1. Toelichting van de beoogde doelstellingen voor de toekomst

1

M OTIVERINGSNOTA

VOOR HET BESLUIT TOT OPRICHTING VAN

Z

1

,

Z

2

,

Z

3

,

PRIVAATRECHTELIJKE VERENIGING EN VENNOOTSCHAPPEN IN DE ZIN VAN ARTIKEL

495/1

495/2

D

L

B

Dit document betreft de motiveringsnota in de zin van artikel 495/3, 3° van het Decreet Lokaal Bestuur en maakt deel uit van de beslissing tot oprichting van Zorgbedrijf 1 BV, Zorgbedrijf 2 NV en Zorgbedrijf 3 BV.

Deze nota bevat:

1. een toelichting van de beoogde doelstellingen voor de toekomst van Zorgbedrijf Antwerpen welzijnsvereniging (hoofdstuk 1),

2. de redenen om de activiteiten onder te brengen in vier privaatrechtelijke dochterentiteiten (hoofdstuk 2),

3. de historiek van de voorafgaandelijke beslissingen (hoofdstuk 3) en 4. de toelichting van de huidige beslissingen (hoofdstuk 4).

De meerwaarde van de oprichting van de privaatrechtelijke entiteiten voor de welzijnsvereniging zal in deze nota aangetoond worden. De meerwaarde die zal worden aangetoond komt ook ten goede van OCMW en stad Antwerpen.

1. Toelichting van de beoogde doelstellingen voor de toekomst

Zorgbedrijf Antwerpen betreft een Welzijnsvereniging in de zin van Hoofdstuk 2 (Welzijnsvereniging) van Titel 4 (De verenigingen of vennootschappen voor maatschappelijk welzijn) van Deel 3 (Deelname in rechtspersonen en samenwerking) van het Decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017 ("Decreet Lokaal Bestuur").

Zorgbedrijf Antwerpen heeft het volgend voorwerp:

"Het organiseren van activiteiten, van welke aard en onder welke vorm dan ook, die het mogelijk maken om een gepaste, kwaliteitsvolle en toegankelijke dienstverlening en/of huisvesting te verlenen aan kwetsbare en zorgbehoevende personen en/of gezinnen.

Hieronder wordt, onder meer, verstaan de inrichting, het beheer, de coördinatie, het optimaliseren en de exploitatie van instellingen en diensten voor woon en zorg, opvang en verzorging van bejaarden en van zorgbehoevende personen in het algemeen.

Hiertoe zal de vereniging één of meer inrichtingen kunnen oprichten, beheren en exploiteren, de oprichting van gelijkaardige diensten in de hand kunnen werken, de goede organisatie en de samenwerking ervan bevorderen en coördineren en, in het algemeen, alle initiatieven kunnen nemen of steunen die bejaarden en andere zorgbehoevende personen ten goede komen.

2 De vereniging kan activiteiten opstarten, zoals, onder meer zonder hiertoe beperkt te zijn, het uitbaten van rust- en verzorgingstehuizen, rustoordbedden, serviceflats, het organiseren van dienstencentra, thuisdiensten, het aanbieden van alle mogelijke ondersteunende en faciliterende activiteiten, het beheren van jeugdinstellingen, een nursing home, de organisatie van diensten inzake kortverblijf en dagverzorging, enz.

Zij kan tevens participeren in projecten die verband houden met de realisatie, de inrichting, het beheer, de optimalisatie of de exploitatie van instellingen of diensten voor woon- en welzijnszorg en de hiervoor vermelde activiteiten. Alle activiteiten in het kader van de dienstencheques kunnen worden uitgeoefend, o.a.: schoonmaken van de woning met inbegrip van de ramen, wassen en strijken, kleine occasionele naaiwerken, bereiden van maaltijden, boodschappendienst, centrale voor minder-mobiele of bejaarde personen en strijken buiten het huis van de gebruiker… (niet limitatief).

