Duurzaam en Veilig
“Op het juiste moment, met de juiste middelen, de juiste maatregelen realiseren.”
Beheer Wegen en wegbermen
1. Scope beheerplan
2. Ons areaal wegen en wegbermen (in omvang, problematiek en kwaliteit) 3. Wegbeheer
a) Regelgeving en beleid
b) Kwaliteitsscenario’s, rehabilitatie van wegen, overige maatregelen en de kosten c) Beschikbaar budget
4. Budgetgestuurde varianten (min/nul/plus) 5. Advies
6. Samenvatting 7. Vervolg
Onderwerpen / Inhoud
Presentatie bij beheerplan Wegen, versie definitief (6 mei 2020).
1. Scope beheerplan Wegen
Instandhouding en vervanging van alle
• Asfaltverhardingen
• Elementenverhardingen
• Half- en onverharde wegen en paden
• Wegbermen en bermverhardingen (eerste halve tot hele meter berm)
• Markeringen op verharding
Buiten de scope valt o.a.:
• Verhardingen op begraafplaatsen, schoolpleinen, sportvelden en speelterreinen
• Wegmeubilair (bebording, paaltjes, verkeerszuilen, etc.)
• Het aanpassen van de weginrichting in het kader van verkeersveiligheid
2. Ons areaal in cijfers
• Ca. 655 km wegen, waarvan 334 km buiten de kom
• Ca. 4.700.000 m2 verharding
• waarvan 40% bestrating, 52% asfalt, 1% cementbeton en 7% half-verharding/overige
• 65% binnen de kom en 35% buiten de kom
• 668 km aan wegbermen buiten de kom (2x334 km, halve/hele meter naast de weg)
• 93 m2 verharding per inwoner (landelijk gemiddelde 59 m2)
Asfaltverharding: sterk verouderd/versleten, onveilig
• Veel wegen bevatten gevaarlijke schades (oneffenheden, dwarsonvlakheid, ernstige scheuren)
• Veel wegen zijn voorbij de levensduur
• Veel wegen zijn frequent met (groot) onderhoud opgelapt
• Asfaltwegen zijn voorzien van een slijtlaag, daadwerkelijke schade gecamoufleerd (ernst en omvang wordt langzamerhand zichtbaar)
Bestrating: verouderd/niet fraai, voldoen technisch aan de eisen
• Veel woonstraten zijn verouderd en vertonen oneffenheden, voldoen wel aan de eisen bij een basisniveau
2. Ons areaal in beeld
Smalle wegen en bermproblematiek
• Smalle wegen
• Kapotgereden wegbermen
• Aanzienlijk veiligheidsrisico
• Schouder asfalt ontbreekt (versnelde afname levensduur, extra terugkerend groot onderhoud)
Scheuren in asfaltverharding
• Droogtescheuren (droge zomers en talrijke bomen naast de weg)
• Zettingscheuren (zetting van het dijklichaam, al dan niet vanwege droge zomers)
Wortelopdruk
• Talrijke bomen in en naast verhardingen
2. Ons areaal in beeld
Beoordelingssystematiek
• Globale visuele weginspectie conform CROW richtlijn
• Registratie van schadebeelden
rafeling, oneffenheden, dwarsonvlakheid, scheuren, randschade, voegwijdte
• Globaal en visueel
beoordeling schades per 100 meter wegvak (of gedeelte/meervoud hiervan) geen inzicht onderliggende constructie
• Van groot belang voor vervolg proces, steekproef uitgevoerd
2. Ons areaal getoetst
Kwaliteitsbepaling aan de hand van weginspectie
• Asfalt gemiddeld niveau 4,8 (4,3 buitengebied)
• Bestrating niveau 5,4 (5,6 in woonwijken)
• Kwaliteitsniveau voormalige arealen
• Neerijnen 4,4 (met name asfaltwegen buitengebied in slechte staat)
• Lingewaal 4,5 (met name asfaltwegen buitengebied in slechte staat)
• Geldermalsen 5,7 (ondergrens basisniveau)
2. Ons areaal getoetst
2. Ons areaal, conclusies
Conclusies op basis van de inspectie en beleidsevaluatie
• Er is beperkt geïnvesteerd in wegen, delen van het areaal zijn onderhouden op kwaliteitsniveau Laag en daar ook in terecht gekomen;
• In de voormalige gemeenten is gewerkt met een taakstellend budget. Sommige budgetten zijn toegezegd, maar later alsnog bezuinigd of beperkt ter beschikking gesteld;
• Met name bij asfaltverhardingen in het grote buitengebied is geen of te weinig onderhoud uitgevoerd. Hierdoor is kapitaalvernietiging ontstaan en is nu een grotere/duurdere
maatregel noodzakelijk;
• Er is weinig geïnvesteerd in de bermproblematiek, hierdoor is de omvang toegenomen en is schade ontstaan in de randen van de verhardingen;
• Veel wegen kennen een sobere inrichting, vanuit technisch wegbeheer oogpunt voldoen ze aan de eisen, maar de wegen zien er zeker niet fraai uit;
• Het totale areaal is verouderd, er is onvoldoende geïnvesteerd om het areaal op een gemiddeld goede levensduur te houden.
• Zorgplicht wegen: Wegenwet, Wegenverkeerswet (wegbermen), Gemeentewet
• Toezicht Provincie Gelderland
• Coalitieakkoord
“We verduurzamen het wegenonderhoud met veiligheid als uitgangspunt.”• Besluit Begroting en verantwoording (BBV 2017)
• Koepelnota beheer openbare ruimte
• Richtlijnen Wegbeheersystematiek (CROW)
Motto wegbeheerder West Betuwe:
“De uitdaging is dat we op het juiste moment, met de juiste middelen, de juiste maatregelen kunnen
realiseren. Dát is duurzaam omgaan met onze kapitaalgoederen en de grondstoffen én het zorgt voor een veilig wegenareaal”.
3a. Wegbeheer, regelgeving en beleid
Wegbeheer bestaat uit verschillende maatregeltypes:
Klein onderhoud
Het ad hoc uitvoeren van kleinschalige reparaties aan de weg (bv. op basis van meldingen) Groot (planmatig) onderhoud
Het structureel onderhouden van de weg gedurende de levensduur, met als doel de functionaliteit te waarborgen tot het einde van de levensduur (op basis van weginspectie). Er kan sprake zijn van een onderhoudsachterstand (maatregelen die eigenlijk al uitgevoerd hadden moeten zijn).
Rehabilitatie
Het aan het einde van de levensduur vervangen van de weg (op basis van weginspectie en onderzoek) Daarnaast spelen aanvullende maatregelen:
• Bermbeheer: maatregelen specifiek ten behoeve van veilige wegbermen
3a. Wegbeheer systematiek
Kwaliteitsscenario’s
• Zeer Hoog (A+), Hoog (A), Basis (B), Laag (C), Zeer Laag (D)
Impact scenario’s op
• Veiligheid en aansprakelijkheidsstellingen
• Kapitaalvernietiging asfalt (te laat ingrijpen, met later een zwaardere duurdere maatregel)
• Beleving en algemeen beeld openbare ruimte
• Duurzaamheid en klimaatadaptatie
Differentiëren via
• Verhardingssoort, functie, en structuurelementen
(o.a. woonwijk, buitengebied, hoofdwegen)
3b. Groot onderhoud, scenario’s
3b. Opgave groot onderhoud
scenario alles BASIS
+ Verhardingen “heel en veilig”, beperkt risico op aansprakelijkheid
+ Weinig kapitaalvernietiging (asfalt), juiste maatregel op juiste moment + Duurzaam omgaan met materialen
+ Algemeen beeld van de openbare ruimte is goed + Overal zelfde kwaliteitsniveau
+ Voldoet aan landelijke normen
‒ Geen extra’s ook niet op drukkere wegen of belangrijke functies
‒ Wegen zijn niet schadevrij, reparatievlakken zijn goed zichtbaar
‒ Huidig budget is niet toereikend
Kosten groot onderhoud €4.080.000/jaar
3b. Opgave groot onderhoud
scenario asfalt BASIS en elementen LAAG
+ Lagere onderhoudskosten zonder kapitaalsvernietiging (voor asfalt geldt nog steeds: juiste maatregel op juiste moment)
+ Asfaltverhardingen “heel en veilig”, beperkt risico op aansprakelijkheid + Duurzaam omgaan met materialen
+ Alleen op elementenverharding wordt de Basis ambitie losgelaten, hier is de kans op kapitaalvernietiging en aansprakelijkheid kleiner (doch aanwezig)
‒ Bij elementenverharding wordt een kwaliteitsdaling ingezet. Dit doet afbreuk aan comfort en uitstraling van de openbare ruimte.
‒ Huidig budget is niet toereikend
Kosten groot onderhoud €3.840.000/jaar
3b. Opgave groot onderhoud
scenario alles LAAG
+ Financieel voor de korte termijn beter haalbaar
‒ Lagere onderhoudskosten voor de korte termijn, echter met optredende
kapitaalsvernietiging bij asfaltverhardingen: niet de juiste maatregel op het juiste moment, maar een duurdere maatregel later
‒ Asfaltverhardingen niet “heel en veilig”. Reëel risico op aansprakelijkheid.
‒ Bij elementenverharding wordt een kwaliteitsdaling ingezet. Dit doet afbreuk aan comfort en uitstraling van de openbare ruimte.
‒ Huidig budget is niet toereikend
Kosten groot onderhoud €3.470.000/jaar
De onderhoudsachterstand bedraagt € 3.800.000
- op basis van de maatregeltoets 2019 (voor het onderhoud van 2020 en 2021) - na verrekening van het budget voor 2020 en 2021
3b. Opgave onderhoudsachterstand
• Theoretische vervangingsopgave
• Levensduur theorie versus praktijk
• Vervangen/ constructie zwaar versterken
• Opgave 2021-2022 (op basis van maatregeltoets 2019) bedraagt €7.774.993
• Vervangingsopgave opvolgende jaren bedraagt naar schatting €2.500.000/jaar
3b. Opgave rehabilitatie wegen
• 334 km weg buiten de kom, eerste 100 km wegen met probleem bermen geïnventariseerd
• Wegnemen groot veiligheidsrisico (verantwoordelijkheid!) én vervroegde asfaltschade voorkomen door bermen te verduurzamen
• Verduurzamen met oplossingen als betonsloven/gekoppelde prefab elementen
• Na verduurzamen, afbouw onderhoudsbudget bermen
• Investering voor 100 km wegen (200 km wegbermen) bedraagt circa €4.400.000
3b. Opgave bermbeheer
Budgetten in het beheerplan zijn voor onderhoud, aanvullende wensen inwoners/beleid via stelposten. Zeker bij een lager scenario dan basis voor elementenverharding vervalt iedere ruimte voor opvang binnen budget
• Stelpost “Wensen leefomgeving en inclusieve samenleving” (richtbedrag €50.000/jaar)
• Inspelen op inwonerswensen als trottoirverlagingen en geleidelijnen (mindervaliden), incidentele snelheidsremmer, aanleg uitstapstrook langs parkeervakken,
verlengen/aanpassen trottoirs, etc.
• Stelpost “Klimaatmaatregelen” (richtbedrag €100.000/jaar)
• Voor waterafvoer/-berging gerelateerde zaken aanhaken op het Water- en Rioleringsplan
• Voor maatregelen in het kader van hittestress (waaronder vervangen van verharding voor groen en het toepassen van andere materialen) en pilots op het vlak van materiaalinnovatie.
3b. Wensen leefomgeving en Klimaat
3b. Samenvatting kostenposten
Onderdeel Kosten Karakter
Groot onderhoud, 3 uitgewerkte scenario’s keuze: alles basis
keuze: asfalt basis, elementen laag keuze: alles laag
€4.080.000
€3.840.000
€3.470.000
structureel/jaar structureel/jaar structureel/jaar Inhaalslag achterstallig onderhoud €3.800.000 incidenteel
Vervangen wegen
planjaren 2021+2022 (7.774.993/eenmalig) planjaren 2023-2025 (€2.500.000/jr)
€15.274.993 investeringsbedrag over 2021 t/m 2025 Verduurzamen wegbermen (ca. 100 km) €4.400.000 investeringsbedrag
over 2021 t/m 2025 Stelpost wensen leefomgeving €50.000 structureel/jaar Stelpost klimaatbestendig inrichten €100.000 structureel/jaar
Totaal budget voor onderhoud en bijkomende kosten €3.403.768 per jaar
• Waarvan voor groot onderhoud €2.281.888 (€0,53/m2)
• Overige budgetten (klein onderhoud, markeringen, etc.) beperkt kostendekkend.
Geen structureel budget vanuit vorige gemeenten beschikbaar voor:
• Onderhoudsachterstand
• Vervanging van wegen
• Verduurzamen wegbermen
• Wensen leefomgeving en Klimaatbestendig inrichten
De taakstellende bezuiniging van 2019 op de beheerplannen is verwerkt in mindering gebracht op het beschikbare budget.
3c. Huidig beschikbaar budget
• Op basis van de gepresenteerde wegbeheersystematiek zijn er grote tekorten voor het uitvoeren van wegbeheer in de gemeente West Betuwe. Diverse
scenario's zijn doorgerekend. Geen enkele past binnen het huidige budget;
• Er is sprake van een omvangrijke onderhoudsachterstand;
• Verschillende wegen zijn toe aan vervanging;
• Er speelt grote bermproblematiek (veiligheid en ontstaan asfaltschade).
