Hoofdstuk 4 Schade in Cuba door Amerikaanse sancties
5.6 Beschikbaarheid van substituten
De laatste factor die bepaalt of sancties schade aanrichten aan Cuba´s gezondheidszorg en gezondheid is de beschikbaarheid van substituten voor de medische goederen waar de strafmaatregelen op van toepassing zijn. Na de invoering van de CDA kon Cuba veel medicijnen en medische producten niet meer verkrijgen schreven Richard Garfield en Sarah Santana in 1997 al: “Many medicines and medical products are produced
only by US firms and thus can no longer be required.”373 Cuba heeft slechts toegang tot een klein percentage van de nieuwe medicijnen in de wereld, schrijft Peter Schwab.374 Omdat de meeste nieuwe medicijnen worden geproduceerd door Amerikaanse farmaceuten, heeft Cuba slechts toegang tot minder dan vijftig procent van de nieuwe medicijnen die op de wereldmarkt beschikbaar zijn.375 Een grondig onderzoek van de American Association of World Health (AAWH) toont aan dat Cuba in 1997 al aanzienlijk minder soorten medicijnen op de wereldmarkt kon verkrijgen dan voor de invoering van de CDA het geval was: “Of the 1,297
medications available on Cuba in 1991, physicians now have access to only 889 of the same medicines – and many of these are only available intermittently”. De Republiek heeft ook geen toegang tot de ingrediënten
waarvan Amerikaanse medicijnen zijn gemaakt, waardoor de binnenlandse productie onmogelijk wordt gemaakt.376 Door Amerikaanse overnames en fusies met Amerikaanse ondernemingen zijn de soorten medicijnen en medische producten die Cuba niet kan aankopen veel groter geworden.377
Onder de middelen en producten die door Amerikaanse sancties niet meer beschikbaar zijn bevinden zich: de enige werkende behandeling tegen pediatrische leukemie, film voor gespecialiseerde röntgenapparaten om borstkanker mee te detecteren en Amerikaanse onderdelen van Europese
respiratoren. Een overname heeft ertoe bijgedragen dat de laatste grote niet-Amerikaanse producent van pacemakers in Amerikaanse handen kwam waardoor Cuba deze niet meer kan aankopen. De uitgever van Spaanstalige medische boeken werd in 1996 overgenomen door een Amerikaans conglomeraat waardoor
370
Askari, Case Studies of U.S. Economic Sanctions, 143. 371
Amnesty International, The US Embargo Against Cuba, 15. 372
Ibid., 14. 373
Garfield, ‘The Impact of the Economic Crisis and the US Embargo on Health in Cuba’ 15-21. - Schwab, Cuba: Confronting the U.S. Embargo, 73.
374
Schwab, Cuba: Confronting the U.S. Embargo, 54.
375 American Association for World Health, The Impact of the U.S. Embargo on the Health & Nutrition in Cuba –Executive
Summary, 7.