Zij kan alle handelingen stellen die rechtstreeks of onrechtstreeks betrekking hebben op, of bijdragen tot, haar doel, met inbegrip van bijkomstige commerciële en winstgevende activiteiten binnen de grenzen van wat wettelijk is toegelaten en waarvan de opbrengsten te allen tijde zullen worden aangewend voor de verwezenlijking en ondersteuning van haar publieke, winstgevende doelstellingen. Zij kan haar medewerking verlenen en deelnemen aan iedere activiteit die met haar doel overeenstemt en deze steunen of daarvoor middelen ter beschikking stellen. Zij kan alleen of met andere verenigingen, vzw's en andere rechtspersonen oprichten en erin participeren binnen het wettelijk kader dat op haar van toepassing is. Zij kan tevens mandaten uitoefenen als lid, bestuurder, vereffenaar, enz. in rechtspersonen waarin zij participeert of op andere wijze betrokken is.

De vereniging moet haar doelstelling organiseren door aan elke zorgbehoevende die zich aanmeldt de nodige kwalitatieve woon- en welzijnszorg tegen de beste kostprijs aan te bieden, met respect voor zijn/haar ideologische, filosofische of godsdienstige overtuiging."

Met het oog op het verder nastreven, c.q. uitvoeren van haar voorwerp wil Zorgbedrijf Antwerpen in de toekomst groeien:

- door haar diensten uit te dragen over een groter grondgebied en haar dienstverlening verder uit te bouwen;

- door een aantrekkelijke werkgever te blijven met goede arbeidsomstandigheden en goede arbeidsvoorwaarden;

- door de betaalbaarheid en kwaliteit te kunnen blijven garanderen aan klanten door schaalvoordelen te maximaliseren;

- door te investeren in vernieuwing.

Niet alleen omdat het een gezonde ambitie is voor een organisatie om (meer) klanten beter te kunnen bedienen, maar ook om de unieke positie en de rentabiliteit, en dus het toekomstplan, van Zorgbedrijf Antwerpen te verzekeren. Deze ambitie komt tevens de sociale opdracht van Zorgbedrijf Antwerpen, OCMW Antwerpen en de Stad Antwerpen ten goede.

3 Zorgbedrijf Antwerpen wil zoveel mogelijk klanten bijstaan om comfortabel ouder te worden en om hen de ondersteuning te kunnen bieden die zij in hun gezin of voor hun kinderen nodig hebben en dit aan een betaalbare prijs.

Vandaag kan Zorgbedrijf Antwerpen dit in zijn zorgregio’s waarmaken dankzij de hervormingen die sinds de oprichting zijn gebeurd, de groei en efficiëntiewinsten die zich voltrokken en de performantie die het bedrijf kenmerkt.

Om betaalbare kwaliteit te kunnen blijven aanbieden en de rentabiliteit en de toekomst van de organisatie te verzekeren (zodat ook klanten kunnen blijven rekenen op betaalbare diensten), moet Zorgbedrijf Antwerpen significant kunnen groeien in Vlaanderen.

De groei die Zorgbedrijf Antwerpen voor ogen heeft, is tweeledig. Enerzijds betreft het geografische groei. Anderzijds omvat het ook de doelstelling om een zo breed en volledig mogelijk zorgaanbod te ontwikkelen en aan te bieden.

De volgende stap voor Zorgbedrijf Antwerpen is daarom de organisatie zo te laten groeien dat de sociale opdracht voor de stad kan worden verder gezet en meer volume mogelijk wordt gemaakt, met in verhouding een beperktere en tragere toename van de overheadkosten en zonder dat er bijkomende financiële middelen ter beschikking moeten worden gesteld door Stad Antwerpen.

2. De redenen om de activiteiten onder te brengen in vier privaatrechtelijke dochterentiteiten

De motivatie van Zorgbedrijf Antwerpen om verder te verzelfstandigen en haar activiteiten uit te oefenen via drie privaatrechtelijke dochterentiteiten is meerledig.

