4 Beschrijving van de poellocaties
4.11 Bestaandepoellocatie82(NeerstraatwestͲGondebeekvallei)
Figuur 44 Fraaie poel in de Gondebeekvallei, in 2019 in ere hersteld in uitvoering van het poelenplan van Merelbeke.
Na de heraanleg werd deze locatie snel gekoloniseerd door Driedoornige stekelbaars, waardoor de voortplantingskansen voor watersalamanders sterk werden gehypothekeerd (foto: Dominique Verbelen).
Beschrijving van de omgeving: Deze poel ligt in een biologisch waardevol soortenrijk permanent
cultuurgrasland.Hetperceellooptafnaarhetzuidentoe,richtingGondebeekenisdanookdrassiger
in de lager gelegen stukken. Het perceel waarop de poel is gelegen, wordt door de Neerstraat
voldoendegebufferdt.o.v.denoordelijkaangrenzendeakkers.Samenmetnieuwepoellocaties70(zie
verder)zorgtdezepoelzondermeervooreenecologischemeerwaardeinditkleinschaliglandschap
datdoorNatuurpuntalseenerkendnatuurgebiedwordtbeheerd.
Vegetatie:LangsheendewestrandwordtdeoevervegetatiegedomineerddoorGrotelisdodde.Inde
andereoeverzoneswerdo.a.Gekniktevossenstaart,Grotekattenstaart,Mannagras,Pinksterbloem,
Pitrus,WatermuntenZomprusopgemerkt.HierstondookKleinewatereppe.Hoeweldezesoortvrij
algemeentotalgemeenisindeZandleemstreek,ishetaantalgekendestandplaatseninMerelbekeerg
beperkt(bron:www.waarnemingen.be).Op2juli2021werdindepoelookeen‘opduikend’exemplaar
van Krabbescheer gezien. In het winterhalfjaar verblijft deze waterplant in rust op de bodem; de
bladcellenzijndanmetwatergevuld.Indelentekomtdekoolzuurassimilatieweeropgang.Deplant
begint dan nieuwebladeren tevormenwaarvan decellenzich metgasvullen,zodathet soortelijk
gewichtvandeplantafneemtenopstijgtnaardewaterspiegel(Weedaetal.,1991).Hetlijktweinig
waarschijnlijk dat deze soort hier van nature voorkomt. De Scheldevallei stroomafwaarts van Gent
vormthethoofdverspreidingsgebiedvandesoortinVlaanderen.Indeperiode1939Ͳ1971gingdesoort
er sterk op achteruit (Denys, 2006). De plant wordt de laatste jaren veel in vertuinde wateren
uitgeplantenraaktvanuitdievijvercultuurherenderverspreid.Opdemeestenieuwevindplaatsenis
danookgeensprakevanspontanevestiging.Wellichtisna2000enkelteBornemnogeennatuurlijke
populatie overgebleven en zijn natuurlijke populaties in Vlaanderen uiterst zeldzaam en met
verdwijning bedreigd (Denys, 2006). Hoe lang Krabbenscheer zal stand houden in poellocatie 82 is
maarzeerdevraag.Desoortverdwijntvaaksneldoorinterneeutrofiëringenvrijstellingvansulfide.
Naast veranderingen in de waterkwaliteit behoren ook te grondig ruimen, peilveranderingen, een
toenemendematevanbeschaduwingenbladvaltotdemogelijkeoorzakenvande(internationale)
achteruitgangvandesoort.Hoehetookzij:aangeziendesoorthierzogoedalszekerisuitgezet,heeft
hetnietechtzinomdaarbijhetbeheerrekeningmeetehouden.
Knelpuntenenbeheer:Depoelwasvolledigverland(vooraldoorGrotelisdodde)enwerdop8oktober
2019geruimdenvergroot(Figuur45).VoorlopiglijkthetweinigwaarschijnlijkdatGrotelisdoddede
poelopnieuwsnelzalverlanden,alwordtditbestwelgoedopgevolgd,zekerindiendezelocatietijdens
eenvolgendedrogeenwarmezomertochzoudroogvallen.Indiendezeverlandingssoortopnieuwzou
oprukken, wordt best snel ingegrepen. Grote lisdodde gedijt goed in milieus die aan ingrijpende
veranderingen onderhevig zijn. De plant groeit bij voorkeur op beschutte plaatsen, in wateren van
beperkteomvangofinverlandingssituaties.Vooralvestigtzijzichopluweplekkeninondiepwater
waar veel slib en/of organisch afbraakmateriaal wordt afgezet en die aldus met een weke
moddermassagevuldraken.Vallenzulkeplaatsendroog,danontstaathetidealemilieuvoorGrote
lisdodde.Demassa’sorganischerestenkomendanmetzuurstofincontactenwordengeoxideerd.
