BESLISSING
Klachtencommissie Beveren
Ref.: KC04/21-0016 Datum: 1 april 2021
1. Procedurele voorgaanden en voorwerp van de klacht
Op 22 februari 2021 ontving de Klachtencommissie een klacht van voormelde klager via de maandcommissaris van de Commissie van Toezicht. De klacht is gedateerd op 14 februari 2021. De klacht is gericht tegen de beslissing d.d. 8 februari 2021 van de directeur bij de P.I.
Klager is het niet eens met de beslissing die hem het gebruik van de VDI verbiedt. Het betreft een derde verlenging van een ordemaatregel opgelegd op 8 mei 2020. Klager verwijst naar de beslissing van de Klachtencommissie met referte KC04/20-0022. Klager stelt dat de verlenging beslist is zonder bijkomende motivering waarom de maatregel nodig blijft en waarom de bewaking en veiligheid niet op een andere manier kan gebeuren of zonder een beoordeling van de proportionaliteit. Bij de betekening van de ordemaatregel zou de directeur hebben gezegd dat hij het dossier niet kende en enkel de betekening deed. De beambte die de ordemaatregel voorbereidde zou hebben gezegd dat de ordemaatregel automatisch wordt verlengd als deze ten einde loopt. Klager zou volgens de beambte een gesprek kunnen aanvragen met de bevoegde directeur hierover.
Klager heeft een nieuw huurcontract voor de virtuele desktop PC aangevraagd op 8 februari 2021. Op 9 februari 2021 heeft klager een gesprek met de bevoegde directeur gevraagd naar aanleiding van de verlenging van de maatregel. Klager stelt echter de directeur nog niet te hebben gesproken. Klager wenst de desktop PC ook te gebruiken voor oefeningen van de opleiding ICT webontwikkelaar, alsook voor het schrijven van sollicitatiebrieven in het kader van uitgangsverloven en de aanvraag voor elektronisch toezicht. Gelet op het gebrek aan motivering van de derde verlenging en de weigering van de directeur om hierover een gesprek aan te gaan met klager, verzoekt klager om de ordemaatregel niet proportioneel te verklaren.
Op 23 februari 2021 heeft de Klachtencommissie een afschrift van de klacht overgemaakt aan de directie. Op 24 februari 2021 heeft de directie het verweer bezorgd. De directie stelt dat de klacht ongegrond is en stelt het volgende:
“Betrokkene heeft een klacht ingediend tegen de beslissing van 8/2/2021. Echter, deze beslissing is aangepast en aangevuld op 17/2/2021 nadat ik merkte dat de elementen verder gespecifieerd konden worden en bijkomende elementen konden toegevoegd worden aan de motivatie om de context van de beslissing van de directie te verduidelijken. De behandelende directeur had inderdaad na een langere afwezigheid nog geen kennis kunnen nemen van de vorige beslissing.
Betrokkene wenst opnieuw over een VDI te beschikken om enerzijds zijn oefeningen te kunnen maken voor een opleiding “webontwikkelaar” en anderzijds om sollicitatiebrieven te kunnen opmaken.
Op deze twee punten kunnen we aangeven dat er alternatieven voorhanden zijn. Immers, er kan overleg gepleegd worden met de onderwijscoördinator en een opvolging geregeld worden via het Open Leercentrum van onze gevangenis, waar er toegang is tot een PC. Hij kan m.a.w. zijn rechten om een opleiding te volgen uitoefenen.
Met betrekking tot het tweede punt durf ik te stellen dat een VDI geen absolute voorwaarde is om een sollicitatiebrief te schrijven. Er zijn in de gevangenissen wel meer gedetineerden die niet de middelen hebben om een PC of VDI te huren en er toch in slagen om sollicitatiebrieven te schrijven. We hebben eveneens een VDAB-consulente die op regelmatige tijdstippen werkzaam is en betrokkene in dit aspect van zijn reclassering kan bijstaan in het kader van hun aanbod van hulpverlening.
Gelet op de elementen die aangedragen zijn in de aanvulling van de beslissing van 8/2/2021 op datum van 17/2/2021, meen ik dat de motivatie om de VDI niet toe te staan aan betrokkene de noodzakelijke elementen opneemt om de beslissing te aanzien als wettelijk, proportioneel en afdoende gemotiveerd.”
Het verweer werd overgemaakt aan klager. De Klachtencommissie nam kennis van de klacht, het verweer van de directeur en de opmerkingen, informatie en stukken uit het administratief dossier. De Klachtencommissie heeft zowel de klager als de directie gehoord op de zitting van maandag 15 maart 2021. Al hetgeen tijdens de zitting naar voren is gebracht en is verklaard, is in deze uitspraak zakelijk weergegeven, tenzij anders is vermeld.
2. Standpunt partijen aangaande de nuttige feiten ter beoordeling van de klacht 2.1 Standpunt directie
De directie stelt ter zitting dat de directeur die heeft gezegd dat hij niet op de hoogte was van de beslissing gedurende een lange tijd afwezig is geweest. Zelf was de directrice ook een periode afwezig, waardoor ze bij haar terugkomst heeft vastgesteld dat de beslissing ten aanzien van klager genomen was. Vervolgens heeft zij beslist om de motivering van de beslissing te verduidelijken. De termijn van de beslissing is niet veranderd.
De beslissing is derhalve drie maanden geldig. Er is dus een ordemaatregel genomen op 8 februari 2021, maar de motivering is aangevuld op 17 februari 2021. Nadien heeft de directie gezien dat er door klager een klacht is ingediend.
Vanuit de gevangenis probeert men voldoende maatregelen op te leggen en de directie neemt aan dat intussen bijkomende stappen zullen zijn gezet om dit extra te beveiligen. Het kan echter niet zijn volgens de directie dat als iets niet beveiligd is, dit als uitnodiging wordt opgevat om de regels te overtreden of om ergens in te breken. Klager doet dit niet enkel bewust, maar probeert ook nog andere mensen aan te zetten om de regels te overtreden. Dit kan niet door de beugel. Klager rechtvaardigt echter nog steeds zijn gedrag.
Omtrent de mogelijkheid om te kunnen solliciteren is de situatie van klager niet erg verschillend dan die van andere gedetineerden in andere gevangenissen die evenmin de mogelijkheid hebben om hiervoor gebruik te maken van een PC. In andere gevangenissen kan men niet steeds een PC huren. Er zijn voor klager ook andere mogelijkheden om de sollicitatiebrieven op te stellen, zoals de VDAB, maar deze alternatieven heeft hij nog niet onderzocht.
2.2 Standpunt klager
Klager legt uit dat hij op 8 februari 2021 de beslissing heeft gekregen zonder bijkomende motivering of uitleg.
Hij heeft vervolgens een gesprek gevraagd met de directeur van IT. Gezien hij nog geen gesprek had gehad op het moment dat de beroepstermijn zou verlopen, heeft hij toch een klacht ingediend. Klager stelt dat hij geen antwoorden ziet op de opmerkingen van de Klachtencommissie in hun voorgaande beslissing.
Klager stelt vooreerst dat hij niet kan bewijzen dat hij niet zal recidiveren, gezien hij geen nieuwe kans krijgt.
Ten tweede weerlegt klager de bewering van de directie dat hij het systeem zou hebben uitgetest om meer toegang te krijgen. Dit klopt niet. Hij zegt inderdaad verder te kunnen gaan dan de omgeving, maar ontkent dit te hebben gedaan. Hij heeft immers niets te maken met de gedetineerden in Marche of Leuze. Klager blijft erbij dat hij slechts heeft gecommuniceerd over de lessen en over het gedetineerdenoverlegorgaan. Ten derde licht klager toe dat de overtredingen zijn begaan in een situatie van een verscherpte lockdown waarbij de hele gevangenis in een 7-tal bubbels was verdeeld. De enige manier waarop hij kon communiceren was dan ook via die weg. Hij kon gedetineerden die hij vertegenwoordigde enkel op die manier spreken. Tot slot vraagt
klager waarom zijn argument omtrent de strijdigheid van artikel 12 van het Huurreglement met de Basiswet niet wordt weerhouden. Hij wenst dat hieromtrent een prejudiciële vraag wordt gesteld.
Klager licht verder nog toe dat hij intussen een bijkomend belang heeft om de computer te gebruiken, met name een nieuwe mogelijkheid om een aanvraag voor de Strafuitvoeringsrechtbank (‘SURB’) in te dienen.
Tijdens de vorige SURB zitting is gezegd dat hij beter een job op zijn niveau kon zoeken. Klager had toen een tewerkstelling als arbeider kunnen bekomen, terwijl hij een masteropleiding heeft. Hij dient een deftige brief op te stellen indien hij op een hoger niveau een job wil. Indien hij dit allemaal via de VDAB consulent moet doen, kan hij onvoldoende sollicitaties uitsturen, gezien de consulent overbelast is met het groot aantal gedetineerden die zij dient te helpen.
Klager licht het alternatief van de directie toe om via het open leercentrum te oefenen voor de opleiding webontwikkelaar. Van deze mogelijkheid heeft klager pas voor de eerste maal gehoord via het verweer van de directeur. Er zou hier enkel gebruik van kunnen worden gemaakt, indien een onderwijscoördinator aanwezig is, hetgeen slechts deeltijds is. Het zou dus slechts gaan over 1 of 2 uren per week. Bovendien is de noodzakelijke HTML-kit niet op deze PC’s geïnstalleerd. Alternatieve programma’s mogen er niet op geïnstalleerd worden. Daarom wil klager wel terug gebruik maken van de desktop. Hij heeft nu immers Prison Cloud, maar zonder de PC applicatie. Hij kan dus wel rapportbriefjes schrijven en kantine bestellen. Op Microsoft Word kan hij niet.
In andere gevangenissen kunnen gedetineerden een PC op cel huren. Die PC’s zijn niet verbonden aan een netwerk, maar er kan veel meer software op geïnstalleerd worden dan in de PI. Tot slot haalt klager aan dat communicatie met andere gedetineerden intussen niet meer nodig is, hij is immers geen vertegenwoordiger meer.
3. Beoordeling van de klacht 3.1 Onderzoek van de ontvankelijkheid
De Klachtencommissie is overeenkomstig artikel 148 van de Basiswet bevoegd voor het behandelen van klachten tegen beslissingen die door of namens de directeur ten aanzien van een gedetineerde werden genomen.
De ordemaatregel d.d. 8 februari 2021 die werd opgelegd ten aanzien van klager betreft een beslissing die door of namens de directeur ten aanzien van een gedetineerde werden genomen. De klacht werd voldoende duidelijk uiteengezet en werd ingediend voor de bevoegde Klachtencommissie. De klacht doet zich bijgevolg ontvankelijk voor.
3.2 Onderzoek van de gegrondheid
Overeenkomstig artikel 158, §2 van de Basiswet kan de Klachtencommissie een klacht gegrond verklaren wanneer zij van oordeel is dat de beslissing waarover geklaagd is 1) in strijd is met een in de gevangenis geldend wettelijk voorschrift of met een bindende bepaling van een in België geldend verdrag of 2) bij afweging van alle in aanmerking komende belangen, onredelijk of onbillijk moet worden geacht. De Klachtencommissie gaat met andere woorden na of de bestreden beslissing niet onwettelijk, onredelijk of onevenredig is.
De directeur van een strafinrichting is belast met de zorg voor de goede werking van, en de goede orde in, de strafinrichting. Hij kan met het oog daarop ten aanzien van wie in de strafinrichting is opgenomen een veelheid van maatregelen nemen die zekere ongemakken of onaangenaamheden kunnen meebrengen. In zoverre die maatregelen uitsluitend of hoofdzakelijk zijn ingegeven door veiligheids- en voorzichtigheidsoverwegingen, doen zij zich voor als loutere maatregelen van inwendige orde.
De directie dient bij de uitoefening van haar voormelde beslissingsbevoegdheid tot het opleggen van ordemaatregelen de beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het zorgvuldigheidsbeginsel te respecteren. Bij het nemen van een beslissing dient zij voldoende zorgvuldigheid aan de dag te leggen wanneer zij verschillende belangen tegen elkaar afweegt (De Somer, S. en Opdebeek, I. Algemeen Bestuursrecht (tweede ed.) Antwerpen, Intersentia, 2019, p. 376). In haar beslissing met referte KC04/20-0022 heeft de Klachtencommissie aangegeven dat bepaalde belangen moeten worden afgewogen bij het nemen van een dergelijke ordemaatregel en dat deze afweging uit de motivering van de beslissing moet blijken.
Klager heeft intussen een bijkomend belang, met name het opstellen van sollicitatiebrieven in het kader van een aanvraag van strafuitvoeringsmodaliteiten voor de SURB. Bovendien is de situatie waarin de feiten zich hebben voorgedaan gewijzigd in die zin dat klager niet langer vertegenwoordiger is in het gedetineerdenoverlegorgaan.
