De laatste zaal, zaal 10, zal in het teken staan van de conclusie van de tentoonstelling en het masteronderzoek.
220 Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A26, inv. nr. 267. (13 juli 1672).
71
Vormgeving tentoonstelling
Hier zal tegenover de ingang een plakkaat aan de muur worden gehangen ter afsluiting van de tentoonstelling.
Lange tijd zijn vrouwen afwezig geweest in de geschiedschrijving omdat er werd aangenomen dat zij geen politieke posities en macht hadden. Deze tentoonstelling toont echter aan dat adellijke vrouwen in de Vroegmoderne Tijd wel degelijk macht en soms zelfs autoriteit bezaten. Het is, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, niet uitzonderlijk of opmerkelijk dat een vrouw regeerde als zelfstandige vorstin, als echtgenote of als regentes. De macht van vrouwen uitte zich daarentegen vaak anders dan die van mannen; via netwerken, kunst en cultuur.
Albertine Agnes is één van de ‘vergeten’ vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. Vierhonderd jaar lang stond zij in de schaduw van haar man Willem Frederik en van haar zoon Hendrik Casimir II. Met deze tentoonstelling is de tijd eindelijk aangebroken om deze interessante, machtige, maar bovenal, krachtige vrouw in de schijnwerper te zetten. Haar ‘monsterlijke’ regime is ontdaan van het stigma, gegeven door vroegmoderne denkers als Knox, en van de vergetelheid in de historiografie gered. Er zijn echter nog vele andere vrouwen wiens verhaal wij nog niet kennen.
Inrichting zaal
De zaal zal leeg gepresenteerd worden, met donkerblauwe muren die ook de eerste twee zalen hebben gekleurd. In de hoek tegenover de uitgang zal een sinasappelboom staan als laatste herinnering aan het Huis van Oranje-Nassau.
72
BIJLAGE TENTOONSTELLINGSPLAN
ZAAL 1. DE INTRODUCTIE
Albertine Agnes (1634-1696), Prinses van Oranje, met haar drie kinderen: Amalia (1655-1695), Prinses van Oranje, Hendrik Casimir II (1657-1697), Prins van Oranje, en Wilhelmina Sophia Hedwig (1664-1667), Prinses van Oranje
A.L. van den Tempel, 1668; 141 cm x 192 cm
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, NK2609; uitgeleend aan het Fries Museum.
73
Stamboom van het Huis van Oranje-Nassau
Prentmaker is onbekend, 1874-1876; 607 mm x 445 mm Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-1925-49
74
TIJDLIJN
7 augustus 1613
Geboorte van Willem Frederik van Nassau-Dietz
24 mei 1696
Het overlijden van Albertine Agnes van Nassau
9 april 1634
Geboorte van Albertine Agnes van Nassau
14 maart 1647
Overlijden Frederik Hendrik
van Oranje 2 mei 1952
Huwelijk Albertine Agnes en Willem Frederik
6 november 1650
Het overlijden van Willem II
van Oranje 25 november 1655
Geboorte Amalia van Nassau-Dietz
18 januari 1657
Geboorte Hendrik Casimir II
van Nassau-Dietz 30 juli 1664
Geboorte Wilhelmina Sophia Hedwig van Nassau-Dietz
1671
Bouw van paleis Oranienstein
1672
Het Rampjaar
Juli 1672
Val van Coevorden en de
presentatie van Albertine Agnes’
memoire 4 juli / 16 juli 1672
Willem III van Oranje benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland
13 juli 1672
Hendrik Casimir II benoemd tot actief stadhouder en kapitein-generaal
24 mei 1676
Koop van buitenplaats Oranjewoud E e r s t e S t a d h o u d e r l o z e Tijdperk H o l l a n d s e Oorlog Figuur 3
75
Portret van Henriëtte Catharina van Nassau Johannes Mijtens, 1652; 94.5 cm x 87.5 cm Staatliches Museum Schloss Mosigkau
76
Portret van Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau, vorstin van Nassau Dietz (1666-1726) Lancelot Volders, 1695; 195 cm x 120 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, SC-0311 Figuur 5
77
Portret van Maria Louise van Hessen-Kassel Lancelot Volders, 1710; 77 cm x 60 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, SC-0281
78
Portret van Anna van Hannover, Prinses van Oranje Johann Valentin Tischbein, 1750; 194 cm x 120 cm Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, SC-0050 Figuur 7
79
Portret van Emma van Waldeck-Pyrmont met Wilhelmina Thérèsa Schwartze, 1881; 141 cm x 98 cm
