Methoden, respons en kenmerken van de onderzoeksgroepen
O VERZICHT VAN DE TABELLEN EN FIGUREN VAN BIJLAGE A
1.4 Analyse van de gegevens
De analyse van de gegevens is een samenwerking tussen het Instituut voor Psychotrauma (IvP) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De afkappunten waarmee de prevalenties van de verschillende gezondheidsklachten zijn bepaald staan vermeld in tabel 1.4. Tevens staat in deze tabel de definitie van medicijn- en alcoholgebruik voor dit rapport.
De enige toetsing op statistische significantie in dit rapport is uitgevoerd voor de hoofdvraag en deze vraag luidt: “Verschilt het percentage getroffenen met klachten, middelengebruik en
werkproblematiek van de vergelijkingsgroepen?” Dit is getoetst met een chi-kwadraat toets. Tevens zijn de verschillen tussen de groepen getroffen bewoners getoetst; autochtonen met zware schade ten opzichte van autochtonen zonder zware schade aan het huis, allochtonen met zware schade ten opzichte van allochtonen zonder zware schade aan het huis. Dit is ook gedaan voor de reddingswerkers uit Enschede en van buiten Enschede. Ook hiervoor is een chi-kwadraat toets gebruikt. De Bonferroni correctie die gebruikt kan worden om het aantal vals positieve bevindingen te verminderen, is hierbij niet uitgevoerd. De reden is dat, zoals beschreven staat in paragraaf 1.5., de nadruk in dit rapport ligt op het vóórkomen van patronen van klachten en niet op een toevallig statistisch significant verschil op 1 of 2 klachten.
Door middel van letters in het superscript (abc) is aangegeven welke groepen wel en welke niet statistisch significant (p < .05) van elkaar afwijken. Groepen waar achter de rijpercentages verschillende letters staan, wijken onderling significant af (p < .05). Rijpercentages waarachter geen of dezelfde letters staan wijken statistisch gezien niet af. De verschillende percentages op de drie metingen; het beloop van de klachten in hoofdstuk 1 en het beloop van werkgerelateerde klachten in hoofstuk 5 (bijlage B) zijn niet statistisch getoetst, omdat dit niet de hoofdvraag betreft. Daarnaast is er van tevoren besloten geen analyses uit te voeren of percentages weer te geven bij subgroepen kleiner dan 40 personen. Mocht een
bepaalde groep bewoners of reddingswerkers kleiner zijn dan 40, dan wordt over de gehele groep bewoners of reddingswerkers gerapporteerd.
Tabel 1.3. Instrumentaria in vragenlijst; in de laatste kolom wordt aangegeven of de resultaten van het instrument in dit rapport worden beschreven
Getroffenen Vgl. groep
Variabele naam
Vragenlijst na ramp
2 - 3 wk 18 mnd Bijna 4 jaar. 18 mnd Bijna 4 jaar
Gerap- porteerd Lichamelijke & geestelijke
gezondheid
Fysiek functioneren RAND-36 x x x x
Pijn RAND-36 x x x x x
Vitaliteit RAND-36 x x x x
Gezondheidsbeleving,
algemene gezondheid RAND-36 x x x x x
Gezondheidsverandering RAND-36 x x x x x
Fysieke rolbeperkingen RAND-36 x x x x x Ja
Rolbeperkingen emotioneel RAND-36 x x x x x
Ervaren gezondheid VOEG x x x x x
17/ 25 items lich. klachten Zelf constructie x x x x
Chronische ziekten Bijlmer / CBS x x x x x
Lich. Klachten door ramp Losse vraag x x x
Slaapproblemen (of
problemen slaapkwaliteit) Groninger slaapkwaliteit schaal x x x x x Ja
Slaapproblemen SCL-90 x x x x x
Angst gevoelens SCL-90 x x x x x Ja
Depressieve gevoelens SCL-90 x x x x x Ja
Lichamelijke klachten SCL-90 x x x x x Ja
Hostiliteit SCL-90 x x x x x Ja
Herbeleven en vermijden SchokVerwerkingsLijst x x x Ja
PTSS PTSS-sr x x Ja
Psychische vermoeidheid VBBA x x Ja
Middelen gebruik
Medicijngebruik CBS x x x x x Ja
Slaap- en kalmeringsmiddelen CBS x x x x x Ja
Antidepressiva CBS x x x x Ja
Roken CBS x x x x x
Excessief alcohol gebruik Garretsen x x x x Ja
Sociaal functioneren
Sociaal functioneren RAND-36 x x x x x
Tekort aan alledaagse
emotionele interacties Sociale Steun Lijst –D x x x x
