4. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN
4.2. Betrouwbaarheid
Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het onverwacht aantreffen dan wel het ongezien vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. Aangezien het onderzoek is uitgevoerd door middel van een steekproef kan echter, op basis van de onderzoeksresultaten, de aan- of afwezigheid van eventuele archeologische waarden niet gegarandeerd worden.
Geraadpleegde bronnen
Alterra, 2005: Geomorfologische kaart van Nederland, 1:50.000, blad 44 W/O, Wageningen.
ANWB, 2005: ANWB Topografische Atlas Noord-Brabant 1:25.000, Den Haag.
Berendsen, H.J.A., 20053 (1997): Landschappelijk Nederland. De fysisch-geografische regio’s, Assen.
Centraal College van Deskundigen, 2013: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.3, Gouda.
Moerman, S., 2014: Plan van aanpak. Efteling in Kaatsheuvel, gemeente Loon op Zand, Noordwijk (Intern rapport, IDDS Archeologie).
Mulder, E.F.J. de/ M.C. Geluk/ I.L. Ritsema/ W.E. Westerhoff/ T.E. Wong, 2003: De ondergrond van Nederland, Groningen/Houten.
SIKB, 2008: Archeologische standaard boorbeschrijving, Archeologie Leidraad, Gouda.
Staring Centrum, 1990: Bodemkaart van Nederland, 1:50.000, blad 44 Oost Oosterhout, Wageningen.
Websites
ahn.geodan.nl watwaswaar.nl www.bodemloket.nl www.edugis.nl
Lijst van afkortingen en begrippen
Afkortingen
Archis Archeologisch Informatie Systeem AMK Archeologische Monumenten Kaart CHW Cultuurhistorische Waardenkaart GPS Global Positioning System
IKAW Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie mv maaiveld (het landoppervlak)
NAP Normaal Amsterdams Peil
PvA Plan van Aanpak
PvE Programma van Eisen
RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Verklarende woordenlijst
antropogeen door menselijke activiteit veroorzaakt of gemaakt artefact door de mens vervaardigd voorwerp
beekdal een lager gelegen deel van het dekzandgebied waardoor een beek stroomt dekzand dikke laag zand, door de wind afgezet tijdens de laatste ijstijd
Edelmanboor een handboor voor bodemonderzoek
eerdgrond grond met een humushoudende minerale bovengrond van meer dan 50 cm, ontstaan door invloed van de mens, vaak gaat het om een esdek
esdek dikke humeuze laag ontstaan door eeuwenlange bemesting; beschermt de oorspronkelijke bodem tegen ploegen en andere verstoringen
horizont kenmerkende laag binnen de bodemvorming
humeus organische stoffen bevattend; bestaande uit resten van planten en dieren in de bodem
leem samenstelling van meer dan 50% silt, minder dan 50% zand en minder dan 25% klei
podzol goed ontwikkelde bodem in gebieden met veel neerslag silt zeer fijn sediment met grootte 0,002-0,063 mm
slak steenachtig afval van metaal- of aardewerkproductie vaaggrond grond zonder duidelijke tekenen van bodemvorming
zavel grondsoort die tussen 8 en 25% klei (deeltjes kleiner dan 0,002 mm) bevat
131000 131250 131500 131750 132000 132250 132500
40575040600040625040650040675040700040725040
º
Projectnummer: 42790514
Projectnaam: Efteling, Kaatsheuvel Legenda
plangebied
0 250 m
Y
57115 53497
34873 34768
53499
53459 34769 436616
428301
425965
13904 4295
131000 131250 131500 131750 132000 132250 132500
405750406000406250406500406750407000407250407500
º
Projectnummer: 42790514
Projectnaam: Efteling, Kaatsheuvel Legenda
! waarnemingen
Y
vondstmeldingen plangebiedonderzoeksmeldingen monumenten
Archeologische waarde
Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde
Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd
lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) lage trefkans water
middelhoge trefkans ongekarteerd hoge trefkans zeer lage trefkans
0 250 m
Bijlage 2: Archis-informatie
! .
!
! . .
!
! . .
! .
! .
! .
! .
! . 8 9
7 6
5 4
3 2
1
10
131600 131650 131700 131750 131800 131850 131900
406500406550406600406650406700406750406800
º
Projectnummer: 42790514
Projectnaam: Efteling, Kaatsheuvel Legenda
!
. Boring
0 50 m
Bijlage 4: Boorbeschrijvingen
Boring: 1
X: 131751,81
Y: 406692,79
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,72
0
50
100
150
200
tuin
972
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, sporen puin, donkerbruin, scherp, veel vlekken, grijsgeel, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
892
Zand, matig fijn, matig siltig, licht grijsbruin, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
862
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
772
Boring: 2
X: 131766,8
Y: 406675,45
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,63
0
50
100
150
200
bosgrond
963
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, sterk wortelhoudend, donkerbruin, scherp, matig gevlekt, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
893
Zand, matig fijn, matig siltig, bruin, scherp, veel vlekken, geel, omgewerkte grond, C-horizont, kalkloos
873
Zand, matig fijn, matig siltig, geel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
853
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, C-horizont, kalkloos
763
Boring: 3
X: 131710,49
Y: 406667,98
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,44
0
50
100
150
200
tuin
944
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, scherp, veel vlekken, grijsgeel, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
894
Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, geleidelijk, loodzand, E-horizont, kalkloos
884
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin, geleidelijk, B-horizont, kalkloos
874
Zand, matig fijn, matig siltig, bruinrood, bs, geleidelijk, B-horizont, kalkloos
864
Zand, matig fijn, matig siltig, geel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
804
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
784
Zand, matig fijn, matig siltig, geelwit, leemlagen, C-horizont, roestvlekken: veel
744
Boring: 4
X: 131733,97
Y: 406651,33
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,66
0
50
100
150
bosgrond
966
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, sterk wortelhoudend, donker grijsbruin, scherp, veel vlekken, geel, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
886
Zand, matig fijn, matig siltig, licht bruinrood, bs, geleidelijk, B-horizont, kalkloos
876
Zand, matig fijn, matig siltig, geel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
856
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
826
Zand, matig fijn, matig siltig, licht oranjegeel, leemlagen, kalkloos
766
Boring: 5
X: 131710,37
Y: 406645,82
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,41
0
50
100
150
bosgrond
941
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, sterk wortelhoudend, donkergrijs, scherp, veel vlekken, donkerbruin, omgewerkte grond, AE-horizont, kalkloos
891
Zand, matig fijn, matig siltig, roodbruin, bhs, geleidelijk, B-horizont, kalkloos
871
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
841
Zand, matig fijn, matig siltig, geelwit, leemlagen, C-horizont, kalkloos
741
Boring: 6
X: 131698,84
Y: 406622,81
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,07
0
50
100
150
gras
907
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, grijs, scherp, matig gevlekt, omgewerkte grond, AE-horizont, kalkloos
867
Zand, matig fijn, matig siltig, bruinrood, bhs, geleidelijk, B-horizont, kalkloos
847
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
817
Zand, matig fijn, matig siltig, geelwit, leemlagen, C-horizont, roestvlekken: weinig, kalkloos
777
Zand, matig fijn, matig siltig, sterk roesthoudend, lichtoranje, geleidelijk, kalkloos
747
Zand, matig fijn, matig siltig, geelwit, leemlagen, roestvlekken: weinig, kalkloos
707
Boring: 7
X: 131708,83
Y: 406605,47
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,32
0
50
100
150
200
gras
932
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, scherp, weinig gevlekt, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
902
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, scherp, omgewerkte grond, kalkloos
882
Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, grijsbruin, scherp, veel vlekken, lichtgeel, omgewerkte grond, kalkloos
822
Zand, matig fijn, matig siltig, geel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
762
Zand, matig fijn, matig siltig, geelwit, leemlagen, roestvlekken: weinig, kalkloos
732
Boring: 8
X: 131657,7
Y: 406588,66
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 8,92
0
50
100
150
200
bosgrond
892
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, zwak