Paleis het Loo, Apeldoorn – Collectie Gelderland, SC/0399
80
Inhuldigingsportret van koningin Wilhelmina Thérèsa Schwartze, 1898; 202 cm x 136 cm
Paleis het Loo, Apeldoorn – Collectie Gelderland, SC/0414 Figuur 9
81
ZAAL 2. HET HAAGSE HOF
Willem I van Nassau, Prins van Oranje en Stadhouder (1533-1584) Anthonis Mor van Dashorst, 1555; 105 cm x 81.5 cm
Museumslandschaft Hessen Kassel Figuur 10
82
Maurits, Prins van Oranje
Michiel Janszoon van Mierevelt, 1613-1630; 220.3 cm x 143.5 Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-255
83
Frederik Hendrik, Prins van Oranje
Michiel Janszoon van Mierevelt, 1632; 111.5 x 87.7 Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-254
84
Willem II, Prins van Oranje
Gerard van Honthorst, 1648; 218 cm x 143 cm Koninklijke Verzameling Den Haag, SC-0042
85
Willem III, Prins van Oranje (1650-1702) Sir Godfrey Kneller, 1690; 243.8 x 147.7 Windsor Castle, Londen, St George’s Hall
Figuur 3
86
Frederik Hendrik (1584-1647), prins van Oranje met zijn vrouw Amalia van Solms (1602-1675) en hun drie jongste dochters Albertine Agnes (1634-1696), Henriëtte Catharina (1637-1708) en Maria (1642-1688)
Gerard van Honthorst, 1647; 267 cm x 353.5 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-874
87
De prinsen van Oranje met familieleden te paard, uitrijdend vanaf het Buitenhof, Den Haag Pauwels van Hillegaert, 1621-1622; 144.6 cm x 214 cm
Mauritshuis, Den Haag, 546
88
ZAAL 3. DE HUWELIJKSPOLITIEK VAN AMALIA VAN SOLMS-BRAUNFELS
Portretten van Frederik Hendrik en Amalia van Solms-Braunfels Gerard van Honthorst, 1630; elk 73.4 cm x 60 cm
Huis ten Bosch, Den Haag.
89
Portret Willem II en zijn bruid Maria Stuart Anthony van Dyck, 1641; 182.5 cm x 142 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-102
90
Kurfürst Friederich Wilhelm und seine Gemahlin Luise Henriette Pieter Nason, 1666
Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg, GK I 1046
91
Huwelijkscontract tussen Willem Frederik en Albertine Agnes Uit 1652; 76 cm x 26.5 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, A25-149
92
Briefje geschreven door Willem Frederik met het verzoek dat Philip Ernst Vegelin van Claerbergen, na zijn overlijden, bij Albertine Agnes en de kinderen blijft
Tresoar, familiearchief Van Eysinga-Vegilin van Claerbergen, Leeuwarden
93
ZAAL 4. HET FRIESE HOF
Willem Lodewijk, graaf van Nassau, bijgenaamd in het Fries ‘us heit’ (onze vader) Michiel Janszoon van Mierevelt, 1609; 29.8 cm x 24.1 cm
Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-525
94
Ernst Casimir I, graaf van Nassau-Dietz
Wybrand de Geest, 1630-1635; 197 cm x 129 cm Rijksmuseum Amsterdam
95
Hendrik Casimir I (1612-1640), graaf van Nassau-Dietz Wybrand de Geest, 1632; 200 cm x 129 cm
Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-569
96
Willem Frederik, graaf van Nassau-Dietz Wybrand de Geest, 1632; 29.8 cm x 24.1 cm Rijksmuseum Amsterdam Sk-A-530
97
Hendrik Casimir II, Vorst van Nassau-Dietz Lancelot Volders, 1691; 124 cm x 97 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag; SC-0451
98
Het Stadhouderlijk hof te Leeuwarden vóór de negentiende eeuw Klaes Posthuma, 2018 [gebaseerd op een oude prent]
Stichting Staten en Stinzen
99
ZAAL 5. HET NETWERK VAN ALBERTINE AGNES
Portret van Johan Maurits (1604-1679), graaf van Nassau-Siegen Jan de Baen, 1668-1670; 151.5 cm x 114.5 cm
Mauritshuis, Den Haag, inv. 5 Figuur 28
100
Albertine Agnes van Oranje-Nassau (1634-1696)
Johannes Mijtens en Abraham de Lust, 1665-1666; 123.5 cm x 96.5 cm Schloss Oranienbaum, Dessau-Wörlitz, I-694
101
Portretbuste van Johan de Witt Artus Quellinus, 1665
Dordrechtsmuseum, Dordrecht, DM/871/S1
102
ZAAL 7. PORSELEIN- EN AARDEWERKVERZAMELING
Lakkabinet afkomstig uit het appartement van Albertine Agnes Maker is onbekend, vóór 1695
Rijksmuseum Amsterdam, BK-16709
103
Slot Charlottenburg te Berlijn, paleis gebouwd door Sophia Charlotte van Hannover (1668-1705) echtgenote van Frederik I van Pruisen, de zoon Louise Henriëtte van Nassau.
