Analyse per aspect kwaliteitsindex

In deze paragraaf zullen de verschillende aspecten van de KITP individueel behandeld worden. Daarnaast zullen ook enkele ‘best practices’ aan bod komen.

A: Juridische en organisatorische structuur

Bij aspect A wordt gekeken naar de juridische en organisatorische structuur van de organisatie. Elke organisatie geeft een beschrijving op hoofdlijnen van deze structuur, licht de rechtsvorm van alle entiteiten nader toe en geeft informatie over de inrichting van de accountantsorganisatie. Onder dit laatste valt onder andere de aanwezigheid van een compliance officer, waar elke organisatie over beschikt. Over stemgerechtigde entiteiten rapporteren 29 van de 40 verslagen (73%) en 34 van de 40 verslagen bevatten een schema die de structuur onderbouwd (85%). Een schema zorgt voor visuele toelichting en dit draagt bij aan het inzicht in de relaties tussen de juridische entiteiten onderling (NBA onderzoek transparantieverslagen, 2013). Op dit aspect is de hoogste score 2,8 punten, behaald door accon avm, BDO, Baker Tilly Berk en Deloitte. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 2,12.

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

accon avm Mazars Grant Thornton Baker Tilly Berk PwC KPMG BDO EY Deloitte A B C D E F G H I J

33 B: Organisatiestructuur van het netwerk

Aspect B gaat over de organisatiestructuur van het, indien aanwezige, internationale netwerk. Accon avm en SMA maken geen deel uit van een internationaal netwerk en hebben derhalve geen punten gescoord op dit aspect. Alle andere organisaties geven informatie met betrekking tot de naam en juridische vorm van het netwerk. In de helft van de verslagen wordt de omvang van dit netwerk verder toegelicht. Hierbij worden aspecten zoals omzet, het aantal landen waarin het actief is, aantal werknemers en kantoren genoemd. In alle verslagen uit 2014 is deze omvang toegelicht. Wellicht is dit het effect van het onderzoek naar transparantieverslagen uit 2013 van de NBA. Hierin noemen ze namelijk expliciet dat dit een tekortkoming is in de transparantieverslagen. Een schema met betrekking tot de structuur van het internationale netwerk wordt alleen door Baker Tilly Berk gegeven. Wat verder opvalt, is dat de Engelstalige transparantieverslagen (EY, KPMG en Mazars) aanzienlijk beter rapporteren over het internationale netwerk dan de overige organisaties. De internationale insteek van deze organisaties is waarschijnlijk de oorzaak hiervan. Dit kan echter nog verder onderzocht worden in een vervolgonderzoek. Op aspect B is de hoogste score een 2,4, behaald door KPMG en Mazars. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,30.

C: Beheersstructuur organisatie

Dit aspect heeft betrekking op de belangrijkste bestuurlijke en beleidsbepalende organen. In de kwaliteitsindex is gelet op de aanwezigheid hiervan, de functies hiervan en hoe het lidmaatschap hiervan wordt bepaald. Over de aanwezigheid wordt door alle organisaties gerapporteerd. In 15 van de 40 gevallen (37,5%) wordt zelfs uitstekend over de aanwezigheid gerapporteerd, waardoor 4 punten zijn toegekend. Over de functies word in bijna alle gevallen gerapporteerd. Over hoe het lidmaatschap wordt bepaald, dus wie en hoe gekozen wordt, rapporteren slechts 4 organisaties. Op aspect C is de hoogste score een 3,3 behaald door PwC in 2014. In dit verslag heeft PwC ook schema’s opgenomen omtrent de organen, wijzigingen in de organen toegelicht en een toekomstperspectief gegeven. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,75.

D: Interne stelsel van kwaliteitsbeheersing en doeltreffendheid

Aspect D is een van de belangrijkste aspecten uit het transparantieverslag. Dit aspect gaat over het stelsel dat de kwaliteit van de accountantsorganisatie moet waarborgen. Er is naar 10 verschillende onderdelen gekeken, waaronder de opzet van het stelsel, wie verantwoordelijk is voor het stelsel, de acceptatie en continuering van cliënten, de manier waarop controles worden uitgevoerd en het risicobeleid. De volledige lijst is te vinden in de kwaliteitsindex in bijlage 1. Opvallend is dat Mazars, als enige organisatie, geen verklaring over de doeltreffendheid van het stelsel heeft gegeven. Op aspect D7, informatie over schendingen, claims, klachten etc., wordt gemiddeld het hoogst gescoord met een 3.3.