Tekort aan emotionele
ondersteuning bij problemen Sociale Steun Lijst –D x x x x Tekort aan instrumentele
interacties Sociale Steun Lijst –D x x x x
Tekort aan informatieve
ondersteuning Sociale Steun Lijst –D x x x x
Tekort aan waarderingssteun Sociale Steun Lijst –D x x x x Tekort aan vriendschappelijke
ondersteuning Sociale Steun Lijst –D x x x x
[Vervolg tabel 1.3]
Onderwerp Vragenlijst na ramp Getroffenen Vergelijkingsgroep
2 - 3 wk 18 mnd Bijna 4 jaar. 18 mnd Bijna 4 jaar
Gerap- porteerd Functioneren op het werk
Toetreding ziektewet Zelf constructie x x x x x Ja
Doorvragen: hoe lang Zelf constructie x x Ja
Reden ziektewet, categorieën Zelf constructie x x Ja
Aantal keer ≥ 4 weken in
ziektewet, sinds mei 2000 Zelf constructie x x Ja
Aantal keer , 2 weken in
ziektewet afgelopen 12 mnd Zelf constructie x x Ja
Op dit moment in WAO Zelf constructie x x Ja
Hoe lang? Zelf constructie x x Ja
Reden WAO, categorieën Zelf constructie x x Ja
Relatie met collega’s VBBA x x x x Ja
Relatie met leiding VBBA x x x x Ja
Plezier in werk VBBA x x x x Ja
Inventarisatie stresssituaties op
het werk Peilingslijst Acute Stress x x
Emotionele uitputting Utrechtse Burnout Schaal x x x x x Ja
Zorgconsumptie Beroep gedaan op
hulpverlening ZorgconsumptievragenZelf constructie x x x x x Ja
Momenteel contact met
hulpverlener Zorgconsumptievragen Zelf constructie x x x x x Ja
Baat gehad bij hulpverlening ZorgconsumptievragenZelf constructie x x x Ja Problemen waarvoor geen
hulp gezocht (un-met-needs) NEMESIS x x x x x Ja
Deelname
voorlichtingsbijeenkomsten Zelf constructie x Ja
Bekendheid met brochures Zelf constructie x Ja
Bekendheid met Loesje-
posters Zelf constructie x Ja
Hulp gezocht n.a.v. Loesje-
posters Zelf constructie x Ja
Functioneren in het gezin Invloed van ramp op
gezinsfunctioneren Zelf constructie x x
PTSS bij kinderen SchokVerwerkingsLijst voor kinderen (2,5 jaar)x x Ja
Professionele hulp voor kind Zelf constructie x x
Extra stressoren
Life events (of ingrijpende
Tabel 1.4. Afkappunten gebruikte schalen
Schaal Range Afkappunt
Life events1 0 – 20 > 1 afgelopen jaar
Fysieke rolbeperkingen2 0 – 100 < 40.1 = 'slecht'
Slaap problemen3 4 of meer symptomen = 'slecht'
Depressieve gevoelens4 0 – 80 ≥ 34 = ‘hoog’ en ‘zeer hoog’ Angst gevoelens 0 – 50 ≥ 22 = ‘hoog’ en ‘zeer hoog’ Gevoelens van hostiliteit 0 – 30 ≥ 12 = ‘hoog’ en ‘zeer hoog’ Lichamelijke klachten 0 – 60 ≥ 27 = ‘hoog’ en ‘zeer hoog’
Herbeleven en Vermijden5 ≥ 26 = ‘hoog’
PTSS6 0 – 32 Positief op alle sub-schalen
Slaap- en kalmeringsmiddelen 0 – 1 1 = ‘gebruiker van middel op recept’
Antidepressiva 0 – 1 1 = ‘gebruiker’
Excessief/ zeer excessief alcoholgebruik7
≥ 6 glazen op ≥3 dagen per week OF ≥ 4-5 glazen op ≥5 dagen per week Psychische vermoeidheid8 0 – 100 ≥ 73 = ‘hoog’
Relatie collega’s 0 – 100 ≥ 41 = ‘slecht’ Relatie directe leiding 0 – 100 ≥ 48 = ‘slecht’ Plezier in het werk 0 – 100 ≥ 33 = ‘geen plezier’ Emotionele uitputting9 0 – 6 ≥ 2.5 = ‘hoog/ zeer hoog’ Posttraumatische stressreacties
kinderen10 26 – 78 38
1 Life Events Scale (Ros, Winnubst, Defares, Joppen & Van Leeuwen, 1985).
2 RAND-36 (Van der Zee & Sanderman, 1993). Afkappunt komt uit: Aaronson, N.K., et al., 1998. 3 Groninger Slaapkwaliteit Schaal (Mulder-Hajonides van der Molen, 1980; Meijman, 1991). 4 Symptom Check List (SCL-90) (Arrindell & Ettema, 1986).
5 Schok Verwerkings Lijst (SVL) (Brom & Kleber, 1985).
6 Zelfrapportage schaal voor Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS-srs), (Carlier, Van Uchelen & Gersons, 1995); subschalen: herbeleving (5 items), vermijden (7 items), hyperactivatie (5 items)
7 Garretsen, HFL, 1993.
8 Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid (VBBA) (Van Veldhoven, Meijman, Broersen & Fortuin, 1997). 9 Emotionele Uitputting van de Utrechtse Burnout Schaal (UBOS) (Schaufeli & Van Dierendonck, 1994).