Aandachtspunten, transversale aspecten

In het algemeen moeten de economische en sociale rechten en het recht op gezondheid centraal staan in de beleidsdoelstellingen. Elke entiteit heeft bevoegdheden om de armoede te bestrijden: de federale overheid (sociale zekerheid, sociale bescherming, belastingen, enz.) maar ook de gewesten (huisvesting, enz.), de gemeenschappen (onderwijs, kinderbijslag, enz.) en de lokale overheden (maatschappelijke begeleiding, enz.). Er is een globale visie nodig om ervoor te zorgen dat deze hefbomen op een coherente manier worden ingeschakeld en dat de middelen dienovereenkomstig worden verstrekt, met als doel de toegang tot de grondrechten voor iedereen tijdens deze crisis te waarborgen.

63 Deprez A., Noël L., Solis Ramirez F. (2020) Analyse des impacts sociaux de la première vague et du premier confinement dans le cadre de la crise de la Covid-19, Rapport de la Phase exploratoire (juin à août 2020), Fédération Wallonie Bruxelles, Institut Wallon de l'Evaluation, de la Prospective et de la Statistique, Observatoire de la Santé et du Social de la Région Bruxelles-Capitale.

64 Idem.

65 Deprez A., Noël L., Solis Ramirez F. (2020) Analyse des impacts sociaux de la première vague et du premier confinement dans le cadre de la crise de la Covid-19, Rapport de la Phase exploratoire (juin à août 2020),Fédération Wallonie Bruxelles, Institut Wallon de l'Evaluation, de la Prospective et de la Statistique, Observatoire de la Santé et du Social de la Région Bruxelles-Capitale.

88

In de context van de crisis en in het bijzonder van de lockdown is al een groot aantal maatregelen genomen.

Deze maatregelen zijn niet altijd voldoende, maar wel van fundamenteel belang om te voorkomen dat deze gezondheidscrisis uitmondt in een sociaal bloedbad.

Het Steunpunt tot bestrijding van armoede voert een onderzoek uit naar alle interfederale maatregelen die worden genomen om de armoede in de context van de crisis te bestrijden.

(Niet-limitatief) overzicht van de sociale (of socio-economische) maatregelen die op federaal en Brussels niveau zijn genomen

Zowel op federaal niveau als op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden taskforces

"Sociale Urgentie voor het Coronavirus" opgericht om de risicogroepen in kaart te brengen en/of de ingevoerde maatregelen te beoordelen.

Op federaal niveau vormen de sociale beschermingsmaatregelen de basis voor de bescherming van mensen in een crisis als deze. Zo zijn de economische werkloosheid (verhoogd en gefaciliteerd in de context van de crisis) en het uitgebreide overbruggingsrecht in de eerste plaats, maar ook het bevriezen van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen essentiële maatregelen. Deze maatregelen, die al werden ingevoerd in het kader van de eerste lockdown, werden vanaf oktober 2020 (voor een vaste periode) verlengd in het kader van de tweede lockdown. Tijdens de tweede lockdown werden ook enkele aanvullende maatregelen voor de horecasector ingevoerd (crisis-overbruggingsrecht verdubbeld voor zelfstandigen van wie de activiteiten stilgelegd zijn). In bepaalde sectoren is het ook mogelijk om tijdelijke werkloosheid te combineren met werk.

Andere federale crisismaatregelen zijn bijvoorbeeld de tijdelijke opschorting van de controles op de verblijfsvoorwaarde van de IGO, de toekenning van extra middelen aan de OCMW's enz. Tijdens de tweede lockdown werden een aantal nieuwe maatregelen getroffen die in de eerste lockdown nog niet bestonden, terwijl andere, die in de eerste lockdown werden ingevoerd, niet werden verlengd. Dit geldt bijvoorbeeld voor het uitstel van hypothecaire leningen (sinds 20/09/2020 is het niet meer mogelijk om een nieuw uitstel aan te vragen, ook al is het huidige uitstel geldig tot 31/12/2020) of de opschorting van beslagleggingen (inbeslagname van eigendommen, meubilair, lonen enz.) die voor een beperkte periode, van 12 mei tot 18 juni 2020, van kracht waren⁶⁶.

