e 1,95
70
stejaargang • nummer 37 • woensdag 10 september 2014 Weekblad P608721 Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X
Voor mensen met een goed hart en een slecht karakter...
Arco-virus besmet Europa
Deze week Lees blz. 3
Een debat over
nataliteit blijft taboe 5
De CD&V, linkser dan het ACW 2
Het geval David D. 6
Studentengetto’s in Gent 7
Nog steeds
windstil in Doel 4 10
Albert Frère en de hold-up op de Belgische staat 7
Briefje aan Hans Bonte 3
Veel verrassingen, weinig verandering
We beleven gekke weken. De politieke verrassingen zijn niet meer bij te houden:
de vliegende Waalse start van het koppel PS-cdH, de opname van Open Vld in de Vlaamse coalitie om zo de weg naar een kamikazeregering te openen, de bereid- heid van revanchist Charles Michel om met zeven MR-portefeuilles op zak daar- aan mee te werken.
En voorbije week de Europese topjob voor Marianne Thyssen, waardoor het premier- schap van Peeters naar “iemand uit de libe- rale familie” wordt gekatapulteerd.
De topcommentatoren lijken van de ene in de andere verrassing te vallen en zwoegen zich door riskante commentaren. Niets is wat het is. Alle partijen spelen hun spel. Het zou een verrassing zijn dat dit goed afloopt.
VRT-journalist Tim Pauwels, presentator van
‘De zevende dag’, noemt de Europese lance- ring van Thyssen “een mooie keuze”, en de stap terug van Peeters, de gedoodverfde pre- mier, een “groot gebaar”. Maar hij stipt toch aan dat het premierschap in een woelig poli- tiek landschap vol conflicten toch maar een vergiftigd geschenk was. De partij van Beke - die van het moedige midden - kan zich nu sterker profileren als “het warme accent in een rechtse regering”. Ergens valt de verhel- derende vraag: “En wat IS dat eigenlijk, chris- tendemocratie?”…
Carl Devos, politicoloog aan de Universiteit Gent, vindt zelfs dat CD&V sterk aan het spelen is. Thyssen haalde inderdaad een mooi Euro- pees mandaat binnen, van waaruit ze ARCO en soortgelijke discussies niet zonder invloed mee zal kunnen sturen.
Maar of een partij dankzij wat Europese pluimen bij een verkiezing extra politieke pun-
ten pakt, dat moet Devos toch eens uitleggen.
Volgens de Gentse politicoloog bezet CD&V met de ministers Crevits (onderwijs) en Van- deurzen (welzijn) ‘The Commanding Heights’
van de Vlaamse samenleving en kan de par- tij blijven hopen dat het electorale tij vroeg of laat weer forse winst op eigen strand spoelt.
Eén zaak is zeker: de partij van Beke is op alle bestuursniveaus incontournable en zit in een stevige zetel. Volgens Devos konden ze bij N-VA niet lachen met de “move” van Beke.
Devos gelooft niet dat het verschrompelend premierschap in een wankelende Belgische constructie steeds minder zou voorstellen.
Veel strategische bevoegdheden (justitie en politie, sociale zekerheid, fiscaliteit) liggen nog op het federale vlak. De premier is bovendien ook nog altijd onze man in Europese raden.
Lood in de vleugels
Bart Maddens, politicoloog aan de KU Leu- ven, wijst er dan weer op dat de Zweedse coa- litie van meet af aan lood in de vleugels heeft.
De regeringsvorming passeerde stoemelings de symbolische kaap van de honderd dagen.
Aan Franstalige kant speelde zich een hallu- cinant psychodrama af, bleek uit een RTBF- reportage, waaruit bleek hoe groot de frustra- tie bij de PS wel is. De Franstalige socialisten zinnen op revanche en ze beschikken over de middelen om wraak te nemen. Alle Fransta- lige regeringen zijn machtige PS-bolwerken van waaruit de federale regering onder vuur kan worden genomen. Nu al wordt gedreigd met institutionele sabotage.
Voor Maddens lijkt Kris Peeters er allesbe- halve rouwig om dat de beker van het premier- schap aan hem voorbijgaat. Het Belgische pre- mierschap is al op voorhand vergiftigd door politieke intriges en niemand verwacht na – in het beste geval vijf jaar gekrakeel – dat de
fameuze kanseliersbonus in 2019 veel stem- menwinst zal opleveren. Begrijpelijk dat Kris Peeters voor de titelrol past, zowel als Bart de Wever.
The Architect
Dat De Wever, die wordt gezien als “The Architect” van het formatiespel, geen premier wil worden, zint sommige commentatoren niet. Jan Segers van Het Laatste Nieuws, bij- voorbeeld. De gedachte dat hij dat ooit zou willen (lees: moeten) doen, leeft echter vooral in hoofden van tegenstanders.
We kunnen ons met veel verbeelding nog net voorstellen dat De Wever zijn partij zou laten figureren in een zwakke en misschien wel de laatste regering van een land dat hij zelf omschreef als een oplossende bruista- blet. Maar dat De Wever de premier van dat land zou worden, dat zou de kolder opleve- ren die je verwacht als een begrafenisonder- nemer opduikt als ceremoniemeester van een huwelijk.
Volgens Paul Geudens van Gazet van Ant- werpen zal De Wever de komende weken het feitelijke politieke leiderschap claimen. Voor de N-VA die federaal nog niets heeft gevraagd (toch niet publiek) begint het zware werk pas nu. Toch lijkt de N-VA-voorzitter nog altijd erg ontspannen te willen werken aan onderhan- delingen over knelpunten zoals de begroting, nieuwe besparingen, lastenverlaging, (kern) energie, ARCO, straaljagers, de verdeling van ministersposten en nog veel meer.
Een delicate oefening. Al was het maar omdat CD&V zich wellicht zal verzetten tegen voorstellen over een belasting op meerwaarde van aandelen en over een indexsprong. Al was het maar omdat het ACV nu al op hol slaat, en het sociaal overleg in het najaar wil blokkeren, zo leerden we uit de tussenkomst van voorzit-
ter Marc Leemans tegen de index in het tv-pro- gramma De vrije markt. Al was het maar omdat Open Vld zich ook zal willen bewijzen. Al was het maar omdat de MR in de schietstand van de rest van Wallonië zal terechtkomen. Al was het maar omdat we in het weekend moch- ten vernemen dat de coformateurs Peeters en Michel bang uitkijken naar “slechte econo- mische voorspellingen” die er deze week van- uit Europa aankomen. Al was het maar omdat de Vlaamsgezinde achterban nerveus wordt.
De Wever werkt aan een regering “zonder snuifje staatshervorming”, schreef Daniël Wal- raeve in Doorbraak. Hij vreest dat de N-VA wel- licht het slachtoffer kan worden van de CD&V- manoeuvres van de voorbije week. Ook dat is speculatie.
Maar het communautaire lijkt binnen de N-VA wel dood verklaard, ook al ontkende Geert Bourgeois dat onlangs formeel. De navelstreng die de staatsvorming politiek ver- bond aan sociaaleconomische hervormingen heeft de partij zelf doorgeknipt, om de kies- vijver te vergroten. En nu? Wordt nu ook de band met de Vlaamsgezinde achterban door- geknipt? Als de almachtige voorzitter zich daar maar niet op verkijkt. Dat wordt een reëel gevaar in een partij waar van een stevige kriti- sche massa in eigen rangen geen sprake meer lijkt te zijn.
Het zou bijna wonderbaarlijk zijn, mocht De Wever werkelijk gaan voor een regering waarin van Vlaamse en nu ook van rechtse accenten geen sprake is. Het kan een strategie zijn dat te aanvaarden.
Maar als de souplesse van de Vlaamsge- zinde federale politici van de kamikazecoalitie almaar groter wordt om die overeind te hou- den, wordt de kracht van Verandering almaar kleiner.
Mega Marianne gaat het oplossen
Actueel
10 september 2014
2
Uit de smalle beursstraat
De CD&V, linkser dan het ACW
Bevrijd van de functie van eerste minister zullen de Vlaamse christendemocraten zich bij de inhoudelijke economische dis- cussies over de Zweedse coalitie veel linkser opstellen dan de andere partijen zich kunnen inbeelden. De zuilbelangen zullen alle voorrang krijgen.
