1
Stip op de horizon
Projectplan verkort integratietraject vluchtelingen Someren Asten
Inleiding
De grotere toestroom van vluchtelingen in Nederland en in Asten en Someren roept nieuwe vraagstukken op. De integratie van enkele tot enkele tientallen vluchtelingen in een dorp vraagt om andere inzet dan wanneer het gaat om grotere groepen. De
taakstelling voor Someren voor 2016 bedraagt 46 vluchtelingen, daarnaast heeft de gemeente de intentie om versneld meer mensen te huisvesten. In Asten is de
taakstelling nagenoeg gelijk. Dit betekent dat het niet meer gaat over enkele tientallen vluchtelingen maar om een aanzienlijk grotere groep. Het belang van een snelle
integratie is groot: voor de mensen zelf, zij zitten vaak al lange tijd in een situatie van onzekerheid, waarin zij hebben moeten wachten op een definitieve woonplaats en niet konden werken aan persoonlijke ontwikkeling of het opbouwen van een carrière. Voor de gemeenschap is een snelle integratie van groot belang, om te voorkomen dat er
tegenstellingen komen tussen autochtone Astenaren en Somerenaren en de
nieuwkomers. Ook financieel is het zowel voor de gemeenten als voor de mensen zelf van groot belang dat zij zo snel mogelijk integreren en in staat zijn zelfstandig in hun inkomsten te voorzien. Dit plan geeft een voorzet voor een geïntegreerde aanpak van taal en werk, om de vluchtelingen zo snel mogelijk hun weg te laten vinden.
Achtergrond
De vluchtelingen die in Asten en Someren komen, hebben vaak enkele maanden tot een jaar in een asielzoekerscentrum doorgebracht en hebben een kleine kennis van de Nederlandse taal. Veel van hen komen momenteel uit Syrië en spreken en schrijven een beetje Engels. Een deel van de vluchtelingen komt uit Eritrea, zij spreken soms alleen een beetje Engels en verder de taal uit hun eigen land.
Veelal (bijna uitsluitend) gaat het om alleenstaande jonge mannen, die al dan niet bezig zijn met een gezinsherenigingstraject. Deze mannen hebben een grote motivatie om Nederlands te leren en om actief te zijn in werk of anderszins. Tegelijk is er een drempel om goed vooruit te komen: de inburgering vindt gedurende 3 dagdelen per week plaats, wat voor velen een relatief laag tempo inhoudt. Daarnaast is het nodig om in basis Nederlands te spreken om aan het werk te komen of vrijwilligerswerk te gaan doen. Door deze drempel is er het risico van een groeiende demotivatie: men kan niet aan de slag omdat men niet goed Nederlands leert maar kan niet sneller Nederlands leren omdat de mogelijkheden ontbreken. Dit betekent dat zij een periode voor zich zien die weinig perspectief biedt. Het risico van een in zichzelf gekeerde gemeenschap ontstaat hiermee.
Tegelijk gaat de overheid meer verplichten dat integratie een bewust proces is waar de nieuwkomer mee aan de slag moet, bijvoorbeeld door de Participatieverklaring die in 2017 verplicht door alle nieuwkomers ondertekend moet worden. In dit plan willen we het gebrek aan perspectief ombuigen naar een stip aan de horizon: een punt waar men naar toe werkt, wat perspectief biedt, wat motiveert en activeert.
2
We spreken in dit document van vluchtelingen. Een vluchteling ben je als je als
asielzoeker erkend bent en een status hebt gekregen. Dat is het moment waarop men zich vestigt in Asten of Someren en waarmee men in aanmerking komt voor dit plan.
Verder spreken we na een periode van twee jaar niet meer van vluchtelingen, de mensen zijn dan immers niet meer ‘nieuw in Nederland’ en we willen benadrukken dat we hen dan ook zien als reguliere Astenaren en Somerenaren.
Inhoud van het project Stip op de horizon
Onis Welzijn wil, in samenspraak met relevante partners (in ieder geval Senzer en ROC ter Aa), een aanpak hanteren waarmee nieuwkomers gericht, snel en met resultaat inburgeren.
Wat houdt dat in?
Iedere vluchteling krijgt snel na aankomst een intake voor het project Stip op de Horizon.
Het project houdt in dat alle volwassen vluchtelingen die zich vanaf de start van het project in Asten of Someren vestigen een leer-werktraject doorlopen met een duidelijk doel op het vlak van leren en participeren. Het gaat naar schatting om ca. 50
vluchtelingen. Ieder sluit een overeenkomst waarin opgenomen wordt wat dit project hem biedt én waarin hij zich verbindt aan het hele leer-werktraject. Om vrijblijvendheid te voorkomen kan een verplichting vanuit de gemeente, bijvoorbeeld in het kader van de tegenprestatie, een voorwaarde zijn. Het leer-werktraject start met een scan: wat kan hij, hoe is het Nederlands, wat is de opleiding en/of werkervaring in het land van
herkomst, wat zijn de ambitie, talenten en vaardigheden. Naast deze 0-meting wordt een einddoel vastgesteld op het vlak van werk, taal en participatie. Met de vluchteling wordt een traject uitgestippeld dat diverse onderdelen omvat:
Taal en participatieverklaring
Taal: naast de reguliere inburgeringcursussen bij diverse onderwijsinstellingen zijn er bij Onis enkele taalgroepen.
Het leren van de taal wordt indien passend ondersteund door de inzet van taalmaatjes.
Participatieverklaring: de toekomstige verplichte participatieverklaring wordt in dit traject meegenomen.
Werk en vrijwilligerswerk
CV: het opstellen van een CV dat bruikbaar is in Nederland, waarbij o.a. bekeken wordt hoe de opleiding in het land van herkomst in Nederland gewaardeerd wordt. Ook worden
3
talenten en vaardigheden gescand en beschreven, eventueel met de methodiek van EVC (eerder verworven competenties). Met een actueel en sterk CV staat de vluchteling aanzienlijk sterker in zijn zoektocht naar werk.
Meedoen en inburgering: wanneer en hoe kan de vluchteling zo snel mogelijk deel gaan nemen aan lokale activiteiten, zodat er reguliere contacten komen met Nederlanders. Dat kan bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk of door lid te worden van een vereniging.
Zowel voor hulp bij de taal als voor hulp bij het vinden van geschikt vrijwilligerswerk kunnen vrijwilligers die de vluchtelingen begeleiden een belangrijke bijdrage spelen. We steken echter vooral in op contacten in de eigen omgeving: met buren, op school, in de eigen kern of wijk.
Dit traject heeft een verplichtend karakter: wie deelneemt aan dit traject kan pas van alle onderdelen gebruik maken als ook daadwerkelijk alle voorgaande onderdelen doorlopen zijn en men zich gehouden heeft aan gemaakte afspraken. Het is geen vrijblijvend traject waarvan naar keuze onderdelen afgenomen kunnen worden.
Het traject zal per vluchteling ca. 12 maanden duren. De tijdsduur is mede afhankelijk van de leerbaarheid van de vluchteling.
Uitwerking van de verschillende onderdelen Taalgroep en participatieverklaring
Er zullen twee taalgroepen worden georganiseerd, een in Asten en een in Someren. Het gaat om doorlopende taalgroepen, waarin op vluchtelingen op elk moment van het jaar kunnen instromen en uitstromen waaraan zij tussen de 4 en 12 maanden deelnemen. De periode en duur van deelname is dus afhankelijk van de vluchteling: wanneer vestigt hij zich in Asten of Someren, hoe snel leert hij de Nederlandse taal. De groepen bestaan uit gemiddeld 10 - 12 personen. Deelnemers aan het project zijn verplicht minimaal één dagdeel per week deel te nemen voor de duur die met hen afgesproken wordt in het leer- werktraject.
Elke groep wordt begeleid door 2 – 3 geschoolde vrijwilligers, een jaar lang.
Zij werken onder begeleiding van een beroepskracht. De beroepskracht zorgt voor materiaal, begeleidt de vrijwilligers in hun lessen, draagt zorg voor de plaatsing van de nieuwkomers en bewaakt de voortgang van de individuele deelnemers.
In de taalgroep leren mensen de Nederlandse samenleving kennen door te oefenen met boodschappen doen, de verkeersregels, de weg in het dorp, afspraak maken bij de huisarts of tandarts etc. De beroepskracht draagt er zorg voor dat de taalgroepen in logistiek en inhoud zo goed mogelijk aansluiten bij de reguliere inburgeringscursussen.
Hiervoor is een goede afstemming met de diverse onderwijsinstellingen nodig.
Gekoppeld aan de taalgroepen vindt 5 keer per jaar een bijeenkomst plaats waarin de vluchtelingen die de taal voldoende machtig zijn uitleg krijgen om de
participatieverklaring te kunnen tekenen. In de participatieverklaring komen rechten en plichten en fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving aan bod. De
bijeenkomst hierover wordt afgesloten met het ondertekenen van de verklaring waarmee de vluchteling verklaart van de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving kennis te hebben genomen en deze te respecteren. Deze participatieverklaring is een verplicht onderdeel van het inburgeringstraject. Deze bijeenkomsten worden niet door vrijwilligers gegeven maar door een trainer van Pro Demos. Vluchtelingen nemen aan het eind van hun leerwerktraject deel aan deze bijeenkomst maar in ieder geval binnen een jaar om aan hun verplichting te voldoen.
4
Werk en vrijwilligerswerk; meedoen/participeren
In dit project wordt er met de vluchteling samen een doel opgesteld waar hij na een jaar wil zijn: bijvoorbeeld werk hebben, een stageplaats, een opleiding of vrijwilligerswerk. Dit doel wordt per persoon uitgewerkt in een persoonlijk leerwerkplan. Dit houdt in het opstellen van een CV, het omschrijven van vaardigheden, eventueel vertalen van diploma’s uit land van herkomst enz. Goed getrainde vrijwilligers gaan in gesprek, onderzoeken alle diploma’s en gaan aan de slag met het CV. De beroepskracht is
verantwoordelijk voor het definitieve leerwerkplan en speelt een rol in de herwaardering van de diploma’s omdat dit aan strikte regelgeving gebonden is.
Contacten met verenigingen (lidmaatschap en vrijwilligerswerk).
In Asten en Someren is bereidheid bij vrijwilligersorganisaties iets te doen voor de nieuwkomers. De Vrijwilligerscentrale is hierover al enige tijd in gesprek. Echter er zijn 2 belangrijke drempels te beslechten: aangegeven wordt dat basale Nederlandse taal belangrijk is alvorens men mensen kan plaatsen en de cultuurverschillen zijn vaak erg groot. In Nederland is ‘afspraak is afspraak’ een belangrijk norm. In Nederland is nee zeggen heel gewoon. In Nederland heb je een agenda om je afspraken in te zetten. In Nederland kom je eens per week naar je vereniging, men rekent op je.
Deze voor Nederlanders algemene regels gelden niet voor alle culturen.
Men zal elkaar daarin moeten vinden en dat vraagt aandacht en extra inzet. Enerzijds van de vluchtelingen, hieraan wordt aandacht geschonken in het leer-werktraject.
Anderzijds door de maatschappelijke organisaties, hierin heeft de Vrijwilligerscentrale een rol. In begeleiding naar vrijwilligerswerk staat de Vrijwilligerscentrale centraal, met een goede afstemming met de participatiecoach van Senzer.
Contacten met bedrijfsleven (stages en werk)
Om betaald werk te vinden is nauwe samenwerking en een goede taakverdeling nodig met de participatiecoach van Senzer. Zij hebben de contacten en de tools om mensen te begeleiden naar werk. Overdracht en afstemming rondom het toekomstplan en
participatie is daarbij van belang. Dit verdient extra aandacht in de komende periode om de diverse deskundigheden van de relevante organisaties optimaal te benutten.
Resultaten
In het project Stip op de horizon zullen alle volwassen vluchtelingen deelnemen die lopende het project zich in Asten of Someren vestigen. Zij:
• hebben een leerwerkplan waarin een doel is opgesteld op het gebied van taal en participatie en een traject is opgesteld met betrekking tot diploma’s, ervaring, en waarin talenten en kwaliteiten in kaart zijn gebracht.
• volgen een taalgroep en nemen eventueel deel aan de multiculturele vrouwengroep.
• een deel wordt gekoppeld aan een maatje.
• Doorlopen een traject met als doel vrijwilligerswerk, werk of anderszins deelname aan de samenleving. Hierin heeft afhankelijk van het doel de participatiecoach van Senzer of de bemiddelaar van de Vrijwilligerscentrale een rol.
• Hebben hun zelf gestelde doel op het vlak van taal en participatie op het eind van het traject behaald.
Beroepskracht
Een groot deel van de werkzaamheden in dit project wordt door vrijwilligers uitgevoerd:
het geven van de taallessen, de begeleiding door maatjes, de bemiddeling naar
5
vrijwilligerswerk. Een beroepskracht is verantwoordelijk voor de coördinatie, de intake van de vluchtelingen en hen tijdens het traject volgen. Dat omvat de volgende taken:
- Regelen van de logistiek van alle onderdelen (bv. taalgroepen, bijeenkomsten van participatieverklaring);
- draagt zorg voor goede afstemming met de relevante partners;
- draagt zorg voor de intake van de deelnemers en het opstellen van een doel en bijpassend leerwerktraject;
- draagt zorg voor het traject van herwaardering diploma’s;
- werft en stuurt vrijwilligers aan in samenhang met overige medewerkers vluchtelingenwerk;
- bewaakt het geheel;
- Draagt zorg voor administratie en verslaglegging.
Het hierbij passend profiel is als volgt:
• Netwerker: je bouwt makkelijk een netwerk op binnen vrijwilligersorganisaties en opleidingen
• Verbinder van Senzer, ROC en Onis
• Onderhoudt contacten met vrijwilligers van de taalgroep en de vrijwillige bemiddelaar van de taalmaatjes
• Heeft benodigde kennis van het herwaarderen van diploma’s
• Kennis van het opstellen van toekomstplannen
• Kennis van regelgeving omtrent scholing, werk en stage
• Iemand die open staat voor andere culturen.
• Iemand die vrijwilligers kan werven, scholen en begeleiden
Begroting
Om het project goed uit te voeren zijn middelen benodigd voor uren, materiaal en trainingen. De totale begroting per jaar is als volgt:
Inzet uren: 24 uur per week € 48.000,-
Trainingen participatieverklaring 5 x per jaar - 3.750,- Onkosten en deskundigheidsbevordering vrijwilligers - 1.000,-
Materiaal en activiteiten - 2.000,-
Huur ruimten taalgroepen en participatieverklaring - 1.000,-
Kosten diplomawaardering P.M.
_________
Totaal € 55.750,-
Someren, 14 november 2016