34

Onderstaand zijn enkele voorbeelden gegeven van het uitstekend rapporteren. Baker Tilly Berk geeft in haar transparantieverslag uit 2014 erg veel cijfers over de manier waarop de controle wordt uitgevoerd (aspect D5). Dit is te zien in afbeelding 1. Aangezien cijfers harde feiten zijn, geeft deze informatie veel toegevoegde waarde over de controleaanpak. Er wordt hier bijvoorbeeld informatie gegeven over het personeelsverloop, verdeling in uren per opdracht, met scheiding tussen wettelijke en niet-wettelijke opdrachten.¹

Afbeelding 1: Best Practice aspect D5

Zoals net genoemd wordt op aspect D7 hoog gescoord. Een goed voorbeeld hiervan is de wijze van rapporteren van BDO. In afbeelding 2 is een passage uit het transparantieverslag van 2011 opgenomen. BDO rapporteert duidelijk en uitgebreid wat de aard van de overtreding is en wat de getroffen maatregelen zijn. Het is helder weergegeven, wat leidt tot een score van 4 punten.²

1 transparantieverslag Baker Tilly Berk 2014 - http://www.bakertillyberktransparantieverslag.nl/wp-content/uploads/2015/04/BTB-transparantieverslag-2014.pdf

2 transparantieverslag BDO 2011 - http://www.bdo.nl/nl/overbdo/kwaliteit/documents/bdo-transparantieverslag-2011.pdf

35

Afbeelding 2: Best Practice aspect D7

Tot slot nog een vermelding uit het transparantieverslag van PwC uit 2013. Dit betreft het aspect D9, het vermelden van het risicobeleid. PwC geeft hierin aan wat het risico is, waarom het een risico is en hoe ze het risico mitigeren.³ Wat PwC echter als enige organisatie ook vermeldt, is de positie van het risico, of dit gelijk is gebleven (=), af is genomen of toe is genomen. Dit is erg duidelijk gerapporteerd, zodat het een score van 4 heeft gekregen. Het voorbeeld is te zien in afbeelding 3.

Afbeelding 3: Best Practice aspect D9

Op aspect D is de hoogste totaalscore een 3,2, behaald door EY. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 2,20.

Aspect E: Evaluatie van het systeem van kwaliteitsbeheersing

Dit aspect gaat over het interne toezicht op de kwaliteit. Punten waarop beoordeeld wordt zijn onder andere de interne kwaliteitsreviews en de uitkomsten hiervan, informatie over klanttevredenheid en de aanwezigheid van een compliance officer. Opvallend is dat PwC de enige organisatie is die rapporteert dat haar externe accountants ieder jaar de naleving van relevante wet- en regelgeving bevestigen³. Binnen dit aspect rapporteert KPMG goed over de klanttevredenheid.

3 transparantieverslag PwC 2013 - http://www.pwc.nl/nl/assets/documents/pwc-transparantieverslag-2012-

36

Over 9 verschillende aspecten laat KPMG zien wat de score van het klanttevredenheidsonderzoek is in 2014, ten opzichte van 2013⁴. Een voorbeeld is opgenomen in afbeelding 4.

Afbeelding 4: Best Practice aspect D5

Op aspect E is de hoogste totaalscore een 2,6, behaald door zowel BDO als Baker Tilly Berk. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,46.

Aspect F: Toezicht van de AFM

Aspect F heeft betrekking op het externe toezicht op de accountantsorganisatie. Er wordt bij de beoordeling gekeken of sprake is geweest van extern toezicht door de AFM, of andere instanties, wat dit toezicht inhoudt en de maatregelen naar aanleiding van dit onderzoek. Elke accountantsorganisatie rapporteert globaal over toezicht vanuit de AFM. In 26 van de 40 verslagen (65%) wordt ook specifieker gerapporteerd over wat de bevindingen van de AFM zijn. Over het algemeen rapporteren de Big 4-organisaties meer, specifieker en uitgebreider dan de niet-Big 4-organisaties. Hierbij dient opgemerkt te worden dat Big 4-organisaties ook vaker onderwerp van toezicht zijn geweest de afgelopen jaren. Daarnaast is in ongeveer de helft van de verslagen toelichting gegeven over de intern getroffen maatregelen en het onderzoek van andere instanties dan de AFM. Op aspect F is de hoogste totaalscore een 3, behaald door accon avm, Deloitte en PwC. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,55.