376 Schwab, Cuba: Confronting the U.S. Embargo, 73.
377 American Association for World Health, The Impact of the U.S. Embargo on the Health & Nutrition in Cuba –Executive
73 deze boeken ook buiten Cuba’s handbereik zijn gekomen.378 De behandeling van Cubaanse Alzheimer
patiënten is zeer moeilijk geworden na de invoering van de CDA omdat Cuba geen toegang heeft tot de belangrijkste cholinesterase remmers. Dit geldt in het bijzonder voor een medicijn dat Aricept (Donezepil) heet en geproduceerd wordt door het Amerikaanse bedrijf Pfizer.379
Tegenwoordig wordt ook Cuba’s toegang geblokkeerd tot het middel Levosimendan dat gebruikt wordt bij een verminderd hartvermogen. Het wordt slechts geproduceerd door Abbott Laboratories in de V.S. Het V.N.-ontwikkelingsprogramma (UNDP)kon voor een project midden jaren ’00 geen aidsmedicijnen voor Cubaanse kinderen kopen, omdat deze alleen worden geproduceerd door Amerikaanse farmaceuten.380 Het komt voor dat er niet aangekocht kan worden bij een Amerikaanse producent en er gekozen moet worden voor middelen met een slechtere kwaliteit. In 2008 kon de UNDP geen antiretrovirale medicijnen aankopen bij het Amerikaanse Abbott omdat de middelen voor Cuba bestemd zijn. Uiteindelijk was de organisatie gedwongen om medicijnen met een mindere kwaliteit aan te schaffen.381
Amerikaanse ondernemingen verkopen eveneens niet de nieuwste medische technologie aan Cuba.382 Daardoor blijven bepaalde onmisbare medische apparatuur buiten het handbereik van Cuba.383
De mogelijkheden voor de Republiek om aan substituten te komen, worden beperkt door de Amerikaanse sancties. In de producten van niet-Amerikaanse bedrijven zijn namelijk vaak Amerikaanse componenten verwerkt. Daardoor mogen buitenlandse bedrijven buiten de V.S. deze niet naar Cuba exporteren. Osieja schrijft: “Although American medicines could be substituted for medicines from other
countries, in many cases these had American components as well, and with the introduction of export licenses in 1964, these couldn’t be exported to Cuba either”.384 Bedrijven in derde landen is het verboden om goederen en diensten naar het land uit te voeren waarvan de technologie meer dan 10% aan Amerikaanse compenenten bevat, zelfs als de eigenaren staatsburgers zijn van deze landen.385 Het is volgens Julia Sweig moeilijk om substituten te vinden voor medicijnen die door de V.S. gepatenteerd zijn. Zij noemt een nog lager toegestaan percentage aan Amerikaanse componenten. “With the consolidation of global healthcare multinationals and the U.S. embargo ban on imports of products with more than 5% American component, finding parts to replace mammogram , radiology, and cancer treatment equipment, for example was not an easy task”.386
Soms zijn er substituten maar dan is de prijs aanzienlijk hoger en de transportkosten ook. De Amerikaanse blokkade zorgde ervoor dat het gezamenlijke programma van de V.N. tegen HIV/AIDS geen antiretrovirale medicijnen (Ritonavir en Liponavir) kon aankopen van het Amerikaanse Abbott. Gilead antwoordde dat het geen Tenofir kon verkopen omdat er een exportvergunning van de V.S. voor nodig was. Uiteindelijk kocht de V.N. bij een alternatieve leverancier, tegen een prijstoename van 600%. Het
378
Garfield, R., Santana, S., ‘The Impact of the Economic Crisis and the US Embargo on Health in Cuba’ American Journal of Public
Health. 87.1 (1997): 15-21, 20.
379
Cuba, ‘Cuba’s Report on Resolution 66/6 of the United Nations General Assembly’.
380
U.N. General Assembly, ‘Necessity of ending the embargo imposed by the United States of America against Cuba’ 103. 381
U.N. General Assembly, ‘Necessity of ending the embargo imposed by the United States of America against Cuba’ 103.
382
Cuba, ‘Cuba’s Report On Resolution 65/6 of the United Nations General Assembly’.
383
Amnesty International, The US Embargo Against Cuba, 18.
384
Osieja, H., Economic Sanctions as an Instrument of U.S. Foreign Policy 78.
385
Cuba, ‘Cuba’s Report On Resolution 65/6 of the United Nations General Assembly’, Embassy of Cuba in the Netherlands
<http://www.cubadiplomatica.cu/holanda/EN/Blockade/tabid/15181/ctl/Details/mid/24139/ItemID/7004/D efault.aspx> (07-2011, 21-11-2011).
386
74 humanitaire hulpprogramma van de UNFPA stuitte nadat orkanen Cuba teisterden in 2008 en 2009 op dezelfde restricties: “The effects of the embargo
imposed an additional financial burden on UNFPA operations and the commercial barriers affected its ability to procure equipment, medicines and laboratory materials produced by companies operating in the United States or covered by United States patents. This not only limited choice but oftentimes also resulted in higher prices.”