Bij de derde verlenging van de ordemaatregel d.d. 8 februari 2021 beslist de directeur opnieuw dat het gebruik van de VDI voor klager niet langer is toegestaan. De directeur motiveert de beslissing als volgt:
“Gelet herhaalde recente schendingen van artikels 12 en 13 van ‘het huurreglement virtuele PC op cel’, gelet dit niet de eerste keer is (u kreeg in december 2018 reeds een ordemaatregel voor gelijkaardige vaststellingen), wordt u de beschikbaarheid van de VDI ontzegd. U kunt bijgevolg niet langer gebruik maken van deze service binnen PrisonCloud.”
De Klachtencommissie stelt vast dat de motivering identiek dezelfde is als de motivering van de ordemaatregel d.d. 8 november 2020. Bij het nemen van de beslissing is derhalve geen rekening gehouden met het bijkomend belang van klager, noch is er verduidelijkt in de motivering waarom er na een termijn van 12 maanden geen stappen zijn ondernomen om de beveiliging m.b.t. het gebruik van de VDI te verhogen. Er is derhalve onvoldoende zorgvuldigheid aan de dag gelegd bij het nemen van de beslissing tot de derde verlenging van de ordemaatregel. De Klachtencommissie stelt vast dat de directie aan haar motiveringsplicht heeft willen voldoen door de bijkomende uitleg d.d. 17 februari 2021. Een bijkomende motivering achteraf, nadat de beslissing reeds is genomen, herstelt echter de onwettigheid van de onzorgvuldig genomen beslissing tot verlenging d.d. 8 februari 2021 niet.
De Klachtencommissie merkt opnieuw op dat de motivering van een verlenging van een maatregel niet louter dient te verwijzen naar de feiten die aanleiding hebben gegeven tot de oorspronkelijke ordemaatregel, maar tevens naar de concrete omstandigheden die een verlenging noodzakelijk maken. De Klachtencommissie stelt vast dat dit in de beslissing d.d. 8 februari 2021 niet gebeurd is, waardoor de directie niet tegemoet is gekomen aan haar motiveringsplicht.
De directie maakt noch in haar bijkomende motivering d.d. 17 februari 2021, noch in haar verweer duidelijk welke inspanningen de penitentiaire administratie heeft geleverd in het verbeteren van de ICT veiligheid. De verantwoordelijkheid voor de interne orde en veiligheid kan immers niet volledig afhankelijk zijn van het gedrag van gedetineerden. Het is precies de directeur van een strafinrichting die belast is met de zorg voor de orde en veiligheid in de strafinrichting. Conform de geest van de Basiswet dienen beperkingen op de rechten en mogelijkheden van gedetineerden zo veel als redelijkerwijs mogelijk te worden vermeden, met uitzondering van hetgeen in de wet is bepaald.
De Klachtencommissie is van oordeel dat de directie inzicht dient te geven in de inspanningen die op preventief vlak zouden zijn gebeurd na het ontdekken van het veiligheidsprobleem, zoals bv. het afschermen of versleutelen van bepaalde mappen of het inperken van bepaalde rechten van gebruikers.
Gezien de beslissing d.d. 8 februari 2021 onvoldoende zorgvuldig is genomen, is de klacht van klager gegrond.
Ten overvloede wijst de Klachtencommissie er op dat de beslissing d.d. 8 februari 2021 onvoldoende gemotiveerd was.
De Klachtencommissie vernietigt de beslissing d.d. 8 februari 2021 en draagt de directeur op om overeenkomstig artikel 158 §3, 1° Basiswet binnen een termijn van veertien dagen vanaf heden en uiterlijk op 16 maart 2021 een nieuwe beslissing te nemen met inachtneming van de onderhavige uitspraak, waarbij zij onderzoekt en vervolgens overweegt welke andere stappen zij kan ondernemen teneinde tegemoet te komen aan het beveiligingsprobleem zonder een inperking van de mogelijkheden van klager.
Gedaan op 1 april 2021, De voltallige Klachtencommissie
Dhr. Kristiaan Rotthier Dhr. Luc Truyens Dhr. Jonas Vernimmen
Voorzitter Lid van de KC Lid van de KC
