Inlichtingen bij dhr. M.A.A. van der Heijden, telefoonnummer (026) 359 94 25 e-mailadres: post@gelderland.nl
Antwoord op Statenvragen PS 2017-457 Arnhem, 5 september 2017 zaaknr. 2017-010561
De leden van Provinciale Staten
Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenleden Blom (D66), Kusters (SP) en Vliegenthart (CDA) over jongeren zonder startkwalificatie en openstaande vacatures op mbo-niveau
Ingevolge het bepaalde in artikel 42 van het Reglement van Orde van Provinciale Staten doen wij u hieronder het antwoord van ons college op de vragen van de drie vraagindieners.
Inleiding van de vragensteller:
De economie trekt aan. Het bedrijfsleven zit te springen om jongeren met een MBO diploma op vele vakgebieden en duizenden vacatures staan open. Bedrijven overwegen te investeren, maar kunnen de nieuwe vacatures dan eveneens niet bemenst krijgen.
Dit blijkt onder meer uit berichtgeving op 22 juni 2017 over het onderzoek van de
Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven (SBB) en uitkeringsinstantie UWV.
Tussen september 2016 en februari dit jaar ontstonden 214.000 vacatures op mbo-niveau. In het laatste kwartaal van 2016 lag het aantal vacatures maar liefst 26 procent hoger dan een jaar eerder.
Een van de oorzaken die genoemd wordt, is dat het aantal jongeren met een arbeidskwalificatie: een diploma op mbo2-niveau of hoger, tekortschiet. Het bedrijfsleven lokt vmbo leerlingen naar de arbeidsmarkt als zij 18 zijn. Voor jongeren, vooral degenen die niet graag naar school gaan, is deze verleiding groot. Vaak al voordat ze überhaupt met een MBO-opleiding zijn gestart, gaan ze aan het werk: dat betekent dat ze geen zogeheten startkwalificatie hebben. Wanneer we weer economische tegenwind krijgen, is dit echter de eerste groep die buiten de boot valt. Jongeren zonder diploma zitten dan als eersten thuis op de bank.
Dit wordt ook gestaafd door cijfers van het CBS1. Die tonen het gevaar van deze ontwikkeling.
Volgens onderzoek van het KBA in Nijmegen telt Nederland onder meer door de crisis al zo’n 138.000 jongvolwassenen die op een onoverbrugbare afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Dit is een groep die moeilijk te bereiken is door gemeenten en scholen; ze hebben geen recht op een uitkering en zijn de leerplicht al lang voorbij. Het is dan ook van het grootste belang om ervoor te zorgen dat jongeren niet van school gaan zonder startkwalificatie.
SBB pleit ervoor dat meer studenten worden gemotiveerd voor het MBO en ziet dat als een gezamenlijke taak van het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid.
Dit vraagt om een vooruitziende blik: “als wij willen kunnen rekenen op goede vakkrachten, moeten we jongeren stimuleren eerst een vak te leren. Bijvoorbeeld de beroepsroute VMBO-MBO.”
Vraag 1 :
Herkent Gedeputeerde Staten het hierboven geschetste beeld?
Antwoord:
Ja, we herkennen dit beeld m.b.t. de openstaande vacatures op mbo-niveau. Vanuit het door u vastgestelde beleidskader willen we bijdragen aan het voorhanden zijn van voldoende en juist opgeleid personeel voor het Gelders bedrijfsleven. In gesprekken is ons vanuit meerdere sectoren gemeld dat tekorten worden ervaren. De beschikbare cijfers bevestigen dit. De ontwikkelingen in
1 Werkhervatting na ontslag, CBS
2
Gelderland geven aan dat in het laatste kwartaal van 2016 het aantal vacatures op mbo-niveau 37%
hoger lag dan een jaar eerder. Dat is hoger dan de landelijke toename van 26% in genoemde periode.
Vraag 1a
Hoe groot is het te kort aan mensen met een (V)MBO diploma in Gelderland?
