Uitbreiding Socius H3
Leren van gedrag
Leren van gedrag
2. Gedragsverandering door leren 3. Leertheorieën
1. Aangeboren of Aangeleerd
1.1 Aangeboren
→ Reflexen
→ Instinct Reflex:
• Aangeboren
• Ongecontroleerd
• Niet beïnvloedbaar
1.2 Aangeleerd
→ Door opgedane ervaringen
→ Geheugen en emotie belangrijk
Leertheorieën
• bestuderen het gedrag van de mens
• onderzoeken hoe dit is aangeleerd
→Niet altijd bewust
→Anderen leggen op
→Niet even snel
Leren:
Verweren nieuwe vaardigheden en gedragingen
2. Gedragsverandering door leren
Interactie met de omgeving
→ één of meerdere ervaringen
→ permanente verandering
= leerprocessen
• Klassieke conditionering
• Operante conditionering
• Observationele conditionering (= imiteren)
• Inzichtelijk leren
3. Leertheorieën
Klassieke conditionering
DVD Klassieke Conditionering
https://www.youtube.com/watch?v=nnYN5v5VTAA
• Bestaand gedrag
• Gekoppeld
• nieuwe stimulus
• nieuwe conditie
= associatie tussen prikkels Ivan Pavlov (Bioloog)
3.1 Klassieke conditionering
3.1 Klassieke conditionering
Voor de
conditionering
Eten → kwijlen OVS → OVR
Bellen → geen reactie
Tijdens de
conditionering
Na de
conditionering
Eten + bel → kwijlen NS + OVS → OVR
bel → kwijlen VS → VR
Leerprocessen
KWIJLEN
KWIJLEN
KWIJLEN ETEN
BEL BEL ETEN
3.1 Klassieke conditionering
Locatie in het brein
DVD Het experiment Watson: ‘little Albert’
https://www.youtube.com/watch?v=FMnhyGozLyE
3.1 Klassieke conditionering
Doel:
aantonen dat je om het even wie een bepaald gedrag kan aanleren of afleren
Methode:
Watson brengt een wit diertje bij zijn zoon → het kind is niet bang
Watson maakt een hard geluid achter zijn zoon + brengt hetzelfde witte diertje bij zijn zoon → het kind is bang van het harde geluid
Resultaat:
Watson brengt het witte dier bij zijn zoon
→ het kind is bang
3.1 Klassieke conditionering
Over welk gedrag/mentaal proces gaat het experiment?
• Hard Geluid (OVS) → bang zijn (OVR)
• Witte dier (NS)
+ hard geluid (OVS) → bang zijn (OVR)
• Witte dier (VS) → bang zijn (VR)
3.1 Klassieke conditionering
Interactie met de omgeving
→ één of meerdere ervaringen
→ permanente verandering
= leerprocessen
• Klassieke conditionering
• Operante conditionering
• Observationele conditionering (= imiteren)
• Inzichtelijk leren
3. Leertheorieën
• Nieuw gedrag
• Trial and error
• Belonen en bekrachtigen
→ wet van het effect
= associatie tussen gedrag en gevolg
Edward Thorndike en Burrhus Skinner
Operante Conditionering
3.2 Operante conditionering
• De kat probeert op alle mogelijke
manieren uit de kooi te ontsnappen, ze wordt daartoe gestimuleerd door het eten (= beloning) buiten de kooi.
• Aanvankelijk raakt ze eerder toevallig uit de kooi via de techniek van trial and error (gissen en missen).
• Na enige tijd beseft ze dat ze met één bepaalde handeling het kooitje kan openen. De wet van effect speelt hier:
succesvol gedrag wordt herhaald, onsuccesvol gedrag vermeden.
DVD Operante Conditionering
https://www.youtube.com/watch?v=3PbbDRoHfcU
3.2 Operante conditionering
Nieuw gedrag ontstaat
Experiment Skinner DVD Skinner
https://www.youtube.com /watch?v=CC7q6wE89yE
3.2 Operante conditionering
Puzzle box of Skinner box:
• Gissen en missen
• Toevallig → beloning of
toevallig → straf Wet van het effect
→ versterken of uitdoven (extinctie)
3.2 Operante conditionering
3.2 Operante conditionering
Locatie in het brein
3.2 Operante conditionering
Interactie met de omgeving
→ één of meerdere ervaringen
→ permanente verandering
= leerprocessen
• Klassieke conditionering
• Operante conditionering
• Observationele conditionering (= imiteren)
• Inzichtelijk leren
3. Leertheorieën
Synoniemen
• Observationele conditionering
• Imitatieleren
• Modeling
3.3 Observationele conditionering
Albert Bandura DVD Bandura
https://www.youtube.com/watch?v=Pr0OTCVtHbU
3.3 Observationele conditionering
Imiteren van idolen → gegevens zelfmoordlijn bij nieuwsuitzendingen en bij krantenartikels
DVD Interactie gedrag
3.3 Observationele conditionering
Voorwaarden:
• Aandacht
• Retentie (onthouden)
• Motivatie (willen)
• Capaciteiten (talent)
• Vroegere ervaringen spelen rol (+ of -)
• Relatie met het model (sympathie) DVD Children See, Children Do
https://www.youtube.com/watch?v=KHi2dxSf9hw
3.3 Observationele conditionering
Interactie met de omgeving
→ één of meerdere ervaringen
→ permanente verandering
= leerprocessen
• Klassieke conditionering
• Operante conditionering
• Observationele conditionering (= imiteren)
• Inzichtelijk leren
3. Leertheorieën
3.4 Inzichtelijk leren
3.4 Inzichtelijk leren
Black Stories
Hoe is dat allemaal gebeurd?
Spelleider geeft een situatieschets.
Om dit op te lossen, mogen de
spelers de spelleider vragen stellen die enkel met ja of nee woorden beantwoord.
Ook is het toegelaten om vragen te stellen die meerdere opties geven, zoals: “Zaten er 0, 1, 2 of meer dan 2 kogels in het pistool?” Dit mag zolang de vraag een
opeenvolging van ja/nee vragen bevat.
Experiment van Wolfgang Köhler
3.4 Inzichtelijk leren
Oplossing probleem
• regels afleiden
• nieuw verband
DVD chimpansee
https://www.youtube.
com/watch?v=fPz6 uvIbWZE
3.4 Inzichtelijk leren
• Logica: logisch redeneren helpt ons na te denken over problemen en ze op te lossen
• Heuristisch werken: volgens bepaalde regels die leidt tot de oplossing van een probleem
• Aha-erlebnis: je plots weer iets te herinneren of begrijpen
• Herstructureren van de probleemsituatie: het zien van samenhang tussen de gegevens
3.4 Inzichtelijk leren
Oefeningen op alle vormen van leerprocessen
