Bedrijfsresultaten en inkomens in de glasgroenteteelt

Opbrengsten en prijzen

Eén van de factoren die van invloed is op productie per m2 is de lichtinstraling. De licht- som (kJ/cm2) was de eerste tien maanden van dit jaar beduidend lager dan in het lichtrijke 2003, met uitzondering in mei. Ten opzichte van het langjarig gemiddelde waren januari en februari zelfs relatief donkere maanden. Door deze 'donkere' wintermaanden hadden de meeste telers in 2004 te kampen met een achterstand in de gewasgroei. Dit resulteerde in een lagere productie per m2 in het begin van het seizoen. Gedurende het jaar werd de ach- terstand in productie minder mede door de gunstige weersomstandigheden in de zomermaanden. Gemiddeld is de productie per m2 de eerste tien maanden van dit jaar bij komkommer, paprika en aubergine ongeveer gelijk aan vorig jaar. Bij trostomaten en losse tomaten is sprake van een lichte productiestijging van 1 tot 3%.

De prijsvorming voor zowel trostomaten als losse tomaten is dit jaar ronduit slecht. Het seizoen begon in vergelijking met 2003 nog met hogere prijzen in februari. Eind maart, begin april gingen de prijzen als gevolg van een groter aanbod door areaaluitbreiding bij trostomaten en concurrentie uit Spanje onderuit. In de zomermaanden waren de prijzen als gevolg van overaanbod op de Europese markt zelfs bijzonder slecht. Onder invloed van het mooie nazomerweer kende september een kleine prijsopleving, maar begin oktober daal- den de prijzen alweer. Over het hele jaar gezien is de middenprijs voor zowel trostomaten als losse tomaten circa 40% lager dan in 2003.

Het seizoen voor groene paprika ging met hogere prijzen van start mede door inkrim- ping van het areaal. Bovendien was het aanbod van groene paprika ten opzichte van rood en geel relatief schaars (mixverpakking). Door de prijsdaling in de zomermaanden is de gemiddelde prijs van groene paprika ongeveer 5% lager dan vorig jaar. Hoewel de prijzen lager waren dan in 2003, kende rode paprika een redelijk eerste half jaar. In juli en augus- tus werden echter lage opbrengstprijzen behaald als gevolg van een groot aanbod in combinatie met een tegenvallende vraag. De gemiddelde prijs is ongeveer 15% lager dan in 2003. Ook de middenprijzen van de kleuren geel en oranje zijn dit jaar lager.

De opbrengstprijzen voor komkommer stonden dit jaar vanaf het begin van het sei- zoen onder druk als gevolg van een groot aanbod uit Spanje. In de eerste helft van mei waren de prijzen goed, omdat veel telers niet op de markt waren (teeltwisseling). Ook eind juli leidden teeltwisselingen tot een prijsstijging. Het moment van teeltwisseling heeft zo- doende grote invloed op de middenprijs per bedrijf. Over de gehele linie gezien is 2004 een matig jaar.

Ook de opbrengstprijzen voor aubergine stonden in 2004 onder druk. Al vroeg in het seizoen daalde de prijzen sterk. Gedurende het seizoen was er af en toe sprake van een lichte prijsoplevering, maar ondanks dat is de middenprijs voor aubergine dit jaar lager (-5%) dan vorig jaar.

Samenvattend kan gesteld worden dat de glasgroentetelers in 2004 te kampen hebben met tegenvallende opbrengstprijzen. Belangrijkste oorzaken van deze prijsdalingen zijn de Spaanse concurrentie, lokale concurrentie op afzetmarkt (met name in de Verenigde Sta- ten), de tegenvallende consumentenvraag door het matige zomerweer (nauwelijks barbecueweer) en de dure euro ten opzichte van de dollar.

Export

De export van de belangrijkste Nederlandse glasgroenten is de eerste negen maanden van 2004 gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar (tabel 5.2). Met name de export van trostomaten (19%) nam door areaaluitbreiding sterk toe. Des te opvallender is opnieuw de sterke daling van de export van trostomaten naar de Verenigde Staten; -40% t/m augus- tus. Een groter lokaal aanbod en meer concurrentie uit Canada en Mexico zijn hier debet aan. De stijging van de export van paprika's is vooral toe te schrijven aan de mixverpak- kingen (5%).

