5. Conclusie en discussie
5.7 Aanbevelingen voor de praktijk
Hoewel het huidige onderzoek een aantal beperkingen kent, zoals besproken in de voorgaande paragraaf, wijzen de bevindingen uit het huidige onderzoek erop dat de meest positieve effecten worden gevonden voor de tekstversie met vetgedrukte woorden en puntsgewijze opsommingen. Voor de onthoudbaarheid, begrijpelijkheid en leesbaarheid blijkt deze versie beter te scoren dan de versie zonder tekstmarkeringen. Eén markeringsvorm in de vorm van vetgedrukte woorden lijkt niet veel effect te hebben. Puntsgewijze opsommingen lijken daarentegen iets meer effect te hebben wanneer gekeken wordt naar de onthoudbaarheid, begrijpelijkheid en leesbaarheid.
Het lijkt dan ook een goede keus om deze combinatie van tekstmarkering vaker toe te passen in teksten met een reading to learn-doel, zoals studieteksten en andere informatieve teksten. Dit onderzoek is uitgevoerd onder diverse leeftijden van 17 tot 67 jaar met verschillende opleidingsniveaus. Het implementeren van de combinatie van vetgedrukte woorden en puntsgewijze opsommingen lijkt zich dan ook niet te beperken tot een bepaalde doelgroep: voor alle doelgroepen blijkt de combinatie van deze twee tekstmarkeringen een positief effect te hebben op de onthoudbaarheid, begrijpelijkheid en leesbaarheid.
Het huidige onderzoek heeft zich beperkt tot twee teksten met een reading to learn-doel, waardoor het advies zich ook uitsluitend beperkt tot het gebruik van vetgedrukte woorden en puntsgewijze opsommingen in informatieve teksten, waarbij leren en begrijpen de belangrijkste doelen zijn (Schriver, 1997). Vervolgonderzoek zal moeten aantonen in hoeverre deze effecten ook optreden bij andere teksten, zoals teksten met een reading to do-doel zoals instructieve teksten in de vorm van bijsluiters en gebruiksaanwijzingen. Juist ook voor deze tekstgenres is het goed begrijpen van groot belang, omdat de handeling vervolgens ook juist wordt uitgevoerd.
De aanbeveling voor de praktijk gaat expliciet over twee tekstmarkeringsvormen, namelijk vetgedrukte woorden en puntsgewijze opsommingen. Vervolgonderzoek zou ook andere tekstmarkeringsvormen in combinatie met andere tekstgenres kunnen onderzoeken, zodat er een concreet beeld ontstaat over welke tekstmarkeringsvormen (of wellicht combinaties daarvan) welk effect hebben in een bepaald tekstgenre.
Literatuurlijst
Anderson, R. C., Shirey, L. L., Wilson, P. T., & Fielding, L. G. (1984). Interestingness of Children’s Reading Material. Center fort he Study of Reading Technical Report, 323(1), 1-22.
Atkinson, R.C., & Shiffrin, R.M. (1968). Human memory: A proposed system and its control processes. In K.W. Spence (Ed.), The psychology of learning and motivation: Advances in research and theory (pp. 89–195). New York: Academic Press.
Baddeley, A.D. (2002). Is Working Memory Still Working? European Psychologist, 7(2), 85-97. Baddeley, A.D.(2007).Working memory, thought, and action. New York: Oxford University Press. Baldwin, S.R., Peleg-Bruckner, Z. & McClintock, A.H. (1985). Effects of Topic Interest and Prior
Knowledge on Reading Comprehension. Reading Research Quarterly, 20(4), 497-504.
Bargh, J. A., & Pietromonaco, P. (1982). Automatic information processing and social perception: The influence of trait information presented outside of conscious awareness on impression
formation.Journal of personality and Social psychology,43(3), 437-449.
Beaugrande, R. de (1984). Text production: Towards a science of composition. Norwood, NJ: Ablex Bergh, H. van den (2006). Zeker weten door zuiver meten? (oratie Universiteit Utrecht).
Bork, A., Franklin, S.D., Blum, R. von, Katz, M. & Kurtz, B.L. (1983). Graphics and Screen Design for Interactive Learning. ACM Sigcue Bulletin, 17(2), 18-23.
Bos-Aanen, J., Sanders, T & Lentz, L. (2001). Tekst, begrip en waardering. Wat vertelt onderzoek ons over het effect van tekstkenmerken op begrip en waardering van informerende teksten bij kinderen en tieners? Amsterdam: Stichting Lezen.
Burger, P. & Jong, J. de (2009). Handboek Stijl: adviezen voor aantrekkelijk schrijven. Groningen: Martinus Nijhoff uitgevers.
Byrnes, J. P. (2008). Cognitive Development and Learning in Instructional Contexts. US: Pearson Education.
Dickson, S. V., Simmons, D. C., & Kaméenui, E. J. (1995). Text organization and its relation to reading comprehension: A synthesis of the research. National Center to Improve the Tools of Educators, College of Education: University of Oregon.
Duchastel, P.C. (1982). Textual Display Techniques. In: Jonassen, D.H. (Eds.). The Technology of Text 1, Principles for Structuring, Designing, and Displaying Text. (pp. 167-191). New Jersey:
Educational Technology Publications Englewood Cliffs Inc..
Fletcher, C. R. (1994). Levels of representation in memory for discourse. In: M.A. Gernschaber (Eds.). Handbook of Psycholinguistics (pp. 589-604). New York: NY-Academic.
Fowler, R. L., & Barker, A. S. (1974). Effectiveness of highlighting for retention of text material. Journal of Applied Psychology, 59(3), 258-364.
Garbarino, E. C., & Edell, J. A. (1997). Cognitive effort, affect and choice. Journal of Consumer Research, 24(2), 147- 158.
Golinkoff, R.M. (1975). A comparison of reading comprehension processes in good and poor comprehenders. Reading Research Quarterly, 11(4), 623-659.
Gottfried, A.E. (1990). Academic intrinsic motivation in young elementary school children. Journal of Educational Psychology, 82(3), 525-538.
Guthrie, J.T., & Wigfield, A. (1997). Reading engagement motivating readers through integrated instruction. Newark: International Reading Association.
Harp, S. F., & Mayer, R. E. (1997). The role of interest in learning from scientific text and illustrations: on the distinction between emotional and cognitive interest. Journal of Educational Psychology, 89(1), 92-102.
Hershberger, W. A., & Terry, D. F. (1965). Typographical cuing in conventional and programed texts. Journal of Applied Psychology, 49(1), 55-60.
Hidi, S. (1990). Interest and its Contribution as a Mental Resource for Learning. Review of Education Research, 60(4), 549-571.
Hidi, S. & Baird, W. (1986). Interestingness - a neglected variable in discourse processing. Cognitive Science, 10(2), 179-194.
Hidi, S., Renninger, K. A., & Krapp, A. (2004). Interest, a motivational variable that combines affective and cognitive functioning. In D. Y. Dai & R. J. Sternberg (Eds.), Motivation, emotion, and cognition: Integrative perspectives on intellectual functioning and development (pp. 89-115). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Hoeken, H., & Spooren, W. (1996). Determinanten van interesse: Welke teksten worden waarom
gelezen?. In: H. van den Bergh, D. Janssen, N. Bertens & M. Damen (Eds.). Taalgebruik ontrafeld (pp. 439-448). Dordrecht: Foris Publications.
Horst, P. J. van der. (1997). Redactiewijzer. Den Haag/Antwerpen: SDU Uitgevers/Standaard Uitgeverij. Horton, W.K. (1994). Designing and Writing Online Documentation. New York: John Wiley & Sons, Inc. Israël, M.G. (2006). Lezen? Ja graag! Een experimenteel onderzoek naar het e ect van motivatie en
tekststructuur op het tekstbegrip van vmbo-ers. Doctoraalscriptie. Universiteit Utrecht. Jansma, N., Kleunen, E. van & Leenders, E. (2011). Lezen onder de loep. Enschede: SLO.
Jong, M. de & Schellens, P. J. (1994).Towards a valid design for pretesting and revising leaflets. In: L. Waes, van, E. Woudstra, & P. Hoven, van. (Eds). Functional Communication Quality (pp. 104-114). Amsterdam: Rodopi.
Kamalski, J., Lentz, L., & Sanders, T. (2004). Coherentiemarkering in informerende en persuasieve teksten. Een empirisch onderzoek naar cognitieve en affectieve effecten. Tijdschrift voor taalbeheersing, 26(2), 85-104.
Kardash, C.M. & Noel, L.K. (2000). How Organizational Signals, Need for Cognition, and Verbal Ability Affect Text Recall an Recognition. Contemporary Educational Psychology, 25(3), 317-331. Kintsch, W. (1998). Comprehension. A paradigm for cognition. Cambridge: Cambridge University Press. Kirschner, P.A., Schlusmans, K.H.L.A., & Boom, W.J.G. Een bruikbaar boek: de tekstkenmerken. In: G. Veen, van der (red.) (1985). Onderwijs in druk: Leerteksten kiezen, schrijven, vormen en drukken. (pp. 39-48) Deventer: Kluwer/Van Loghum.