Uit het bovenstaande blijkt dat er vaak geen substituten zijn voor Amerikaanse medicijnen, medische goederen en vervangingsonderdelen, omdat de meeste door Amerikaanse bedrijven worden gemaakt, gepatenteerd zijn door zo’n bedrijf, of Amerikaanse onderdelen bevat. En Amerikaanse
ondernemingen of dochterondernemingen verkopen nauwelijks aan Cuba. Indien er substituten zijn dan is de aankoopprijs vaak vele malen duurder en de kwaliteit minder.
75
Hoofdstuk 6 Conclusie
De Republiek Cuba is een land dat gratis en goede gezondheidszorg hoog in het vaandel heeft staan. Dat is ook duidelijk te zien aan de grote vorderingen die er sinds de jaren zestig op het gebied van de
gezondheidszorg zijn gemaakt. Op dit moment heeft de Cubaanse bevolking een gezondheidsniveau dat gelijk is aan dat in geïndustrialiseerde landen. Niet alleen de zorg, maar ook onderwijs, en voedsel is beschikbaar voor iedereen. Schrijnende armoede waarvan sprake was voordat de Cubaanse revolutie plaatsvond, behoort daarmee tot de verleden tijd. Maar dit is bereikt onder voortdurende druk van de Verenigde Staten die wereldorganisaties en landen dwingen om mee te werken aan sancties tegen Cuba. Het isolement waarin Cuba gedwongen wordt door het web aan Amerikaanse strafmaatregelen, lijkt de
hoogwaardige gezondheidszorg nu op te breken.
Uit dit onderzoek is gebleken dat de Cubaanse gezondheidszorg en de gezondheid van de bevolking al sinds 1964 ernstig hebben te lijden onder Amerikaanse sancties. De CDA van 1992 en de TRSA van 2000 zouden hier verlichting in brengen maar zijn slechts op papier een versoepeling van de export van
medicijnen en medische producten naar Cuba. De beperkingen zijn zo ernstig dat Amerikaanse bedrijven of in het buitenland gevestigde dochterbedrijven daarvan nauwelijks medische goederen aan Cuba kunnen of willen leveren.
De factoren van Miyagawa die bepalen in welke mate een land schade ondervindt van sancties tonen aan dat Cuba er al lange tijd ernstig onder lijdt. Het land scoort hoog op al deze factoren.
Ten eerste is het belang van de buitenlandse handel groot voor Cuba. Vóór de revolutie was het zeer afhankelijk van de handel, omdat het alleen maar suiker produceerde. Nog steeds is import erg belangrijk voor het land. Export is van groot belang sinds de Sovjet-Unie en de COMECON zijn ingestort omdat de Republiek sindsdien met buitenlandse deviezen moet betalen voor de invoer. Deviezen die het alleen kan verdienen met de export omdat Cuba nauwelijks leningen kan krijgen. De Amerikaanse blokkade van zijn lidmaatschap in de Wereldbank Groep en het IMF heeft tot gevolg dat het geen leningen kan ontvangen van deze instituten. Vooral als gekeken wordt naar de gezondheidszorg is import van groot belang. Voor de revolutie waren bijna alle medicijnen uit de V.S. afkomstig.
Op dit moment kan Cuba nauwelijks medische goederen aankopen van Amerikaanse bedrijven en ook niet van Amerikaanse dochterbedrijven. Het CDA zou hier mogelijkheden voor bieden maar de werkelijkheid is dat de vergunningverlening onmogelijke eisen stelt en willekeurig is. Daarom is de situatie sinds 1993 hetzelfde als tussen 1964 en 1975, toen het Amerikaanse bedrijven en dochterbedrijven zelfs was verboden om medische goederen en voedsel aan Cuba verstrekken. En juist de V.S. zijn de grootste
producent van nieuwe medicijnen in de wereld en de belangrijkste speler op biotechnologiegebied. De tweede factor, is de door de Amerikaanse sancties getroffen handelsstromen. Deze is groot omdat de economische verbondenheid met de V.S. zeer groot was voor de revolutie. Deze was Cuba’s belangrijkste handelspartner die het grootste gedeelte van de Cubaanse economie beheerste. Geografisch gezien zijn de V.S. eveneens de natuurlijke handelspartner van de Republiek. Vóór de revolutie waren bijna alle medicijnen op Cuba van het land afkomstig, hetgeen laat zien dat de getroffen handelsstroom ook groot is op medisch gebied.
