Beoordeling landelijke SvI Trends

Fig. 3.4.2 toont de trendlijn van het aantal Lora’s geteld in hun slaapplaatsen.

Fig. 3.4.2 – Trend in het aantal Lora’s ofwel Geelvleugelamazones in slaapplaatsen op Bonaire tussen 1980-2016 (bron: www.dcbd.nl).

Recente ontwikkelingen

Vanaf circa begin deze eeuw, nadat een beschermingscampagne is gestart, zijn de aantallen geleidelijk toegenomen. Slaapplaatstellingen worden op jaarlijkse basis uitgevoerd (Fig 3.2.2), met een hoogste aantal van 1085 individuen in 2015.

Beoordeling verspreiding: matig ongunstig

De geïsoleerde populatie is volledig afhankelijk van het beschikbare habitat op Bonaire. Het

voorkomen van de soort hangt af van de volgroeidheid van het habitat (Williams, 2009). De meeste vogels worden aangetroffen in gebieden waar de grootte en bedekkingsgraad van de bomen het grootst is. Het historische verlies van volgroeid habitat heeft een grote negatieve impact gehad op het voorkomen van de soort op Bonaire. Momenteel leidt NGO Echo een herbebossingsprogramma op Bonaire gesubsidieerd door de Natuurgelden van de Rijksoverheid.

Beoordeling populatiegrootte: zeer ongunstig

De populatie groeit, maar het aantal broedende vogels (de effectieve populatiegrootte) blijft relatief laag. Het vermogen om van bedreigingen te kunnen herstellen blijft daardoor problematisch (Williams, 2009). Williams (2012) beschouwt 80% van de populatie als niet-broedend vanwege een combinatie van hun hoge ouderdom in combinatie met gebrek aan geschikte broed habitat. Dit betekent dat het aantal broedparen, ondanks het hoge aantal getelde vogels (Echo, 2015), mogelijk nog steeds onder de MVP van 120 tot 200 vogels ligt.

Beoordeling habitat: zeer ongunstig

Habitatverlies, vooral als gevolg van verstedelijking, is substantieel. Veel van het resterende habitat binnen en buiten het verstedelijkte gebied is gedegradeerd, met name vanwege overbegrazing door loslopende geiten, ezels en varkens. Dit gedegradeerde habitat heeft na herstel in potentie een grote ecologische waarde voor de soort. NGO Echo heeft onder andere vier omheinde gebieden van één- hectare herbebost (zie ook paragraaf 3.2, plantensoorten). Gedurende het regenseizoen van 2016- 2017 zijn 3000 bomen geplant in drie van deze gebieden. Eerder is al 3 hectare hersteld bij Echo’s Centrum in Dos Pos alwaar 500 bomen zijn geplant (pers. mede. Lauren Schmaltz, NGO Echo). In 2006 en 2007 is herbebossing van het Washington-Slagbaai Nationaal Park gestart met de succesvolle herintroductie van zeldzame inheemse en droogteresistente bes- en fruitdragende boomsoorten. Geiten zijn sinds begin jaren 80 verwijderd van Klein Bonaire (687 ha) en een herbebossingsproject is hier uitgevoerd in de periode 2006-2009 waardoor de fauna weer begint terug te komen (Debrot, 2013). Klein Bonaire biedt potentieel habitat voor de soort (Fig 3.4.3), maar het duurt nog jaren voordat de vegetatie voldoende volgroeid is voor Lora’s.

Naast dat er onvoldoende nestgelegenheden zijn, is er ook competitie met zogenaamde African “killer” bees. Bijennesten worden door NGO Echo verwijderd en kunstmatige nestkasten worden opgehangen voor de vogels (Williams 2012).

De herbebossingsprogramma’s met inheemse plantensoorten in rurale en urbane gebieden zijn hoopgevend, maar deze dienen te worden uitgebreid en de illegale begrazing moet worden teruggedrongen. Vooralsnog wordt het habitat beoordeeld als zeer ongunstig.

Fig. 3.4.3 – Potentieel habitat voor de Lora ofwel Geelvleugelamazone op Bonaire (Smith et al., 2011).

Beoordeling toekomstperspectief: matig ongunstig

Het Bonaire “Eiland Master Plan” (van Werven et al. 2010) beoogt een bevolkingsgroei van 15.000 naar 25.000 in 10 jaar tijd. Dit zal het beschikbare habitat in het rurale gebied verder doen afnemen, alhoewel de belangrijkste leefgebieden beschermd zijn middels het zoneringsplan. Dit plan wordt elke vijf jaar herzien, waardoor een langdurige bescherming niet gegarandeerd is.

Het is niet goed mogelijk om aan te geven welke invloed klimaatverandering zal hebben op het landhabitat van Bonaire. Veranderingen richting een heter en droger klimaat, net als toenemende frequentie en duur van extreme weersomstandigheden, zullen waarschijnlijk leiden tot een afname van de populatie. Aanzienlijke mortaliteit van de Lora is eerder al waargenomen gedurende

droogteperiodes (Voous 1983). Dergelijke (klimaat)veranderingen, vormen een sterke bedreiging van de levensvatbaarheid van de Lora-populatie, vanwege de geringe grootte van de broedpopulatie. De effecten van klimaatverandering worden mogelijk gecompenseerd met de herbebossingsprogramma’s gekoppeld aan de verwijdering van niet-inheemse herbivoren (Williams, 2012). Al met al wordt het toekomstperspectief als matig ongunstig beschouwd.