104
Vier tegels met portretten van Frederik Hendrik (tweemaal), Henriëtte Catharina en Albertine Agnes
Maker is onbekend, 1653-1665; 12.5 cm x 12.6 cm [per tegel] Keramiekmuseum Princessehof, OKS- 1994-030
105
Een tegel met portret van Amalia van Solms
Maker is onbekend, 1653-1670; 12.7 cm x 12.7 cm Rijksmuseum Amsterdam, BK-1955-312-A
106
ZAAL 8. PORTRETSCHILDERIJEN
Willem III, Prins van Oranje, als kind Adriaen Hanneman, 1654; 133 cm x 94 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-3889
107
Albertine Agnes, Prinses van Oranje Nassau (1634-1696) Stichting Familie van Rechteren Limpurg
108
Dubbelportret van Albertine Agnes en Henriëtte Catharina Gerard van Honthorst, 1650; 116 cm x 134.6 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, SC-0045
109
Portret van Hendrik Casimir II
Lancelot Volders, 1690; 77 cm x 61 cm
Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, SC-0268
110
Allegorie op de nagedachtenis van Frederik Hendrik, prins van Oranje, met het portret van zijn weduwe Amalia van Solms
Govert Flinck, 1654; 307 cm x 189 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-869 Figuur 39
111
Vier generaties van de prinsen van Oranje: Willem I, Maurits en Frederik Hendrik, Willem II en Willem III
Pieter Nason, 1660-1662; 229 cm x 193 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-855
112
Postuum portret van Maria I Stuart (1631-1660) met een bediende Adriaen Hanneman, 1664; 129.5 cm x 119.3 cm
Mauritshuis, Den Haag, inventaris nummer 429
113
Portret van Maria van Oranje (1642-1688), met Hendrik van Nassau-Zuylestein en een bediende.
Jan Mijtens, 1665; 150 cm x 185.5 cm
Mauritshuis, Den Haag, inventarisnummer 114
114
ZAAL 9. REGENTES TIJDENS HET RAMPJAAR
De bestorming van Coevorden, 30 december 1672 Pieter Wouwerman, 1672-1682; 65.5 cm x 80.5 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-486
115
Beleg van Groningen, 1672
Prentmaker is onbekend, 1672-1674; 191 mm x 273 mm Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-AO-3-20A
116
Het beleg van Groningen door de bisschop van Munster in augustus 1672 Folkert Bock, 1686
Gemeente Groningen
117
De lijken van de gebroeders De Witt Jan de Baen, 1672-1675; 69.5 cm x 56 cm Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-15
118
Balthasar Bekker (1634-1698). Predikant en letterkundige te Amsterdam Arnoud van Halen, 1700-1732; 11 cm x 9.5 cm
Rijksmuseum Amsterdam, SK-A-4612
119
BIBLIOGRAFIE
ARCHIEFSTUKKEN
Drents Archief. Archiefnr. 0024, inv. nr. 33. December 1672/juli 1673.