1. Vermindering van de dotatie

De organisatie wordt geconfronteerd met de beslissing van Stad Antwerpen dat Zorgbedrijf Antwerpen zelf bedruipend dient te worden zonder de sociale opdracht van Zorgbedrijf Antwerpen terug te schroeven op het eigen grondgebied. Zo kan de stad de vrijgekomen middelen inzetten om de financiële uitdagingen waarmee lokale besturen geconfronteerd worden het hoofd te bieden. In het kader daarvan besloot Stad Antwerpen tot een ernstige vermindering van de dotatie aan de organisatie in de komende jaren.

Hierbij kunnen we enerzijds verwijzen naar het Bestuursakkoord stad Antwerpen 2019-2024 dat door de gemeenteraad van de Stad Antwerpen werd goedgekeurd op 28 januari 2019 stelt in hoofdstuk 3, punt 238: “Het Zorgbedrijf zelf zal aan de hand van deze nieuwe structuur en de doorgedreven groei volledig zelf bedruipend worden. De stad blijft de doelstellingen en de activiteiten van het Zorgbedrijf wel sturen door een gegarandeerd meerderheidsaandeel.” (De Grote Verbinding. Akkoord voor de bestuursperiode van 2019 tot 2024, 3. Harmonieuze stad, p. 38)

4 Anderzijds werd in het meerjarenplan van Stad Antwerpen 2020-2025 vastgelegd dat de dotatie aan Zorgbedrijf Antwerpen Welzijnsvereniging in de komende jaren zal dalen van 39,3 miljoen EUR in 2020 naar 28,7 miljoen EUR in 2025:

2020 2021 2022 2023 2024 2025

Exploitatiedotatie

werking 39.309.802 39.996.797 38.902.948 35.829.570 31.776.243 28.740.356

[Dit kan overigens vastgesteld worden in het “Aangepast meerjarenplan versie 2 2020- 2025” van Stad Antwerpen zoals goedgekeurd op 24 november 2020 , zie pagina 58 waarin deze dotatie voor exploitatie vervat werd in de totale toegestane werkingssubsidies voor gezondheids- en seniorenzorg aan Zorgbedrijf Antwerpen.]

Ongeacht de vermindering van de dotatie, blijft de sociale opdracht van de Stad en het sociale beleid wel minstens gelijk in de komende jaren.

Om deze ambitie waar te maken, zal het essentieel zijn om als organisatie snel te groeien en de organisatiestructuur te optimaliseren.

2. De bedrijfsstructuur future proof maken

Daarnaast wordt Zorgbedrijf Antwerpen geconfronteerd met de limieten van het op haar toepasbaar fiscaal stelsel, zo zij verder zou inzetten op groei binnen de bestaande publiekrechtelijke rechtsvorm. Om de groei maximaal te kunnen realiseren en de activiteiten die hiervoor in aanmerking komen te kunnen voeren vanuit een beleid geënt op economische principes als rentabiliteit en lange termijn groei, zonder geconfronteerd te worden met het in vraag stellen van de toepassing van de rechtspersonenbelasting op de kerntaken inzake zorg, moeten de activiteiten van ZBA, minstens gedeeltelijk, ondergebracht worden in privaatrechtelijke entiteiten.

Binnen de welzijnsvereniging leidt een verder doorgedreven groei gestoeld op economische principes tot een discussie omtrent de toepassing van de vennootschapsbelasting. Dit vormt een bedreiging voor de toepassing van vennootschapsbelasting op het resultaat van alle activiteiten van ZBA. Dit ongeacht de vaststelling dat de kernactiviteiten inzake zorg uit hun aard behoren tot het toepassingsgebied van de rechtspersonenbelasting en de vrijstelling op BTW ingevolge artikel 44 van het BTW wetboek hierop van toepassing. Het hoeft geen betoog dat dergelijke discussie – die reeds aan de orde is met betrekking tot de dienstencheques en de cafetaria van de dienstencentra -een onmogelijk te aanvaarden financieel risico zou inhouden. Dit risico zou ook de nu reeds gerealiseerde groei in de financiële resultaten van zorgactiviteiten binnen de Welzijnsvereniging ongedaan maken. Het betekent ook dat het Zorgbedrijf het sociaal beleid van de stad zou moeten verzaken.