3. Wegbeheer, conclusies
Informatienota Harmonisatiestrategie 2020
• Uitwerken minvariant en nulvariant op basis van huidige financiële middelen.
Gezien de grote dillema’s en opgave bij wegbeheer is ook een plusvariant uitgewerkt.
• Taakstellende bezuiniging €150.000 op de beheerplannen (ombuigingsopgave 2019)
De volgende vertrekpunten zijn gedefinieerd:
• Asfalt nu laag tot zeer laag geworden/aan het worden. Met oog op veiligheid en terugdringen kapitaalvernietiging inzetten op asfaltverharding.
• Elementenverharding gemiddeld laag tot voldoende. Minder groot veiligheidsrisico. Speelt geen/minder kapitaalsvernietiging.
• Achterstallig onderhoud, vervanging van wegen en verduurzaming van bermen wellicht mogelijk op basis van eenmalige investeringen.
4. Financiële opgave West Betuwe
Wat kunnen we doen binnen het bestaande budget?
• Alleen klein/calamiteitenonderhoud bij elementenverharding;
• Groot onderhoud asfalt op kwaliteitsniveau Laag;
Wat past niet binnen het bestaande budget?
• Groot onderhoud elementenverharding;
• Rehabiliteren van wegen;
• Veilige en duurzaam inrichten van wegbermen;
• Inspelen op kansen en wensen vanuit de leefomgeving en inclusieve samenleving;
• Inspelen op kansen en wensen klimaatbestendig inrichten openbare ruimte;
• Inhaalslag van achterstallig onderhoud.
Wat zijn de gevolgen:
• Oplopende kapitaalvernietiging en ontstaan van een omvangrijke onderhoudsachterstand;
• Grote risico’s en problematiek op het gebied van veiligheid en aansprakelijkheid.
De aanpak van de problematiek wordt met deze variant uitgesteld en neemt in omvang sterk toe.
4. Budgetgestuurde varianten
nulvariant, het maximale met het huidige budget
Idem aan nulvariant, met keuzemogelijkheden rond het beheer van wegen in het buitengebied:
1) Niet onderhouden van aan te wijzen wegen en deze laten verworden tot (onbegaanbare) puinwegen;
2) Wegen afsluiten en onttrekken uit de openbaarheid of afstoten naar andere partijen;
3) Op een deel van de wegen alleen de ergste schades oppakken.
Voor 1 en 2 geldt een laag realiteitsgehalte. Vaak lastige discussie over welke wegen dit moeten zijn. Iedere weg heeft een functie. Niet onderhouden of afsluiten levert strijdt met belanghebbenden en kan leiden tot bezwaar en beroep bij het te nemen verkeersbesluit.
Voor 1 en 3 speelt de strijdigheid met de wettelijke zorgplicht voor veilige openbare wegen en leidt tot kapitaalvernietiging (en is in die zin slechts een besparing voor de korte termijn).
Mogelijke besparing bij toepassing van deze drie mogelijkheden: naar schatting in totaliteit €75.000 per jaar.
4. Budgetgestuurde varianten
minvariant, met keuzes rond beheer buitengebied
Terug naar het beheerplan: toepassen reguliere systematiek voor verantwoord wegbeheer.
Zie hiervoor de sheets 15 t/m 19. Met kort samengevat:
Groot onderhoud conform een van de scenario’s wegbeheersystematiek:
1) Asfalt- en elementenverharding beiden op niveau Basis
2) Asfalt niveau Basis en elementenverharding op niveau Laag 3) Asfalt- en elementenverharding beiden op niveau Basis
En verder:
• Investeren in opgave te rehabiliteren wegen;
• Investeren in veilig en duurzaam in te richten wegbermen;
• Inspelen op kansen en wensen vanuit de leefomgeving en inclusieve samenleving;
• Inspelen op kansen en wensen klimaatbestendig inrichten openbare ruimte;
• Uitvoeren inhaalslag achterstallig onderhoud.
4. Budgetgestuurde varianten
plusvariant, verantwoord wegbeheer
4. Budgetgestuurde varianten
plusvariant uitwerking Groot onderhoud
Onderdeel Kostenplaatje Financieringsvorm/keuze keuze:
alles basis
Kosten €4.080.000/jr Te kort: €1.848.112/jr
Optie 1: Budget groot onderhoud structureel verhogen met €1.848.112/jaar.
