Conditie N Aantal mannen (in %) Aantal vrouwen (in %) 1 58 28 72 2 57 44 56 3 54 17 83
39
4 52 29 71
Totaal 221 29 71
Tabel 2: Opleidingsniveau in percentages per conditie Conditie N Aantal laagopgeleiden
(in %) Aantal hoogopgeleiden (in %) 1 58 21 79 2 57 7 93 3 54 9 91 4 52 23 77 Totaal 221 15 85
Tabel 3: Leeftijd per conditie Conditie N Gemiddelde leeftijd Standaardafwijking leeftijd Minimum leeftijd Maximum leeftijd 1 58 24.60 .578 18 36 2 57 24.82 .581 18 38 3 54 23.96 .492 18 34 4 52 23.96 .653 18 38 Totaal 221 24.35 .288 18 38
40 Bijlage 2: Vragenlijst
Introductie Beste deelnemer,
Hierbij wil ik je uitnodigen om deel te nemen aan een onderzoek dat wordt uitgevoerd onder toezien van de Graduate School of Communication, onderdeel van de Universiteit van Amsterdam. In dit onderzoek krijg je een boodschap over bloeddonatie te zien, waarna een aantal vragen over de boodschap volgen.
Deelname aan dit onderzoek kan alleen als je in de leeftijdscategorie 18-38 jaar valt. Verder mag je niet deelnemen als: a) je op dit moment bloed of plasma doneert of in het verleden gedoneerd hebt, of b) je van jezelf weet dat je niet mag doneren (hiermee wordt bedoeld ‘nooit’, niet ‘niet op dit moment’). Deelname aan het onderzoek zal 5 minuten duren.
Omdat dit onderzoek wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van onderzoeksinstituut ASCoR, Universiteit van Amsterdam, heb je de garantie dat:
1) Je anonimiteit wordt gewaarborgd en dat persoonlijke informatie niet wordt doorgespeeld aan derden, tenzij je hiervoor van tevoren toestemming hebt verleend.
2) Je zonder opgaaf van redenen kunt weigeren mee te doen aan het onderzoek of je deelname voortijdig kunt afbreken. Ook kun je binnen 24 uur na deelname je toestemming voor het gebruik van je antwoorden intrekken.
3) Dit onderzoek geen risico’s of ongemakken met zich meebrengt, je niet met opzet zal worden misleid en je niet wordt blootgesteld aan expliciet aanstootgevend materiaal.
4) Je uiterlijk vijf maanden na afloop van het onderzoek de beschikking kunt krijgen over een onderzoeksrapport waarin de algemene resultaten van het onderzoek worden toegelicht.
41 Voor meer informatie over dit onderzoek en de uitnodiging tot deelname kun je op ieder moment contact opnemen met de onderzoekster: Dominique Twisk
(Dominique.twisk@student.uva.nl).
Mochten er naar aanleiding van je deelname aan dit onderzoek klachten of opmerkingen zijn over het onderzoek of de procedures, dan kan je contact opnemen met het lid van de
Commissie Ethiek van de afdeling ASCoR, per adres: ASCoR secretariaat, Commissie Ethiek, Universiteit van Amsterdam, Postbus 15793, 1001 NG Amsterdam; 020‐525 3680; ascor-secr-fmg@uva.nl. Alle klachten en opmerkingen zullen vertrouwelijk worden behandeld.
Ik hoop je hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en wil je bij voorbaat hartelijk bedanken voor je deelname aan dit afstudeeronderzoek, wat ik zeer waardeer!
Met vriendelijke groet, Dominique Twisk
(Dominique.twisk@student.uva.nl)
Toestemming
Hierbij bevestig ik dat ik duidelijk geïnformeerd ben over de aard en de methode van dit onderzoek, zoals beschreven in de voorgaande tekst. Ik stem geheel vrijwillig in met deelname aan dit onderzoek. Ik heb het recht om mijn deelname op elk moment zonder opgaaf van redenen stop te zetten. Als mijn onderzoeksresultaten gebruikt worden in
42 volledig geanonimiseerd gebeuren. Mijn persoonsgegevens worden niet door derden ingezien zonder mijn uitdrukkelijke toestemming.