5 De enige toekomstgerichte oplossing hiervoor bestaat eruit dat de activiteiten van de welzijnsvereniging worden opgesplitst:

- De activiteiten die zonder discussie ook bij verdere uitbreiding zullen ressorteren onder het toepassingsgebied van de rechtspersonenbelasting (de zorgactiviteiten in de strikte zin) dienen te worden ondergebracht in de ene juridische entiteit, namelijk een vzw in de zin van artikel 9.1 van het Wetboek Vennootschappen en Verenigingen.

- De activiteiten (vnl. ondersteunende diensten) die zich wel lenen tot verdere uitbouw en exploitatie, waarbij mits een strategie op lange termijn en met rationele beheersmethoden die gesteund zijn op de begrippen kosten, opbrengsten en rentabiliteit verdere groei zal kunnen gerealiseerd worden, zullen worden ondergebracht in een privaatrechtelijke vennootschap, onderworpen aan de vennootschapsbelasting.

- Door het (onroerend) patrimonium van de organisatie in een aparte vennootschap in te brengen, ontstaan er ook bijkomende voordelen van professionalisering in het beheer. De inbreng van het patrimonium moet daarbij gebeuren aan actuele waarde, om het zo naar de toekomst toe te valoriseren voor de welzijnsvereniging (en dus het OCMW en de Stad). De eventueel te realiseren meerwaarden zullen het regime van de rechtspersonenbelasting ondergaan, aangezien de huidige welzijnsvereniging nog onder de rechtspersonenbelasting ressorteert. Voornamelijk omwille van de tijdspanne waarin de welzijnsvereniging dit patrimonium reeds aanhoudt, kan dit zonder belangrijke fiscale gevolgen.

Door deze opsplitsing te maken bekomen we eenvoud, transparantie en een duidelijk afgelijnd statuut inzake fiscaliteit (dit laatste zowel qua BTW als inkomstenbelastingen) van elke dochterentiteit, niet enkel nu, maar ook voor bij verdere groei in de toekomst.

3. Een gelijke financiering/subsidiëring als private zorgorganisaties

Het onderbrengen van de activiteiten van Zorgbedrijf Antwerpen in dochterentiteiten zorgt als basis voor een gelijke behandeling, c.q. gelijke financiering binnen de zorgsector waardoor de concurrentiepositie van Zorgbedrijf Antwerpen versterkt wordt.

Momenteel leidt de publieke welzijnsvereniging immers een nadeel ten aanzien van de privaatrechtelijke zorgverleners doordat sectorale akkoorden voortvloeiend vanuit onderhandelingscomité C1 verplicht toegepast dienen te worden hoewel daar geen volledige financiering tegenover staat. Binnen de private sectoren worden dergelijke sectorale akkoorden immers gefinancierd. Zo wordt het nadeel geleden door de VIA-akkoorden begroot op een jaarlijks nadeel van 1,6 miljoen euro.

Een beduidend aantal medewerkers zal er qua arbeidsvoorwaarden op vooruit gaan door te werken voor de privaatrechtelijke dochterentiteiten en in aanmerking te komen voor (vaak gefinancierde) voordelen. Bijvoorbeeld de personeelsleden van de gezinszorg zullen vanaf 35 jaar al recht hebben op VAP-dagen (vrijstelling voor arbeidsprestaties) en zullen eveneens een hogere eindejaarpremie ontvangen (die overigens gefinancierd wordt).

6 4. Voordeligere patronale lasten

De uitvoering van de ondersteunende activiteiten via de vennootschappen zorgt ervoor dat de patronale lasten dalen van 31 naar 25 procent voor de tewerkstelling van de personeelsleden in deze activiteiten.

Voor de zorgactiviteiten kunnen we nog steeds genieten van de financiering via de sociale maribel, maar niet van de taks shift.

De structuur van een VZW en een privaatrechtelijke vennootschap zorgt ervoor dat beide financieringsvormen ter verlaging van de patronale lasten, nl. taks shift en sociale maribel, afhankelijk van de keuzes, van toepassing kunnen zijn.

In de publiekrechtelijke vereniging is de taks shift per definitie niet van toepassing.

