Preventie van knieartrose in de eerste lijn bij vrouwen met overgewicht

(1)

Preventie van knieartrose in de eerste lijn bij vrouwen met overgewicht

J. Runhaar, M. van Middelkoop, M. Reijman, S. Willemsen, E. Oei, D. Vroegindeweij, G. van Osch, B. Koes, S. Bierma-Zeinstra

Afdeling Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC

(2)

Prevalentie overgewicht en obesitas

BMI > 25 kg/m² BMI > 25 kg/m² BMI > 25 kg/m²

BMI > 30 kg/m² BMI > 30 kg/m² BMI > 30 kg/m²

(3)

Knie artrose

Risico factoren

• Hoge leeftijd

• Vrouwelijk geslacht

• Hoog BMI

Overgewicht -5 kg of normaal gewicht Obesitas overgewicht

33% tot 40% minder incidentie van knie artrose

(4)

De PROOF studie

Hoog risico groep

• Vrouwen

• 50 – 60 jaar

• BMI ≥ 27 kg/m²

• Zonder knie artrose

randomisatie

“PRevention of knee Osteoarthritis in Overweight Females”

Vraagstelling:

Wat is het effect van een leefstijlinterventie gericht op gewichtsreductie en van glucosamine sulfaat op het ontstaan van knie artrose?

(5)

Studie opzet

Controle groep

+

Placebo Leefstijl

interventie

+

Placebo

Controle groep

+

Glucosamine Leefstijl

interventie

+

Glucosamine

Glucosamine vs.

placebo (double-blind)

Leefstijl interventie vs.

controle groep

N = 100 N = 100

Incidentie knie artrose 2½ jaar

(6)

Leefstijl interventie

• Beweegcursus

- 26 weken, 1 uur per week, groepsles (10-15 personen)

Tai Chi – badminton – nordic walking – sportief wandelen – fitness – volleybal – hardlopen – pilates – aerobics – BBB – salsa –

buikdansen – softbal – zwemmen – steps

• Diëtetiek

- Motivational Interviewing

(7)

Primaire uitkomstmaat

Incidentie van knie artrose na 2.5 jaar:

• Incidentie van radiologische knie artrose (K&L score ≥ 2) en/of

• Incidentie van klinische knie artrose (ACR-criteria) en/of

• Gewrichtsspleet vernauwing ≥ 1.0 mm

(8)

Leeftijd: 55.7 ± 3.2 jaar BMI: 32.4 ± 4.3 kg/m² 68% postmenopauzaal 52% (lichte) knie klachten

Instroom deelneemsters

50 HA’s

6691 vrouwen 3094 reacties

889 vrouwen gescreend 1736 vrouwen

geïnteresseerd

407 vrouwen gerandomiseerd

10% lost to follow-up

2.5 jaar

(9)

Resultaten – Leefstijl interventie

• 90% van de deelneemsters had een (sterke) voorkeur voor de interventie groep

• Beweegcursus

- 80% bij minimaal 1 les geweest - gemiddeld 8 lessen/persoon - 57% compliant

• Diëtetiek

- 89% minimaal 1 consult gehad

- gemiddeld 36 weken (6 consults) onder behandeling - gemiddeld 1,9 kg afgevallen tijdens behandelperiode - 51% compliant

(10)

Resultaten – Leefstijl interventie

• Significant interventie effect over totale follow-up periode op lichaamsgewicht (p = 0.04)

• Significant meer mensen onder baseline gewicht in de interventie groep op 6 en 12 maanden

• Groter effect in deelneemsters die de interventie hebben gevolgd (p = 0.01) -> slechts 28%

• 15% behaald doel van 5 kg of 5%

reductie na 30 maanden

p < 0.001

p = 0.02 p = 0.07

Referentie: de Vos et al. (2013) European Journal of Nutrition

(11)

Resultaten – Incidentie knie artrose

Knieën Vrouwen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

17 28

70 59

13 13

Missing

Geen knie artrose Incidentie knie artrose

(12)

Resultaten – Preventie van knie artrose

Intention To Treat analysis

Generalized Estimated Equations, adjusted for K&L grade and BMI at baseline

Odds ratio: 0.69 (0.39 – 1.21); p = 0.19

Controle groep Interventie groep

N – knieën 204 202

Incidentie 19% 15%

(13)

Resultaten – Preventie van knie artrose

Pre-defined Per Protocol analysis on compliance

Generalized Estimated Equations, adjusted for K&L grade and BMI at baseline

Odds ratio: 0.35 (0.11 – 1.11); p = 0.07

Controle groep Compliant aan interventie

N - knees 204 58

Incident OA 19% 9%

(14)

Conclusies

• Significant, maar klein interventie effect op lichaamsgewicht

• Compliantie laag, ondanks bereidwilligheid

• Grotere effecten onder de deelneemsters compliant aan de interventie

• Geen significante effecten op incidentie van knie artrose

(15)

Aanbevelingen

• Optimaliseren leefstijlinterventie - hogere compliantie

- groter effect op lichaamsgewicht

- meer mensen die 5 kg of 5% afvallen

• Implementatie in de Huisartspraktijk?

Significante afname van:

- bloed suiker (HbA1c) - vet percentage

- middelomtrek - bloeddruk

- incidentie van knie artrose

(16)

Hartelijk dank voor uw aandacht

Erasmus MC

Dep. General Practice

• Prof. S. Bierma-Zeinstra

• Prof. B. Koes

• M. van Middelkoop

• D. van Emmerik

• E. de Schepper Dep. Orthopedics

• Prof. G. van Osch

• M. Reijman Dep. Radiology

• E. Oei

Maasstad Hospital Dep. Radiology

• D. Vroegindeweij