Als ik nu of in de toekomst meer informatie wil over dit onderzoek, dan kan ik contact opnemen met Dominique Twisk (Dominique.twisk@student.uva.nl). Mocht ik klachten of opmerkingen over dit onderzoek hebben, dan kan ik contact opnemen met het lid van de Commissie Ethiek van de afdeling ASCoR, per adres: ASCoR secretariaat, Commissie Ethiek, Universiteit van Amsterdam, Postbus 15793, 1001 NG Amsterdam; 020-525 3680; ascor-secr-fmg@uva.nl.
O Ik begrijp de bovenstaande tekst en ga akkoord met deelname aan het onderzoek. O Ik ga niet akkoord met de bovenstaande tekst en ik stop hierbij mijn deelname aan het
onderzoek.
Wat is je leeftijd? (Invullen in hele jaren) … jaar
Wat is je geslacht?
O Man
O Vrouw
O Geen van beide / Wil ik niet zeggen
Wat is je hoogst genoten opleidingsniveau? O Geen onderwijs / Basisonderwijs O Middelbaar onderwijs
43
O MBO
O HBO
O WO bachelor O WO master
Heb je een of meerdere keren bloed of plasma gedoneerd? O Ja
O Nee
O Weet ik niet
Indien participant ‘ja’ aanklikt, wordt de vragenlijst beëindigd, omdat hij dan buiten de populatie valt.
Voldoe je aan de voorwaarden om bloed of plasma te mogen doneren? (Dus mag je, voor zover jij weet, bloed of plasma doneren?)
O Ja
O Nee
O Weet ik niet
Indien participant ‘nee’ aanklikt, wordt de vragenlijst beëindigd, omdat hij dan buiten de populatie valt.
Bekijk en lees de onderstaande tekst aandachtig. Je krijgt er daarna vragen over. De participant kreeg willekeurig één van de vier boodschappen te zien. Daarna ging de vragenlijst voor alle participanten hetzelfde verder. Hieronder staat een voorbeeld van een boodschap. De overige boodschappen zijn te zien in bijlage 3.
44 Geef aan in welke mate je het eens bent met de volgende 5 stellingen.
Ik ben van plan om bloed te doneren in de toekomst. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Ik verwacht dat ik bloed zal doneren in de toekomst. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
45 De kans dat ik in de toekomst bloed zal doneren is groot.
O Zeer oneens O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Het is waarschijnlijk dat ik in de toekomst bloed zal doneren. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Ik wil bloed doneren in de toekomst. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Geef aan in welke mate je het eens bent met de volgende stellingen. Ik heb bezorgde gevoelens voor mensen die een bloedtransfusie ontvangen. O Zeer oneens
46 O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Ik heb geen medelijden met mensen die een bloedtransfusie nodig hebben. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Dat anderen bloedtransfusies nodig hebben deert me niet. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Ik voel me geraakt doordat mensen een bloedtransfusie moeten ontvangen. O Zeer oneens
O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
47 Ik heb begrip voor mensen die een bloedtransfusie ontvangen.
O Zeer oneens O Oneens
O Niet oneens, niet eens O Eens
O Zeer eens
Geef aan in welke mate je het eens bent met de stelling:
‘Ik vond de persoon die de boodschap overbracht, overkomen als ...’
Kruis in alle zes de rijen hieronder één vakje aan.
Voorbeeld: "Ik vond de persoon die de boodschap overbracht, overkomen als een beetje op de hoogte" -> Kruis dan in de derde rij het vierde vakje aan.
Onbetrouwbaar O O O O O Betrouwbaar
Geïnformeerd O O O O O Niet geïnformeerd
Gekwalificeerd O O O O O Niet gekwalificeerd Intelligent O O O O O Niet intelligent
Waardevol O O O O O Waardeloos
Expert O O O O O Geen expert
Beantwoord de volgende vragen.
De boodschap die ik zojuist gezien heb, bevatte:
48 De bron van de boodschap die ik zojuist heb gezien was een arts.
O Ja
O Nee
O Weet ik niet
De bron van de boodschap die ik zojuist heb gezien was een patiënt. O Ja
O Nee
O Weet ik niet
De boodschap die ik zojuist heb gezien, bestond uit … regel(s).
O 1
O 10
O 30
O Weet ik niet
Op de afbeelding die bij de boodschap die ik zojuist heb gezien stond, was/waren … persoon/personen te zien.
O 1
O 10
O 30
O Weet ik niet
49 Let op: De stellingen gaan over voordat je aan dit onderzoek begon.
Ik wist veel over bloeddonatie. O Zeer oneens
O Oneens
O Een beetje oneens O Niet oneens, niet eens O Een beetje eens O Eens
O Zeer eens
Ik wist meer over bloeddonatie dan de meeste mensen. O Zeer oneens
O Oneens
O Een beetje oneens O Niet oneens, niet eens O Een beetje eens O Eens
O Zeer eens
Ik was op de hoogte van het proces van bloed doneren. O Zeer oneens
O Oneens
O Een beetje oneens O Niet oneens, niet eens O Een beetje eens
50 O Eens
O Zeer eens
Geef aan in welke mate je het eens bent met de volgende stellingen.
Ontvangen één of meer mensen in jouw omgeving naar jouw weten (een) bloedtransfusie(s)? O Ja
O Nee
Doneren/Doneerden één of meer mensen in jouw omgeving naar jouw weten bloed? O Ja
O Nee
Debriefing
Dit was de laatste vraag. Ik ben weer een stap dichter bij het behalen van mijn master diploma. Heel erg bedankt voor je deelname aan dit onderzoek!
Ik wil je graag nog informeren dat de boodschap die je zojuist hebt gezien en gelezen, specifiek voor dit onderzoek is gemaakt. Het is geen echte boodschap van Sanquin of een andere organisatie.
Het doel van dit onderzoek was om te onderzoeken wat voor soort boodschap het meest effectief is op het verhogen van de intentie om voor de eerste keer bloed te doneren. De boodschappen waaraan de participanten zijn blootgesteld verschilden op twee vlakken. Ze zijn namelijk verhalend of statistisch geformuleerd (bevatten verhalende elementen of
51 statistieken), en ze hebben of een arts of een patiënt als bron. Het doel van dit onderzoek is niet van te voren verteld, omdat dit je antwoorden had kunnen beïnvloeden.
Mocht je naar aanleiding van het onderzoek vragen hebben, neem gerust contact op met de onderzoekster: Dominique Twisk (Dominique.twisk@student.uva.nl).
Nogmaals bedankt!
De participanten die aan de vragenlijst begonnen zijn maar bloed doneren/doneerden, of wisten dat zij niet mogen doneren, kregen de volgende boodschap te zien bij de beëindiging van de vragenlijst:
Debriefing:
Je valt helaas buiten de doelgroep van dit onderzoek. Je deelname is bij deze beëindigd.
Alsnog bedankt!
52 Bijlage 3: Stimulusmateriaal
Conditie 1: Narratief - Patiënt
53 Conditie 3: Statistisch - Patiënt
54 Bijlage 4: Onderbouwing stimulusmateriaal
Tabel 4: Boodschap 1 (conditie Narratief – Patiënt)
De boodschap Concept/construct Literatuur
Ik ben Vincent van den Berg Naam;
Verhaal gaat over specifiek persoon;
Onafhankelijke variabele Bron
Ein-Gar & Levontin (2013);
Das et al. (2008)
en ik heb leukemie, een vorm van bloedkanker.