Brief aan Albertine Agnes met verzoek van Drost en gedeputeerden van Drenthe om te bemiddelen.
Drents Archief. Archiefnr. 0024, inv. nr. 33. September 1674.
Brief aan Albertine Agnes met klachten van Drost en gedeputeerden van Drenthe over Carl von Rabenhaupt.
Drents Archief. Archiefnr. 0024, inv. nr. 33. Maart/April 1664.
Brief van de Staten van Drenthe aan Albertine Agnes met bevestiging van de survivance van Hendrik Casimir II.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A25a, inv. nr. 82. 29 september 1658. Brief verstuurd door Merije van der Heck aan Albertine Agnes.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A25a, inv. nr. 99. 1659. Brief verstuurd door de bloemschilder Abraham de Lust aan Albertine Agnes.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A25a, inv. nr. 92. 3/13 december 1664. Brief van Albertine Agnes aan de Staten van Stad en Lande betreffende de survivance van Hendrik Casimir II.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A26, inv. nr. 263. 23 februari 1659.
Document waarin de Staten van Friesland de akte van survivance van het stadhouderschap aan Hendrik Casimir II geeft, als hij de leeftijd van twintig jaar bereikte.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A25a, inv. nr. 94. 1665.
Brief van de Staten van Stad en Lande aan Albertine Agnes met bevestiging van de survivance van Hendrik Casimir II.
120
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A25a, inv. nr. 29. 1677. Brief verstuurd door keizer Leopold I aan Albertine Agnes.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A26, inv. nr. 267. 13 juli 1672.
Document waardoor de clausule van de leeftijd van twintigjaar uit de akte van survivance van Hendrik Casimir II werd verwijderd.
Koninklijke Verzamelingen Den Haag. Archiefnr. A04, inv. nr. 1476k. 24 december 1672. Brief verstuurd door Albertine Agnes aan Johan Maurits van Nassau-Siegen.
Het Nationaal Archief. Niet gecatalogiseerd, archiefnr. 9540, inv. nr. 1. 8 november 1664. Brief van Albertine Agnes aan de Hollandse raadspensionaris Johan de Witt, waarin zij hem bedankte voor de condoleances.
Het Nationaal Archief. Niet gecatalogiseerd, archiefnr. 9540, inv. nr. 2. 24 februari 1666. Brief van Albertine Agnes aan de Hollandse raadspensionaris Johan de Witt met betrekking tot de baronie Liesveld.
Het Nationaal Archief. Niet gecatalogiseerd, archiefnr. 9540, inv. nr. 3. 3 maart 1666.
Brief van Albertine Agnes aan de Hollandse raadspensionaris Johan de Witt met betrekking tot de baronie Liesveld.
Het Nationaal Archief. Niet gecatalogiseerd, archiefnr. 9540, inv. nr. 4. 25 mei 1666.
Brief van Albertine Agnes aan de Hollandse raadspensionaris Johan de Witt met betrekking tot de Ommelanden.
Het Nationaal Archief. Niet gecatalogiseerd, archiefnr. 9540, inv. nr. 5. 23 juni 1666.
Brief van Albertine Agnes aan de Hollandse raadspensionaris Johan de Witt met betrekking tot de Ommelanden.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief: Albertine Agnes. Toegang 7-07, inv. nr. 94. 30 juli 1651. Brief verstuurd door Amalia van Solms-Braunfels aan Albertine Agnes.
121
Brief van Albertine Agnes aan de Staten van Friesland betreffende de survivance van Hendrik Casimir II.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief: Albertine Agnes. Toegang 7-07, inv. nr. 98. 8 juli 1665. Brief van Ernst Sicco van Aylva, lid van de Staten van Friesland en grietman van Wonseradeel, aan Albertine Agnes.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief: Albertine Agnes. Toegang 7-07, inv. nr. 98. 21 januari 1665, 26 februari 1665, 1 augustus 1665, 10 december 1665, 14 september 1666, 15 september en 22 juni 1667.
Brieven verstuurd door de burgemeester van Leeuwarden Alle Janszoon van Burum aan Albertine Agnes.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief: Albertine Agnes. Toegang 7-07, inv. nr. 116. 1673. Brief verstuurd door koning Lodewijk XIV aan Albertine Agnes.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief. Toegang 7, inv. nr. 121. 7 augustus 1675.