5. Het recht op compenserende maatregelen in het kader van de coronacrisis

Tijdens de coronacrisis werden er compenserende maatregelen genomen voor de verliezen die geleden werden door private ondernemingen. Hoewel Zorgbedrijf Antwerpen welzijnsvereniging dezelfde activiteiten had en aan dezelfde Corona-maatregelen onderworpen was, kwam de organisatie niet in aanmerking voor verschillende financiële compensaties en dit louter en alleen omwille van hun publiekrechtelijke karakter. Dit is een absolute ongelijkheid die niet gemotiveerd kan worden aangezien de geleden verliezen even groot, zo niet groter waren voor de organisatie.

6. Groeien door stijging van de omzet met gelijke kosten

Door de privaatrechtelijke rechtsvormen aan te nemen, wordt het mogelijk om:

- te groeien door diensten aan te bieden buiten het Antwerpse grondgebied aan ook andere organisaties;

- de overheadkosten nagenoeg constant te houden maar wel vervolgens te delen over een veel grotere basis aan klanten;

- als groep meer te kunnen rekenen op schaalvoordelen bij een groepsaankoop.

7. Groei door de mogelijkheid van investering door een externe partner

Door de rechtsvorm van een besloten en naamloze vennootschap te kiezen voor de dochterentiteiten, wordt de mogelijkheid open gelaten dat ook een externe partij in de toekomst zal kunnen investeren in deze vennootschappen door het verwerven van aandelen binnen de begrenzingen zoals voorzien in de statuten. Een participatie door een externe partij kan ertoe leiden dat de vooropgestelde groei van deze vennootschappen, maar bij uitbreiding van de groep, op korte termijn gerealiseerd kan worden en dit zonder dat de huidige deelgenoot (OCMW Antwerpen – Stad Antwerpen) bijkomende financiële middelen moet investeren. Deze externe participatie zal mogelijk zijn, met behoud van het strategisch zeggenschap van Stad Antwerpen en dit zonder in te boeten in haar sociale opdracht, wel integendeel.

7 Besluit

De realisatie van deze doelstellingen op organisatorisch vlak laat toe om de uitdagingen op het vlak van het behoud van een kwalitatieve en eigentijdse betaalbare dienstverlening op lange termijn met de vereiste middelen aan te pakken. Deze doelstellingen kunnen enkel worden behaald door verzelfstandiging.

3. Historiek van de voorafgaandelijke beslissingen

Ter realisatie van hogergenoemde doelstellingen werden in de periode tussen 18 juli 2014 en heden al een reeks voorafgaandelijke beslissingen genomen en uitgevoerd die allen betrekking hebben op de verdere verzelfstandiging van Zorgbedrijf Antwerpen Welzijnsvereniging. Een chronologisch overzicht van de voornaamste beslissingen wordt hierna weergegeven:

1. De Strategische Raad van Beheer van Zorgbedrijf Antwerpen van 18 juli 2014 bevestigde het belang van drie pijlers waarop de verdere ontwikkeling van het Zorgbedrijf diende gestoeld:

- de uitbreiding van de activiteiten buiten Antwerpen;

- het consolideren, optimaliseren en verzekeren van de beheersstructuren;

- een performant resultaat waarbij groei de sleutel is tot een succesvolle organisatie.

2. De principes voor de groei en ontwikkeling van het Zorgbedrijf werden in de Raad van Beheer van 21 juni 2017 verder uitgewerkt. De tekening van de nieuwe juridische structuur met drie entiteiten werd hier gemaakt.