Ook in Brussel zijn tal van maatregelen genomen: een verbod op het afsluiten van gas-, elektriciteits- en waterleidingen tot 31 maart 2021 (het verbod op afsluitingen tijdens de lockdown is verlengd tot de winterperiode, waarin het altijd van toepassing is); de mogelijkheid om bij BRUGEL het statuut van

‘beschermde klant - bijzondere Covid-19-klant’ aan te vragen voor personen die tijdelijk werkloos zijn of gebruik gemaakt hebben van hun overbruggingsrecht en die zich in een situatie van ingebrekestelling door hun leverancier bevinden; het verbod op huisuitzettingen tot 30 augustus, dat in oktober werd verlengd tot 13 december 2020; de versoepeling van de opzeggingstermijnen; de premie voor kwetsbare huurders (vanaf € 214,68 om de huur te helpen betalen en de meest kwetsbare huurders die inkomensverlies lijden, te ondersteunen); de toekenning van een extra budget aan de OCMW's en de voedselhulpsector; de toekenning van een buitengewoon budget voor het actieplan voor hulp aan daklozen en migranten en verschillende maatregelen om het aantal opvangplaatsen te verhogen; de

66 Wat de gerechtsdeurwaarders betreft, heeft de enige maatregel die in de tweede lockdown werd genomen betrekking op de verkoop van roerende goederen, aangezien de veilingzaal opnieuw werd gesloten tot 14/01/2021. Hoewel de inbeslagneming van roerende goederen in deze periode niet formeel verboden is, heeft de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders haar leden gevraagd "voorzichtig, redelijk en verzoenend te werk te gaan". Zie het Steunpunt voor schuldbemiddelingsdiensten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor meer informatie:

http://www.steunpuntschuldbemiddeling.be/

89

ontwikkeling van een crisisplatform door Bruss'help (dat de daklozensector coördineert) met nieuwe software om de beschikbare opvangplaatsen in verschillende diensten in real time en centraal op te volgen, zodat daklozen snel naar een ziekenhuis of accommodatie kunnen worden doorverwezen enz.

Er is ook een algemeen gratis sociaal noodnummer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ingevoerd ⁶⁷. Om een massale verarming van de Brusselse bevolking in de context van de gezondheidscrisis en in de komende maanden te voorkomen, is het belangrijk dat al deze maatregelen duurzaam zijn en niet te snel worden afgebouwd. Er zouden aanvullende maatregelen kunnen worden genomen, met name voor degenen die een hoge schuldenlast torsen.

Het is belangrijk dat mensen goed geïnformeerd zijn en geholpen worden om gebruik te kunnen maken van al deze maatregelen en van hun rechten. Vaak hebben mensen in bestaansonzekerheid geen toegang tot informatie en zijn ze niet in staat om hun rechten te doen gelden (administratieve problemen, geen toegang tot een computer, gebrek aan kennis van de landstalen, enz.) Het is belangrijk dat er maatregelen worden genomen om proactief contact op te nemen met mensen om hen te helpen bij het toekennen van rechten en het verlenen van steun. Ook sociale huisbezoeken zijn in veel gevallen noodzakelijk. De toekenning van sociale rechten moet binnen het huidige kader absoluut worden bevorderd en de administratieve beperkingen moeten worden versoepeld. Onderzoek naar de non-uptake van rechten toont aan dat een doelgroepbenadering de non-non-uptake van rechten nog versterkt door de opeenstapeling van steunmechanismen. Op alle bestuursniveaus moeten vereenvoudigde, rechtvaardigere en meer universele socialebeschermingsstelsels worden ontwikkeld.

Op alle overheidsniveaus moeten vereenvoudigde, rechtvaardigere en meer universele socialebeschermingsstelsels worden ontwikkeld, rekening houdend met de digitale kloof binnen de bevolking.

Bovendien moet erop worden gewezen dat bepaalde groepen, waaronder migranten zonder papieren, die sterk vertegenwoordigd zijn in het Brussels Gewest, ontsnappen aan elk sociaal zekerheids- of welzijnsnet en dus ook aan de meeste van de getroffen beschermingsmaatregelen. Met uitzondering van dringende medische hulp hebben deze mensen geen rechten. In normale tijden overleven ze dankzij zwartwerk, zelfhulpnetwerken enz. waarop ze in de huidige context echter vaak geen beroep kunnen doen.

Andere groepen vallen niet onder het toepassingsgebied van de steunmaatregelen, bijvoorbeeld bepaalde werknemers in precaire situatie of bepaalde kunstenaars. Ze komen niet altijd in aanmerking voor tijdelijke werkloosheid of het overbruggingsrecht en krijgen daardoor ook geen steun die op deze verschillende statuten van toepassing is. Daarom moet er speciale aandacht worden besteed aan deze groepen en zijn er maatregelen nodig om hen fatsoenlijke levensomstandigheden te bieden.

67 Het gratis nummer 0800 35 243 is op werkdagen tussen 8 en 20 uur en in het weekend tussen 10 en 18 uur bereikbaar.

90

3.2. COVID-19: EPIDEMIOLOGISCHE