Antwoord
Hierover zijn indicaties van het onderzoekscentrum voor onderwijs en arbeidsmarkt(ROA) beschikbaar (zie tabellen 2 en 3 van bijlage 1 o.b.v. onderzoek uit 2015). Daarnaast geeft het aantal ontstane vacatures in 2016 een indicatie in welke sectoren veel vraag is naar werknemers (zie tabel 1 van bijlage 1). In totaliteit zijn in Gelderland 37.400 vacatures voor het lagere beroepsniveau ontstaan in 2016 en 33.300 vacatures voor het middelbare beroepsniveau. Dat is respectievelijk 39,6% en 35,3%
van het totale aantal ontstane vacatures in Gelderland in 2016 en hoger dan de landelijke aandelen (respectievelijk 38,8% en 34,2%).
Vraag 1b
Hoe groot is dat per sector?
Antwoord:
Vooral in de detailhandel (18,7% van het totale aantal ontstane vacatures) en de gezondheidszorg (12,4%) zijn (relatief) veel vacatures ontstaan voor de lagere en middelbare beroepsniveaus in Gelderland in 2016. Voor meer informatie zie tabel 1 van bijlage 1.
Vraag 1c:
Kan een voorzichtige schatting gemaakt worden voor de aanstaande 5 jaar?
Antwoord:
Zie tabellen 2 en 3 van de bijlage o.b.v. onderzoek uit 2015. Het ROA is momenteel een nieuwe landelijke prognose aan het voorbereiden. De provincie is voornemens deel te nemen aan afname van een regionale vertaalslag van dit onderzoek. Hiermee ontstaat inzicht in de ontwikkelingen tot 2022.
Vraag 1d:
Hoeveel jongvolwassenen (boven de 18) in Gelderland hebben geen startkwalificatie Antwoord:
Volgens opgave van het CBS hebben in Gelderland in 2016 circa 61.000 jongvolwassenen van 18 tot 27 jaar geen startkwalificatie. Dat is 26,6% van de totale bevolking van Gelderland van 18 tot 27 jaar.
In Nederland heeft 25,6% van de jongvolwassenen van 18-27 jaar geen startkwalificatie.
Vraag 2:
Kan Gedeputeerde Staten concrete initiatieven in Gelderland in kaart brengen die jongeren stimuleren een startkwalificatie te halen?
Zo ja:
Graag overzicht van de initiatiefnemers en het aantal jongeren dat het betreft, de in en uitstroom, financiering en effectiviteit
Antwoord:
Daar de uitvoering van de leerplicht en kwalificatiewet een gemeentelijke taak is en wij als provincie vanuit de bestaande kaders hier geen activiteiten voor verrichten, beschikken wij niet over een overzicht met lopende initiatieven/projecten die jongeren, naast de reguliere vormen van onderwijs, stimuleren om een startkwalificatie te behalen.
3 Vraag 3
Graag ontvangen we een evaluatie c.q. verkenning van Gedeputeerde Staten, die inzichtelijk maakt wat de omvang van het probleem is m.b.t. het vullen van vacatures op mbo2-niveau en het aantal jongeren dat geen startkwalificatie haalt.
Antwoord:
Momenteel is het ROA een nieuwe landelijke prognose aan het voorbereiden (de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2022). Deze publicatie verschijnt omstreeks begin december van dit jaar met daarin een overzicht van de actuele en de te verwachten arbeidsmarktsituatie van opleiding en beroep over de volle breedte van de arbeidsmarkt. Voor de Gelderse regio’s zal in opdracht van de provincie een specifieke analyse plaatsvinden, binnen het kader van het periodiek uit te voeren
discrepantieonderzoek, dat als cijfermatige onderlegger dient voor ons provinciale onderwijs- en arbeidsmarktbeleid.
Gedeputeerde Staten van Gelderland
J. Markink - plv. Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris
