Hoofdstuk 5 Conclusie en aanbevelingen
5.2 Aanbevelingen
5.2.2 Is een actievere rol van de rechter binnen de WCAM gewenst?
Hoewel de problemen rondom de rol van de rechter binnen collectieve afwikkeling van massaschade niet zomaar zijn verholpen, zijn er enkele punten die mogelijk de discussie rondom dit beginsel kunnen verminderen.
Om de taak van de rechter enigszins te verlichten, wordt in de literatuur wel geopperd om de rechter al in een eerdere fase, namelijk bij het tot stand komen van de schikkingsovereenkomst, te betrekken. De rechter is dan op de hoogte van het debat dat tussen partijen heeft plaatsgevonden. Partijen zouden bij onderhandelingen waar een rechter bij betrokken kan worden ook eerder bereid zijn te schikken. De ervaring leert, volgens van Doorn, dat de rechter als een onpartijdige derde veel vastzittende onderhandelingen kan lostrekken. Bovendien kunnen, als de schikking uitblijft, de inspanningen toch de moeite waard zijn ter voorbereiding en structurering van een collectieve actie.92
Tevens zou het voor de rechter mogelijk moeten worden om zich tot derden te wenden voor informatie. Voor wat betreft de WCAM-procedure, mist de rechter de bevoegdheid tot ambtshalve aanvulling van de rechtsgronden en kan hij enkel de aan hem voorgelegde schikkingsovereenkomst algemeen verbindend verklaren. Het zijn in de WCAM-procedures in de eerste plaats de verzoekers die de rechter voorzien van informatie over de feiten en omstandigheden. Doorgaans weet de
90
Biggelaar & Loos 2007.
91 Kamerstukken II 2003/04, 29 414, nr. 3, p. 7. 92
rechter niets van de feitelijke achtergronden van een zaak. Dit is normaal gesproken geen probleem nu partijen de rechter kunnen voorzien van informatie die nodig is voor een goede beslissing van de zaak. Nu de beslissing van de rechter echter mede gericht is op derden, ligt dit anders. Verdedigbaar volgens mijzelf en Los is, dat de rechter zich in dergelijke gevallen niet mag beperken tot alleen de informatie die partijen ter beschikking stellen en zich als het ware actief tot die derden moet wenden en moet uitnodigen tot commentaar. Die activiteit gaat verder dan bekendmaking en het bieden van de mogelijkheid van verweer.93 Tevens is verdedigbaar dat de rechter informatie zoekt buiten de kring van verzoekers en belanghebbenden en als het ware de collectiviteit van de samenleving uitnodigt mee te spreken over de regeling.
Een vergroting van de rol van de rechter in het onderhandelingsproces kan zeker ten goede komen aan de onderhandelingsbereidheid van partijen en daarmee de effectieve afwikkeling van massaschade. Een mooi voorbeeld hiervan is de invoering van de preprocessuele comparitie in art. 1018a Rv.
Samen met Ozmis en Tzankova ben ik tevens van mening dat er een rapportageplicht aan de kant van de verzoekende partijen over de afwikkeling van de schikking moet worden ingevoerd. Dit draagt bij aan de vergroting van de kwaliteit van de collectieve massaschade afwikkeling.
Tot slot is het van belang om in ogenschouw te nemen dat actievere rol van de rechter binnen de WCAM zal wellicht moeilijker tot stand kan komen dan dat het geval is bij een art 3:305a BW procedure. De rechter heeft in een verzoekschriftprocedure zoals een WCAM-procedure, nu eenmaal minder ‘vrijheid’ om zich actief op te stellen aangezien hij gebonden is aan hetgeen partijen in hun vaststellingsovereenkomst aan hem voorleggen. Des al niet te min is een actievere rol van de rechter binnen de WCAM zeker gewenst en kan dit zeker ten goede komen aan een effectieve(re) afwikkeling van massaschade.
93
Geraadpleegde literatuur
Boeken
Asser, Groen & Vranken 2006
W.D.H. Asser, H.A. Groen, J.B.M. Vranken m.m.v. I.N. Tzankova, ‘Uitgebalanceerd: Eindrapport fundamentele herbezinning Nederlands burgerlijk procesrecht’, Den Haag: Boom juridische uitgevers 2006.
Cleiren, de Bock & Klaassen 2001
C.P.M Cleiren & R.H. de Bock, C.J.M. Klaassen, ‘Het procesrecht en de waarheidsvinding’, Den Haag: Boom juridische uitgevers 2001.
Van Doorn 2013
C.J.M. van Doorn, Groene Serie Bijzondere overeenkomsten, 13.1 Voorstellen in de literatuur bij: Burgerlijk Wetboek Boek 7, Artikel 907 [Overeenkomst m.b.t. collectieve afwikkeling massaschade], bijgewerkt tot 14 februari 2014.
Krans 2006
H.B. Krans, ‘Procesrechtelijke prikkels en knelpunten van de WCAM’, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2006.