Via Amerikaanse dochterbedrijven in het buitenland kon Cuba vóór de invoering van de CDA aan medicijnen komen. De aanscherping van de sancties maakte het onmogelijk dat zij nog konden leveren aan het communistische land. De handelsstroom die de sancties raken is groot omdat Cuba’s import van deze ondernemingen een aanzienlijk onderdeel was van zijn totale import en voornamelijk medicijnen en voedsel betrof. In de afgelopen tientallen jaren hebben fusies met en overnames door Amerikaanse multinationals ervoor gezorgd dat steeds minder bedrijven medicijnen en medische producten aan Cuba verkopen.
76 Amerikaans dochterondernemingen zijn gevestigd. Bovendien is de farmaceutische en medische industrie in de Unie en in Nederland sterk aanwezig. Amerikaanse dochterondernemingen hier kunnen of willen allemaal geen medicijnen en medische producten aan Cuba verkopen. Daardoor is op dit gebied de getroffen
handelsstroom tussen enerzijds de E.U. en Nederland en anderzijds Cuba groot.
De LIBERTAD treft ook een grote investeringsstroom, omdat het tot gevolg heeft dat grote ondernemingen wegblijven uit Cuba. Dat zijn juist bedrijven die ervoor kunnen zorgen dat Cubaanse
medicijnen de EU- en Nederlandse markt kunnen bereiken. Zo houdt de Helms-Burton-wet deze medicijnen buiten de Nederlandse markt waardoor de uitwisseling met Nederland wordt belemmerd.
De beschikbaarheid van buitenlandse reserves (derde factor) bepaalt volgens Miyagawa ook of strafmaatregelen schade aanrichten in het doelland. De Republiek Cuba heeft nauwelijks buitenlandse deviezen omdat het al sinds haar oprichting een handelstekort heeft. Bovendien kan het land weinig tot geen leningen verkrijgen.
De vierde factor waaraan de Amerikaanse sancties tegen Cuba getoetst werden, is de monitoring van de naleving. Deze wordt streng uitgevoerd door de Amerikaanse overheid die zeer actief is in het opsporen van overtreders. Grote Nederlandse en buitenlandse banken hebben dit de afgelopen jaren aan den lijve ondervonden. Voor overtredingen van onder andere sancties tegen Cuba moesten zij honderden miljoenen dollars moeten betalen. Dit heeft tot gevolg dat veel banken geen transacties voor Cuba willen uitvoeren hetgeen Cuba’s economische uitwisseling met andere landen ernstig blokkeert. De Amerikaanse president legt nagenoeg al Cuba’s relaties en plannen met buitenlandse bedrijven vast, waardoor de buitenlandse ondernemingen beducht moeten zijn voor overtredingen van de sanctiewetten. Bovendien leggen de V.S. druk op derde landen om de handels- en kredietrelaties met Cuba te beperken. Zaken doen met Cuba tegen prijzen die lager liggen dan marktconforme prijzen, kan rekenen op het onthouden van Amerikaanse hulp. Het bovenstaande laat zien dat de monitoring uiterst secuur is, waardoor de Amerikaanse sancties veel schade aanrichten in Cuba.
De beschikbaarheid van substituten is de laatste factor van Miyagawa die getoetst werd. Veel medicijnen die Amerikaanse ondernemingen en dochterondernemingen niet kunnen of willen leveren aan Cuba, hebben geen substituten omdat er slechts één producent is. Of de medicijnen zijn gepatenteerd door een Amerikaanse onderneming. Buitenlandse bedrijven kampen ook met de gevolgen van de CDA en kunnen vaak niet aan Cuba verkopen omdat hun medische goederen meer dan 10% aan Amerikaanse componenten bevatten. Mochten er mogelijkheden zijn dan moet Cuba vaak veel hogere transportkosten betalen.
