Kampen. (…) Er kwam heel veel rook vrij en stank. Dat is ook de reden geweest waarom wij vrij vlot onszelf genoodzaakt zagen om de omgeving te informeren over wat is er precies aan de hand. Daarvoor hebben we primair social media gebruikt. En vervolgens omdat we ook zagen dat er een vrij stevige wind stond en een vrij groot effectgebied is, want de wind was noordwest en de plek waar de brand was is op een dusdanige plek dat heel veel inwoners van Kampen de effecten daarvan gingen ervaren, dat wij ook sirenes hebben ingezet om inwoners te waarschuwen om ramen en deuren gesloten te houden en eventueel de ventilatie uit te zetten.’’ (00:04-01:34)
2 RTV Oost2, Persconferentie, 22 oktober 2014. http://www.rtvoost.mobi/nieuws/nieuwsite m.aspx?nid=201542&cat=1&mcats=0&_ga =1.183114726.1931952827.1448981796
‘’De brandweer is volop bezig met blussen. Er is ook nog steeds heel veel rook. Het blussen zal ook nog enige tijd vergen. Er wordt gemeten of er gevaarlijke stoffen zijn, en we hebben net gehoord dat er ook blauwzuur aanwezig is in de rook. (…) Het is niet verstandig om in het effectgebied te blijven. Momenteel brengt de brandweer in beeld hoe groot dat
effectgebied is. We schatten in dat er vier bedrijven moeten worden ontruimd.’’ (00:06-00:51)
2 RTV Oost3, Interview, 22 oktober 2014.
https://www.youtube.com/watch?v=HfD16 0bsUIM
‘’Gisteren, zoals u allen weet is er brand uitgebroken bij de schroothandel Regelink bij de Haatlandhaven. Aanvankelijk was het beeld van; nou er is brand in een stapel metaal schilfers, feitelijk niks aan de hand. Naderhand bleek dat de brand toch omvangrijker leek dan aanvankelijk is gedacht. Toen is er opgeschaald GRIP 1, vrij vlot naar GRIP 2. ‘’ (56:16-56:56)
2 RIS, Raadsvergadering, 23 oktober 2014
http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/129346/Gemeenteraad%2023-10-2014
107 ‘’Blauwzuurgas is in de lucht geconstateerd. Wat ik wel weet, is dat dit
geen prettig goedje is. Dat als je dat in geconcentreerde hoeveelheid krijgt en je wordt er aan blootgesteld het zelfs dodelijk kan zijn.’’ (1:07:55-1:08:11)
3 RIS, Raadsvergadering, 23 oktober 2014
http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/129346/Gemeenteraad%2023-10-2014
‘’Er kan een incident zijn en dat is niet leuk, maar een risicoloze samenleving bestaat helaas niet.’’ (1:09:45-1:09:55)
2 RIS, Raadsvergadering, 23 oktober 2014
http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/129346/Gemeenteraad%2023-10-2014 ‘’Een aantal scholen hebben kinderen naar huis gestuurd en dit vonden
wij ook verstandig.’’ (1:10:01-1:10:12) 2 RIS, Raadsvergadering, 23 oktober 2014
http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/129346/Gemeenteraad%2023-10-2014 Analyse beleidsuitkomsten
Conclusie/quote Uitkomst Thema Bron
In het nieuwe integrale veiligheidsbeleid wordt maar weinig aandacht geschonken aan brandveiligheid. In het stuk wordt verwezen naar het beleid van de Veiligheidsregio (2015-2018 Gemeente Kampen p. 31). Omdat het beleid van de Veiligheidsregio een regionaal beleidsplan is, waarin niet wordt gesproken over brandbestrijding, is het identificeren van een gemeentelijke beleidsuitkomst lastig. Omdat er in het integraal
veiligheidsprogramma 2015-2018 wel de mogelijkheid is geboden om brandveiligheid te behandelen maar dit niet is gedaan is daarom gekozen voor beleidsuitkomst 1: geen verandering.