Empathie en transportatie;
Beeld van de situatie
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008)
Chien & Chang (2015)
Tijdens mijn behandelingen ontvang ik regelmatig bloedtransfusies.
Empathie en transportatie;
Beeld van de situatie
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008)
Chien & Chang (2015)
Mede door die bloedtransfusies wordt mijn leven gered.
Empathie en transportatie Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004);
55 Altruïsme Moyer-Gusé (2008) De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Na de behandelingen zal het beter met me gaan en kan ik weer genieten van het leven.
Empathie en transportatie; Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008) Ik kan deze bloedtransfusies
alleen ontvangen als mensen dit bloed doneren.
Altruïsme De Vignemont &
Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Ik ben al deze donors ontzettend dankbaar. Altruïsme; Empathie en transportatie De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006);
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008) Wil je ook bloeddonor worden en
anderen hiermee helpen?
Altruïsme De Vignemont &
Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Kijk dan op www.ikgeefbloed.nl. Altruïsme De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
56 Tabel 5: Boodschap 2 (conditie Narratief – Arts)
De boodschap Concept/construct Literatuur
Ik ben dokter van den Berg Naam;
Verhaal gaat over specifiek persoon;
Onafhankelijke variabele Bron
Ein-Gar & Levontin (2013);
Das et al. (2008)
en ik behandel patiënten met leukemie, een vorm van bloedkanker.
Empathie en transportatie;
Beeld van de situatie
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008)
Chien & Chang (2015)
Regelmatig geef ik patiënten een bloedtransfusie.
Empathie en transportatie;
Beeld van de situatie
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008)
Chien & Chang (2015)
Mede daardoor heb ik veel levens gered.
Empathie en transportatie Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008)
57 Altruïsme
De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Na de behandelingen gaat het beter met patiënten, en kunnen ze weer genieten van het leven.
Empathie en transportatie; Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008) Ik kan deze bloedtransfusies
alleen bij patiënten toedienen als mensen dit bloed doneren.
Altruïsme De Vignemont &
Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Ik ben al deze donors ontzettend dankbaar. Altruïsme; Empathie en transportatie De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006);
Van Laer et al. (2014); Green et al. (2004); Moyer-Gusé (2008) Wil je ook bloeddonor worden en
anderen hiermee helpen?
Altruïsme De Vignemont &
Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
Kijk dan op www.ikgeefbloed.nl. Altruïsme De Vignemont & Singer (2006); Dovidio et al. (2006)
58
De boodschap Concept/construct Literatuur
Elke twee minuten krijgt een patiënt in Nederland een bloedtransfusie.
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Met een deel van deze transfusies
worden er per jaar 20.000 mensenlevens gered.
Altruïsme;
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Dit is te danken aan 343.000
bloeddonoren per jaar, die 1,6 keer per jaar bloed doneren.
Altruïsme;
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Wil je ook bloeddonor worden en
drie patiënten per keer helpen?
Altruïsme;
Cijfers Feeley et al. (2006)
Kijk dan op www.ikgeefbloed.nl.
Vincent van den Berg Geen beeld van de situatie;
Onafhankelijke variabele Bron
Chien & Chang (2015)
59
De boodschap Concept/construct Literatuur
Elke twee minuten geven artsen in Nederland een patiënt een
bloedtransfusie.
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Met een deel van deze transfusies
worden er per jaar 20.000 mensenlevens gered.
Altruïsme;
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Dit is te danken aan 343.000
bloeddonoren per jaar, die 1,6 keer per jaar bloed doneren.
Altruïsme;
Informatie over grote groep;
Cijfers
Das et al. (2008);
Feeley et al. (2006) Wil je ook bloeddonor worden en
drie patiënten per keer helpen?
Altruïsme;
Cijfers Feeley et al. (2006)
Kijk dan op www.ikgeefbloed.nl.
Dokter van den Berg Geen beeld van de situatie;
Onafhankelijke variabele Bron
Chien & Chang (2015)