Wij hebben onderzocht in hoeverre er aandacht is voor herkenning van OSA in vierentwintig in Nederland geldende richtlijnen voor chronische aandoeningen die vaak samen voorkomen met OSA. Per richtlijn is gekeken naar de volgende punten:
• Besteedt de richtlijn aandacht aan OSA?
• Besteedt de richtlijn aandacht aan herkenning van symptomen van OSA?
• Verwijzen andere Nederlandse richtlijnen voor comorbiditeit naar richtlijnen voor OSA (NHG 2014 en de MDRS 2009 of MDRS 2018)?
Richtlijn Resultaten van de analyse
Obesitas
NHG-Standaard Obesitas (2010)
Deze standaard noemt dat OSA een samenhangende comorbiditeit is van obesitas. De standaard besteedt aandacht aan herkenning van symptomen: de huisarts wordt aanbevolen aandacht te besteden aan klachten als gevolg van obesitas, waaronder symptomen van OSA. Moeheid overdag, snurken, stokkende ademhaling tijdens slapen worden expliciet genoemd. Ook wordt aanbevolen dat de huisarts verwijst bij een vermoeden van OSA. Er wordt wel verwezen naar de NHG slaap 2014, maar niet naar de MDRS 2009/2018.
NVVH Richtlijn Morbide Obesitas (2011)
In deze richtlijn wordt OSA als een geassocieerde comorbiditeit van morbide obesitas genoemd. Tevens wordt het genoemd als één van de indicaties voor operatieve behandeling. Er wordt niet genoemd dat OSA en morbide obesitas vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
PON Zorgstandaard Obesitas (2010)
Deze standaard noemt dat mensen met obesitas meer kans hebben op OSA. Er wordt genoemd dat tijdens de aanvullende analyse onder andere het slaapgedrag in kaart kan worden gebracht. Welke symptomen te herkenning wordt niet gespecificeerd. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. CVRM
Multidisciplinaire richtlijn cardiovasculair risicomanagement (CVRM) (2019)
In deze richtlijn wordt OSA beschreven en wordt de associatie op mortaliteit en morbiditeit door hart- en vaatziekten benoemd. Er wordt gewezen op screeningstools voor OSA. Hierbij wordt wel aangegeven dat een definitieve diagnose wordt gesteld op basis van een slaap- registratie en beoordeling door een slaapdeskundige. Er wordt aanbevolen om bij OSA een risicoprofiel op te stellen. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement (2012)
In deze standaard wordt genoemd dat OSA een oorzaak is van secundaire hypertensie. Snurken, waargenomen apneus en overmatige slaperigheid overdag worden genoemd als klinische aanwijzingen. Tevens wordt genoemd dat behandeling van OSA kan leiden tot bloed- drukdaling van onbekende omvang. Deze opmerkingen staan benoemd in voetnoten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
NHG-Standaard Het Preventie- Consult module Cardiometabool Risico (2011)
Er wordt niet genoemd dat OSA en hypertensie vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
Hypertensie
NIV Richtlijn Hypertensie in de tweede en derde lijn (2017)
In deze richtlijn wordt genoemd dat het obstructieve slaapapneu syndroom een van de meest voorkomende oorzaken van secundaire hypertensie is. Bij personen met hypertensie en een BMI >27kg/m2 dient OSAS te worden overwogen.
Symptomen die worden genoemd om in de anamnese rekening mee te houden zijn: overmatige slaperigheid overdag, niet uitgerust zijn bij ontwaken, slapeloosheid en snurken. Daarnaast wordt ook de Epworth Sleepiness Scale genoemd en wordt aangegeven dat een polysomnografie kan worden aangevraagd. Bij verdenking wordt doorverwezen voor diagnostiek. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
Atriumfibrilleren
NHG-Standaard atriumfibrilleren (2017)
In deze standaard wordt het slaapapneusyndroom genoemd als een van de factoren die geassocieerd zijn met atriumfibrilleren (in een voetnoot). Er wordt niet genoemd dat er aadacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
European Society of Cardiology (ESC) Guidelines on atrial fibrillation (2016)
In deze richtlijn wordt obstructieve slaapapneu genoemd als een van de aandoeningen die geassocieerd zijn met atriumfibrilleren. Er wordt aangegeven dat het zinvol lijkt om geschikte patiënten met atriumfibrilleren te screenen op OSA. Er wordt niet aangegeven wat ‘geschikte’ patiënten zijn, maar dit lijkt dan te gaan om patiënten die een ablatie zullen ondergaan als behandeling van het atriumfibrilleren.
Coronaire hartziekte NHG-Standaard Acuut coronair syndroom (2012)
Er wordt niet genoemd dat OSA en acuut coronair syndroom vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheids- klachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
NHG-Standaard Stabiele angina pectoris (2004)
Er wordt niet genoemd dat OSA en stabiele angina pectoris vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheids- klachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. ESC Guidelines on the manage-
ment of stable coronary artery disease (2013)
Deze richtlijn benoemt dat OSA geassocieerd is met een verhoogde cardiovasculaire sterfte en morbiditeit.
Er wordt genoemd dat patiënten met coronair lijden (vooral obese patiënten) onderzocht moeten worden op de aanwezigheid van symptomen behorend bij OSA. De symptomen worden echter niet gespecificeerd.
Hartfalen
NHG-Standaard Hartfalen (2010) In deze standaard wordt benoemd dat OSA vaak voorkomt bij hartfalen. Er wordt vermeld dat slaaponderzoek kan worden overwogen, omdat de behandeling de morbiditeit verlaagt. Er wordt niet genoemd dat er aandacht moet zijn voor herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten.
Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. ESC Guidelines for the diagnosis
and treatment of acute and chronic heart failure (2016)
Deze richtlijn bespreekt dat centrale, obstructieve en gemengde OSA veel voorkomen bij patiënten met hartfalen en dat ze geassocieerd zijn met een slechtere prognose bij hartfalen. De richtlijn geeft aan dat het doornemen van de slaapgeschiedenis onderdeel is van holistische zorg voor patiënten met hartfalen. Specifieke symptomen worden niet genoemd.
De polysomnografie wordt wel genoemd voor het stellen van de diagnose. Er wordt verwezen naar de richtlijn voor OSA bij hartfalen van de Canadian Cardiovascular Society.
Diabetes
NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 (2013)
Er wordt niet genoemd dat OSA en diabetes mellitus type 2 vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheids- klachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
NHG-Zorgmodules leefstijl (2015) Er wordt niet genoemd dat OSA en diabetes vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. NIV Richtlijn Diabetes mellitus
type 2 in de tweede lijn (2018)
Er wordt niet genoemd dat OSA en diabetes mellitus type 2 vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheids- klachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. NIV Richtlijn Diabetes mellitus
type 2 bij ouderen (2018)
Er wordt niet genoemd dat OSA en diabetes mellitus type 2 vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheids- klachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. CVA
NHG-Standaard Beroerte (2018) Er wordt niet genoemd dat OSA en beroerte vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. NVN Richtlijn Herseninfarct en
hersenbloeding (2017)
Er wordt niet genoemd dat OSA en beroerte vaak in combinatie voorkomen en dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. Stemmingsstoornissen
NHG-Standaard Depressie (2012) Er wordt niet genoemd dat OSA en depressie vaak in combinatie voorkomen en dat er aan- dacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
NVvP Multidisciplinaire richtlijn Depressie (2013)
Er wordt niet genoemd dat OSA en depressie vaak in combinatie voorkomen en dat er aan- dacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.
Cognitieve gedragsstoornissen NHG-Standaard Dementie (2012)
Deze standaard noemt dat bij nieuw probleemgedrag van de patiënt met anamnese en lichamelijk onderzoek onder andere aanwezigheid van slaapproblemen moet worden mee- genomen. OSA wordt niet specifiek genoemd. In een voetnoot staat benoemd dat cognitieve problemen bij de ziekte van Parkinson ook te maken kunnen hebben met mentale traagheid en een verminderde concentratie door moeheid, slaapstoornissen en andere klachten geassocieerd met de ziekte van Parkinson, of met bijwerkingen van medicatie. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018. NVKG Richtlijn Diagnostiek en
behandeling van dementie (2014)
Deze richtlijn benoemt dat slaapstoornissen ook een oorzaak kunnen zijn van cognitieve stoornissen, maar OSA wordt niet specifiek benoemd. Er wordt niet genoemd dat er aandacht moet zijn voor het herkennen en eventueel doorverwijzen bij slaperigheidsklachten. Er wordt niet verwezen naar de NHG slaap 2014 of de MDRS 2009/2018.