1 Brandveiligheid Integraal Veiligheidsbeleid 2012-2014 vs. Integraal Veiligheidsbeleid 2015-2018
De nieuwe vaststelling van het externe veiligheidsbeleid heeft uiteindelijk plaatsgevonden in mei 2013, nog voor de brand plaatsvond. Dit stuk kan hiervoor dus niet worden geraadpleegd. Het nieuwe integrale
veiligheidsbeleid van de gemeente Kampen (2015-2018) verwijst in de paragraaf over externe veiligheid naar het ‘Externe veiligheidsbeleid van 2013’. Op basis hiervan kan worden geconcludeerd dat er met betrekking tot externe veiligheid na de brand bij Regelink geen nieuw beleidsplan is gemaakt. Omdat het integrale veiligheidsbeleid wel is samengesteld na de brand bij Regelink was er wel de mogelijkheid om externe veiligheid te
1 Externe veiligheid Integraal Veiligheidsbeleid 2012-2014 vs. Integraal Veiligheidsbeleid 2015-2018
108 behandelen en eventueel beleidsveranderingen door te voeren. Er is
daarom gekozen voor beleidsuitkomst 1: geen beleidsverandering.
Ook in het integrale veiligheidsbeleid 2015-2018 wordt verwezen naar dezelfde regionale samenwerking, onder leiding van de Veiligheidsregio (Integraal Veiligheidsbeleid 2015-2018 Gemeente Kampen, p. 31).
1 Crisisbeheersing en rampenbestrijding
Integraal Veiligheidsbeleid 2012-2014 vs. Integraal Veiligheidsbeleid 2015-2018
Vervolgens is het crisisplan van de Veiligheidsregio IJsselland nader bestudeerd om te kijken of er voor het gemeentelijke team
‘Bevolkingszorg’, wat ook onderdeel uit maakt van crisisbeheersing en rampenbestrijding, beleidsveranderingen zijn doorgevoerd. Het Crisisplan Veiligheidsregio IJsselland 2012-2015 is hierbij vergeleken met het Crisisplan Veiligheidsregio IJsselland 2015-2018. Uit deze analyse bleken geen beleidsveranderingen. De organisatie alsook de taken en processen van het team Bevolkingszorg zijn identiek aan elkaar.
1 Crisisbeheersing en rampenbestrijding (Team Bevolkingszorg)
Crisisplan IJsselland 2012-2015 vs. Crisisplan IJsselland 2015-2018
Analyse politieke uitkomsten
Quote Uitkomst Bron Link
In de raadsvergadering reageert mevrouw Jansen met de volgende vragen op het verhaal van burgemeester Koelewijn: ‘’De brand bij Regelink heeft denk ik ons allemaal, maar vooral de mensen daarbuiten geraakt. De eerste vraag: via twitter is intensief gecommuniceerd over de brand, eerst met name door de politie. NL-alert kwam bij menigeen niet binnen en het alarm was op veel plekken in de gemeente niet of nauwelijks te horen. Over de feitelijke risico’s was er lange tijd onduidelijkheid. Dat alles maakt dat mensen niet goed geïnformeerd zijn en misschien meer risico liepen dan nodig was. Wat is het college voornemens te doen om de informatievoorziening de volgende keer goed of beter in orde te hebben?’’ (51:49-52:32)
‘’ De portefeuillehouder (burgemeester) zegt de eerste anderhalf uur zijn gigantisch belangrijk. Ergens tegen negenen stapte ik de deur uit en ik
1 J. H. Jansen, RIS, Raadsvergadering 23 oktober 2014
http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/129346/Gemeenteraad%2023-10-2014
109 dacht er is iets heel erg mis en ik woon echt niet in de buurt van Regelink.
Dat was echt toen hadden ze de hele binnenstad al gehad. Rond negen uur is de brand uitgebroken, het eerste bericht van gemeente Kampen is van 10 uur 31. We constateren dat de gemeente anderhalf uur zwijgt terwijl de portefeuillehouder zegt dat de anderhalf uur gigantisch belangrijk zijn. ‘’ (01:14:51-01:15:34)
‘’Vanavond heeft de raad in beslotenheid het volgende besluit genomen (…) De raad wenst dat burgemeester Koelewijn per 1 oktober 2015 opnieuw benoemd wordt voor een volgende periode van zes jaar. In gewoon Nederlands: Majesteit, onze burgemeester bevalt goed, wilt u hem herbenoemen? (….)De heer Koelewijn is een prima verbindende
burgemeester die grote inzet toont voor onze gemeente. Daarmee breng ik namens de raad, de tevredenheid van de raad onder woorden.’’ (02:12- 03:13) 3 A. Holtland, RIS, Raadsvergadering 30 april 2015 http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/91725/Gemeenteraad%2030-04-2015
‘’De afgelopen jaren heeft Bort bewezen dat hij een burgemeester is die mensen en partijen met elkaar verbind. Daarnaast heeft hij een groot inlevingsvermogen. Hij maakt makkelijk contacten, hij toont daadkracht, hij weet knopen door te hakken (…). Bort, en de commissaris van de koning zei het al, is een echte burgervader. Omdat hij in iedereen
belangstelling stelt en geïnteresseerd is in het wee en wel van de mensen. De inwoners van onze gemeente waarderen die enorme inzet en
belangstelling (…). Namens alle wethouders en raadsleden zeg ik dat we enorm blij zijn met deze herbenoeming en we hopen dat je ook de
komende jaren met veel plezier burgemeester kunt zijn van onze gemeente, Kampen.’’ (17:40-20:48) 3 C. H. Adema, RIS, Raadsvergadering 16 september 2015 http://kampen.raadsinformatie.nl/vergaderin g/205337/Gemeenteraad%2016-09-2015
110 Bijlage 4: Transcript interview gemeente Moerdijk
Het interview is gehouden ten behoeve van het analyseren van de beleidsuitkomsten van de casus Shell Moerdijk. Het interview is gehouden met de stafadviseur Veilig van de gemeente Moerdijk en afgenomen op 8 december 2015 om 11.00 uur in het gemeentehuis Moerdijk te Zevenbergen. Het interview heeft in totaal 32 minuten en 15 seconden geduurd.