Aspect G: Onafhankelijkheidsvoorschriften

Aspect G heeft betrekking op de onafhankelijkheidsvoorschriften van de organisatie. Dit aspect is, samen met aspect D, het belangrijkste aspect van het transparantieverslag. Onder dit aspect valt onder andere een algemene toelichting over het beleid met betrekking tot onafhankelijkheidsvoorschriften, naleving van de regels, het ondertekenen van een onafhankelijkheidsverklaring en verplichte trainingen. Over dit laatste aspect is slechts in 16 van de 40 verslagen (40%) informatie gegeven. Alle organisaties, waarvan 27,5% uitstekend, rapporteren over de onafhankelijkheidsvoorschriften.

5

37

Op aspect G is de hoogste totaalscore een 2,7, behaald door BDO, Deloitte, EY en KPMG. De gemiddelde score, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,77.

Aspect H: Grondslag voor beloning externe accountants

Dit aspect gaat verder in op de beoordeling en beloning van de externe accountants binnen de organisatie. Er wordt onder andere beoordeeld op beloningscriteria, met expliciet aandacht voor de factor kwaliteit en maatregelen bij onvoldoende beoordelingen. Ongeveer de helft van de transparantieverslagen gaat niet in op het niet belonen van cross-sellings. De hoogste totaalscore van dit aspect is een 2,8, behaald door Deloitte en PwC. De gemiddelde totaalscore, zonder rekening te houden met de weging van dit aspect, is 1,41.

Aspect I: Omzet

Een specificatie van de omzet van de accountantsorganisatie komt aan bod in aspect I. De omzet wordt bekeken op het totaalniveau inclusief vergelijkende cijfers. Daarnaast wordt gekeken of de omzet is opgesplitst tussen wettelijke controles, niet-wettelijke controles en overige dienstverlening. In bijna alle gevallen wordt wel een splitsing gemaakt tussen wettelijke controles en overige dienstverlening. De nadere toelichting van overige dienstverlening bij niet-wettelijke controles wordt echter bijna nooit genoemd. EY behaalt op dit aspect de hoogste totaalscore van 3, de gemiddelde totaalscore is 1,36.

Aspect J: Onderhoud vaktechnische kennis medewerkers

Het laatste aspect heeft betrekking op de vaktechnische kennis van de medewerkers. Dit aspect zoomt in op het beleid omtrent de opleiding van werknemers, interne cursussen en trainingen en permanente educatie (PE). Elk transparantieverslag rapporteert over het beleid omtrent de opleidingen van werknemers, maar er zijn weinig uitstekende uitzonderingen. Alleen Deloitte en EY geven hier aanvullende toelichtingen op. Over ontwikkelingen in het vakgebied geven 19 van de 40 transparantieverslagen (47,5%) nadere toelichting. Het beste wordt over dit aspect gerapporteerd door Deloitte, wat een totaalscore heeft van 3. De gemiddelde totaalscore is 1,76.

Overige bevindingen

Tot slot worden nog enkele overige bevindingen besproken, die niet specifiek onder een aspect vallen, maar wel de moeite van het vermelden waard zijn. Alle transparantieverslagen bevatten een lijst met gecontroleerde organisaties van openbaar belang. Dit is volgens artikel 30 Bta verplicht en wordt dus door alle organisaties nageleefd.

Daarnaast bevatten de transparantieverslagen van Deloitte uit 2013 en 2014, van PwC uit 2011 t/m 2014 en van KPMG uit 2011 t/m 2014 een assurance rapport. Dit betekent dat een andere onafhankelijke accountant een assurance rapport met redelijke mate van zekerheid heeft meegegeven aan het transparantieverslag. Daarnaast hebben deze verslagen ook een tabel met verslaggevingscriteria opgenomen. Door de voorgaande feiten zijn de cijfers meer betrouwbaar

38

dan cijfers uit verslagen zonder assurance rapport en verslaggevingscriteria. Op deze manier kan namelijk meer vertrouwd worden op de gegeven informatie in het verslag.

PwC geeft, als enige accountantsorganisatie, ook een tabel om de criteria uit artikel 30 Bta snel terug te kunnen vinden. Deze tabel is hieronder weergegeven in afbeelding 5.

Afbeelding 5: Tabel wettelijk kader PwC

Tot slot is in de gevallen dat prospectieve informatie, of terugkoppeling naar verbeterpunten uit het transparantieverslag uit vorig boekjaar is gegeven, een score van 4 punten toegekend aan het criteria.