Toetsing aan de bovenstaande factoren toont aan dat de Cubaanse gezondheidszorg en daarmee de gezondheid ernstige schade ondervinden van Amerikaanse sancties. Dat wat de AAWH en tal van VN-landen en academici reeds stellen. In het bijzonder de CDA heeft dit effect en LIBERTAD die alle bestaande Amerikaanse sancties tegen Cuba codificeert. In werkelijkheid bevat de CDA een embargo op de export van medicijnen naar Cuba. Cuba’s medische handel met de E.U. en Nederland wordt ernstig beperkt door de CDA en de LIBERTAD. Levensreddende Cubaanse medicijnen zoals het vaccin tegen kanker en
meningokokken kunnen de E.U. markt niet te bereiken omdat investeren in Cuba wordt tegengehouden door de LIBERTAD.
Door alle sancties die tot ver over de Amerikaanse landsgrenzen reiken, is er op Cuba tegenwoordig een schrijnend tekort aan tal van medicijnen. Dit veroorzaakt veel ellende en onnodig lijden onder Cubaanse bevolking. In de Cubaanse samenleving dient de economie ertoe om de bevolking geestelijke, fysieke en materiële welzijn te bieden. Het schaden van de Cubaanse economie heeft daarom ingrijpende gevolgen voor de bevolking. Voor de gezondheid en het welzijn van Cubanen is het noodzakelijk dat er een eind komt aan de Amerikaanse sancties tegen het land.
77
78
Literatuur
Agentschap NL ‘Cuba: buitenlandse Investeringen’, Ministerie van Economische Zaken
<http://www.agentschapnl.nl/onderwerp/cuba-buitenlandse-investeringen> (16-10-2012, 27-01-2013). American Association for World Health, Denial of Food and Medicine: The Impact of the U.S. Embargo on the
Health & Nutrition in Cuba –Executive Summary (Washington 1997) <
http://www.medicc.org/resources/documents/embargo/An%20Executive%20Summary.pdf> (28-01-2013). American Association for World Health, Denial of Food and Medicine: The Impact of the U.S. Embargo on the
Health & Nutrition in Cuba (Washington 1997)
<http://www.medicc.org/resources/documents/embargo/The%20impact%20of%20the%20U.S.%20Embargo %20on%20Health%20&%20Nutrition%20in%20Cuba.pdf> (28-01-2013).
Amnesty International, The US Embargo Against Cuba: its Impact on Economic and Social Rights, (Londen, 2009) < http://www.amnesty.org/en/library/info/AMR25/007/2009/en> (17-12-2012).
Arnst, C., ‘Drug Mergers: Killers for Research’ BloombergBusinessweek
<http://www.businessweek.com/stories/2009-03-09/drug-mergers-killers-for-researchbusinessweek-business-news-stock-m arket-and-financial-advice> (09-03-2009, 28-01-2013).
Askari, H.G.., Forrer, J., Yang, J, e.a., Case Studies of U.S. Economic Sanctions: The Chinese, Cuban and Iranian
Experience (Londen, 2003).
Askari, H.G., Forrer, J., Yang, J, e.a., Economic Sanctions, Examining their Philosophy and Efficacy (Londen 2003).
ATTUS, ‘Office of Foreign Assets Control’ <http://www.attustech.com/ofac/ofac.aspx> (27-01-2012). Bakker, P., ‘HP weigert sollicitanten uit Cuba en Libië; overtreedt Nederlandse wet’
<http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2680/Economie/article/detail/2883783/2011/09/02/HP-weigert-sollicitanten-uit-Cuba-en-Libie-overtreedt-Nederlandse-wet.dhtml> (02-09-2011, 27-01-2013). Baldwin, D.A., Economic Statecraft (Princeton 1985).