I = Interviewer G = Geïnterviewde
Opening interview – Uitleg van het theoretisch kader van Boin, doel van het interview geformuleerd; het achterhalen van beleidsuitkomsten naar aanleiding van de brand bij Shell Moerdijk op 3 juni 2014.
I: In de bestuurlijke verantwoording staat dat de lessen geleerd van de brand bij Shell in 2014 in het nieuwe actieprogramma worden uitgewerkt. Omdat dat nieuwe actieprogramma er nog niet is ben ik erg benieuwd of u me alvast iets kunt vertellen over wellicht veranderingen die er in beleid gaan optreden. En op welke gebieden dat zal zijn?
G: Als je kijkt naar de laatste brand bij Shell, we hebben gezien dat het verbeterprogramma wat is ingezet naar aanleiding van Chemie-Pack, ik weet niet of je dat gezien hebt?
I: Ja dat heb ik gelezen.
G: Daar halen we eigenlijk de grote lijnen uit. We hebben met de brand bij Shell gezien dat we op de goede weg zijn. Dat we de juiste investeringen hebben gedaan op dat gebied. De goede punten waren aan het werk en op een aantal fronten hebben we wat actiepunten bijgesteld. Ik ben vergeten om ze erbij te pakken maar ik pak ze er zo meteen wel even bij. Deze actiepunten zijn met name op het gebied van communicatie en informatievoorziening, dat zijn hele belangrijke actiepunten. Je zag wat vertwijfeling bij de communicatie vanneh.. had je sirenes in moeten zetten of niet.
I: Ja
G: De burgemeester en het beleidsteam hadden besloten om dat expres niet te doen omdat de wind de goede kant op stond en ze mensen niet ongerust wilden maken. Want ja, je gaat dan toch mensen oproepen om in actie te komen terwijl je weet; dat hoeft op dit moment niet. Je wist ook dat die brand eventueel een grotere impact zou kunnen hebben als het lang zou aanduren en de wind zou draaien dan zouden we wel … bedreigd worden. Dus dan hadden we die waarschuwing alarmeringsmasten ingezet. Je ziet achteraf ook dat je een hoop vragen krijgt over van ‘waarom heb je ze niet ingezet’. Burgers verwachten zelfs dat je met politieauto’s rond gaat rijden met luidsprekers erop. Terwijl die nacht hebben we nog mensen van ons en van de politie echt wijken in laten gaan om te peilen of er veel onrust was of ….moeten we anders het communicatieplan bijschaven. Dus het gaat ook een beetje om de beeldvorming richting de burgers. We zeggen we moeten ze meer informatie gaan geven over de risico’s in de buurt en aangeven waar wij van zijn als overheid en onze hulpdiensten, wat we kunnen bieden, wanneer we wat in welke situatie doen. We moeten ze daar meer uitleg over gaan geven dan snappen ze ook waarom we bepaalde middelen wel of niet inzetten. Dat he, die informatievoorziening en de risicocommunicatie, met name crisiscommunicatie, waren we al bezig met een aantal ontwikkelingen zoals het veiligheidsdashboard. We hebben dat al voor bedrijven, dat was toen één van de belangrijkste lessen na Chemie-Pack, want Chemie-Pack zijn allemaal eilanden en als er dan een incident is kunnen de mensen geen kant op en zaten te wachten op overheidsberichtgeving en die kwam niet richting die bedrijven.
