CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 7.1 INLEIDING EN DOEL ONDERZOEK
7.3 ALGEHELE CONCLUSIE
De conclusies zijn gebaseerd op analyses van enkelvoudige monsters per locatie.
De struvietmonsters voldoen wat betreft verontreinigingen (zware metalen, arseen en organi-sche microverontreinigingen) conform de mestwetgeving aan de gestelde eisen.
Bij de analyses op overige organische microverontreinigingen is gebleken dat de heterogeni-teiten onbekende niet geïdentificeerde verontreinigingen bevatten waarvan de risico’s niet kunnen worden ingeschat door ontbrekende toetsingswaarden. Bij opgeschoonde monsters die ontdaan zijn van de heterogeniteiten is het aantal niet geïdentificeerde verontreinigingen veel minder en de gehalten hiervan zijn gereduceerd tot acceptabele gehalten (vergeleken met normen voor wel geïdentificeerde organische microverontreinigingen).
Voor de mestwetgeving is het niet noodzakelijk te analyseren op overige organische microver-ontreinigingen.
Om erkend te worden als herwonnen fosfaatmeststof dient struviet hoofdzakelijk uit magne-siumammoniumfosfaat te bestaan. Een invulling van het begrip ‘hoofdzakelijk’ is niet gege-ven. In zuivere vorm bevat struviet 16% MgO, 5,7% N en 28,9% P2O5 in een vaste verhouding 6-2-10. De hier onderzochte ruwe niet opgeschoonde struvietmonsters bevatten op droge stof basis 9,9-18% MgO, 2,0-5,5% N en 17,1-30% P2O5. De hieruit berekende gehalten aan zuiver magnesiumammoniumfosfaat in de struvietmonsters lopen uiteen van 35% bij Leuven, 37% voor Amsterdam-West, 53% bij Echten tot 97% bij Land van Cuijk. Aanbevolen wordt om bij de productie te sturen op de zuiverheid van het eindproduct.
De in de niet opgeschoonde en de opgeschoonde monsters gevonden aantallen SSRC (indica-tor voor protozoa, sporen van bacteriën en wormeieren) zijn bij inname van 1 g voldoende om infecties (darmklachten, diarree) te kunnen veroorzaken, direct of na enkele maanden. De gehalten in de opgeschoonde monsters zijn veel lager dan in de niet opgeschoonde monsters.
De gehalten SSRC in de opgeschoonde monsters zijn lager dan de gehalten Cryptospiridium (een protozoum waarvoor SSRC een indicator is) die in bijvoorbeeld de mest van vleeskalveren worden aangetroffen. Deze mest wordt grotendeels onbewerkt op het land gebracht. Voor de toepassing van mest zijn geen normen voor pathogenen gesteld. Risico’s hangen af van de blootstelling aan (inname van) de pathogenen. Bij normale hygiënische gebruiksvoorschrif-ten bij de toepassing van mest worden de risico’s als aanvaardbaar beoordeeld. Als dezelfde gebruiksvoorschriften in acht worden genomen bij de toepassing van struviet zou dit even-eens leiden tot aanvaardbare risico’s.
Op grond van één meting van bacteriofagen (virussen) in een struvietmonster kan niet wor-den vastgesteld of dit een inciwor-denteel of structureel voorkomen is. Virussen zijn sterk infec-tueus.
7.4 AANBEVELINGEN
7.4.1 AANBEVELINGEN WAT BETREFT SAMENSTELLING
Om toe te kunnen passen als meststof dienen struvieten die in rwzi’s geproduceerd worden opgeschoond te worden (bijvoorbeeld door opstromen of wassen, dus scheiden van kristal-len en heterogeniteiten) teneinde ze te ontdoen van ongewenste heterogeniteiten. Dit dient dan een dubbel doel (bruikbaarheid/strooibaarheid en kwaliteit (de onbekende organische microverontreinigingen bevinden zich voornamelijk in de heterogeniteiten; voor de veront-reinigingen uit de mestwetgeving is opschonen niet nodig).
7.4.2 AANBEVELINGEN WAT BETREFT PATHOGENEN Bacteriofagen
Wat betreft de bacteriofagen die in één monster van het struviet van Land van Cuijk zijn aan-getroffen wordt aanbevolen nog enkele monsters op deze pathogenen te analyseren om vast te stellen of het een incidentele of structurele aanwezigheid betreft.
monsters bevatten beduidend lagere gehalten pathogenen dan ruwe niet opgeschoonde monsters.
Toepassingsstrategieën ten aanzien van SSRC
Om de risico’s ten gevolge van de aanwezigheid van SSRC te reduceren zijn enkele strategieën mogelijk voor de wetgever, afhankelijk van de toepassing.
Informatievoorziening aan de gebruiker en/of het voorschrijven van gebruiksvoorschriften (bij voorbeeld gebruik van handschoenen en mondkapje, tegengaan van verwaaiing enz.) is bij de toepassing van struviet voldoende omdat in dat geval geen of weinig blootstelling van de mens mogelijk is.
Indien er wel blootstelling is (bijvoorbeeld gebruik bij voedingsmiddelen en/of grasland voor vee of via oogstproducten voor humane consumptie) dan zijn er de volgende opties:
• Het opstellen van een richtwaarde voor deze indicatoren in struviet (ook in relatie tot dierlijke mest).
Aangezien er geen getallen van SSRC in mest beschikbaar zijn is het niet mogelijk daar-mee te vergelijken. Wel is bekend dat Cryptosporidium in sommige mestsoorten voorkomt en de gehalten sterk variëren. De gemiddelde waarden van Cryptosporidium in mest zou-den voorlopig als uitgangspunt voor eventuele normstelling gebruikt kunnen worzou-den. Dan zou een redelijke norm voor gebruik van struviet bij algemene teelten ergens rond 1.000 tot 2.000 SSRC/gram struviet zijn. Aanbevolen wordt voor de normstelling voor teel-ten waar direct contact (aanraken en inslikken) mogelijk is aanvullende analyses op spe-cifieke pathogenen die door SSRC gedetecteerd worden uit te voeren.
• Het beperken van de toepassing van struviet naar gewas.
• Het voorschrijven van een behandelingsstap (voor mogelijke behandelingsstappen, zie 6.6.4).
De resultaten van de opgeschoonde struvieten ten opzichte van de niet opgeschoonde struvie-ten geven aan dat ook opschonen van de struviestruvie-ten al een zekere reductie van de aanwezige pathogenen met zich meebrengt.
Analyse van meer monsters
Wanneer op grond van de resultaten van onderhavig onderzoek wordt beoordeeld dat hygië-nisatiestappen van struviet, anders dan opschonen, noodzakelijk zijn, dan wordt aanbevolen per locatie meer monsters, die genomen worden in een tijdreeks, te analyseren. Er zijn te weinig monsters geanalyseerd om hier beleid op te baseren.
Droge stofbepaling
De bepaling van het droge stofgehalte dient te gebeuren bij maximaal 40°C om desinte-gratie van struviet te voorkomen. Voor droging bij deze temperatuur bestaat geen protocol. Aanbevolen wordt hiervoor een protocol op te stellen waarbij bijvoorbeeld het droge stofge-halte wordt vastgesteld na minimaal drie wegingen met gelijk gewicht.
Zuiverheid monsters
Op basis van analyses van Mg, N en P is geconcludeerd dat de monsters voor 35% tot 97% uit zuiver struviet bestaan. Aanbevolen wordt om bij de productie van struviet te sturen op de zuiverheid van het eindproduct.
BIJLAGE 1