Klare, G.R., Mabry, J.E., & Gustafson, L.M. (1995). The relationship of patterning (underlining) to immediate retention and to acceptability of technical material. Journal of Applied Psychology, 39(1), 40-42.
Kostelnick, C., & Roberts, D.D. (1998). Designing Visual Language: Strategies for Professional Communicatiors. London: Longman and publishing group.
Krapp, A. (1989). The importance of the concept of interest in education research. Empirische Pedagogik, 3(1), 233-255.
Land, J. (2009). Zwakke lezers, sterke teksten? Effecten van tekst- en lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmbo-leerlingen. Amsterdam: Stichting Lezen reeks, deel 13. Delft: Eburon.
Land, J. F. H., Sanders, T. J. M., & Bergh, H.H. van den (2008). Effectieve tekststructuur voor het vmbo. Een corpus-analytisch en experimenteel onderzoek naar tekstbegrip en tekstwaardering van vmbo-leerlingen voor studieteksten. Pedagogische Studiën, 85(2), 76–94.
Lemarié, J., Lorch Jr., R., Eyrolle, H., & Virbel, J. (2008). Sara: A text-based and reader- based theory of signaling. Educational psychologists, 43(1), 27-48.
Leroy, G., Kauchak, D., & Mouradi, O. (2013). A user-study measuring the effects of lexical
simplification and coherence enhancement on perceived and actual text difficulty. International Journal of Medical Informatics, 82(8), 717-730.
Lorch, R. F. (1989). Text-signaling devices and their effects on reading and memory processes. Educational Psychology Review, 1(3), 209-234.
Lorch, R .F., & Chen, A.H. (1986). Effects of Number Signals on Reading and Recall. Journal of Educational Psychology, 78(4), 263-270.
Lorch, R. F. & Lorch, E. P. (1995). Effects of organizational signals on text-processing strategies. Journal of educational psychology, 87(4), 537-544.
Lorch, R.F., Jr., & Lorch, E.P. (1996). Effects of headings on text recall and summarization. Contemporary Eductional Psychology, 21(3), 261-278.
Lorch, R.F., Lorch, E.P., & Klusewitz, M.A. (1995). Effects of Typographical Cues on Reading and Recall of Texts. Contemporary Educational Psychology, 20(1), 51-64.
Markel, M. (1998). What students see: word processing and the perception of visual design. Computer and compostion, 15(3), 373-386.
Mastascusa, E.J., Snyder, W.J., & Hoyt, B.S. (2011). Effective instruction for STEM disciplines: from learning theory to college training. Hoboken: Jossey-Bass.
Mayer, R. E. (1979). Can advance organizers influence meaningful learning? Review of educational research, 49(2), 371-383.
McNamara, D. S., & Kintsch, W. (1996). Learning from texts: effects of prior knowledge and text coherence. Discourse processes, 22(3), 247-288.
Meyer, B. J. F. (1975). The organization of prose and its effecs on memory. Amsterdam: North-Holland. Meyer, B. J. F., Brandt, D. M. & Bluth, G. J. (1980). Use of top level structure in text: key for reading
comprehension of ninth grade students. Reading research Quarterly, 16(1), 72-103.
Narveson, R. (2001). Bulleted Points and Typographic Cues: effects on Recall and Recall Order. PhD. University of Minnesota.
Nielsen, J. (1993). Usability Engineering. London: Academic Press Ltd.
Oversteegen, L., Keulen, R. van, & Wijk, C. van (2002). Afwisseling versus herhaling in woordgebruik. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 24(4), 303-331.
Renkema, J. (2012). Schrijfwijzer. Vijfde editie, derde druk. Amsterdam: Boom.
Reynolds, R.E., & Shirey, L.L. (1988). The role of attention in studying and learning. In: C.E. Weinstein, E.T. Goetz & P.A. Alexander (Eds.). Learning and study strategies (pp. 77-100). New York: Academic Press.
Rijlaarsdam, G. & Hulshof, H. (1985). Schrijven: theorie en praktijk van het
schrijfvaardigheidsonderwijs: een bundel artikelen over schrijfonderwijs. Den Bosch: Malmberg. Rothkopf, E.Z. (1976) Writing to Teach and Reading to Learn: A Perspective on the Psychology of
Written Instruction. Teachers College Record, 77(5), 91-129.
Sanders, T.J.M., Schilperoord, J., & Spooren, W.P.M.S. (2001). Text representation - Linguistic and psycholinguistic aspects. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, volume 8 in the series on Human Cognitive processing.