Tabel 5.2 Ontwikkeling in de export van glasgroenten t/m september (x 1.000 kg)

Glasgroente 2002 2003 2004 Mutatie (%)

Aubergine 23.939 28.352 30.081 6,1

Komkommer 310.714 300.696 312.888 4,1

Paprika 229.574 231.024 234.282 1,4

Tomaat 414.592 443.081 486.911 9,9

Bron: KCB/Productschap Tuinbouw.

Kosten

Arbeid is verreweg de belangrijkste kostenpost op glasgroentebedrijven; circa eenderde deel van de totale kosten. In 2004 zijn de arbeidskosten licht gedaald. In vergelijking met voorgaande jaren is de krapte op de arbeidsmarkt afgenomen en is het voor tuinbouwbe- drijven makkelijker geworden om losse arbeidskrachten aan te trekken. De arbeidsinzet in 2004 is min of meer gelijk aan die in 2003.

Energie is de tweede belangrijkste kostenpost. Door het relatief zachte weer de eerste maanden van dit jaar en de relatief warme maand oktober is er minder energie per m2 ver- bruikt. De wereldolieprijs, waaraan de gasprijs gekoppeld is, steeg in de loop van 2004 tot recordhoogte. Vrije afnemers die geen vaste variabele prijs hadden afgesproken met hun energieleverancier, hebben deze prijsstijging direct in de portemonnee gevoeld. Het me- rendeel van de vrije afnemers is echter aan het begin van het jaar een vaste variabele prijs

overeengekomen, toen de prijzen lager waren. In vergelijking met 2003 is de vaste variabe- le gasprijs in 2004 circa 9% lager. De gasprijs voor beschermde afnemers is eveneens gekoppeld aan de wereldolieprijs, maar met een vertragend effect van zes maanden. Door dit vertragend effect was er het eerste half jaar zelfs sprake van een prijsdaling ten opzichte van 2003; 11% in het eerste kwartaal en 22% in het tweede kwartaal. Vanaf 1 juli 2004 is de energiemarkt volledig geliberaliseerd en is het tuinbouwgascontract vervallen. Gemid- deld zijn de energiekosten per m2 met een halve euro gedaald.

De kosten voor rente en afschrijvingen zijn met bijna 7% per m2 gestegen. Vooral de hogere berekende rente voor grond is hier de oorzaak van. Dit wordt veroorzaakt door zo- wel een stijging van het areaal van het gemiddelde glasgroentebedrijf als een hogere rentestand. De gemiddelde kosten per m2 zijn per saldo gedaald (tabel 5.3).

abel 5.3 Opbrengsten en kosten in euro per m2 glasoppervlakte van glasgroentebedrijven T

Opbrengsten Kosten Netto-

⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ bedrijfs- rente en af- energie arbeid overig totaal resultaat

schrijving 2002 33,8 7,0 6,4 12,4 9,3 35,2 -1,4 2003 (v) 39,5 7,5 7,6 12,8 9,3 37,3 2,3 2004 (r) 33,1 8,0 7,1 12,7 9,4 37,2 - 4,1 Bron: Informatienet. Rentabiliteit en inkomen

In 2004 is door de sterke daling van de opbrengsten het netto-bedrijfsresultaat gemiddeld met bijna 6,5 euro per m2 gedaald (tabel 5.3). Hierdoor nam de geraamde rentabiliteit af van 106% in 2003 naar 89% in 2004 (tabel 5.4). Ook het gezinsinkomen uit bedrijf nam af, tot circa 19.000 euro. Door deze sterke achteruitgang van de bedrijfsresultaten wordt ge- middeld per bedrijf circa 27.000 euro ontspaard, terwijl vorig jaar nog forse besparingen genoteerd werden.

Tabel 5.4 Bedrijfsresultaten en inkomens van glasgroentebedrijven (bedragen x 1.000 euro)

Opbrengsten Betaalde kosten Gezinsinkomen Gezinsinkomen Opbrengsten- en afschrijving normale bedrijfs- uit bedrijf kostenver-

voering houding Glasgroentebedrijven 2002 514,0 454,7 59,3 56,6 96 2003 (v) 691,4 565,0 126,4 124,6 106 2004 (r) 596,0 575,0 21,0 19,0 89 Bron: Informatienet.