111 I: Dit was met de eerste brand?
G: Ja dat was met Chemie-Pack. Maar daar hebben we dan CBIS systeem opgezet, nou dat kun je allemaal terugvinden op die website die we daarvoor hebben. Dat was voor de bedrijven daar geregeld. Overigens werd het niet bij Shell ingezet toen. Dus één van de actiepunten was waarom is het niet ingezet en het bleek dat Shell niet in staat was om het te activeren. Terwijl ze toch zo’n grote organisatie hebben heeft het toch zoon impact voor bedrijven dat ze dan ook een beetje lamgeslagen worden. Dus toen hebben we geregeld dat de Veiligheidsregio het voortaan activeert nou dat was een belangrijk verbeterpuntje. En we zagen dat na Shell dat we ook zo’n systeem voor de naastliggende kernen moesten ontwikkelen waarin we gewoon heel snel de goede informatie kunnen geven. En we waren vrij snel in de lucht. Binnen een uur op televisie, binnen drie minuten werd er getwitterd vanuit de Veiligheidsregio. Maar toch, er was toch nog de vraag neem ons meer mee. Die mensen zijn niet opgeleid, die burgers, hoe gaat dat nou in zijn werk. Dus ja, daar gaan we wel in investeren, dat is één van de belangrijkste lessen.
I: Oké, want het was ook met deze brand toch dat NL-alert niet naar iedereen werd gestuurd/kwam niet bij iedereen aan?
G: Ja, we wisten allang natuurlijk dat er allerlei probleempjes rondom NL-alert zitten. I: Kunnen jullie daar als gemeente iets aan doen?
G: Eigenlijk niet, we hebben veiligheidsregio’s, en we zitten hier ook nog eens op het splitsingspunt van twee provincies en dus twee veiligheidsregio’s dus schijnbaar hadden ze een knopje om moeten zetten dat ook de andere regio werd geïnformeerd. (loopt naar kaart en wijst Shell aan). De wind stond pal deze richting op (wijst naar boven) dus eigenlijk met name het gebied wat je moet bereiken is dit (wijst gebied boven aan) maar waar NL-alert aan kwam was dit gebied (wijst naar onder). Onze eigen kernen wel. Waarschijnlijk hebben die veiligheidsregio’s, die kunnen ook dus niet zomaar, het houd op bij de veiligheidsregio. I: Ja en hebben jullie daar nu iets voor dat de samenwerking met de veiligheidsregio’s beter loopt?
G: Ja, in principe zijn er afspraken gemaakt. Die samenwerking was al aangehaald, samen oefenen, samen opleiding maar dan zie je dat dat toch nog niet genoeg is. En ze wisten het wel, het stond in de beschrijving dat er een bepaald vinkje om moest zetten maar dat was dus niet gebeurd.
I: Ja, dat is jammer.
G: En zo, van die kleine dingetjes, ik weet ook nog de eerste minuten dat we onze telefooncentrale… ehh.. wij zijn na kantooruren niet bereikbaar, dan krijg je een bandje en bij spoed kun je dan naar diegene die piket heeft bellen. Ten tijde van die Shell is de crisisorganisatie opgeroepen en de telefonistes zaten al klaar maar er kwamen maar geen telefoontjes. Wat bleek, ze had het bandje er niet afgehaald. Toen hebben we gezegd, nee dit gaan we zo niet meer doen, wij gaan 24/7 bereikbaar en dat doen we door een callcenter in te zetten na kantoortijden dus je krijgt altijd iemand aan de telefoon. Die is een beetje geïnstrueerd stel dat er een incident is , dan weten ze dat naar de juiste persoon door te schakelen. Het zijn allemaal van die kleine praktische dingen maar wel heel belangrijk. Dus communicatie en de vormen waarop, aan de voorkant maar ook tijdens de crisis, en ze gaven ook aan je doet heel veel via social media. Na Chemie-Pack helemaal niks, of veel te weinig
112 met social media, alles stond al op twitter en dat was niet meer in te halen. Nu hebben we heel veel geïnvesteerd in social media, maar nu zeggen ze die 10/20% die niet via twitter is aangesloten of social media of via de website kan worden bereikt die moet je ook bereiken. I: Dus eigenlijk is het nu nog niet goed?