Los e.a. 2013
W.J.J. Los,‘Toepassing van de WCAM -Bespiegelingen over de rol en taak van de rechter’, in: W.J.J. Los, B.P.M van Ravels, D.F. Lunsingh Scheurleer & S. Voet, Collectieve acties in het algemeen en de WCAM in het bijzonder, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2013.
Van Mierlo e.a. 2005
A.I.M van Mierlo, P.N. van Regteren Altena & R.H. Happé, W.L. Valk, ‘Het wetsvoorstel collectieve afwikkeling massaschade’, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2005.
Nieuwenhuis, Stolker & Valk 2009
J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M Stolker & W.L. Valk, ‘Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek’, Deventer: Kluwer 2009.
Rueb & Gras. 2013
Spier e.a. 2009
J. Spier, T. Hartlief, A.L.M. Keirse, G.E. van Maanen & R.D. Vriesendorp,‘Verbintenissen uit de wet en Schadevergoeding’, Deventer: Kluwer 2009.
Stolker 2013
C.J.J.M. Stolker in: Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek, Deventer: Kluwer 2013, Artikel 305a, (online, laatst bijgewerkt tot 15 februari 2015).
Van Teunenbroek 2013
O.F. van Teunenbroek, ‘Collectieve afwikkeling van massaschade in de Europese Unie’, Tilburg: Celsus juridische uitgeverij 2013.
Wessels & Verheij 2010
B. Wessels & A.J. Verheij, ‘Studiereeks burgerlijk recht -Bijzondere overeenkomsten’, Deventer: Kluwer 2010.
Artikelen
Van den Biggelaar & Loos 2007
P.J.M. van den Biggelaar & M.B.M. Loos, ‘Concentratie rechtsbijstand in massaschade loont’, Nederlands Juristen Blad 2007, afl. 41.
Barendrecht & Van Doorn 2007
J.M. Barendrecht & C.J.M van Doorn, ‘Richtpunten voor massale geschillen: het schikkingsspel in de aandelenleaseaffaire’, Nederlands Juristen Blad 2007/2127.
Barendrecht & Tzankova 2007
J.M. Barendrecht & I.N. Tzankova, ‘Massaschade: coördinatie gevraagd’, Nederlands Juristen Blad 2007/ 2125.
Van Bochove & van Doorn 2007
L.M. van Bochove & C.J.M. van Doorn, ‘Eerste WCAM-beschikking: DES-zaak nu ten einde?, Annotatie bij Hof Amsterdam 1 juni 2006, NJ 2006, 461’, Tijdschrift voor Consumentenrecht 2007, 1.
Bogers e.a. 2015
T. Bogers, R. Hermans, J. de Jong, A. Knigge, J. Kortmann, F. Leijten, J. Ouwehand, A. Raaijmakers, D. Lunsingh Scheurleer, J. de Bie Leuving Tjeenk, B. van der Velden & R. Verburg, ‘Voorontwerp afwikkeling massaschade in een collectieve actie’, Nederlands Juristen Blad 2015/1138.
Van den Borne 2004
C.H.D.W. van den Borne, ‘Wetsvoorstel massaschade, oplossing voor collectieve acties?’, Bedrijfsjuridische berichten 2004, 68.
Croiset van Uchelen 2007
A.R.J. Croiset van Uchelen, ‘De verbindverklaring volgens de WCAM als procesvorm’, Aansprakelijkheid, Verzekering &Schade 2007, 5, p. 222-228.
Croiset van Uchelen e.a. 2007
A.R.J. Croiset van Uchelen, R. Hermans, J. Lemstra & D. Lunsing Scheurleer. ‘‘Mission statement’ van een gelegenheids-coalitie’, Nederlands Juristen Blad 2007, afl. 41.
Van Doorn 2010
C.J.M. van Doorn, ‘Een collectieve afwikkeling van massaschade en de belangen van de individuele benadeelde’, Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht 2012, afl. 46.
Van Duyneveldt-Franken & Van Oosten 2004
A.W.E.S. van Duyneveldt-Franken & C. van Oosten, ‘Wetsvoorstel collectieve afwikkeling massaschade: een mass disaster of uitkomst?’, Advocatenblad 2004, nr. 13, p. 650-653.
Frenk 2007-I
N. Frenk, ‘Massaschade: de Nederlandse benadering’, Aansprakelijkheid, Verzekering &Schade 2007, 33.
Frenk 2007-II
N. Frenk, ‘In der minne geschikt’, Nederlands Juristen Blad 2007, nr. 41, p. 2615-2620. Gras 2014
E. Gras & L.E.J. Korsten, ‘Fundamentele kritiek in de internetconsultatie op Wetesvoorstel Afwikkeling massaschade in een collectieve actie’, Bedrijfsjuridische berichten 2014, 84.
Huls & Van Doorn 2007
N.J.H. Huls & C.J.M. van Doorn, ‘De constructie van een massaclaim, een rechtssociologische analyse van de eerste fase van de Dexia-affaire’, Rechtsgeleerd Magazijn Themis 2007-2, p. 51- 60.