Schiefele, U., & Krapp, A. (1988). The impact of interest on qualitative and structural indicators of knowledge. In: U. Schiefele (Chair), Content and interest as motivational factors in learning. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association. Schraw, G., & Lehman, S. (2001). Situational interest: a review of the literature and directions for future
research. Educational Psychology Review, 13(1), 23-52.
Schwarz, N. (2001). Feelings as information: Implications for affective influences on information processing. In: L. L. Martin & G. L. Clore (Eds.), Theories of mood and cognition: A user's handbook (pp. 159-176 ). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Silfhout, G. van (2014). Leuk om te lezen of makkelijk te begrijpen? Optimaal begrijpelijke teksten voor het voortgezet onderwijs. Delft: Eburon.
Singer, M. (1990). Psychology of Language. An introduction to sentence and discourse processes. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Sullivan, J. (1978). Comparing Strategies of Good and Poor Comprehenders. Journal of Reading, 21(8), 710-715.
Sweet, A., Guthrie, J.T. & Ng, M. (1998). Teachers’ perceptions and students’ reading motivations. Journal of Educational Psychology, 90(2), 210-223.
Tellegen, S. & Lampe, M. (2000). Leesgedrag van vmbo leerlingen: Een profielschets. Amsterdam: Stichting lezen.
Thomassen, A.J.W.M., Noordman, L.G.M. & Eling, P.A.T.M. (1991). Lezen en begrijpen. De psychologie van het leesproces. Alblasserdam: Offsetdrukkerij Kanters B.V.
Voss, J. F., & Silfies, L. N. (1996). Learning from history text: The interaction of knowledge and comprehension skill with text structure.Cognition and Instruction,14(1), 45-68.
Waller, R.H.W. (1987). Typography and reading strategy. In: B.K. Britton, & S.M. Glynn (Eds.).
Executive control processes in reading (pp. 81-106). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Wigfield, A. (1997). Children’s motivations for reading, involvement in reading, and reading performance. Reading Today, 19.
Winne, P. H., & Jamieson-Noel, D. (2003). Self-regulating studying by objectives for learning: Students’ Reports compared to a model. Contemporary Educational Psychology, 28(3), 259-276.
Wobben, S. (2006). Gestaltpsychologie en webdesign. Beschikbaar:
http://www.usabilityweb.nl/2006/05/gestaltpsychologie-en-webdesign/. Geraadpleegd op: 5 februari 2017.
Yang, Y. & Hung, Y. (2008). The impact of Externalizing Readers’ Mental Representation on the Comprehension of Online Texts. Educational Technology & Society, 11(4), 246-264.
Bijlagen
Bijlage 1 - De economische tekst 77
Bijlage 1.1 Originele versie 77
Bijlage 1.2 Conditie 1: zonder tekstmarkeringen 80
Bijlage 1.3 Conditie 2: alleen vetgedrukte woorden 82
Bijlage 1.4 Conditie 3: alleen puntsgewijze opsommingen 84
Bijlage 1.5 Conditie 4: beide markeringen 86
Bijlage 2 - De organisatiekundige tekst 88
Bijlage 2.1 Originele versie 88
Bijlage 2.2 Conditie 1: zonder tekstmarkeringen 90
Bijlage 2.3 Conditie 2: alleen vetgedrukte woorden 92
Bijlage 2.4 Conditie 3: alleen puntsgewijze opsommingen 94
Bijlage 2.5 Conditie 4: beide markeringen 96
Bijlage 3 - Vragenlijst en antwoordmodel 98
Bijlage 3.1 Vragenlijst economische tekst 98
Bijlage 3.2 Antwoordmodel vragenlijst economische tekst 101
Bijlage 3.3 Vragenlijst organisatiekundige tekst 104
Bijlage 3.4 Antwoordmodel vragenlijst organisatiekundige tekst 108
Bijlage 4 - Analysemodel free recall-vraag 110
Bijlage 4.1 Analysemodel free recall-vraag economische tekst 110 Bijlage 4.2 Analysemodel free recall-vraag organisatiekundige tekst 112
Bijlage 5 - SPSS codeboek 114
Bijlage 6 - SPSS output 117
Bijlage 6.1 Het effect van tekstversie 117
Bijlage 6.2 Het effect van tekstmarkering op onthoudbaarheid 135 Bijlage 6.3 Het effect van tekstmarkering op begrijpelijkheid 143 Bijlage 6.4 Het effect van tekstmarkering op leesbaarheid 151 Bijlage 6.5 Het effect van tekstmarkering op aantrekkelijkheid 159