Belemmeringen die schoolleiders ervaren voor het bieden van hoog-

waardig onderwijs

TALIS laat zien dat Nederlandse schoolleiders zich in 2018 door minder zaken belemmerd voelen om hoogwaardig onderwijs te kunnen geven dan in 2013, ook in vergelijking met de landen om ons heen (Noordwest-Europa). Het sterkst wordt een tekort aan tijd voor onderwijskundig leiderschap gevoeld (27%), gevolgd door een tekort aan leraren die goed les kunnen geven aan leerlingen met speciale

leerbehoeften (22%) en een algemeen tekort aan bevoegde leraren (21%). Er zijn relatief minder schoolleiders van scholen voor havo/vwo/gymnasium die de diverse soorten personeelstekorten als

problematisch zien dan schoolleiders van andere scholen. De grootste verschillen zijn te zien als het gaat om het aandeel

leerlingen met een lagere sociaal- economische status of speciale

leerbehoeften. Bij een hoger aandeel wordt een tekort aan bevoegde leraren en

specifiek aan leraren die in staat zijn les te geven aan leerlingen met speciale

behoeften vaker omschreven als

belemmering voor het kunnen bieden van hoogwaardig onderwijs.

Met TALIS 2018 is net als met TALIS 2013 aan schoolleiders gevraagd welke belemmeringen zij ervaren als het gaat om het bieden van hoogwaardig

onderwijs. De mogelijke belemmeringen zijn ingedeeld in drie categorieën: een tekort aan personeel, een tekort aan materiaal/gebrekkige voorzieningen en een tekort aan tijd. Met TALIS 2018 zijn daar nog vijf andere mogelijke

belemmeringen voor het bieden van hoogwaardig onderwijs aan toegevoegd:

Figuur 4.3

Het aandeel schoolleiders dat aangeeft dat het vermogen van de school om hoogwaardig onderwijs te bieden helemaal niet wordt belemmerd door onderstaande zaken, in 2013 en 2018

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 2013 2018 2013 2018 (24) 2013 N ed er lan d N oo rdw es t- Eu ro pa O ESO (31) 2018

Tekort aan bevoegde leraren

Tekort aan leraren die voldoende competent zijn om les te geven aan leerlingen met speciale behoeften

Tekort aan praktijkleraren

In 2018 ervaren schoolleiders minder belemmeringen voor het bieden van hoogwaardig onderwijs dan in 2013

Schoolleiders is gevraagd welke

belemmeringen zij ervaren voor het bieden van hoogwaardig onderwijs. Hierbij werd een lijst van mogelijke belemmeringen

gepresenteerd, zoals een gebrek aan onderwijskundig leiderschap en een tekort aan personeel. Figuur 4.3 laat zien dat schoolleiders in Nederland, Noordwest- Europa en de OESO-landen in 2018 vaker dan in 2013 aangeven dat er geen belemmeringen worden ervaren voor het bieden van

hoogwaardig onderwijs. 23 _{Deze stijging is het} grootst in Nederland. Dit geldt voor alle belemmeringen die schoolleiders ervaren, zoals voor het tekort aan bevoegde leraren (24% geen belemmering in 2018 versus 4% in 2013) en het tekort aan leraren die voldoende competent zijn om les te geven aan

23_{De resultaten van TALIS 2018 kunnen alleen voor} (delen van) de categorieën tekort aan personeel en tekort aan materiaal/gebrekkige voorzieningen worden vergeleken met die van TALIS 2013. Daarnaast komen de antwoordcategorieën van TALIS 2013 niet geheel overeen met TALIS 2018. De vergelijkingen in de tijd zijn daarom gebaseerd op de antwoordcategorie “helemaal niet”, die wel in beide rondes is gebruikt. Voor de analyses die

leerlingen met speciale leerbehoeften (16% geen belemmering in 2018 tegenover 3% in 2013).

Schoolleiders in Nederland ervaren vooral tekort aan tijd voor onderwijskundig leiderschap als een belemmering

Voor de 2018-resultaten hebben we gekeken naar het aandeel schoolleiders dat bepaalde zaken ervaart als nogal tot sterk belemmerend voor het bieden van hoogwaardig onderwijs. Schoolleiders in Finland en Noorwegen ervaren net als in Nederland het tekort aan personeel als een belemmering, maar minder dan in de andere landen van Noordwest- Europa (zie Figuur 4.4). In 2018 geven

Nederlandse schoolleiders het vaakst aan een tekort aan bevoegde leraren (21%) en aan leraren die voldoende competent zijn om les te geven aan leerlingen met speciale

leerbehoeften (22%) als een belemmering te ervaren.

In Nederland spelen het tekort aan materiaal of gebrekkige voorzieningen nauwelijks een rol (Figuur 4.5). Het is het onvoldoende tijd

hebben voor onderwijskundig leiderschap dat door het grootste aandeel Nederlandse schoolleiders als een belemmering voor het bieden van hoogwaardig onderwijs (27%) wordt ervaren. 24 _{Dit geldt echter nog in}

sterkere mate voor Denemarken (40%), Finland (42%), Noorwegen (36%) en Vlaanderen (44%). Het algehele gemiddelde voor de OESO ligt op 31 procent (zie Figuur 4.6).

• Tekort aan leraren die in staat zijn les te geven aan leerlingen in een multiculturele of meertalige omgeving (valt onder ‘tekort aan personeel’);

• Tekort aan (les)ruimte (valt onder ‘tekort aan materiaal/gebrekkige voorzieningen’);

• Gebrekkige infrastructuur (valt onder ‘tekort aan

materiaal/gebrekkige voorzieningen’); • Onvoldoende tijd voor

onderwijskundig leiderschap (valt onder nieuwe categorie ‘tekort aan tijd’);

• Onvoldoende tijd voor leerlingen (valt onder nieuwe categorie ‘tekort aan tijd’).

uitsluitend TALIS 2018 betreffen, hebben we de categorieën “nogal” en “sterk” samengevoegd, omdat deze resultaten meer zeggen.

24 _{Dit resultaat is in lijn met de bevinding van de} Onderwijsraad in 2018 dat de dagelijkse praktijk meer aandacht vraagt van schoolleiders voor leiderschap en minder voor managementtaken.

Figuur 4.4

Het aandeel schoolleiders dat aangeeft dat het vermogen van de school om hoogwaardig onderwijs te bieden nogal tot sterk werd belemmerd door een tekort aan personeel, naar land in Noordwest-Europa

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tekort aan bevoegde leraren

Tekort aan leraren die voldoende competent zijn om les te geven aan leerlingen met speciale behoeften Tekort aan leraren die in staat zijn les te geven

aan leerlingen uit sociaal-economisch achtergestelde gezinnen Tekort aan leraren die in staat zijn les te geven

aan leerlingen in een multiculturele of meertalige omgeving

Tekort aan praktijkleraren

Tekort aan ondersteunend personeel

Nederland Denemarken Engeland (VK)

Finland Noorwegen Vlaanderen (B)