Optie 2: Eenmalige investering van €9.240.560 om gedurende 5 jaar onderhoud te kunnen plegen op niveau Basis voor zowel asfalt- als elementenverhardingen.
keuze:
asfalt basis, elementen laag
Kosten: €3.840.000/jr Te kort: €1.608.112/jr
Optie 1: Budget groot onderhoud structureel verhogen met €1.608.112/jaar.
Optie 2: Eenmalige investering van €8.040.560 om gedurende 5 jaar onderhoud te kunnen plegen op niveau Basis voor asfalt- en niveau Laag voor elementenverhardingen.
keuze:
alles laag
Kosten: €3.470.000/jr Te kort: €1.238.112/jr
Optie 1: Budget groot onderhoud structureel verhogen met €1.238.112/jaar.
Optie 2: Eenmalige investering van €6.190.560 om gedurende 5 jaar onderhoud te kunnen plegen op niveau Laag voor zowel asfalt- als elementenverhardingen.
4. Budgetgestuurde varianten
plusvariant uitwerking investeringen
Onderdeel Kostenplaatje Financieringsvorm/keuze
Achterstallig groot onderhoud €3.800.000 Eenmalige impuls
Vervangen wegen
(15,2 miljoen, over 5 jaar) Kapitaallast t/m 2025: €1.400.000 Kapitaallast vanaf 2026:
€600.000/jaar aflopend
Totale kapitaallast: €19.900.000
Optie 1: Structureel budget t.b.v. kapitaallast vervanging wegen Optie 2: Eenmalig €1.400.000 voor kapitaallast t/m 2025, daarna kapitaallast structureel op te vangen (ongedekt).
Optie 3: Eenmalig €19.900.000 t.b.v. dekken kapitaallasten over gehele afschrijvingsperiode.
Verduurzamen wegbermen
(ca. 100 km, €4.400.000, over 5 jaar) Kapitaallast t/m 2025: €710.000 Kapitaallast vanaf 2026:
€350.000/jaar aflopend
Totale kapitaallast: €4.900.000
Optie 1: Structureel budget t.b.v. kapitaallast verduurzamen bermen.
Optie 2: Eenmalig €710.000 voor kapitaallast t/m 2025, daarna kapitaallast structureel op te vangen (ongedekt).
Optie 3: Eenmalig €4.900.000 t.b.v. dekken kapitaallasten over gehele afschrijvingsperiode.
Bij toepassing van de min- of de nulvariant is het niet haalbaar om de wegen, wegbermen, fiets- en voetpaden heel en veilig te maken en te houden. De heersende problematiek neemt in omvang sterk toe. De aanpak wordt uitgesteld naar een volgend beheerplan- en bestuurlijke zittingsperiode.
De middelste plusvariant (asfaltverharding op kwaliteitsniveau Basis en elementenverharding Laag, inclusief de investeringsmaatregelen) is in het kader van veiligheid, duurzaamheid en financieel beleid een verantwoord scenario om toe te passen in West Betuwe.
Disclaimer
Het college verricht onderzoek naar dekkingsmaatregelen om de financiële uitdagingen waar West Betuwe voor staat op te vangen in de begroting. Gedurende dit onderzoek wordt u gevraagd om vooruitlopend op integraal advies geen keuzes te maken uit mogelijke scenario's en varianten voor wegbeheer.”
5. Advies
De gemeente West Betuwe beheert een groot areaal aan wegen. Gemiddeld gezien is er per inwoner veel meer verharding aanwezig dan in andere gemeenten. Er spelen een aantal specifieke problemen (bermen,
scheurvorming, ernstige schades buitengebied). De kwaliteit van de verhardingen is gemiddeld gezien Laag. In de voormalige gemeenten is beperkt geïnvesteerd in wegbeheer. De problematiek is niet nieuw
(vooruitgeschoven/ korte termijn oplossingen gekozen) en na samenvoeging tot één probleem geworden.
Vanuit wegbeheer zijn verschillende scenario’s geschetst om invulling te geven aan de ambitie ‘Duurzaam en veilig wegbeheer’. De kosten hiervoor overstijgen op alle mogelijke manieren het huidige beschikbaar budget.
De gemeente staat echter voor een uitdaging om de financiële positie ook na harmonisatie van het beleid in de hand te houden. Hiervoor zijn een min, nul en plusvariant uitgewerkt. Iedere keuze heeft voor- en tegens. De meeste voordelen voor dit moment en de middellange termijn worden gevonden bij de plusvariant.
