Actoren bij MaaS in de stadsregio Arnhem-Nijmegen

De twee MaaS pilots in de stadsregio Arnhem-Nijmegen zijn niet hetzelfde tot stand gekomen en hebben ook een andere verhouding tussen betrokken actoren. Hieronder zullen de actoren bij beide pilots worden beschreven. Als eerste komt Breng Flex aan bod, gevolgd door MaaS Heijendaal. Beide paragrafen eindigen met een actorenschema.

5.2.1 Breng Flex

Hermes is de actieve vervoerder in de stadsregio Arnhem-Nijmegen en tevens de initiator van de nieuwe vervoersdienst Breng Flex. Hermes heeft deze pilot in de regio geïnitieerd met als doel om de OV-visie van de Provincie Gelderland uit te werken en om een meer flexibele vervoersdienst aan te bieden (Gemeente Nijmegen, 2017, p. 20). De vorming van het Breng Flex concept is gedaan door

48

de vervoerder, maar wel in samenwerking met de Provincie Gelderland, aangezien de vervoersdienst in lijn moet zijn met de OV-visie van de provincie (Provincie Gelderland, 2017). Bovendien zijn beide actoren aan elkaar verbonden via de OV-concessie: Provincie Gelderland geeft Hermes toestemming om het vervoer in de stadsregio Arnhem-Nijmegen te regelen. De OV-visie en OV-concessie vanuit de provincie bepalen zodoende het speelveld van de Breng Flex dienst. Een belangrijke actor binnen deze pilot zijn de (potentiële) gebruikers van Breng Flex. Begin 2017 had de dienst al rond de 4000 gebruikers, en dit aantal is het afgelopen jaar alleen nog maar fors gegroeid (Breng, 2018). De gebruikers zijn belangrijk door hun feedback op de dienst. Het monitoren van deze feedback wordt gedaan door het Smart Cities’ Responsive Intelligent Public Transport Systems (SCRIPTS). Hieronder vallen verschillende kennisinstellingen (Radboud Universiteit, de HAN, TU Delft en TU Eindhoven) en andere maatschappelijk en commerciële actoren die onder andere onderzoek doen naar de mogelijkheden van MaaS (Breng Kenniscentrum, 2018). Deze onderzoeken zijn een belangrijke informatiebron voor het te vormen beleid op MaaS en daarom zijn de gebruikers en SCRIPTS hoofdrolspelers bij de beleidsvoorbereiding.

Uiteindelijk is Breng Flex nog steeds een pilot en zullen de resultaten en ervaringen van deze pilot meegenomen worden naar de vorming van het mobiliteitsbeleid in de stadsregio. Zowel Hermes, de gebruikers en SCRIPTS zijn geen gezagsdragers, maar zijn wel belangrijke hoofdrolspelers binnen de beleidsvorming op MaaS omdat zij belangrijke ervaringen opdoen die meegenomen worden bij de beleidsvorming. De Provincie Gelderland heeft echter wel een rol als gezagsdrager. Zij heeft namelijk de wetgevende bevoegdheid heeft om het mobiliteitsbeleid op te stellen. De provincie bepaalt de richtlijnen van de ontwikkeling van Breng Flex en hoe deze vertegenwoordigd wordt in het mobiliteitsbeleid (Gelderlander, 2017). De gemeenten hebben hier een zeer beperkte rol en kunnen voornamelijk lokaal faciliteren (Gemeente Nijmegen, 2017). Zij kunnen advies geven en daar waar nodig assisteren in het voorzien van een adequate infrastructuur (zoals Breng Flex haltes). Inspraak in de ontwikkelingen hebben ze bijna niet waardoor ze een erg passieve houding hebben ten opzichte van de ontwikkelingen van Breng Flex.

49

5.2.2 MaaS Heijendaal

De pilot MaaS Heijendaal is geïnitieerd door de Gemeente Nijmegen als onderdeel van het gemeentelijke programma “Duurzaam Bereikbaar Heijendaal” (Remie, 2018). Zowel bij dit programma als de pilot MaaS Heijendaal heeft de gemeente Nijmegen een actieve trekkende rol. Zij heeft in samenwerking met relevante actoren de pilot opgezet en draagt hier dan ook de uiteindelijke verantwoording voor. Bovendien is de gemeente een belangrijke speler bij het daadwerkelijk mogelijk maken van MaaS Heijendaal, omdat de gemeente de wetmatige bevoegdheid heeft om besluiten te maken betreffende locaties en overige vergunningen (Lammers, 2018). Bij deze pilot is er sprake van een samenwerkingsverband tussen 3 verschillende soorten actoren: (1) kennisinstellingen, (2) vervoerders en (3) overheden. Hier is duidelijk de driedeling van Meurs (2018) weer zichtbaar (vragers, aanbieders en intermediairs). In dit geval zijn de kennisinstellingen ook de potentiële gebruikers van de MaaS-dienst (Lammers, 2018). Veel werknemers en werkgevers van de Radboud Universiteit, Radboud UMC, HAN en het ROC zijn namelijk ketenreizigers, betekende dat ze meerdere modaliteiten gebruiken per reis van A naar B. Juist hier kan MaaS goed op inspelen door deze reis zo veel mogelijk te ontzorgen (Lammers, 2018).

Hiervoor is wel een goede samenwerking met de betrokken actoren nodig. Dit gebeurd in stuur- en projectgroepen (Crommelin, 2018). Alle actoren hebben afgevaardigden die in zowel project- als in stuurgroepen zijn betrokken en zo bijdragen aan de vordering van MaaS Heijendaal. Binnen de stuurgroepen worden de belangrijkste beslissingen gemaakt betreffende de richtlijnen van het programma. Bij de projectgroepen wordt voornamelijk het “werk verricht” en worden de projecten, zoals MaaS Heijendaal, uitgevoerd (Crommelin, 2018; Remie, 2018). Binnen deze projectgroepen worden de hulpbronnen van de actoren gebundeld: zo leveren vervoerders de vervoersmodaliteiten, leveren de kennisinstellingen de gebruikers en feedback en zorgen de overheden voor richtlijnen en ondersteuning waar het nodig is.

Doordat MaaS Heijendaal nog echt een pilot is, is er nog weinig aandacht voor de uiteindelijke beleidsvorming. Er is momenteel nog geen sprake van concreet beleid op MaaS, maar deze pilots zijn een goede eerste stap richting het verzamelen van inzichten en informatie om MaaS later wel op te nemen in het mobiliteitsbeleid van de Gemeente Nijmegen (Remie, 2018). Hiervoor wordt het belangrijk geacht dat de gemeente hoe dan ook betrokken is bij deze ontwikkelingen. Dit kan door actief mee te denken in de stuur- en projectgroepen binnen Duurzaam Bereikbaar Heijendaal of de andere actoren te ondersteunen door bepaalde infrastructuur en locaties te faciliteren. Daarnaast wordt een open houding van de gemeente erg gewaardeerd door andere actoren:

50

Vergeleken met de Breng Flex pilot zijn er bij MaaS Heijendaal meer actoren betrokken en hebben deze ook een andere verhouding tot elkaar: