5 Conclusies en aanbevelingen
5.2 Aanbevelingen
De maatregelen die meegenomen mogen worden in de passende beoordeling moeten onderdeel zijn van het bestemmingsplan. Maatregelen die onafhankelijk van het bestemmingsplan worden getroffen, moeten buiten beschouwing blijven. Uit jurisprudentie van het Europese Hof blijkt dat alleen reeds gerealiseerde maatregelen die effectief zijn, mogen worden meegewogen in de passende beoordeling. Maatregelen waarvan onzeker is wat het effect is op de instandhoudingsdoelstellingen blijven buiten beschouwing. Dit heeft tot gevolg dat (toekomstige) maatregelen die in de PAS zijn opgenomen niet meegenomen mogen worden bij de beoordeling van het effect van een bestemmingsplan. De AERIUS programmatuur, waarvan gebruik wordt gemaakt voor het berekenen van de totale depositie, is echter mede gebaseerd op de maatregelen in de PAS. Om te bepalen of er sprake is van een overschrijding van de kritische depositiewaarde, zonder het effect van de PAS maatregelen, lijkt het verstandiger om gebruik te maken van de meest recente depositiekaarten uit achterliggende jaren. Op deze manier worden effecten van maatregelen uit de PAS niet meegewogen. Hierdoor bestaat het risico dat habitattypen in de beoordeling worden betrokken waarvoor in de toekomst geen overschrijding van de kritische depositiewaarde meer optreedt. Dit kan echter alleen vóórkomen indien de totale depositie ongeveer gelijk is aan de kritische depositiewaarde. Aangezien ik in hoofdstuk 3 reeds heb aangegeven dat ik ook een beoordeling van het effect van het bestemmingsplan noodzakelijk acht indien de totale depositie slechts beperkt lager is dan de kritische depositie waarde, zie ik dit niet als een belemmering.108
Om zeker te weten dat een bestemmingsplan uitvoerbaar is, adviseer ik om een passende beoordeling op te stellen vanaf een toename van de stikstofdepositie van meer dan 0,05 mol/ha/jaar, ongeacht de bron die de emissie veroorzaakt en de afstand tot deze bron. Dit kan tot gevolg hebben dat het vaker en sneller noodzakelijk is om een plan-MER op te stellen. Tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat het niet eenvoudig is in een passende beoordeling aan te tonen dat geen significante gevolgen op kwalificerende natuurwaarden in een Natura 2000-gebied zullen optreden, nu veel maatregelen zijn verwerkt in de PAS.
Daarnaast zullen veel activiteiten in een bestemmingsplan, de toets van artikel 2.8, lid 4 Wet natuurbescherming niet doorstaan.109 Vooral voorwaarde b, de dwingende reden van groot openbaar belang, ontbreekt voor veel activiteiten die in een bestemmingsplan mogelijk
108 Een dergelijke beoordeling acht ik noodzakelijk gezien de onzekerheid in de berekeningsresultaten met betrekking tot de effecten van het bestemmingsplan, de onzekerheid in de lokale stikstofdepositie én de onzekerheid over de kritische depositiewaarde.
109 Ook wel de ADC-toets genoemd.
43 worden gemaakt.110 Voor de toekomst voorzie ik dan ook nog de nodige jurisprudentie over de wijze waarop bestemmingsplannen zijn beoordeeld op het aspect stikstof en hoe de passende beoordeling is vormgegeven.
110 Zo wordt bijvoorbeeld een uitbreiding van een veehouderij die mogelijk wordt gemaakt in een bestemmingsplan niet beschouwd als een dwingende reden van openbaar belang.
45
Literatuur
Bij12/PAS-bureau 2016
Bij12/PAS-bureau, Voortgangsrapportage Programma Aanpak Stikstof, Utrecht: Bij12 2016.
Van Dobben e.a. 2012
H.F. Van Dobben e.a., Overzicht van kritische depositiewaarden voor stikstof. Toegepast op habitattypen en leefgebieden van Natura 2000, Wageningen: Altera Wageningen UR 2012.
Doekes, Nijboer & Bekker 2015
E. Doekes, M. Nijboer & L. Bekker, Deel I. Plan-MER over het programma aanpak stikstof 2015-2021, Den Haag: Ministeries van EZ en I&M 2015.
Drahmann, MenR 2015/132
A. Drahmann, 'Aandachtspunten bij de toedeling van ontwikkelingsruimte uit het Programma Aanpak Stikstof (PAS)', MenR 2015/132, p. 670-680.
Europese Commissie 2000
Europese Commissie, Beheer van "Natura 2000"-gebieden. De bepalingen van artikel 6 van de habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG), Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen 2000.
Europese Commissie 2002
Europese Commissie, Assessment of plans and projects significantly affecting Natura 2000 sites. Methodological guidance on the provicions of Article 6(3) and (4) of the Habitats Directive 92/43/EEC, Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen 2002.
Frins 2016
R.H.W. Frins, Mitigatie, compensatie en saldering in het omgevingsrecht (diss. Nijmegen), Den Haag: Instituut voor Bouwrecht 2016.
Frins, TBR 2016/147
R.H.W. Frins, 'Het arrest Orleans e.a.: het PAS en natuurmaatregelen veroordeeld tot de brandstapel?' TBR 2016/147 (online).
Kaajan, Gst. 2015/69
M.M. Kaajan, 'Stikstof en bestemmingsplannen: met het PAS (extra) ruimte voor ontwikkeling?', Gst. 2015/69, p. 371-380.
46 Kajaan, Omgevingsweb Professional 2016
M.M. Kaajan, 'Het arrest Orleans; bom onder de PAS?', Omgevingsweb Professional 2016 (online).
Ministeries van EZ en I&M 2015a
Ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu, Programma Aanpak Stikstof 2015-2021, Den Haag: Ministeries van EZ en I&M 2015.
Ministeries van EZ en I&M 2015b
Ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu, Programma Aanpak Stikstof 2015-2021, Ontwerp partiële herziening 7 september 2015, Den Haag: Ministeries van EZ en I&M 2015.
Ministeries van EZ en I&M 2016
Ministerie van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu, Programma Aanpak Stikstof 2015-2021, Ontwerp partiële herziening 7 november 2016, Den Haag: Ministeries van EZ en I&M 2016.
RIVM 2016
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland, Rapportage 2016, Bilthoven: RIVM 2016.
Sietses & Drahmann, BR 2015/48
D. Sietses & A. Drahmann, 'De programmatische aanpak stikstof: komt de PAS van pas?', BR 2015/48 (online).
Verbeek 2016
J. Verbeek, Gebiedsbescherming in de Wet natuurbescherming, Zutphen: Uitgeverij Paris 2016.
Witbreuk, Omgevingsweb Professional 2015 nr. 2
H. Witbreuk, 'Programma Aanpak Stikstof (PAS): Ruimte voor bestemmingsplannen!?', Omgevingsweb Professional 2015, nr. 2 (online).
Woldendorp, BR 2016/10
H.E. Woldendorp, 'Opgepast! Bestemmingsplannen en de PAS(sende beoordeling)', BR 2016/10 (online).
47
Jurisprudentie
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen
HvJ EG 7 september 2004, ECLI:EU:C:2004:482 (Kokkelvisserij).
HvJ EG 20 oktober 2005, ECLI:EU:C:2005:626 (Commissie/Verenigd Koninkrijk).
HvJ EG 10 januari 2006, ECLI:EU:C:2006:3 (Commissie/Duitsland).
Hof van Justitie van de Europese Unie
HvJ EU 4 maart 2010, ECLI:EU:C:2010:114 (Commissie/Frankrijk).
HvJ EU 11 april 2013, ECLI:EU:C::2013:220 (Sweetman).
HvJ EU 15 mei 2014, ECLI:EU:C:2014:330, TBR 2014/154, m.n. M.A.A. Soppe & J. Gundelach (red.) (Briels).
HvJ EU 21 juli 2016, ECLI:EU:C:2016:583 (Orleans).
Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ABRvS 22 februari 2007, ECLI:NL:RVS:2007:AZ9496.
ABRvS 4 mei 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BQ3434 (Energiecentrales Maasvlakte).
ABRvS 27 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY7360.
ABRvS 19 juni 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA3654.
ABRvS 9 april 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1207.
ABRvS 27 augustus 2014, ECLI:NL:RVS:2014:3217.
ABRvS 24 december 2014, ECLI:NL:RVS:2014:4672 (bedrijventerrein De Kolk).
ABRvS 24 december 2014, ECLI:NL:RVS:2014:4630, MenR 2015/52, m.n. M.M. Kajaan (Noordwijkse golfclub).
ABRvS 24 december 2014, ECLI:NL:RVS:2014:4632, MenR 2015/52 (Kustversterking Noorderstrand Renesse).
ABRvS 7 oktober 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3105.
ABRvS 11 november 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3444.
ABRvS 18 november 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3507.
ABRvS 24 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:497.
ABRvS 17 mei 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1259.