baksteenhoudend, zwak puinhoudend, donker grijsbruin, scherp, matig gevlekt, omgewerkte grond, kalkloos
822
Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, scherp, veel vlekken, donkerbruin, omgewerkte grond, AE-horizont, kalkloos
802
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
772
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, leemlagen, C-horizont, roestvlekken: weinig, kalkloos
692
Boring: 9
X: 131683,99
Y: 406578,34
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 8,93
0
50
100
150
200
bosgrond
893
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkergrijs, scherp, weinig gevlekt, omgewerkte grond, kalkloos
863
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin, scherp, veel vlekken, bruingeel, omgewerkte grond, kalkloos
813
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, leemlagen, C-horizont, roestvlekken: veel, kalkloos
693
Boring: 10
X: 131670,72
Y: 406604,38
Datum: 23-05-2014
Opmerking:
Hoogte (m NAP): 9,11
0
50
100
150
200
bosgrond
911
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin, geleidelijk, weinig gevlekt, omgewerkte grond, A-horizont, kalkloos
881
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, bruin, scherp, veel vlekken, roodgeel, omgewerkte grond, kalkloos
841
Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
791
Zand, matig fijn, matig siltig, grijswit, leemlagen, C-horizont, roestvlekken: weinig, kalkloos
711
Grind, zwak zandig
Grind, matig zandig
Grind, sterk zandig
Grind, uiterst zandig
zand
Zand, kleiïg
Zand, zwak siltig
Zand, matig siltig
Zand, sterk siltig
Zand, uiterst siltig
veen
Veen, mineraalarm
Veen, zwak kleiïg
Veen, sterk kleiïg
Veen, zwak zandig
Veen, sterk zandig
Klei, matig siltig
Klei, sterk siltig
Klei, uiterst siltig
Klei, zwak zandig
Klei, matig zandig
Klei, sterk zandig
leem
Leem, zwak zandig
Leem, sterk zandig
overige toevoegingen zwak humeus
matig humeus
sterk humeus
zwak grindig
matig grindig
sterk grindig
zwakke geur matige geur sterke geur uiterste geur
olie
geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie matige olie-water reactie sterke olie-water reactie uiterste olie-water reactie
p.i.d.-waarde
>0
>1
>10
>100
>1000
>10000
monsters
geroerd monster
ongeroerd monster
volumering
overig
bijzonder bestanddeel
Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand
Gemiddeld laagste grondwaterstand
slib
water
Percentages en Mediaan Klasse Zandmediaan Uiterst fijn 63-105 µm Zeer fijn 105-150 µm Matig fijn 150-210 µm Matig grof 210-300 µm Zeer grof 300-420 µm Uiterst grof 420-2000 µm Nieuwvormingen
(1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Afkorting Nieuwvormingen FEC IJzerconcreties FFC Fosfaatconcreties FOV Fosfaatvlekken MNC Mangaanconcreties ROV Roestvlekken VIV Vivianiet VKZ Verkiezeling ZAV Zandverkittingen Bodemkundige interpretaties Code Bodemkundige
interpretaties BOD Bodem BOV Bouwvoor ESG Esgrond GLE Gleyhorizont HIN Humusinspoeling INH Inspoelingshorizont KAT Katteklei
KBR Klei, brokkelig LOO Loodzand MOE Moedermateriaal OMG Omgewerkte grond OPG Opgebrachte grond OXR Oxidatie-reductiegrens POD Podzol
RYP Gerijpt TKL Top kalkloos TRP Terpaarde
UIT Uitspoelingshorizont VEN Vegetatieniveau
VNG Gelaagd vegetatieniveau VRG Vergraven
Bodemhorizont
Code Bodemhorizont Omschrijving BHA A-horizont Minerale
bovengrond BHAB AB-horizont Overgangshorizont BHAC AC-horizont Overgangshorizont BHAE AE-horizont Overgangshorizont BHB B-horizont Inspoelingshorizont BHBC BH-horizont Overgangshorizont BHC C-horizont Uitgangsmateriaal BHE E-horizont Uitspoelingshorizont BHEB EB-horizont Overgangshorizont BHO O-horizont Strooisellaag BHR R-horizont Vast gesteente Sedimentaire karakteristiek, laaggrens Afkorting Afmeting
overgangszone
Klasse BDI ≥ 3,0 - < 10,0 cm Basis
diffuus BGE ≥ 0,3 - < 3,0 cm Basis
geleidelijk
BSE < 0,3 cm Basis
scherp Kalkgehalte
Code Kalkgehalte CA1 Kalkloos CA2 Kalkarm CA3 kalkrijk
Archeologische indicatoren (1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Code Omschrijving
AWF Aardewerkfragmenten BST Baksteen
GLS Glas
HKB Houtskoolbrokken HKS Houtskoolspikkels MXX Metaal
OXBO Onverbrand bot OXBV Verbrand bot SGK Gebroken kwarts SLA Slakken/sintels SVU Vuursteen SXX Natuursteen VKL Verbrande klei VSR Visresten
Bijlage 5: Periodentabel
Bijlage 6: Vondstenlijst
Boring Diepte (cm –mv) Vondstnummer Soort vondst Datering
6 30 1 Zwaar verweerd verticaal worstoor
met loodglazuur
16e-17e eeuw Gedetermineerd door B. Corver (senior archeoloog)