G: Nee inderdaad. De les is dat je het nooit helemaal goed doet als gemeente. Dus gaan we nu maar weer een rampenwaaier uitgeven, dan staat er iets op papier met de belangrijkste telefoonnummers en de plekken waar ze dingen kunnen vinden, en de belangrijkste zaken die ze moeten doen tijdens een incident. We zijn ook bezig met Omroep Brabant, toevallig vorige week, dat zij een soort tikkerband mee laten lopen in het beeld.
I: Tikkerband?
G: Dat is eigenlijk.. dat noemen ze zo.. dat is eigenlijk gewoon een balk onderin waarin we informatie kunnen geven aan de burgers.
I: Ah ja
G: Want we hebben wel een rampenzender maar dat is de radiozender van Omroep Brabant, maar er is geen televisiezender. Heel veel mensen zetten de televisie aan en dan krijgen ze gewoon journalistieke berichtgeving vanuit omroep Brabant en geen informatie vanuit de overheid. Dus dat hebben we ook opgepakt na Shell en daar zijn nu afspraken over gemaakt om zo’n tikkerband in te zetten en ook een teletekst pagina vrij te maken. Zodat mensen die geen beschikking hebben tot internet ook gewoon via die manier op de hoogte worden gebracht. Tot slot, zijn we ook nog bezig met de lokale omroep, televisieomroep, willen we ook eens kijken of we daar… wat je in beeld krijgt als je de website van de gemeente bezoekt, dat je die informatie ook via een pagina op die lokale zender gewoon zichtbaar maakt. En dan denken we dat we het hele verhaal richting iedereen gedicht hebben.
I: Ja, dan kan je het niet meer missen.
G: Ja.. Zo zie je dat je de vorige keer na Chemie-Pack dit soort dingen ook had kunnen doen maar toen hebben we heel veel geïnvesteerd op het gebied van fundamentele zaken, brandweerzorg, toezicht, handhaving.
I: Ja, want dat bleek nu een hele goede, dat die brandweerkazerne er was.
G: Ja, daarnaast ook de bedrijfsbandweer van Shell, want dat is het enige bedrijf wat ook nog een bedrijfsbrandweer heeft. Die gaat ook op oefenkampen in Frankrijk samen met de beroepspost hier. Ja, dus die waren een beetje op elkaar ingespeeld. Dus dat scheelt wel. Verder natuurlijk ook heel veel mazzel. Want voor hetzelfde geld had zo’n fabriek verder afgebrand. Er zijn brokstukken tot 800 meter terecht gekomen en slechts twee lichtgewonden, ja daar hebben we natuurlijk veel geluk mee gehad. Dat is heel veel geluk.
I: Het is met name dus de communicatie en informatievoorziening waar aan is gewerkt. Zijn er nog andere dingen die veranderd zijn?
G: Dan moet ik heel even de actiepunten erbij pakken.. Ja we hebben ook een uitvoeringsprogramma havenstrategie, die hebben we nog opgesteld, dus waar willen we met de haven naartoe. Hier staan wat algemene dingen over veiligheid.
113 I: Dat is ook na afloop van de brand opgesteld?
G: Ja, dit is 8 juli 2015 nog opgesteld, dus ja, dit is wel een stuk wat je kunt meenemen. Ik pak er even de evaluatie bij.. We waren natuurlijk heel blij dat we vanuit de Onderzoeksraad voor Veiligheid te horen hebben gekregen dat we op de goede weg zitten.
I: Ja dat had ik inderdaad gelezen, dat ze eigenlijk alleen met name de informatiemanagement en crisiscommunicatie. Oh ja, en er stond ook nog iets over expertise met betrekking tot gevaarlijke stoffen dat je dit bij de hand moet hebben. Is daar nog een maatregel voor genomen?
G: Nou… het probleem was een beetje dat … ik moet even nadenken.. in welke context dat gezegd is. Volgens mij had het een beetje met het bedrijf te maken. Want kijk, als jij een fabriek.. he de veiligheidsbeleid hiervoor bepaald dan maak je hier een veiligheidsanalyse voor en dan kijk je welke processen zijn belangrijk voor veiligheid. Het exploderen van die reactor was nooit in beeld gekomen als risico en zat daarom ook niet in die veiligheidsanalyse. Dat betekend dat er ook nooit echt goede studie op gedaan was, niet vanuit de veiligheidsanalyse. Ook vanuit de overheid is het dus niet in beeld gekomen. Dan zie je dat het eerste waar je van hoort is het vrijkomen van ethylbenzeen, nou dan is de vraag natuurlijk hoe schadelijk is dat. Pas later die nacht, bleek dat ook chroom6 was vrijgekomen,