3. Het Bestuursakkoord van stad Antwerpen 2019-2024 dat door de gemeenteraad van de Stad Antwerpen werd goedgekeurd op 28 januari 2019 stelt in hoofdstuk 3, punt 238: “Het Zorgbedrijf zelf zal aan de hand van deze nieuwe structuur en de doorgedreven groei volledig zelf bedruipend worden. De stad blijft de doelstellingen en de activiteiten van het Zorgbedrijf wel sturen door een gegarandeerd meerderheidsaandeel.” (De Grote Verbinding. Akkoord voor de bestuursperiode van 2019 tot 2024, 3. Harmonieuze stad, p. 38)

4. De Raad van Bestuur van 12 september 2019 besliste om de hierboven aangegeven beleidsopties van de Raad van Bestuur en de opdracht van de toezichthoudende overheid geformuleerd in het Bestuursakkoord operationeel te maken per 1/1/2020, door:

- de realisatie van de vzw-entiteit langs de bestaande vzw Zorg+ (thans Zorgbedrijf) en/of de oprichting van een nieuwe vzw Zorgbedrijf, waarbij de

8 Raad van Bestuur de algemeen directeur mandateert om de meest opportune van beide opties te bepalen op basis van de evoluties in het wetgevend kader;

- de oprichting van een entiteit die vennootschapsbelastingplichtig is (nv, bv) en waarin een externe partner kan participeren;

- de oprichting van een bijkomende entiteit als die noodzakelijk blijkt te zijn voor de realisering van de aangegeven beleidsopties/opdracht en in een voordeliger netto-saldo resulteert (bv. entiteit voor het vastgoedbeheer; deze entiteit kan operationeel worden op het geëigende moment, dus ook na 1/1/2020).

- De finaliteit is en blijft om te allen tijde binnen de geest van de vigerende wetgeving een structuur tot stand te brengen die optimaal is voor klant, medewerker en organisatie.

5. De Algemene Vergadering van 19 januari 2020 gaf goedkeuring aan het meerjarenplan en de gevolgen ervan vanaf 2021, waarin deze verzelfstandigingsoefening met overdracht van activiteiten vervat zit.

4. Beslissing tot oprichting van een bv en nv

Op [6 mei 2021] beslist de Raad van Bestuur van Zorgbedrijf Antwerpen Welzijnsvereniging om in uitvoering van bovenvermelde beslissingen over te gaan tot de oprichting van enerzijds twee besloten vennootschappen en anderzijds een naamloze vennootschap, allen naar privaat recht en overeenkomstig artikel 495/2 van het Decreet Lokaal Bestuur, zoals gewijzigd op [__________________(datum)].

Deze beslissing wordt genomen op grond van het wijzigingsdecreet inzake het Decreet Lokaal Bestuur waarin de mogelijkheid wordt ingevoerd om als welzijnsvereniging, met het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn als enige deelnemer, een vereniging of vennootschap, in de zin van het wetboek vennootschappen en verenigingen, op te richten of er aan te participeren en dit in het kader van of ter ondersteuning van haar statutaire opdrachten (artikelen 495/1 en 495/2 DLB).

Daarnaast voorzien ook de statuten van Zorgbedrijf Antwerpen in artikel 5 uitdrukkelijk dat Zorgbedrijf Antwerpen alleen of met andere verenigingen, vzw's en andere rechtspersonen kan oprichten en erin kan participeren binnen het wettelijk kader dat op Zorgbedrijf Antwerpen van toepassing is. Tevens voorziet artikel 10.6 van de statuten in "een mogelijke verdere verzelfstandiging van de woonzorg gerelateerde diensten".

Gelijktijdig met de beslissing tot oprichting, besluit Zorgbedrijf Antwerpen Welzijnsvereniging eveneens tot het herstructureren van haar bestaande activiteiten over haar drie dochterentiteiten, conform de beschrijving van deze verdeling in het bestuursplan.

9 Deze nota werd opgemaakt om te worden gevoegd bij de volgende beslissingen:

- de oprichting van Zorgbedrijf 1 BV door de Welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen;

- de oprichting van Zorgbedrijf 2 NV door de Welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen.

- de oprichting van Zorgbedrijf 3 BV door de Welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen.

Aldus goedgekeurd door de Raad van Bestuur van Zorgbedrijf Antwerpen welzijnsvereniging van 6 mei 2021

[Handtekening] [Handtekening]

Johan De Muynck Fons Duchateau

Algemeen Directeur Zorgbedrijf Antwerpen Voorzitter Zorgbedrijf Antwerpen

* * * * * * *