Barry, M., ‘Effect of the U.S. Embargo and Economic Decline on Health in Cuba’ Annals of Internal Medicine 132. 2 (2000): 151-154.
Bergeijk van, Peter A.G., Handel, Politiek en Handelspolitiek (Den Haag 1991).
Burwell, F. G., ‘Transatlantic Cooperation and Influence: The Virtues of Crisis and Compromise’, University of Pittsburgh <http://aei.pitt.edu/2233/1/003779.1.pdf> (15-02-2011, 29-04-2012).
Campos, Javier H, ‘The Impact of the U.S. Embargo on Health Care in Cuba: A Clinician’s Perspective’
Transnational Law and Contemporary Problems 14.517 (2004): 517-528.
79 <https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2155rank.html> (2009, 28-01-2013).
Encyclopedia Britannica, ‘Siege of Leningrad’<http://www.britannica.com/EBchecked/topic/335949/Siege-of-Leningrad> (21-02-2013).
Central Intelligence Agency, ‘Country Comparison: Infant Mortality Rate’ The World Fact
Book<https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html> (2012, 27-01-2013).
Cooper R.S., Kennelly J.F., and Orduez-Garcia, P., ‘Health in Cuba’, International Journal of Epidemiology 35 (2006): 817-824.
Council of the European Union, ‘Council Conclusions on the Evaluation of the EU Common Position on Cuba’, Consilium <http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/gena/108471.pdf> (2009, 24-09-2011).
Council of the European Union, ‘Council Regulation (EC) No 2271/96 of 22 November 1996 protecting against the effects of the extra-territorial application of legislation adopted by a third country, and actions based thereon or resulting there from’, EUR-Lex <
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31996R2271:EN:HTML> (29-11-1996, 31-03-2012). Criminal Division of United States Department of Justice, ‘Former ABN Amro Bank N.V. Agrees to Forfeit $500 Million in Connection with Conspiracy to Defraud the United States and with Violation of the Bank Secrecy Act’, U.S. Department of Justice
< http://www.justice.gov/opa/pr/2010/May/10-crm-548.html> (2010, 24-09-2011).
Crucell, ‘Crucell at a Glance’<http://www.crucell.com/About_Us_-_Crucell_at_a_Glance> (28-01-2013). Crucell, ‘Quinvaxem’ <http://www.crucell.com/Products-Quinvaxem> (28-01-2013).
Cuba, ‘Cuba’s Report On Resolution 65/6 of the United Nations General Assembly’, Embassy of Cuba in the Netherlands
<http://www.cubadiplomatica.cu/holanda/EN/Blockade/tabid/15181/ctl/Details/mid/24139/ItemID/7004/D efault.aspx> (07-2011, 21-11-2011).
Cuba, ‘Cuba’s Report on Resolution 66/6 of the United Nations General Assembly’ Google <
https://www.google.com/search?q=cuba%27s+report+66%2F6&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:nl:official&client=firefox-a> (28-01-2013). Dun and Bradsheet, D&B Country Report: Cuba (Short Hills 2011).
European Commission, ‘Countries and Regions: United States’ <http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/countries/united-states/> (09-01-2013, 27-01-2013).
Eisenberg, L., ‘The Sleep of Reason Produces Monsters: Human Costs of Economic Sanctions’ The New
England Journal of Medicine 336 (1997): 1248-50.
Encyclopedia Britannica, ‘COMECON’ <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/399860/Comecon> (7-10-2012)
80 EU Presidency, ‘Explanation of Vote: Embargo against Cuba’ EUROPA <
http://www.europa-eu-un.org/articles/en/article_5273_en.htm> (08-11-2005, 26-02-2012).
European Union, “Commission Proposes European Anti-Boycott law” < http://europa.eu/rapid/press-release_IP-96-732_en.htm?locale=en> (30-07-1996, 10-03-2013).
European Commission, ‘Countries and Regions: United States’ <http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/countries/united-states/> (09-01-2013, 27-01-2013).