Onderzulke omstandigheden kan deplant massaalkiemenen/ofzich methaaruitloperszeersnel
uitbreidenzodatzenietzeldenhethoofdbestanddeelvandebegroeiingwordt,mitsdegrondniet
uitdroogt(Weedaetal.,1994).Grotelisdoddelaatindewintereenhoeveelheidstrooiselachter,wat
verdere verlanding in de hand werkt. Momenteel lijkt het alsof de diepere zones van de poel
permanent waterhoudend zijn. Dat is positief aangezien hierdoor de diepere delen van de poel
vermoedelijknietsnelzullenwordeningenomendoorGrotelisdodde.Indiendittochzougebeuren
kandeGrotelisdoddevegetatiebestindezomerwordengemaaid,waarbijallestrooiselmoetworden
afgevoerd.Maaienindezomer(bijvoorkeureindjuli,eventueelgevolgddooreentweedemaaibeurt
in de nazomer) grijpt drastisch in op de planten: door het afmaaien in volle groei kan er minder
fotosyntheseplaatsvinden.Ditleidttoteenverzwakkingvandeplant(Hermyetal.,2004).
DeaanwezigheidvanheelveelDriedoornigestekelbaarsisproblematisch,vooralm.b.t.succesvolle
In de lente van 2020 werden aan de noordrand van dit perceel o.a. Gelderse roos, Hondsroos,
EénstijligemeidoornenSleedoornaangeplant.Deaanplantvaneengemengdehoutkantlangsheende
westelijkeperceelsrandzoukunnenwordenoverwogen.Hierdoorzouhetkleinschaligkaraktervan
het landschap verder kunnen worden versterkt. Dit zou het gebied o.a. interessanter maken voor
soortenalsGrasmus.Hethooilandwaarindezepoelisgelegen,krijgtnualeengefaseerdmaaibeheer,
waarbijgansestrokentijdenseeneerstemaaibeurtnietwordenmeegemaaid.Devegetatieophet
perceelwordtgedomineerddoorGestreeptewitbol.Tijdenseenterreinbezoekop2juli2021werdhet
bloeiaspectervooralbepaalddoorAkkersdistelsenKruipendeboterbloem,metverdero.a.Gewone
engelwortel, Gewone smeerwortel, Grasmuur, Haagwinde, Ringelwikke, Scherpe boterbloem,
Speerdistel, Witte klaver. Verder inzetten op een verschralingsbeheer is hier aangewezen. Het
oostelijke deel van dit perceel ligt iets lager, wat zich vertaalt in soorten die een iets hogere
grondwaterstandvereisenzoalsMannagrasenPitrus.
Belang: Vanalle 16 poelen die in 2021 werden opgevolgd in het kader van de monitoring van het
poelenplan van Merelbeke, was dit de locatie met de meeste groene kikkers, verdeeld over 23
Bastaardkikkersen20meerkikkers.Beidesoortenplantenzichookindezepoelvoor.Vooralderelatief
hogeaantallen(zekervooreenvrijkleinepoel)vanBastaardkikkerzijnpositief.Dezesoortisvooral
goedvertegenwoordigdindeScheldevalleimaariseerderschaarsinderestvandegemeente.
Aanwezigesoorten2021:Alpenwatersalamander,Vinpootsalamander,Bruinekikker,Bastaardkikker, Meerkikker
Aanwezigesoortenট2021:Alpenwatersalamander,Vinpootsalamander
Evolutie:Doorderuimingvan2019werddezevoormaligeveedrinkpoelinerehersteld.Dehoogste
aantallen watersalamanders vastgesteld tijdens vier fuikbemonsteringen in 2020 waren 13
Alpenwatersalamanders, 24 Vinpootsalamanders en één Kleine watersalamander. De twee
fuikbemonsteringenin2021leverdenslechtséénAlpenwatersalamanderenéénVinpootsalamander
op. Een opmerkelijk verschil. Vermoedelijk is het aantal Driedoornige stekelbaarzen na de ruiming
sterk toegenomen ten nadele van de aanwezige watersalamanders. De aanwezigheid van
stekelbaarzen heeft vooral een significant negatieve impact op de overlevingskansen van
salamanderlarven.Deschepnetbemonsteringop2juli2021leverdeslechtseenenkelelarvevaneen