Dit onderzoek heeft een oudervragenlijst en voorgestructureerd eetdagboekje opgeleverd die afgestemd zijn op de doelgroep (bijlagen IX en X). De doelgroep is zeer divers wat betreft
opleidingsniveau en etniciteit en daardoor ook op het gebied van Nederlands taalniveau. De nieuwe pilotinstrumenten, verlaagd in taalniveau, zijn geschikt om het eet- en beweeggedrag van twee- en driejarige kinderen in Amsterdam Nieuw-West in kaart te brengen.
Er wordt aangeraden om bij de voorscholen en kinderdagverblijven dezelfde pilotinstrumenten te gebruiken in het grootschalige onderzoek ‘NUHABS’. Doordat de onderzoekspopulatie van de voorschool en het kinderdagverblijf van elkaar verschilt op het gebied van Nederlandse
taalbeheersing en opleidingsniveau, wordt wel aangeraden om de manier van afname verschillende aan te pakken. Bij de voorscholen is het, vanwege het lagere opleidingsniveau en relatief veel eerste generatie allochtonen, noodzakelijk om naast schriftelijk informatie ook mondeling toelichting te geven over het doel en de werkwijze van het onderzoek. De wijze waarop dit kan worden ingericht kan door de onderzoekers zelf worden bepaald. Er kan, net zoals bij de pilots, een informatie-uur worden georganiseerd, waar ouders uitleg krijgen over het doel en de werkwijze van het onderzoek, waar vragen kunnen worden gesteld en de mogelijkheid wordt aangeboden tot het samen invullen van de vragenlijst. Bij de kinderdagverblijven werden de pilotinstrumenten beter begrepen en is mondelinge toelichting dus niet noodzakelijk. Op beide soorten locaties kan gebruik worden gemaakt van aankondigingsposters en –brieven, omdat dit in eerder onderzoek leidde tot een hoge respons. (21)
Wanneer in vervolgonderzoek nieuwe gegevens zijn verzameld, kunnen deze verwerkt worden met behulp van de opgestelde ‘Excelhandleiding oudervragenlijst’ (bijlage III), ‘Excelhandleiding
eetdagboekje’ (bijlage IV), ‘NEVO-codes corresponderend met eetdagboekje’ (bijlage XI) en
‘Portiegroottes corresponderend met eetdagboekje’ (bijlage XII). Er wordt aangeraden de vragen 21 tot en met 47 uit de oudervragenlijst te categoriseren (bijlage VI) en per categorie een gemiddelde score te berekenen. In de nieuwe oudervragenlijst zijn de vragen in taalniveau verlaagd, de volgorde van de vragen is echter gelijk gebleven (vraag 20 t/m 46). Bij het analyseren van de gegevens, raden wij aan eerst te bepalen of de resultaten normaal of scheef verdeeld zijn, aangezien dit van invloed is op de keuze van welk centrum- en spreidingsmaat moet worden gebruikt. Indien de gegevens normaal verdeeld zijn kan er gebruik worden gemaakt van gemiddelden en standaarddeviaties. Bij een scheve verdeling kan gekozen worden voor het berekenen van de mediaan en
interkwartielafstand. Het is echter wel van belang om consequent voor dezelfde centrum- en spreidingsmaat te kiezen.
Bij de ontwikkeling van de pilotinstrumenten in dit onderzoek is gericht op Amsterdam Nieuw-West. Door de grote diversiteit onder de doelgroep zouden de pilotinstrumenten ook een uitgangspunt kunnen zijn voor onderzoek naar eet- en beweeggedrag van twee- en driejarigen in heel Nederland.
31
Literatuurlijst
1. Lichaamsgewicht, overgewicht (2 tot 25 jaar, %). Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Centraal Bureau voor de Statistiek. http://jeugdmonitor.cbs.nl/nl-
nl/indicatoren/gezondheid-en-welzijn/lichaamsgewicht-overgewicht/
2. Boere-Boonekamp MM, L'Hoir MP, Beltman M, Bruil J, Dijkstra N, Engelberts AC. Overgewicht en obesitas bij jonge kinderen (0-4 jaar): gedrag en opvattingen van ouders. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008; 152:324-30.
3. Gezondheidsraad. Overgewicht en obesitas. Den Haag. 28 april 2003. http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/03@07N.pdf
4. Rossem van L, Hafkamp-de Groen E, Jaddoe VW, Hofman A, Mackenbach JP, Raat H. The role of early life factors in the development of ethnic differences in growth and overweight in preschool children: a prospective birth cohort. BMC public health. 2014;14:722-31.
5. Rathnayake KM, Satchithananthan A, Mahamithawa S, Jayawardena R. Early life predictors of preschool overweight and obesity: a case–control study in Sri Lanka. BMC Public Health. 2013;13:994-1000.
6. Flores G, Lin H. Factors predicting overweight in US kindergartners. Am J Clin Nutr. 2013;97:1178- 87.
7. Hoog de MIA, Eijsden van M, Stronks K, Gemke RJBJ, Vrijkotte TGM. Etnische verschillen in de prevalentie van overgewicht bij 2-jarige kinderen. De rol van prenatale factoren, geboorte- uitkomsten en postnatale factoren. Jgz. 2013;45:16-22.
8. Robinson SM, Crozier SR, Harvey NC, Barton BD, Law CM, Godfrey KM, Cooper C, Inskip HM. Modifiable early-life risk factors for childhood adiposity and
overweight: an analysis of their combined impact and potential for prevention. Am J Clin Nutr. 2015;101(2):368-75.
9. Richtlijn: JGZ-richtlijn Overgewicht. Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.
https://www.ncj.nl/richtlijnen/jgzrichtlijnenwebsite/details-richtlijn/?richtlijn=10&rlpag=683 10. Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015. Den haag. 4 november 2015.
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/201524_richtlijnen_goede_voeding_2015.pdf 11. Leerplicht en kwalificatieplicht. Rijksoverheid.
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht/inhoud/leerplicht-en-kwalificatieplicht 12. Visser H, Huynen B. Minder kinderen naar kinderdagverblijven. Centraal Bureau voor de
Statistiek. 18 februari 2014. http://www.cbs.nl/nl-
NL/menu/themas/dossiers/jongeren/publicaties/artikelen/archief/2014/2014-4024-wm.htm 13. Demografische en ruimtelijk analyse Nieuw West. Gemeente Amsterdam. Juni 2012.
http://www.nieuwwest.amsterdam.nl/publish/pages/506256/demografische_analyse_n- w_dro.pdf
14. Feiten en cijfers. Gemeente Amsterdam Onderzoek, Informatie en Statistiek. http://www.ois.amsterdam.nl/feiten-en-cijfers/#
15. Impuls. Impuls Kinderopvang. http://www.impulskinderopvang.nl/impuls/ 16. Impuls. Kindercampus: jaarverslag 2014. 2015.
http://www.impulskinderopvang.nl/impuls/jaarverslagen/
17. Voorschoolse educatie. Gemeente Amsterdam. http://schoolwijzer.amsterdam.nl/vve 18. Kwaliteit. Impuls Kinderopvang. http://www.impulskinderopvang.nl/kwaliteit/
19. Het doel. Jongeren op gezond gewicht. https://jongerenopgezondgewicht.nl/het-doel 20. Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West. Factsheet Gezonde voorschool – JOGG.
http://www.impulskinderopvang.nl/downloads/jogg/impuls_jogg_factsheet_gezonde_voorscho ol.pdf
32 21. Veen van F, Verschagen J. Van vragen wordt men wijs: de methodologie achter
vragenlijstonderzoek naar voedings- en beweeggedrag van kinderen (2-3 jaar) in Amsterdam Nieuw-West. Amsterdam. 2015.
22. Cohen L, Jakobs E, Huijzer A. Taal en ouderbetrokkenheid van ouders van VVE-leerlingen: een kwantitatieve en kwalitatieve analyse. Amsterdam. Gemeente Amsterdam Bureau Onderzoek en Statistiek. Juli 2014.
23. Laaggeletterdheid in Amsterdam Nieuw-West. Amsterdams kenniscentrum voor maatschappelijke innovatie. 1 september 2013. https://www.hva.nl/kc-maatschappij- recht/gedeelde-content/projecten/projecten-algemeen/laageletterdheid.html
24. Council of Europe. A Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Strasbourg. Cambridge university press. Februari 2001. p. 23-4 http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/Source/Framework_EN.pdf
25. Fischer T, Julsing M. Onderzoek doen!: kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Tweede druk. Groningen: Noordhoff Uitgevers; 2014. p. 55-65,140.
26. Former-Boon M, Duinen van JJ. Evidence-based diëtetiek: principes en werkwijze. Tweede druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2012. p. 32-9.
27. Parental Feeding Style Questionnaire: Dutch version. Beschikbaar gesteld door Sleddens EFC. 28. Parental Feeding Style Questionnaire: scoring information. Beschikbaar gesteld door Sleddens
EFC.
29. Huitema R. Van Dale Grammatica Nederlands (NT2): Glashelder overzicht op elk taalniveau. Derde druk. Van Dale Uitgevers; 2013. p. 7.
30. Moet ik als nieuwkomer inburgeren? Rijksoverheid.
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/nieuw-in-nederland/vraag-en-antwoord/moet-ik- als-nieuwkomer-inburgeren
31. Op welk niveau moet ik inburgeren om in aanmerking te komen voor naturalisatie? Gemeente Amsterdam. https://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?caseid=%7B5CA9BF00-FEF4-49D4-9DCA- 5507DDA5E201%7D
32.
Jaarrapport integratie 2014. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek; 2014. http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/4735C2F5-C2C0-49C0-96CB-0010920EE4A4/0/jaarrapportintegratie2014pub.pdf
33.
Buisman M, Houtkoop W. Laaggeletterdheid in kaart. Ecbo en Stichting Lezen & Schrijven; 2014. http://www.lezenenschrijven.nl/uploads/editor/Laaggeletterdheid_in_Kaart_(2014).pdf34. Stichting Makkelijk Lezen. http://www.stichtingmakkelijklezen.nl
35. BureauTaal - voor begrijpelijke taal. BureauTaal. 2015. http://www.bureautaal.nl/ 36. Giesen D, Meertens V, Vis-Visschers R, Beukenhorst D. Vragenlijstontwikkeling 10. Den
Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek; 2010. http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/F8FB2360-C9A3-4379-8314- 9C13C2938FCE/0/2010x3705pub.pdf
37. CommunicatieRijk. Rijksoverheid. http://www.communicatierijk.nl/vakkennis/r/rijkswebsites- aanbevolen-richtlijnen/inhoud/taalniveau-b1
38. Gezondheidsraad. Laaggeletterdheid te lijf. Den Haag: Centrum voor ethiek en gezondheid; 2011. http://www.ceg.nl/uploads/publicaties/Laaggeletterdheid_te_lijf.pdf
39. Sciarone AG. Meijer PJ. Basiscursus 1: Nederlands voor buitenlanders. Tweede druk. Amsterdam; Boom: 2013
40. Toon-Schutte van der J. Klare taal!: uitgebreide basisgrammatica NT2. Tweede druk. Houten; Boom: 2012
41. Huitema R. Van Dale Grammatica Nederlands (NT2): Glashelder overzicht op elk taalniveau. Eerste druk. Utrecht; Van Dale Uitgevers: 2013.
33 42. Bourgondië van C, Leenhouts J. Wie heeft de kok vermoord? Eerste druk. Tilburg; Zwijsen: 2006. 43. Appel R. Hittegolf. Eerste druk. Amsterdam: Anthos; 2009.
44. Bird H. Geen weg terug. Eerste druk. Amsterdam; Uitgeverij Eenvoudig Communiceren: 2012. 45. Vermeer S. Cruise. Twaalfde druk. Amsterdam; A.W. Bruna Uitgevers: 2010.
46. Jansen CJM, Sanders T. Communiceren in begrijpelijke taal: jip-en-janneketaal helpt niet. Radboud University Nijmegen. 2008.
http://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/67625/67625.pdf?sequence=1 47. Broekhuizen F. (Chrono)logische teksten?: het effect van chronologie op tekstbegrip en
tekstwaardering bij middelbare scholieren. Universiteit Utrecht. 2014.
http://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/307676/BA_Eindwerkstuk_3871665_FelixBro ekhuizen.pdf?sequence=1
48. Kurvers J, Mooren P. Moeilijk lezen makkelijk maken: de veelzijdige zwakken lezer. Eerste druk. Leidschendam; Biblion Uitgeverij: 2002. p. 100-5.
49. Nicolaou M, Doak CM, Dam van RM, Brug J, Stronks K, Seidell JC. Cultural and social influences on food consumption in dutch residents of Turkish and moroccan origin: a qualitative study. J Nutr Educ Behav. 2009;41(4):232-41.
50. Cornelisse-Vermaat JR, Brink van den HM. Ethnic differences in lifestyle and overweight in the Netherlands. Obesity (Silver Spring). 2007;15(2):483-93.
51. Kist-van Holthe JE, Beltman M, Bulk-Bunschoten AMW, L’Hoir M, Kuijpers T, Pijpers F, Renders CM, Timmermans-Leenders EP, Blok DIJ, Veer van de M, HiraSing RA. Overgewicht: Preventie, signalering, interventie en verwijzing. Nederlands Centrum Jeugdgezondheid: Utrecht; 2012. http://www.nji.nl/nl/JGZ-richtlijn_overgewicht_def11.pdf
52. Ocké MC, Rossum van CTM, Fransen HP, Buurma EJM, Boer de EJ, Brants HAM, Niekerk EM, Laan van der JD, Drijvers JJMM, Ghameshlou Z. Dutch National Food Consumption Survey – Young Children 2005/2006. RIVM; 2008. p. 30-1.
http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:13711&type=org&disposition=inline&ns_nc=1 53. Rossum van CTM, Fransen HP, Verkaik-Kloosterman J, Buurma-Rethans EJM, Ocké MC. Dutch
National Food Consumption Survey 2007-2010: Diet of children and adults aged 7 to 69 years. National Institute for Public Health and the Environment. Oktober 2011.
http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:55436&type=org&disposition=inline&ns_nc=1 54. Heuer T, Krems C, Moon K, Brombach C, Hoffmann I. Food consumption of adults in Germany:
results of the German National Nutrition Survey II based on diet history interviews. Br J Nutr. 2015;113(10):1603-14.
55. Lin Y, Bolca S, Vandevijvere S, Oyen van H, Camp van J, Backer de G, Foo LH, Henauw de S, Huybrecht I. Dietary sources of animal and plant protein intake among Flemish preschool children and the association with socio-economic and lifestyle-related factors. Nutr J. 2011;10:97-109.
56. Jansen C, Boersma N. Meten is weten? Over de waarde van de leesbaarheidsvoorspellingen van drie geautomatiseerde Nederlandse meetinstrumenten. Tijdschrift voor Taalbeheersing.
2013:35(1);47-62.
57. Brinkman J. Cijfers spreken: Overtuigen met onderzoek en statistiek. Vijfde druk. Groningen/Houten; Noordhoff Uitgevers: 2011.
34