Brief verstuurd door Reneke Busch, (oud-)secretaris van de Staten en Gedeputeerde Staten van Stad en Lande, aan Albertine Agnes.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief. Toegang 7, inv. nr. 122. 10 februari 1679.
Brief verstuurd door Reneke Busch, (oud-)secretaris van de Staten en Gedeputeerde Staten van Stad en Lande, aan Albertine Agnes.
Tresoar, Stadhouderlijk Archief. Toegang 7, inv. nr. 122. 8 september 1676, 18 september 1676, 10 oktober 1676.
122
GEPUBLICEERDE BRONNEN
Aitzema, L. van. Historie of Verhael van Saken van Staet en Oorlogh: In, ende omtrent de Vereenigde Nederlanden. Beginnende met het Jaer 1664. En eyndigende met het begin van ’t Jaer 1665. Den Haag: Johan Vely, 1668.
Aylmer. J. An Harborowe for Faithful and Trewe Subjects. 1559.
Emmius, U. Willem Lodewijk, graaf van Nassau (1560-1620), vertaald door P. Schoonbeeg. Hilversum: Verloren, 1994.
Knox, J. The First Blast of the Trumpet Against the Monstrous Regiment of Women. 1558.
Smith, A., ‘Book II: Of the Nature, Accumulation, and Employment of Stock,’ in An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. Amsterdam, Lausanne etc.: Metalibri, 2007.
Visser, J. Gloria Parendi. Dagboeken van Willem Frederik stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe, 1643-1649, 1651-1654. Den Haag: Nederlands Historisch Genootschap, 1995.
123
LITERATUUR
Akkerman, N. en B. Houben, ‘Introduction’ in Politics of Female Households: Ladies-in-Waiting Across Early Modern Europe, 1-27. Leiden: Brill, 2013.
Algra, H., ‘Hindrik Casimir II oan it bewâld,’ in Friesland in het rampjaar 1672: It jier fan de miste kânsen, ed. J.J. Kalma en K. de Vries, 32-102. Leeuwarden: Fryske Akademy, 1972.
Bourke, J., ‘Fear and Anxiety: Writing about Emotion in Modern History,’ Historical Workshop Journal, vol. 55, no. 1 (2003): 111-133.
Breuker, P., ‘Friese hofcultuur,’ De Vrije Fries, vol. 83 (2003): 75-116.
Broomhall, S. en J. van Gent, ‘The Gendered Power of Porcelain among Early Modern European Dynasties,’ in Gender and Political Cultural in Early Modern Europe, 1400-1800, ed. J. Daybell en S. Norrhem, 49-67. Londen en New York: Routledge, 2017.
Broomhall, S. en J. van Gent. Dynastic Colonialism: Gender, Materiality and the Early Modern House of Orange-Nassau. Londen en New York: Routledge, 2016.
Broomhall, S. en J. van Gent. Gender, Power and Identity in the Early Modern House of Orange-Nassau. Londen en New York: Routledge, 2016.
Broomhall, S., ‘Letters make the Family: Nassau Family Correspondence at the Turn of the Seventeenth Century’ in Early Modern Women and Transnational Communities of Letters, ed. J.D. Campbell en A.R. Larsen, 25-44. Farham en Burlington: Ashgate, 2009.
Brown, C.J., ‘Family Female Networking in Early Sixteenth-Century France: The Power of Text and Image,’ in Women and Power at the French Court, 1483-1563, ed. S. Broomhall, 209-239. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2018.
Bruggeman, M. en A.P. van Nienes, ‘Albertine Agnes,’ in Archieven van de Friese stadhouders: Inventarissen van de archieven van de Friese stadhouders van Willem Lodewijk tot en met Willem V, 1584-1795, ed. A.P. van Nienes en M. Bruggeman, 205-216. Hilversum: verloren; Den Haag: Koninklijk Huisarchief; Leeuwarden: Tresoar, 2002.
124
Buning, R., ‘Vrouwen aan het hof: Lancering correspondentie stadhoudersvrouwen,’ Historici.nl, 7 september 2016.
Cremers, A., ‘De geschiedenis van vrouwen is vaak onzichtbaar in het onderwijs,’ Joop, 10 november 2017.
Cressy, C. Birth, Marriage, and Death: Ritual, Religion, and the Life-Cycle in Tudor and Stuart England. New York: Oxford University Press, 1997.
Cruz, A.J. en M. Suzuki, ‘Introduction’ in The Rule of Women in Early Modern Europe, ed. A.J. Cruz en M. Suzuki, 1-12. Urbana en Chicago: University of Illinois Press, 2009.
CW Onderwijs, ‘Essaybundel geschiedenis: “vrouwen hadden vroeger meer macht dan gedacht,”’ CW Onderwijs, 24 september 2018.
Davis, N.Z. The Gift in the Sixteenth-Century France. Oxford: Oxford University Press, 2000.
Daybell, J. Women Letter-Writers in Tudor England. Oxford: Oxford Scholarship Online, 2006.
Daybell, J., ‘Introduction: Rethinking Women and Politics in Early Modern England,’ in Women and Politics in Early Modern England, 1450-1700, ed. J. Daybell, 1-20. Aldershot: Ashgate, 2004.
Delogu, D. Allegoric Bodies: Power and Gender in Late Medieval France. Toronto: University of Toronto Press, 2015.
Doran, S., ‘Did Elizabeth’s Gender Really Matter,’ in Queens Matter in Early Modern Studies, ed. A. Riehl Bertolet, 31-52. Basingstoke: Palgrave, 2018.
Duindam, J., ‘Tussen tafellaken en servet: Het stadhouderlijk hof in dynastiek Europa,’ BMGN – Low Countries Historical Review, vol. 124, no. 4 (2009): 536-559.
125
Dunn, C. en E. Carney, ‘Introduction: Royal Women and Dynastic Loyalty,’ in Queenship and Power: Royal Women and Dynastic Loyalty, ed. C. Dunn en E. Carney, 1-18. Basingstoke: Palgrave, 2018.
Earenfight, T. Queenship in Medieval Europe. Basingstoke: Palgrave, 2013.
Earenfight, T., ‘Preface,’ in Queenship and Political Power in Medieval and Early Modern Spain, ed. T. Earenfight, XIII-XXVII. Farnham: Ashgate Publishing, 2005.
Eger, E., C. Grant, C. Ó Gallchoir en P. Warburton, ‘Introduction: women, writing and representation,’ in Women Writing and the Public Sphere 1700-1830, ed. E. Eger, C. Grant, C. Ó Gallchoir en P. Warburton, 1-24. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
Eichberger, D., ‘The Culture of Gifts: A Courtly Phenomenon from a Female Perspective,’ in Women of Distinction: Margaret of York and Margaret of Austria, ed. D. Eichberger, 286-295. Leuven: Davidsfonds, 2005.
Feenstra, H. Spinnen in het web: Groningen regenten in relatie tot het omringende platteland tijdens de Republiek. Assen: Van Gorcum, 2007.
Feenstra, N en Studio i. Onder woorden brengen: De relatie tussen musea, gemeenschappen en het belang van een contextspecifieke betekenis van inclusiviteit. Zwolle: Drukkerij Zalsman Zwolle, 2018.
Fock, C.W., ‘Interieuropvattingen van Amalia van Solms: een Frans Gentint Hof in de Republiek (ca 1625-1675),’ Jaarboek Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, vol. 34 (2005): 25-45.
Fruin, R. De oorlog van 1672. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1972.
Geary, P.J. Readings in Medieval History. Volume I: The Early Middle Ages. Toronto: Toronto University Press, 2016.
126
Gere, C., ‘New Media Art and the Gallery in the Digital Age,’ Tate Papers, no. 2 (2004). Golding, V., ‘Feminism and the Politics of Friendship in the Activist Museum,’ in Museum Activist, ed. R.R. Janes en R. Sandell, 127-136. Londen: Routledge, 2019.
Green, M., ‘The Orange-Nassau family at the educational crossroads of the stadtholder’s position (1584-1711),’ Dutch Crossing: Journal of Low Countries Studies, vol. 43, no. 2 (2019): 99-126.
Green, M., ‘Educating Johan Willem Friso (1687-1711) of Nassau-Dietz: Huguenot Tutorship at the Court of the Frisian Stadtholders’,’ Virtus, no. 15, vol. 41 (2012): 103-124.
Groenveld, S., ‘Gemengde gevoelens: De relaties tussen Nassaus en Oranjes als stadhouders en kapiteins-generaal,’ in Nassau uit de schaduw van Oranje, ed. S. Groenveld, J.J. Huizinga en Y.B. Kuiper, 23-44. Franeker: Van Wijnen, 2003.
Groenveld, S., ‘Philip Ernst Vegelin van Claerbergen (1613-1693): secretaris, hofmeester en raadsheer in dienst van de vorsten van Nassau-Dietz,’ It Beaken, vol. 75, no. 1/2 (2013): 21-64.
Haan, J. de, ‘The Leeuwarden Lacquer Room: a Royal Puzzle,’ The Rijksmuseum Bulletin, vol. 57, no. 2 (2009): 150-169.
Harris, B.J. ‘Sisterhood, Friendship and the Power of English Aristocratic Women, 1450-1550,’ in Women and Politics in Early Modern England, 1450-1700, ed. J. Daybell, 21-50. Londen en New York: Routledge, 2016.
Harris, B.J., ‘Women and Politics in Early Tudor England,’ The Historical Journal, vol. 33, no 2 (1990): 259-281.
Heal, F. The Power of Gift: Gift Exchange in Early Modern England. Oxford: Oxford Scholarship Online, 2014.
127
Healey, R.M. ‘Waiting for Deborah: John Knox and Four Ruling Queens,’ The Sixteenth Century Journal, vol. 25, no. 2 (1994): 371-386.
Howey, C.L., ‘Fashioning Monarchy: Women, Dress, and Power at the Court of Elizabeth I, 1558-1603,’ in The Rule of Women in Early Modern Europe, ed. A.J. Cruz en M. Suzuki, 142-156. Urbana en Chicago: University of Illinois Press, 2009.
Ilg, U. ‘Fürstliche Witwen in der Frühen Neuzeit – eine Einführung,’ in Fürstliche Witwen in der Frühen Neuzeit – zur Kunst- und Kulturgeschickte eines Standes, ed. U. Ilg, 5-13. Petersburg: Michael Imhof Verlag, 2015.
Isselt, W.E. van Dam van, ‘De Verdediging van Friesland in 1672 en 1673,’ in Voor Nederlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 6e reeks, 10e deel, ed. N. Japkise, 65-161. Den Haag: Martinus Nijhoff, 1930.
Jansen, S.L. Debating Women, Politics, and Power in Early Modern Europe. Basingstoke: Palgrave, 2008.
Janssen, G.H. Creaturen van de macht. Patronage bij Willem Frederik van Nassau (1613-1664). Amsterdam: Amsterdam University Press, 2005.
Janssen, G.H. Princely Power in the Dutch Republic: Patronage and William Frederick of Nassau (1613-64), vertaald door J.C. Grayson. Manchester en New York: Manchester University Press, 2008.
Janssen, G.H., ‘Het Stadhouderschap van Willem Frederik in de Noordelijke gewesten’, in Nassau uit de schaduw van Oranje, ed. S. Groenveld, J.J. Huizinga en Y.B. Kuiper, 45-56. Franeker: Van Wijnen, 2003.
Janssen, G.H., ‘Leven als een graaf: Het hof van Willem Frederik (1613-1664) als particuliere onderneming,’ De zeventiende eeuw, vol. 20 (2004): 15-26.
Kaplan, F.E.S., ‘Making and Remaking National Identities,’ in A Companion to Museum Studies, ed. S. Macdonald, 152-169. Hoboken: Wiley-Blackwell, 2011.
128
Karstkarel, P. en H. Kingsma. Oranje Nassau & Friesland. Leeuwarden: Friese Pers Boekerij, 1994.
Kelleher, M.A., ‘What Do we Mean by “Women and Power”?’ Medieval Feminist Forum, vol. 51, no. 2 (2015): 104-115.
Kettering, S., ‘Gift-Giving and Patronage in Early Modern France,’ French History, vol. 2, no. 2 (1988): 131-151.
Kloek, E. 1001 vrouwen in de 20ste eeuw. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt, 2019.
Kloek, E. 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt, 2013.