Aspect Geelvleugelamazone (Lora) 2017

Verspreiding Matig ongunstig

Populatie Zeer ongunstig

Habitat Zeer ongunstig

Toekomst perspectief Matig ongunstig

Beoordeling Landelijke SvI Zeer ongunstig

3.4.6

Aanbeveling landelijke instandhoudingsdoelstelling

Landelijke instandhoudingsdoelstelling

Uitbreiding van het oppervlak en verbetering van de kwaliteit van het leefgebied (habitat), zodat het eiland en ecologische draagkracht heeft voor een MVP van tenminste 200 broedparen.

Het soortbeschermingsplan (Williams, 2012) beschrijft een lange lijst van maatregelen gericht op het bereiken van een gunstige SvI, waaronder bewustwording, wetshandhaving en herintroductie in het oorspronkelijke verspreidingsgebied van Aruba. Belangrijkste doel echter betreft het herstel van habitat door herbebossing van rurale gebieden en het planten van inheemse vegetatie in urbane gebieden evenals de verwijdering van vrij-levende niet-inheemse grazers.

3.4.7

Belangrijkste bedreigingen en management implicaties

Amazona barbadensis heeft op het punt van uitsterven gestaan op Bonaire, vooral als gevolg van de kernbedreigingen zoals weergegeven in onderstaande tabel (Williams, 2012).

Kernbedreigingen Management implicaties

Stroperij: Het leeghalen van nesten voor de illegale vogelhandel en de daarmee gepaard gaande vernieling van nesthabitat.

• Wetshandhaving

• Participatie lokale bevolking

• Rehabilitatie van in beslag genomen vogels bij NGO Echo en mogelijke vrijlating in het wild.

Predatie: Predatie van nesten door ratten en katten.

• Management van invasieve soorten bij nest gebieden.

Habitatdegradatie: Overbegrazing van habitat door geiten en ezels leidt tot voedseltekort en een tekort aan nestmogelijkheden.

• Verwijdering van vee, vooral in beschermde gebieden.

• Herbebossing van rurale en urbane gebieden met inheemse bomen en struiken.

Verstedelijking: Het verlies aan broedgebieden als gevolg van verstedelijking.

• Ophangen van nestkasten.

2.2.9 Beschikbaarheid en kwaliteit van data

De Geelvleugelamazone of Lora is een van de best bestudeerde soorten van Caribisch Nederland vanwege de activiteiten van NGO Echo.

Bronnen

BirdLife International, 2017. Species factsheet: Amazona barbadensis. Downloaded from

http://www.birdlife.org on 27/02/2017. Recommended citation for factsheets for more than one species: BirdLife International (2017) IUCN Red List for birds. Downloaded from

http://www.birdlife.org on 27/02/2017.

Debrot, Dolfi, 2013. Reforestation Initiatives on Klein Bonaire and Klein Curaçao. Bionews 07. P6-7. Echo, 2015. Time Line Report.

Juniper, T. and M. Parr, 1998. Parrots: a guide to the parrots of the world. Pica Press, Robertsbridge, UK.

Rodrigues-Ferraro, A., 2009. Who’s who and how do we know, Genetics and Conservation, Psittascene 21:3.

Rojas-Suárez, F. and J. P. Rodríguez, 2015. Cotorra cabeciamarilla, Amazona barbadensis. In: J. P. Rodríguez, A. García-Rawlins and F. Rojas-Suárez (eds), Libro Rojo de la Fauna Venezolana. Cuarta edición, Provita y Fundación Empresas Polar, Caracas, Venezuela.Smith, Sarah R., Davaasuren, Narangerel, Debrot, Adolphe O., Simal, Fernando and John A. De Freitas, 2011. Preliminary inventory of key terrestrial nature values of Bonaire. Imares Wageningen UR. Report number C003/12. 88p.

Verboom, J., Foppen, R., Chardon, P., Opdam, P., Luttikhuizen, P., 2001. Introducing the key patch approach for habitat networks with persistent populations: an example for marshland birds. Biol Conserv 100: 89–101.

Voous, K. H., 1983. Birds of the Netherlands Antilles, Walburg Press.

Werven, G., van, C.J. Jepma, W. Bakker. 2010. Masterplan strategische ontwikkeling Bonaire 2010- 2025. Van Werven - economische ontwikkeling, Laan Corpus den Hoorn 300, 9728 JT Groningen. 70 pp.

Williams, S.R., 2009. Factors affecting the life history, abundance and distribution of the yellow- shouldered Amazon parrot (Amazona barbadensis) on Bonaire, Netherlands Antilles. Thesis. Williams, S.R., 2012. Species Management Plan: Yellow-shouldered Amazon Parrot, Amazona