De Jong 2007
De Jong, 2011
B.J. de Jong, noot onder Hof Amsterdam 29 mei 2009, ECLI:NL: GHAMS:2009: BI5744 (Shell), Ondernemingsrecht 2009/11, p. 471.
Klaassen 2013
C. Klaassen, ‘’De rol van de (gewijzigde) WCAM bij de collectieve afwikkeling van massaschade ‘en nog wat van die dingen’‘, Ars Aequi december 2013.
Kok & Damaste 2011
A.J. Kok & M.H.C. Sinnighe Damsté, ‘Converium: een stap vooruit bij collectieve afwikkeling van internationale massaschade in Nederland’, Tijdschrift voor de Ondernemingsrecht Praktijk 2011.
Krans 2007
H.B. Krans, ‘DES en Dexia: de eerste ervaringen met collectieve afwikkeling van massaschade’, Nederlands Juristen Blad 2007, afl.41, p. 2598 – 2604.
Kroes 2008
Chr. F. Kroes, ‘The beauty and the beast?’, Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht 2008, nr. 7, p. 266-274.
Martius 2005
R.M.L.A Martius, ‘Collectieve afwikkeling van massaschade volgens de Wet collectieve afwikkeling massaschade: daadwerkelijk collectieve afwikkeling van massaschade?’, Praktisch Procederen 2005, nr 6.
Mulder 2007
C.W.M. Mulder, ‘Biedt de wet collectieve afwikkeling massaschade een goede oplossing voor de afwikkeling van privaatrechtelijke massaclaims?’, Praktisch Procederen 2007, nr. 5.
Ozmis & Tzankova 2012
D. Ozmis & I.N. Tzankova, ‘De evaluatie van de WCAM: de kernthema’s uitgelicht’, Tijdschrift voor Civiele Rechtspleging 2012, nr. 2.
Tzankova 2007
I.N. Tzankova, ‘Enkele overpeinzingen naar aanleiding van de Dexia-(be)schikking’, Ondernemingsrecht 2007, nr 7, p. 282-287.
Van Wassenaar 2004
G.M. van Wassenaar, ‘Collectieve afwikkeling van massaschade, een nieuwe horizon?’, Verkeersrecht 2004, nr. 6, p. 165-168.
Adviezen
Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, 2002
Advies van de wetenschappelijke commissie van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak inzake Wetsvoorstel tot aanpassing van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering teneinde collectieve afwikkeling van massaschades te vergemakkelijken (Wet collectieve afwikkeling massaschade), Den Haag: 2002.
Conceptwetsontwerp & reacties
Wetsvoorstel Afwikkeling massaschade in een collectieve actie, 2014
Wetsvoorstel Afwikkeling massaschade in een collectieve actie, Ambtelijk voorontwerp voor een wetsvoorstel dat strekt tot invoering van een collectieve schadevergoedingsactie ter uitvoering van de motie Dijksma. Publicatie datum 7 juni 2014, einddatum consultatie 1 oktober 2014.
Advies commissie Burgerlijk Procesrecht
Orde van advocaten- Commissie BPR (Reactie internetconsultatie F. Kuiperes), Den Haag: 16 oktober 2014.
VEB
Vereniging VEB NCVB (mr. drs. G.F.E. Koster), Den Haag: 1 oktober 2014.
Parlementaire stukken
Kamerstukken II 1991/1992, 22486. nr. 3 (MvT). Kamerstukken II 2003/2004, 29 414, nr. 3 (MvT).
Kamerstukken II 2008/2009, 31762, nr. 1 (Evaluatie WCAM). Kamerstukken II 2011/2012, 33 126, nr. 3 (MvT).
Jurisprudentie
Hoge Raad
Hoge Raad, 9 oktober 1992, ECLI:NL:HR:1992:ZC0706. Hoge Raad, 15 mei 1998, NJ 1998, 625.
Hoge Raad, 13 oktober 2006, ECLI:NL:PHR:2006:AW2082. Hoge Raad, 28 maart 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC7852. Hoge Raad, 28 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:766. Hof Amsterdam
Hof Amsterdam, 6 juni 2006, ECLI:NL:GHAMS:2006:AX6440. Hof Amsterdam, 25 januari 2007, ECLI:NL:GHAMS:2007:AZ7033. Hof Amsterdam, 17 januari 2012, ECLI:NL:GHAMS:2012:BV1026.
Hof Amsterdam, 29 april 2009, LJN BI2717, ECLI:NL:GHAMS:2009:BI2717. Hof Amsterdam, 29 mei 2009, ECLI:NL:GHAMS:2009:BI5744.
Hof Amsterdam, 15 juli 2009, ECLI:NL:GHAMS:2009:BJ2691. Hof Amsterdam, 17-januari 2012, ECLI:NL:GHAMS:2012:BV1026. Hof Amsterdam, 24 juni 2014, ECLI:NL:GHAMS:2014:2371. Hof Amsterdam, 4 november 2014, ECLI:NL:GHAMS:2014:4560.