De uitzondering bevestigt de regel. Voor één keer kan een normaal denkend mens het eens zijn met de analyse van Yves Desmet in De Morgen over het partijtje politiek armworstelen om een nieuwe Bel- gische eurocommissaris te vinden: “Telkens trekt de CD&V een carré op rond haar belangen.” Inderdaad, eigenlijk moet Marianne Thys- sen straks vanuit het Berlaymontgebouw ervoor zorgen dat de Euro- pese Commissie niet te hard optreedt en spreekt van concurrentie- vervalsing wanneer de Arco-beleggers met staatsmiddelen vergoed worden voor de miljoenverliezen die ze door de leugenachtige infor- matie van ACW (hun beleggingen waren spaarproducten, stelde de christelijke arbeidersbeweging) zijn kwijtgespeeld. Het Arco-dos- sier, dat als een zwaard van Damokles boven de CD&V hangt, zou dus kunnen verdwijnen. En ja, ook het feit dat de Wetstraat 16 naar een liberaal wordt doorgeschoven, is een bevrijding voor de CD&V.
Als meest linkse coalitiepartner van de Zweedse partijen kan ze nu volop gaan voor de uitvoering van haar programma.
De formateursnota was al een stap in die richting, tot grote erger- nis van N-VA en Open Vld. Van grote lastenverlagingen voor bedrij- ven is er niet veel sprake. 2 miljard euro of zo, en zeker niet de 7 mil- jard die de werkgevers eisen. De index wordt onaangeroerd gelaten, net als het systeem van de werkloosheid. Het brugpensioen wordt afgebouwd, maar er zullen wel allerlei achterpoortjes worden voor- zien. En vooral: de belastingen zullen niet worden verlaagd. Er zal wel een “taks shift” komen, een verschuiving van belastingen naar btw, maar ook de vermogens zullen in het vizier komen. Eventueel via een meerwaardebelasting op aandelen. Met het risico dat de belas- tingen uiteindelijk stijgen.
De berichten die over de formatie naar buiten komen, zijn dui- delijk: de CD&V wil zoveel mogelijk een centrumlinkse koers varen.
Architect van die operatie is uittredend minister van Financiën Koen Geens. Die zorgt met zijn voorstellen voor zoveel frustratie dat Open VLD’ers zelfs stellen dat “de CD&V hier met Geens linkser dan het ACW aan het worden is”.
Is dat niet wat overdreven? Zeker niet. Koen Geens mag dan een voormalig zakenadvocaat zijn, hij leek er als minister van Financiën
een sport van te maken op zoek te gaan naar nieuwe inkomsten.
Het is niet zo goed geweten dat hij één van de architecten is van de zo verguisde hogere roerende voorheffing op de liquidatiebonus.
De liquidatiebonus is de spaarpot die vooral oudere ondernemers in hun vennootschap hebben opgebouwd. De roerende voorheffing op de liquidatiebonus bedraagt nu nog 10 procent. Die wordt vanaf oktober 2014 opgetrokken naar 25 procent. Een zware belastingver- hoging voor zelfstandigen.
Voor Geens was dat een ideale manier om een paarse begro- tingstruc toe te passen. Oudere zelfstandigen en uitoefenaars van vrije beroepen zouden hun vennootschap versneld opheffen en dat betekent extra geld voor de staatskas. Vervroegd extra geld, want een vennootschap zal door bijvoorbeeld een 55-jarige advocaat of arts pakweg vijf jaar vroeger worden opgeheven. Om die hogere roerende voorheffing vanaf 1 oktober 2014 te vermijden, uiteraard. Wat inder- daad gebeurde. Die truc bracht de staatskas 600 miljoen euro op.
We kunnen ons natuurlijk de vraag stellen waarom Unizo, de kmo- organisatie die het dichtst bij de CD&V staat, niet geprobeerd heeft die liquidatiebonus tegen te houden. Achteraf schreeuwde Unizo- topman Karel van Eetvelt moord en brand over de maatregel. Maar Unizo nam in dit dossier aanvankelijk een zeer dubbelzinnige hou- ding aan, wat de Open Vld de werkgeversorganisatie niet in dank heeft afgenomen. Want na het verhogen van die liquidatiebonus kre- gen de Vlaamse liberalen enorm veel bagger over zich van hun ach- terban van zelfstandigen. Dat verklaart het wantrouwen tijdens deze formatie van de Open Vld voor CD&V en Koen Geens in het bijzonder.
Ze vrezen dat die man, geleid door de belangen van de eigen zuil en rekenend op zijn superieure intelligentie, zo’n nieuwe verkapte belas- tingverhoging zal doorvoeren. En er ligt wat in de schuif bij Geens, dat is bekend. Zo heeft zijn kabinet het oog laten vallen op vastgoed.
Er zou een belasting op huurinkomsten komen. Om te beginnen.
Zou Kris Peeters dan geen tegengewicht zijn voor de ACW-strek- king in de regering? Niets is minder zeker. Peeters mag dan een Unizo-man zijn, hij blijft trouw aan de stelling van Herman van Rom- puy dat “elke CD&V’er een ACW’er is in een rechtse regering”. Men verdedigt gewoon de zuilbelangen. Zo wil de CD&V zeker niet dat er te hard wordt bespaard op gezondheidszorg en de uitkeringen.
Naar verluidt bestaat de kans dat Steven Vanackere naar de fede- rale regering terugkeert. Een nachtmerrie voor de economisch rechts denkende N-VA en Open Vld. Onder de regering-Di Rupo haakte Vanackere zijn wagentje meer dan eens vast aan de PS-trein. Dat
belooft. Angélique VAnderstrAeten
Vinger op de open wonde
De voorbije dagen zag het ernaar uit dat men in gerechtelijke kringen het licht begint te zien. Nog niet overal en altijd, zoals verklaringen én de handelswijze van het “puik” van de advocatuur bewijzen. Maar ik houd in gedachten dat elk begin moeilijk is. Wie over- zicht wou bewaren van het aantal justitionele blunders de voorbije jaren ging beter te rade bij een in die materie gespecialiseerde boekhouder. Worden straks woorden door daden gevolgd, komt daar mogelijk een einde aan.
Als bij de start van een nieuw gerechtelijk jaar niet de eerste de beste magistratenstem- men opgaan voor “kracht van verandering in gerechtszalen én bij de wetgever”, is dat een signaal dat de vinger op de open wonde legt, en kan tellen. De hoogste parketmagistraat van het land die vindt dat het voor Justitie hoog tijd is zich “zonder reserve” te verontschuldigen bij de goegemeente en inzonderheid bij de slacht- offers van begane miskleunen, het is, beter was, ongezien. Patrick Duinslaeger (61), sinds april procureur-generaal bij het Hof Van Cas- satie, schreef met die woorden nog geen door daden gestaafde geschiedenis, maar daalde wel af uit de “ivoren toren” die de publieke opi- nie topmagistraten dikwijls terecht als vaste verblijfplaats toedicht.
Toeval of niet, de Brusselse procureur-gene- raal Johan Delmulle (51) liet op hetzelfde tijd- stip weten dat hij op het grondgebied Brussel en Brabant “keihard” wil optreden tegen “Bel- gische jihadisten” en dat men dat in gans het land ook beter zou doen. “Keihard” vertaalt zich in het stopzetten van elke vorm van finan- ciële steun en andere voordelen waarvan die
“Belgen” genieten. Meer nog, hij wil terugbe- taling eisen van wat ze als uitkeringen al heb- ben opgestreken. Hij gaf de federale gerechte- lijke politie in zijn ambtsgebied opdracht uit te vissen welke “landgenoten” voor één en ander in aanmerking komen.
Stilte
In Antwerpen en in Vilvoorde werden zijn voorstellen op gejuich onthaald. Burgemees- ter Bart de Wever (N-VA) en Hans Bonte (sp.a) namen, over de partijgrenzen heen, dezelfde drooglegmaatregelen, door geradicaliseerde naar Syrië getrokken moslimstrijders ambtelijk af te schrijven. Ook in Maaseik is er beweging in die richting. Hopelijk en wenselijk krijgen de voorstellen en het optreden van Delmulle navolging bij de andere parketten, zoals de genomen maatregelen van De Wever en Bonte in andere steden navolging verdienen.
Dat zou helpen de federale regering te inspi- reren tot een immigratiebeleid dat eindelijk afstand neemt van de van op links gecreëerde multiculturele illusie die onvoorwaardelijk het refrein “verrijkingen” aanheft. Of verrijkingen ook altijd door imams in moskeeën gepredikt worden, is twijfelachtig, op grond van wat van- daag in dit land her en der aan de oppervlakte komt. Tot dusver bleven reacties vanuit linkse hoek op het initiatief van Delmulle uit. Zelfs in het onvolprezen “Centrum” en op het “Forum voor minderheden” heerste totale stilte. Toch kan men voorlopig alleen hopen dat ook daar de geesten stilaan beginnen te rijpen.
Praatvaren
Het is triest dat de hoopgevende en brood- nodige “statements” van twee topmagistra- ten betreffende twee verschillende maar met justitie verbonden domeinen, doorkruist wor- den door een optreden van een kliek “topad- vocaten”, dat bij de burgers weerzin en veront- waardiging wekt. De wereldvreemdheid van de “betere” advocatuur kan moeilijk sterker geïllustreerd worden dan door wat dit clubje mediageile en graaigrage praatvaren dezer dagen “presteert” tot heil van de drugmaffia- en gangsterfamilie Aquino, die dreigt vrijuit te gaan via de “truc met de duif”, de “procedure- fout”. Jef Vermassen, “primus inter pares” van het negenkoppige clubje dat alle zeilen bijzet om het proces tegen de Aquino’s op een sis- ser te doen uitdraaien, noemt procedurefou- ten zelfs al “bommetjes”.
Geen zinnig mens twijfelt eraan dat de Aquino’s drugtrafieken tussen Zuid-Amerika en de havens van Antwerpen en Rotterdam organiseerden.
De waarde wordt geschat op ruim 82 mil- joen euro. Omdat tot nader order topadvo- caten als “zinnige mensen” dienen erkend, twijfelen zij evenmin als u aan de (bewezen) schuld van hun “cliënten”. Dat zou moeten vol- staan om als “toppleiter” moreel besef op te brengen om te weigeren misdadig schorem te verdedigen dat niet verdedigbaar is. Mocht het om minder kapitaalkrachtig schorem gaan dan de Aquino’s, is het meer dan denkbaar dat genoemde kliek gewiekste topadvocaten, gedreven door “ethische motieven” in plaats van niet te stoppen geldzucht en wansmake- lijke ijdeltuiterij voor de camera’s van dienstwil- lige media, zou pleiten om een aantal “pro deo”
pleitende advocaten in te schakelen.
De vrees bestaat dat de Aquino’s straks met een brede glimlach de rechtszaal in Hasselt mogen verlaten, begeleid met van zelfgenoeg- zaamheid blinkende tronies van hun advoca- ten, het weldadige kassagerinkel van misdadig vergaarde poen al in hun oren. Medeplichtig- heid is dan niet veraf meer. Komt het zover, dan zijn de door de hoogste parketmagistraat van het land voorgestelde justitionele excu- ses meer dan ooit gewettigd, en is een ern- stige herziening van het rechtssysteem meer dan ooit op zijn plaats. Het puik van de magi- stratuur deed al wat moest. Nu nog het “puik”
van de advocatuur.
d.Mol Komende zondag zijn er verkiezingen in
Zweden. Het ziet ernaar uit dat de Zweedse regeringsonderhandelingen geen sinecure worden, misschien wel even moeilijk als de Belgische «Zweedse coalitie».
Lang zag het ernaar uit dat het linkse blok afgetekend zou winnen. De voor- sprong is de laatste weken echter geslon- ken, zodat in de laatste peilingen de Sveri- gedemokraterna op de wip zijn komen te zitten. Bij de vorige verkiezingen, vier jaar geleden, zaten zij ook op de wip, maar met amper één zetel, en zorgde een afspraak tussen het rechtse blok en Miliöpartiet ervoor dat er toch een regering-Reinfeldt van start kon gaan. Die afspraak kwam erop neer dat voor enkele belangrijke zaken Miliöpartiet de rechtse regering zou
steunen, zodat de Sverigedemokraterna het beleid niet zouden kunnen bepalen. De afspraak hield wonder boven wonder de volle vier jaar stand.
Deze keer zouden Sverigedemokra- terna versterkt uit de verkiezingen kun- nen komen (van 5,7 procent naar meer dan 10 procent?), en veel dominanter op de wip kunnen blijven zitten. Ze zouden zelfs groter kunnen worden dan Miliöpar- tiet, en daarmee de derde partij van Zwe- den. Daar waar het rechtse blok hecht aan mekaar hangt, maakt het linkse blok intern meer ruzie dan wat anders. Volgende zon- dag weten we alvast de verkiezingsuitslag, maar het is niet zeker dat dan duidelijk zal zijn welke coalitie Zweden de komende vier jaar zal mogen besturen.
Ook in Zweden,
Zweedse verkiezingen
Actueel 10 september 2014 3
Met de neus op de feiten gedrukt
Mijnheer de socialist,
Gij zit als burgemeester van Vilvoorde met de gebakken peren, en met de han- den in het haar. Hoewel enkel figuurlijk…
Vilvoorde is één van die gemeenten van waaruit wel eens “jongeren” vertrekken om als Syriëstrijders dood en verderf te gaan zaaien in een zoveelste heilige oorlog. Gij stelt dan ook dat maatregelen broodnodig zijn om risicojongeren tegen te houden op weg naar Syrië, samen met een keiharde aanpak van de ronselaars die de jongeren rekruteren. Gij zegt dat ‘we’ ervoor moeten zorgen dat die jongeren niet worden aan- getrokken door Syrië, en dat ze geen enkele reden hebben om Vilvoorde, Vlaanderen en België te verlaten.
In heel die zaak - waarop gij door uw burgers maar ook door politici wordt aan- gesproken - weet gij maar al te goed dat al wat men vandaag zegt of doet, druppels op een hete plaat zijn. Daarom dat gij met de rode vinger naar Justitie wijst en zegt dat men daar vergeet de noodzaak aan een betere jeugdbescherming te bepleiten. Gij kijkt naar andere landen - Nederland bij- voorbeeld - en gij zegt graag te hebben dat Justitie zich zou engageren om ook in ons land toe te laten dat identiteitspapieren van minderjarigen preventief kunnen worden ingetrokken.
Ook in deze steekt gij de rode vinger in de richting van de vorige minister van Bin- nenlandse Zaken, Milquet, die dat onmoge- lijk zou vinden. Meer nog: gij vindt het uit- stekend dat er een plan is om uitkeringen van Syriëstrijders te schrappen. Ze hadden volgens u allang een realiteit moeten zijn.
Kortom, gij vindt dat er een pak maatrege- len moeten komen die een sluitstuk moeten vinden in de deredicalisering van die jonge- ren. Gij eist met andere woorden dat Justi- tie eindelijk eens uit z’n pijp moet komen.
Allemaal goed en wel. En uw verzuch- tingen klinken heel legitiem. Maar… Ver- geet niet dat uw stadsgenoot Filip de Man allang vragende partij is voor efficiënte maatregelen en dat ook Bart de Wever zich in het debat niet onbetuigd laat, in die- zelfde zin. En daar zit precies een deel van het probleem. Gij en – vooral – uw par- tij hebben heel lang de andere kant uitge- keken. Opgejaagd door de Parti Socialiste - de linkse furie Onkelinx in het bijzonder -, moesten jullie nooit iets weten van een heus jeugdsanctierecht, maar bleven jullie altijd maar dazen over een jeugdbeschermings- recht, waarvoor al sinds mei 1968 gepleit werd. Tot op vandaag; al lijkt het er zeer sterk op dat gij eigenlijk jeugdsanctierecht bedoelt wanneer gij jeugdbeschermings- recht zegt…
Een Vlaams spreekwoord zegt dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken. Het is een waarheid als een koe. Het wordt dan ook hoog tijd dat – nu uw ogen eindelijk zijn opengegaan omdat één en ander zich in uw voor- en achtertuin afspeelt – gij in uw partij eens klip en klaar zegt waar het op staat en dat de tolerantiegrenzen ruim bereikt zijn.
Misschien kan de oppositiekuur die voor de deur staat uw partij tot enig inzicht bren- gen, zeker nu ze buiten een federale rege- ring gehouden wordt en dus geen reken- schap en onderhorigheid meer verschuldigd is aan de PS.
Pas dan zal uw boodschap geloofwaar- dig zijn en kan er een grondige aanpak tot stand komen. Het is een keuze van heel onze samenleving om jihadisten geen kans meer te geven de samenleving die hen voedde en opvoedde in het buitenland te gaan bekam- pen. Het is tijd dat gij als voortrekker van de wakker geworden linkerzijde uw partij daartoe op sleep-
touw neemt, al zal dat niet simpel zijn.
Briefje aan Hans Bonte
Hoe noemt men iemand die vogelspinnen laat rondkruipen in een decor van scheermes- jes en dat kan verkopen als dure kunst? Zo’n man verdient minstens de titel van “Keizer van de Vogelmarkt”. Hier ten kantore noemen we zo iemand “kierewiet”, waarbij spontaan met de wijsvinger een draaiende beweging wordt gemaakt ter hoogte van het voorhoofd. In de serieuze pers wordt die man omschreven als een “multidisciplinair kunstenaar”. Die kunste- naar - Jan Fabre - om geen naam te noemen, leeft nog steeds in grote angst.
Het is bijna exact twee jaar geleden dat Fabre, naar eigen zeggen, door zeven man- nen in elkaar werd geslagen en met stokken bewerkt. Een gevolg – aldus Fabre – van de overwinning van de N-VA bij de gemeente- raadsverkiezingen in 2012. Geen persorgaan of het stond vol van het hachelijke avontuur van die multidisciplinaire zot, excuus, kunstenaar.
Kranten, weekbladen, televisiezenders, alle- maal stonden ze in de rij om het arme slacht- offer van de verrechtsing te interviewen.
Alleen, heel dat verhaal bleek enkel te bestaan in de fantasie van de kunstenaar.
Al zal je dat de kunstenaar zelf niet horen vertellen. Nu ja, zo zot is onze kunstenaar nu
ook weer niet, toch niet als het erop aankomt subsidies te ontvangen van de Vlaamse rege- ring. Jaarlijks ontvangt zijn vzw een slordige 500.000 euro aan subsidies. Met dank aan de Vlaamse belastingbetaler. Jan Fabre woont ondertussen in een allesbehalve proletarisch kasteel in Brakel.
Op woensdag 10 september wordt die fan- tast in de Galerij der Prominenten van Voka vereeuwigd. Reden: bij Voka beschouwen ze die zot, excuus, fantast, excuus, genie, als één van de meest vernieuwende kunstenaars van zijn generatie. Dat kunnen we beamen:
het omhoog smijten van katten is inderdaad vernieuwend. De laudatio wordt uitgespro- ken door Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz. Zou Fabre weten dat gastheer Luc Luwel, directeur van Voka, in een vorig leven actief is geweest in de vermaledijde VUJO? Net als Sven Gatz, trouwens. Om rillingen van te krijgen.
O ja, de daders van de overval op Jan Fabre zijn nog steeds niet gevonden. Daarover heb- ben we niets meer gehoord van Fabre, noch van de burgemeester, noch van de Antwerpse speurneuzen. Valse verklaringen afleggen bij de politie, is dat niet strafbaar? U of ik zouden het eens moeten proberen. KvC
Jan Fabre, bijna twee jaar in angst levend
Leidend tot de “onverkwikkelijke vaude- ville” (aldus Bart Maddens, in De Tijd, 6 september) van vorige week. Zelfs Europa, waar de Vlaamse christelijke zuil, ook eer- tijds, zo’n vurig voorstander van was, heeft moeten wijken voor de kapitalistische belangenbehartiging van de christelijke vakbond.
Arco verwijst naar het Latijn arca, een kast of kist waarin iets wordt opgeborgen dat niet door iedereen gezien mag wor- den. Hoe toepasselijk! Arco, eigendom van en geleid door het ACV-ACW, haalde geld op bij naar schatting 800.000 spaarders, absoluut veilig, want zoals alle spaarreke- ningen tot 100.000 euro per deelnemer door de staat gewaarborgd. Echter, dit was een leugen. Het was geen spaarproduct maar een aandeel in een coöperatieve ven- nootschap, waarvoor de waarborgregeling niet geldt. Het ACV-ACW belegde de massa spaarcenten in of via Dexia, waarin hun leiders bestuursmandaten kregen. Dexia mislukte als gevolg van de bankencrisis en riskante beleggingen. In principe zouden de Arco-spaarders, die zich coöperanten mochten noemen, als aandeelhouders van een falende financiële instelling, hun geld kwijt zijn. Maar dat mocht de financiële arm van de christelijke zuil niet overkomen, en dus decreteerde de regering-Leterme dat men de coöperanten niet als aandeelhou- ders maar als spaarders zou beschouwen, zodat de staat, dat is de belastingbetaler, voor het geleden verlies zou instaan.
Dit mocht natuurlijk niet. Ten eerste, omdat de gedupeerden geen spaarders waren, al had de vakbond hun dat wel wijsgemaakt, en ten tweede, omdat het verboden is om bij een financieel deba- cle slechts één groep (de spaarders van de vakbond) voor de geleden schade te ver- goeden, en andere aandeelhouders niet.
Gevolg: “Europa” zei neen. Ook het Belgi- sche Grondwettelijk Hof kreeg de zaak op zijn bord, maar, Belgisch zijnde, besloot het zijn oordeel op te schorten tot na de ver- kiezingen. Een vreemde uitspraak, maar wel gedaan door de voorzitter van het Hof, André Alen, “van CD&V-signatuur” (Het Laatste Nieuws, 25 april). Een uitspraak wordt in december verwacht.
Europa wordt bewerkt
Inmiddels gaf de CD&V te kennen dat de kwestie beslecht diende te worden tijdens de onderhandelingen over de vorming van een nieuwe regering, waarvan CD&V ver- wachtte hoedanook lid van te zullen zijn. En de oplossing, aldus minister van Financiën Koen Geens (CD&V, ex-advocaat van de vakbond), kon geen andere zijn dan scha- deloosstelling van de gedupeerde Arco- coöperanten door de overheid.
Bleef nog “Europa”. De eerste berich- ten over een Belgische politieke tussen- komst om “Europa” naar het pijpen van het ACV-AVW te doen dansen, liepen binnen toen de manoeuvers begonnen waren over de samenstelling van de Europese Com- missie. De Europese arm van de CD&V, de Europese Volkspartij, verbond (zonder daar speciale moeite te moeten voor doen) de keuze van de Luxemburger Juncker voor het voorzitterschap van de Commissie aan diens bereidheid om “begrip” te tonen voor de hachelijke financiële positie van de Bel- gische christelijke zuil, aangezien de bedro- gen Arco-coöperanten in eerste instantie dienden te worden vergoed door ACV- ACW, als de overheid hun geen genoeg- doening verschafte. De duivel stond voor de hemelpoort, of het scheelde niet veel.
Derhalve ging Juncker aan het werk, en werd op hoog Europees niveau beslo- ten om werk te maken van de redding van het fortuin van de christelijke zuil in Bel- gië. De vorige Europese Commissie had gesteld, dat de staatsgarantie van Leterme voor Arco-aandelen een “ongeoorloofde staatssteun” was aan de aandeelhouders van een financiële instelling, en derhalve ongeldig. Deze uitspraak wilde de CD&V door de volgende Europese Commissie, die
Arco-virus besmet Europa
Arco. Om geen andere reden dan wansmakelijke grootheidswaanzin en pathologi- sche hebzucht heeft de eertijds christelijke vakbond zich via deze financiële arm van
“de beweging” zwaar in nesten gewerkt.
nu in de maak was, laten ongedaan maken.
Om dat te kunnen, eiste Juncker dat Bel- gië niet de liberaal Reynders, die ooit iets onvriendelijks over hem had gezegd, aan- gesteld werd tot Belgisch eurocommissa- ris in opvolging van uittredend commissa- ris De Gucht, maar wel mevr. Thyssen, een partijgenote met wie hij goede maatjes is.
“Juncker dwingt Belgen tot keuze commis- saris,” titelde NRC Handelsblad (4 septem- ber). Men kent het vervolg: de CD&V eiste en kreeg tijdens de onderhandelingen over de vorming van de “rechtse” regering dat Thyssen zou worden benoemd. Echter, de liberalen stemden hier slechts mee in als zij het eersteministerschap kregen, wat inmid- dels gebeurd is.
Van Rompuy regelt het
Als de zaak straks opnieuw bij de Euro- pese Commissie belandt, is de procedure dat de commissaris bevoegd voor “Mede- dinging” (concurrentie) een oordeel velt, dat vervolgens voor advies wordt voorge- legd aan de voltallige Commissie, waarin alle 28 lidstaten vertegenwoordigd zijn. In de pers werd bericht dat Commissievoor- zitter Juncker … mevr. Thyssen zou benoe- men tot commissaris voor Mededinging, maar als dit misschien al te flagrant zou zijn (hoewel, schaamteloosheid is de heren en dames “christelijken” niet vreemd) zal deze bevoegdheid toekomen aan iemand van wie “begrip” kan worden verwacht voor de financiële belangen van het politieke chris- tendom.
Met dat doel heeft de invloedrijke pre- sident van de Europese Raad, Van Rom- puy, ervoor gezorgd dat zijn opvolger een eveneens christelijke Pool zou zijn, Donald Tusk, en aanvaardden de kringen rond Van Rompuy, die in voortdurend contact staan met de CD&V, dat de socialisten vrij hun kandidaat mochten voorstellen voor het ambt van Europees Vertegenwoordiger voor buitenlands en veiligheidsbeleid. Het werd de Italiaanse Federica Mogherini, aan wie Le Monde (29 augustus) een hoofdar- tikel wijdde om de wereld mede te delen dat ze, enigszins geresumeerd, een dom gansje was, in ieder geval een slechte keus.
Aangenomen werd dat de Europese socia- listen een prijs hebben betaald voor deze bevreemdende benoeming, en dat die prijs ondermeer bestaat uit “begrip” van de socialistische commissarissen voor de financiële belangen van de Europese Volks- partij, waartoe CD&V behoort.
Christelijke besluitvorming
De CD&V heeft, via de Europese Volkspar- tij en Raadsvoorzitter Van Rompuy, Europa met het Arco-virus die in haar gelederen geslopen was, besmet. Dit soort praktij- ken is mogelijk gemaakt door de christe- lijke besluitvorming, door een ingewijde, namelijk de huidige rector van de Leu- vense universiteit en voorheen CD&V-sena- tor Rik Torfs, in De Standaard (20 januari) omschreven als volgt: “Ik voelde mij over- bodig (in de partij) omdat in het politieke bestuur weliswaar werd gediscussieerd, maar de beslissingen op andere plekken werden genomen. Informeel, door drie of vier mensen, de partijtop. Iedereen wist dat het zo ging. Geen mens sprak er hard over”.
Over de Europese Volkspartij schreef Derk Jan Eppink, toen nog lid van het Europees parlement, in De Volkskrant (22 januari):
fractievorming (het al dan niet toetreden tot de fractie van de EVP in het Europees parlement) “draaide niet om Christus, maar om geld, macht en baantjes”, en hij citeert een collega: “We zijn een regerende klasse geworden, boven de mensen die we verte- genwoordigen”.
De vakbond heeft zijn politieke praktij- ken uitgebreid tot de christelijke zuil, van- waar ze uitzaaiden naar de CD&V, en ver- volgens – dankzij het Arco-virus – naar de Europese Volkspartij, de Europese Commis- sie en de Europese Raad, kortom: Vlaande- ren heeft Europa veroverd …
MarK GraMMens
SpAAnSe tentAkelS tOt in Utrecht
Verleden donderdag had in het Cervan- tes Instituut in Utrecht een lezing moeten doorgaan van de Catalaanse auteur Albert Sánchez Piñol, maar die werd op het laat- ste moment afgeblazen. Reden? Het plan was dat de auteur er in gesprek zou gaan met de vertaler van zijn roman Victus, dat een sleutelmoment in de Catalaanse geschiedenis behandelt, namelijk de val van Barcelona in 1714. Het laat zich raden dat officieel Spanje niet opgezet is met dit
soort literatuur, en de Spaanse ambassade zorgde er dan ook voor dat de bijeenkomst niet kon doorgaan. Dat de roman gedeel- telijk op kosten van de Catalaanse over- heid in het Nederlands vertaald werd, zal de zaken er zeker niet op vooruitgeholpen hebben.
Met nog maar enkele weken te gaan tot het referendum in Catalonië staan de zenuwen in Madrid meer en meer gespan- nen. Maar als Madrid al dwars begint te liggen tot op Nederlandse bodem toe, is het maar de vraag of het referendum wel zonder slag of stoot door zal kunnen gaan.
Letterlijk zelfs.
Dossier
10 september 2014
4
Een sensationeel cultuuritem
“Dokter Zjivago” betekent voor de meeste mensen niet meer dan een vage herinne- ring aan de film uit 1965 van David Lean en aan het immer populaire Lara-thema uit de filmpartituur. Maar ik denk niet dat er in de naoorlogse tijd ooit meer aandacht besteed is aan een boek dan aan die roman van Pas- ternak; ook niet aan Soljzenitsyns “De Goe- lag Archipel”, of Rushdies “Duivelsverzen”.
Ik herinner me nog goed de vele artikels in De Post, ABC, Zondagsvriend, Paris-Match;
kortom, in de populaire weekbladen die toen nog niet de neus ophaalden voor een - toe- gegeven, sensationeel - cultuuritem.
En het boek verscheen midden de Koude Oorlog. Het jaar voordien had de Sovjet-Unie een triomf geboekt met de lancering van de Spoetnik, de eerste satelliet. Iedere bezoe- ker aan het paviljoen van de URSS (de Sov- jets gebruikten alleen de Franse afkorting) tijdens Expo 58 ging er bewonderend naar gapen. Het drama rond de verschijning van
“Dokter Zjivago” bood de Amerikanen echter een kans voor open doel om terug te slaan.
Het boek bleef zes maanden op de best- sellerslijst van de New York Times staan. Ik voeg er eerlijk aan toe dat ik jaren later ver- scheidene keren geprobeerd heb het werk te lezen en er nooit in geslaagd ben: te veel personages met soms drie namen die in de roman dan nog afwisselend gebruikt wor- den.
Ruslands bekendste dichter
In 1958 was Pasternak al een grote naam, als dichter. Vanaf 1946 tot 1950 en opnieuw in 1957 werd hij genoemd als mogelijk win- naar van de Nobelprijs voor literatuur. Zijn vader Leonid was een beroemde schilder.
Zijn moeder was een concertpianiste. De jonge Pasternak kreeg in Moskou een ver- zorgde en artistieke opvoeding, waarbij maar weinig herinnerde aan het feit dat zijn ouders allebei Joods waren.
Hij wou oorspronkelijk componist wor- den maar koos tenslotte voor filosofie en studeerde vier jaar in Duitsland, tot hij ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog naar Moskou terugkeerde. Hij was 27 toen Lenin en zijn bende een geslaagde staatsgreep pleegden, maar in tegenstelling tot veel men- sen uit de hogere burgerij dacht hij er niet aan Moskou of Rusland te verlaten.
Zijn eerste poëziebundels veroorzaakten een kleine revolutie in het Russisch letteren- land. Later herschreef hij nogal wat gedichten omdat ze te hermetisch waren voor de par- tijbonzen en omdat hij de goede raad kreeg eenvoudiger woorden te gebruiken die meer pasten bij het “sociaal-realistische” ideaal van de Sovjet-Unie. Pasternak was duidelijk geen grote held, maar zelfs een klein beetje heldendom leidde in Stalins Sovjet-Unie in het beste geval naar de goelag en in veel gevallen naar het vuurpeleton.
Stalin had er plezier in Pasternak persoon- lijk te telefoneren en angst aan te jagen. In intieme kring gaf de Vozhd (letterlijk Leider, der Führer) van de Sovjet-Unie toe dat Pas- ternak een genie was, al was dat niet van harte, gezien Stalins afkeer van Joden. Hij verhinderde in ieder geval dat Pasternak op de dodenlijst kwam, naar verluidt met de uitdrukking: “Laat die heilige zot maar met rust.” Pasternak trouwde twee keer. In 1946 nam hij er een minnares bij, die hem bijzon- der inspireerde.
Ze werd, om hem te pesten, drie jaar later - toen ze zwanger was - gearresteerd. Ze kreeg een miskraam en mocht de goelag eerst na de dood van Stalin in 1953 verlaten. Paster- nak begon al voor de communistische putsch van 1917 aan zijn grote roman, maar na Sta- lins dood durfde hij het aan zijn held ook de Lenin- en Stalintijd te laten beleven. In 1956 (nadat Kroestjov Stalins misdaden jegens partijgenoten - niet jegens de gewone men- sen - aan de kaak had gesteld) bood Paster- nak zijn werk ter publicatie aan.
Het werd geweigerd. Het was te weinig
“sociaal-realistisch”, sprak niet genoeg over de klassenstrijd en daarenboven werd de
partij nog altijd geleid door geharde misda- digers als Kroestjov, Boelganin, Mikojan en Molotov, die in Stalins opdracht de gruwelijke ellende veroorzaakten waarvan Zjivago in de roman de gevolgen meemaakt.
Nobelprijs tegen wil en dank
Met de relatieve dooi in het post-Stalintijd- perk kwamen meer en meer Europese dele- gaties van communistische partijen en sym- pathiserende cultuuriconen (die geen lid van de partij mochten worden, zodat de commu- nisten hen als “objectief” konden afschilde- ren) op bezoek. Een Italiaanse communis- tische journalist hoorde de geruchten over het bestaan van “Dokter Zjivago” en zocht Pasternak op. Hij vertelde de literator dat hij manuscripten zocht voor de communistische uitgever Feltrinelli.
Pasternak zag zijn kans schoon, al wist hij dat hij een gevaarlijk spel speelde. Misschien dat de publicatie door een communist in West-Europa het thuisfront kon overtuigen de roman in de originele taal te publiceren.
Feltrinelli was onder de indruk van het boek en bereidde een Italiaanse vertaling voor.
De Sovjetambassade zette hem onder druk, maar hij boog niet.
Pasternak stuurde een telegram dat hij zijn toestemming voor publicatie introk (en een geheime boodschap dat hij dat niet meende). Feltrinelli werd uit de partij gezet, maar het boek was een sensatie en werd onmiddellijk in andere talen vertaald.
Intellectuelen speelden toen nog een rol in de CIA en ze begrepen onmiddellijk dat zich een opportuniteit aanbood. Via de Brit- ten kregen ze microfilms met de Russische versie te pakken en ze vonden een uitgever die een kleine Russische roofdruk in ruil voor veel geld publiceerde.
Die arriveerde begin september op de Brusselse wereldtentoonstelling bij het paviljoen van het Vaticaan, waar het boek werd geschonken aan bezoekers die Rus- sisch kenden en die het via allerlei wegen in de Sovjet-Unie konden verspreiden. Een andere roofdruk, bestemd voor een Russi- sche migrantenorganisatie, kwam in Stock- holm terecht.
Eind oktober 1958 kreeg Pasternak de Nobelprijs voor literatuur “voor zijn poëzie en omdat hij de Russische epische traditie (codewoord voor “Dokter Zjivago”) verder zette.” Pasternak aanvaardde de prijs en de communistische bazen reageerden, zoals verwacht, op de oude stalinistische manier (zij het dat ze de auteur niet durfden ver- moorden).
De Pravda en alle mogelijke literatuurma- gazines veroordeelden de schrijver, lieten petities circuleren, vroegen dat hij gestraft en verbannen zou worden. Het latere hoofd van de KGB sprak de gedenkwaardige woor- den uit (gedicteerd door Kroestjov): “Pas- ternak is geen varken want een varken schijt niet waar hij eet.” De schrijver had het begre- pen. Hij vreesde niet alleen voor zijn eigen leven maar ook voor dat van zijn minnares.
In een persoonlijke brief smeekte hij Kroest- jov hem niet naar het Westen te verbannen, want hij wilde niet buiten Rusland leven. Hij weigerde de prijs, om zijn goede wil te tonen.
In de Sovjet-Unie bestond hij niet meer, maar in alle westerse media was er maandenlang een Pasternak-mania.
Negentien maanden later stierf de zware roker aan longkanker. Op zijn sterfbed kreeg hij de laatste rites van de orthodoxe Kerk toe- gediend. In Israël werd hem verweten dat hij zijn joodse erfenis nooit aanvaardde en dat hij vond dat Joden zich moesten assimileren via de orthodoxe Kerk. Een paar maanden later werd zijn vriendin gearresteerd wegens
“deviezensmokkel” maar na een jaar stille- tjes vrijgelaten.
Russen lazen tientallen jaren “Dokter Zjivago” in allerlei roofdrukken, tot in 1988 eindelijk een officiële versie verscheen. Een jaar later gaf Gorbatsjov toestemming aan Pasternaks zoon Yevgeni om in Stockholm de Nobelprijs te ontvangen.
Jan neckers
Dokter Zjivago en Expo 58
Met behulp van de “Freedom of information-act” kennen we vandaag veel beter de rol die de CIA in de verspreiding van het bekendste boek van de Russische Nobel- prijswinnaar Boris Pasternak, “Dokter Zjivago”, heeft gespeeld. En zowaar heeft onze eigenste wereldtentoonstelling in 1958 er een kleine bijrol in gespeeld.
SChottEN oMkoPEN
Op 18 september beslissen de Schot- ten of ze deel blijven uitmaken van het Ver- enigd Koninkrijk dan wel of ze een nieuwe en frisse onafhankelijke Schotse staat op de kaart zetten. De non-believers maak- ten zich doorgaans vrolijk over de “lach- wekkende” eisen van Schotse nationa- listen, maar zullen dezer dagen toch wel even de adem inhouden. De voorstanders van onafhankelijkheid staan voor het eerst nipt (51%) op kop in een peiling en maak- ten een achterstand van tien procent onge- daan.
Dreigementen als zou Schotland in een economische hel terechtkomen, uit de EU zou worden verjaagd en de Britse pond zou verliezen, werken blijkbaar averechts.
Londen lijkt nu het geweer van schouder te veranderen en in extremis de Schot- ten allerlei nieuwe bevoegdheden te belo- ven. “Dat is doorzichtig”, zegt Hendrik Vos (UGent), maar dat manoeuvre kan zorgen voor een kleine verschuiving in de stem- ming, die volstaat voor een kanteling.
“Nu het niet gelukt is de Schotten bang te maken, proberen ze ons om te kopen”, schamperde Alex Ferguson op de BBC. In The New York Times sust ook oud-premier Gordon Brown (Labour) dat het Verenigd Koninkrijk nu evolueert naar een “levens- vatbare federale staat”. Too little, too late?
Zelfs bij verlies in het referendum winnen de Schotten.
WAt SChottEN DuRvEN EN WIj NIEt
Als de Schotten voor onafhankelijkheid kiezen, kiezen ze – althans in een eerste fase - ook voor een sociaaldemocratische opbouw van hun samenleving. Et alors?
Wie gelooft in de meerwaarde van klein- schaligheid, subsidiariteit, culturele identi- teit en diversiteit en van politieke autono- mie kan daar bezwaarlijk een probleem mee hebben.
De voorstanders van de Unie (Het Bet- ter Together-kamp) voerden volgens his- toricus David Torrance een abominabele campagne door de nationalisten voor te stellen als ‘dommeriken’. “De hele cam- pagne heeft het natiegevoel en het politiek bewustzijn van de Schotten alleen maar aangewakkerd”, zegt Torrance. “Schotland is een natie en een natie moet zichzelf kun- nen besturen.
Tegen dat argument is weinig in te bren- gen.” Goed om dat nog eens te horen in Vlaanderen. De N-VA heeft de sprong naar een referendum over Vlaamse onafhanke- lijkheid niet durven zetten, omdat er geen meerderheid voor was. Misschien heeft de partij onderschat dat een goeie en dui- delijke campagne wel degelijk wind in de Vlaamse vleugels jaagt. Misschien was dat een gemiste kans. Op 18 september weten we of de strategie van de Schotten suc- cesvoller was dan de tactiek waarmee de Vlaams-nationalisten nu federaal onder- handelen.
WEStERlINgEN, PAS oP!
Een gunstige wind waaide een dramati- sche boodschap onze weelderige kantoren binnen, van de chaldees-katholieke aarts- bisschop van Mosoel, nu in ballingschap in Erbil. “Ons lijden”, luidt de boodschap van Mgr. Amel Nona, “is de voorbode van wat jullie, Europese en westerse christenen, te wachten staat in de nabije toekomst. Ik ver- loor mijn diocees aan islamitische radica- len die ons deden kiezen tussen bekering of dood, maar mijn gemeenschap is nog in leven. Probeer ons toch alstublieft te verstaan”, klinkt het haast smekend. “Jul- lie liberale en democratische beginselen zijn hier niks waard. Jullie moeten eens opnieuw onder ogen zien wat er in het Mid- den-Oosten van ons is geworden, omdat jullie in jullie landen een steeds groter aan- tal moslims hebben verwelkomd. Ook jul- lie zijn in gevaar. Jullie moeten zware en moedige beslissingen nemen, zelfs als die botsen met jullie principes. Jullie den- ken dat alle mensen gelijk zijn, maar dat is niet waar: de islam zegt níét dat alle men- sen gelijk zijn. Jullie waarden zijn niet hùn waarden. Als jullie dat niet gauw genoeg gaan inzien, worden jullie de slachtoffers van de vijand die jullie verwelkomd heb- ben in jullie huis.” (bron: Rorate Caeli). Een tekeningetje nodig?
FukuyAMA oF huNtINgtoN
De ramp met de MH17 en een clash in Oekraïne, oorlog in de Gaza, terreur in Irak en Syrië, chaos in Libië, moordpartijen in Nigeria, geweld in Ferguson… het was voor het mensdom niet bepaald een zomer om fier over te zijn.
Sybrand Buma, fractieleider van de CDA in de Tweede Kamer, herinnert er in De Volkskrant aan dat er in de jaren negen- tig een debat werd gevoerd tussen Francis Fukuyama, die een absoluut succes van de westerse liberale democratie voorspelde, en zijn opponent Samuel Huntington, vol- gens wie we afstevenden op een toekomst van wereldwijde botsingen tussen bescha- vingen, religies en culturen. De naïviteit en het optimisme van Fukuyama werden het uitgangspunt van het West-Europese vei- ligheidsdenken.
Middelen voor defensie konden maar beter worden besteed aan ontwikke- lingssamenwerking en humanitaire hulp.
“Waar is de vijand?”, vroeg zelfs de libe- raal Frits Bolkestein zich retorisch af. Vol- gens Buma leert de zomer van 2014 ons dat de waarschuwing van Huntington rea- listischer is dan de droom van Fukuyama.
Huntington voorzag vooral de strijd tus- sen de onvrije islamitische en de vrije wes- terse wereld. Wie durft nog beweren dat die strijd zich niet verplaatst naar de wes- terse landen zelf? Het Westen komt voor- lopig niet veel verder dan de analyse dat het “de armoede” is die de radicale islam tegen ons in het harnas jaagt. Er zal meer nodig zijn om ervoor te zorgen dat Hun- tington geen gelijk haalt.
Actueel 10 september 2014 5
Sommige wetenschappers voorspelden een kwarteeuw geleden al perfect wat er omstreeks deze tijd zou gebeuren. Histori- cus, demograaf en publicist Chris Vanden- broeke (1944-2007) schoof zijn boek ‘Rendez- vous met de toekomst’ (1992) onder de neus van zijn collega-politici. Die deden uitermate hun best om alle clichés over hun beroeps- groep te bevestigen: ze schoven de proble- men voor zich uit.
Vandenbroeke zag als weinig anderen hoe adequaat het telraam van bevolkingscijfers (geboorten, overlijdens, huwelijken en migra- tie) ons kan informeren over maatschappe- lijke verandering. Je hoefde geen geleerde te zijn om vast te stellen dat gezinnen met drie of meer kinderen eerder uitzondering dan regel zijn geworden. De basis van de leeftijdspira- mide versmalde razendsnel.
Vodden
Alleen als de vrouwen gemiddeld zo’n 2,1 kinderen krijgen, blijft het bevolkingscijfer sta- biel. Dat vruchtbaarheidscijfer was in 1995 gezakt naar 1,55 kinderen per vrouw, is nadien weer iets gestegen (met dank aan de kinder- rijke migrantengezinnen), maar is vandaag, met circa 1,8 kinderen per vrouw nog altijd (te) laag. Het Planbureau voorziet dat dit zo zal blijven tot 2060.
Tegelijk steeg de levensverwachting bij geboorte de jongste paar decennia van 72,8 jaar bij de mannen en 79,5 jaar bij de vrouwen in 1991 naar 77,9 jaar en 83 jaar in 2013. Die stijging zou zich nog doorzetten naar 86,1 en 88,4 jaar in 2060.
De optelsom is vlug gemaakt: minder jonge mensen, meer oude mensen. Een piramide op z’n kop, daar komen vodden van.
Chris Vandenbroeke zei in 1992 al dat het
“historisch breekpunt” – het einde van een conjunctuurgolf – er zou aankomen circa 2015. De instroom van immigranten kon de demografische schade beperken, maar zou zorgen voor de exponentiële groei van de uit- gaven van de sociale zekerheid: “gouverner c’est prévoir”, “regeren is vooruitzien”, waar- schuwde hij.
Kwam daar nog bij dat politici met een korte neus in de jaren zeventig en tachtig al de kort- ste bocht naar de dagjespolitiek hadden geno- men: ze versoepelden het pensioenstelsel, creëerden aan de lopende band nepstatuten en kozen voor een overbestaffing van over- heidsdiensten. Begrotingstekorten en schul- den gloeiden in de Belgische pan.
Hij waarschuwde - met zin voor evenwicht
- voor “onrechtmatig profiteren van de uit- gebreide sociale voorzieningen”, maar ook voor “fiscale en financiële profiteurs”, voor
“fiscale spitstechnologie” en het subsidiëren van het bedrijfsleven. “In 2015 moet het sane- ringswerk voltooid zijn, zo niet zal tegen dan de economische recessie voor onoverkome- lijke problemen zorgen… Het woord is aan de politici.”
Bevolkingsbeleid
Zullen de nieuwe Vlaamse en de federale regering die saneringsopdracht nu dan toch aanpakken?
Wat Vlaanderen doet, weten we tegen het einde van de maand. Het wordt een mengel- moes van maatregelen zonder impact op de vergrijzing. De kinderopvang wordt een pak duurder, maar het aanbod wordt uitgebreid; er komt een “gelijke” kinderbijslag voor elk kind en de kinderbijslagen worden twee jaar niet geïndexeerd. Met dit soort maatregelen kan- tel je geen omgekeerde bevolkingspiramide.
Een echt kindvriendelijke samenleving, dat is wellicht weer een “zorg voor later”.
Wat dit land doet met de migratie (federale bevoegdheid) vernemen we nog veel later.
We hebben gezien hoe Verhofstadt met zijn lichtzinnig paars(groen) opengrenzenbeleid dat probleem vooral níét heeft aangepakt. En hoe Maggie de Block de jongste jaren vooral veel show verkocht. We hebben na de jong- ste verkiezingen over het migratiethema nau- welijks iets gehoord.
Er ontwikkelde zich de jongste decennia een vreemd bondgenootschap van progres- sieven en de door die progressieven zo vaak verfoeide werkgeverskringen. Progressieven zien om ideologische redenen geen enkel probleem aan open grenzen en hypermigra- tie. Werkgeverskringen mikken op goedkope arbeidskrachten. Vragen over de maatschap- pelijke kostprijs van hypermigratie (onder- wijs, huisvesting, de sociale zekerheid in al haar facetten, inburgering…) worden vanuit politiek correcte hoek weggewuifd. Een uit- zondering bevestigt de regel.
Tanden stomp
Ondertussen blijft de basis van de bevol- kingspiramide smal. Zelfs de toename van het aantal meer kinderrijke migrantengezinnen krijgt die niet verstevigd. Al even politiek cor- rect wordt op alle niveaus doorgaans afstand gehouden van zelfs maar het begin van een debat over een nataliteitspolitiek, die andere optie om iets te doen aan de vergrijzing.
Hoeft dat wel? In een opiniestuk in De Volkskrant (“Kindertekort nekt economie”) trok de Nederlandse hoogleraar Bernard van Praag (emeritus UvA) hierover aan de alarm- bel. “Het lage geboortecijfer in Europa, ver onder de noodzakelijke 2,1 kind per vrouw, gaat rampzalig uitpakken voor de economi- sche ontwikkeling”, voorspelt hij. Een krim- pende groep actieven moet voor een groei- ende groep niet-actieven het nationaal product maken. Bovendien gaat de bevolking straks sneller dalen en dat leidt tot vraagver- mindering. Een verouderende bevolking is daarnaast ook minder arbeidsproductief, min- der innoverend, en minder geneigd om inves- teringsrisico’s te lopen.
Van Praag pleit hoegenaamd niet voor Afri- kaanse toestanden met een té jonge bevol- kingspiramide, maar wel voor het inzien dat er een verband is tussen demografie en econo- mische ontwikkeling. Maar “wanneer je erover begint, volgt er in veel kringen een besmuikt glimlachend zwijgen. Er wordt zelfs soms verwezen naar de pro-natalistische politiek in de toenmalige Sovjet-Unie of nazi-Duits- land en daarmee worden je ‘de tanden stomp gemaakt’”.
Taboe
Tussen de extremen van een te groene of te grijze bevolking ligt er volgens hem een opti- maal demografisch ontwikkelingspad met een groeivoet van naar mijn schatting circa 1 pro- cent per jaar.
Ook hij vindt meer immigratie geen oplos- sing voor meer vergrijzing. Veel immigran- ten hebben niet het profiel waar de Europese arbeidsmarkt behoefte aan heeft. Bovendien zorgt immigratie ook voor sociale en culturele integratieproblemen. En als de immigranten na enige tijd ook zo weinig kinderen gaan krij- gen als de autochtone bevolking, dan is het ook geen structurele oplossing
Van Praag wil het verband tussen demogra- fie en economie uit de taboesfeer te halen.
“Voor het individu kan vaak het nu krijgen van geen kinderen of slechts één optimaal zijn, maar voor de macro-economische ont- wikkeling op langere termijn kan het ramp- zalig zijn…
Mij lijkt het verstandig dat nu eindelijk een volwassen publiek debat over deze kwestie gevoerd wordt. Wanneer de uitkomst zou zijn dat in Europa een meer pro-natalistische poli- tiek gevoerd moet worden, dan zou daarvoor ook de instrumentatie moeten worden gecre- eerd. Men denke aan goedkope kinderopvang, goedkoop onderwijs, faciliteren van het wer- ken van de gehuwde vrouw en bovenal het propageren van een meer kindvriendelijke cultuur en samenleving.”
Wil Vlaanderen de verzorgingsstaat in stand houden, dan moet het ook het debat over demografie en nataliteit durven voeren. Een kindvriendelijker Vlaanderen hoeft geen taboe
te zijn. AnjA Pieters
Een debat over nataliteit blijft taboe
Wordt Vlaanderen wit-grijs? Draait de arbeidsmarkt daardoor in een knoop? Moe- ten we meer en langer werken, de schuld snel afbouwen, meer investeren in onder- wijs, economie en bejaardenopvang? En wie zal dat betalen? Pittige vragen voor de Vlaamse regering, maar ze zijn twintig jaar oud. Politici van de jongste kwarteeuw heb- ben de vergrijzing verdoezeld en genegeerd. Ze meenden dat immigratie een structu- rele oplossing was. Ook politici van vandaag kijken liever de politiek correcte kant op.
De demografische tijdbom tikt verder.
Van het fokvee tot de rugstreeppad…
Het is leerrijk in De Volkskrant even de vele tientallen lezersreacties door te nemen. Progressieven reageren als door een wesp gestoken.
We rijgen wat uitspraken aaneen, de ene al gekker dan de andere:
- “Waarom moet de economie steeds blijven groeien? De economie is er voor de mens, de mensen zijn er niet voor de economie. Welzijn en niet economie moet prioritair zijn. Na de God Geloof wil nu ook de God Economie ons dwingen om kinderen te krijgen. In plaats van de pastoor komt nu de econoom langs. Moet niet gekker worden. Op naar voedseltekorten, op naar nog meer ellende.
Sorry maar wij willen geen kinderen in een wereld vol oorlog en haat. De mens is een wereldwijde plaag geworden. Minder mensen op deze aarde is helemaal oké. Hoe minder mensen, hoe minder geboorten, hoe beter. Minder, veel minder mensen op deze planeet is een kei- harde noodzaak. De flora, de fauna, alles ligt al aan diggelen.
- Pro-natalistisch klinkt alsof het fokvee tot productie moet worden aangezet. Van Praag pleit ervoor om zelf weer aan het fokken te slaan.
Welja, laten we het fokken weer eens promoten... in 1950 telde ons land 10 miljoen inwoners, zestig jaar later 17 miljoen, dus gaat wederom heen en vermenigvuldigt u tot alleen nog wolkenkrabbers resteren.
- De afnemende drang tot voortplanting lossen we toch op via immigratie?
- Door de toenemende arbeidsproductiviteit zullen er steeds minder werkenden nodig zijn. Op enig moment moeten we over op een sta- tionaire economie en bevolking.
- Van Praag vergeet dat we nog steeds 700.000 werkelozen hebben in Nederland, dus nog steeds arbeidspotentieel genoeg.”
Praag heeft maar enkele volgers:
- “Aan iedereen die bewust geen kinderen wil: doe a.u.b. ook meteen afstand van uw bijstand. En wanneer u de kosten van het verzor- gingshuis niet meer zelf kunt betalen, ga in een kartonnen doos wonen… Oh, u vindt dat u recht hebt op een verzorgde oude dag? Helaas, alleen de kinderen van nu kunnen daarvoor zorgen… Een sociale maatschappij heeft voldoende mensen van alle generaties nodig.
- Het is ook bijna onvoorstelbaar, maar het verschil tussen 1,9 kind per vrouw, wat een gezonde krimp zou opleveren en 1,4 kind of minder per vrouw, dat een maatschappij in chaos stort, is nu eenmaal reusachtig… Bevolkingsgroei is als inflatie: te veel is slecht, te weinig (afname) is ook niet goed. Inflatiebeleid wordt gevoerd door een Centrale Bank, maar voor bevolkingsgroei is er niets.
- Met name de laatste jaren is de daling zorgwekkend. Milieu is belangrijk, maar wil je de rugstreeppad meer ruimte geven en hoogbe- jaarden straks zonder hulp laten?”
POEtin En naPOlEOn
Volgens Buma volgt nu ook president Poetin een expansiestrategie als een 21ste- eeuwse Napoleon. De voormalige econo- misch hoofdadviseur van Poetin zei afgelo- pen maart: “Hij (Poetin) vindt dat Georgië, Oekraïne, Wit-Rusland, de Baltische Staten en Finland hem toebehoren. Het lijkt erop dat de westerse leiders helemaal vergeten zijn dat er sommige wereldleiders zijn die andere landen willen veroveren.” Het kan zijn, maar vooralsnog zijn daar weinig aan- wijzingen voor. Het Westen, maar vooral de machteloze EU, gaat in dit Oekraïense conflict niet vrijuit, omdat het in de ver- dwazing van de eigen oostelijke expansie- drift precaire geopolitieke evenwichten uit het oog verloor. Bovendien komen de EU- leiders in hun repliek niet veel verder dan wat gedraai met het vingertje in de lucht, en wat dreigen met sancties waarmee ze ook zichzelf pijn doen. In het veel essen- tiëler conflict tussen westerse waarden en een vernietigend religieus fanatisme kan Europa in Poetin maar beter een potenti- ele en sterke bondgenoot dan een nieuwe vijand zoeken.
HiEr sPrEEkt MEn nEDErlanDs
Alle 130.000 leerlingen die aan de lagere school of de middelbare school begin- nen, worden vanaf dit schooljaar onder- worpen aan een verplichte taalscreening.
Indien nodig wordt de talenkennis bijge- werkt. Beheersen ze het Nederlands onvol- doende, dan moet de school zorgen voor een aangepast taaltraject. Extra lessen Nederlands in de secundaire scholen, een taalbad in de basisscholen. De screening is decretaal verplicht, maar het gaat niet om een ‘toelatingsvoorwaarde’. De scree- ning zou vooral in de tweede helft van sep- tember worden uitgevoerd en dook voor het eerst op in de Talennota (2011) van de voormalige minister van Onderwijs, omdat het aantal scholieren dat thuis geen Neder- lands spreekt, snel toeneemt. In het school- jaar 2011-2012 bleek dat in het secundair onderwijs één op de acht leerlingen met de ouders een andere taal spreekt. In een stad als Antwerpen loopt dat op tot bijna vier op tien.
Ja, HEt Mag MEEr ZiJn
Veel meer dan over de kwaliteit van ons onderwijs wordt dezer dagen in het ver- wende Vlaanderen gedebatteerd over hoe- veel de school ons mag kosten. Niets blijk- baar, zoals ook gezondheidszorg, openbaar vervoer, cultuur, wonen, kinderopvang, vrijetijdsbesteding gratis of minstens veel goedkoper moeten zijn. En de staat ons moet betalen als we kinderen krijgen, als we ziek worden of zodra we zonder werk vallen, zelfs als we niet zo veel zin hebben om te werken. Drukkingsgroepen aller- hande bieden zich in rijtjes aan om hun zaak te bepleiten. Het lijkt nu al Sinterklaas.
“Elke eigen investering in de toekomst van zoon- of dochterlief is er te veel aan, finan- cieel of principieel”, merkt Jan Segers op in Het Laatste Nieuws. Vlaanderen mag best fier zijn op zijn hoger onderwijs, “dat voor iedereen betaalbaar is, al dan niet met de hulp van een beurs.” Agitatie over de ver- hoging van het inschrijvingsgeld - van 600 euro naar bijvoorbeeld 880 euro, zoals in Wallonië - zit eraan te komen. “Er is noch- tans groter onrecht denkbaar. Een mini- mum aan eigen inbreng en verantwoor- delijkheid is echt niets te veel gevraagd”, besluit Segers.
MinDEr faillissEMEntEn
Tijdens de zomermaanden zijn 1.129 Belgische ondernemingen failliet gegaan, liefst 18 procent minder dan in de zomer- vakantie van 2013. Dat blijkt uit gegevens van het handelsinformatiekantoor Gray- don. Volgens Graydon gaat het om “posi- tieve signalen die wijzen op een voorzichtig economisch herstel, al ligt het aantal faillis- sementen nog altijd hoger dan in de jaren voorafgaand aan het recordjaar 2013. De regionale verschillen zijn groot. In Vlaande- ren en Brussel is de daling al enkele maan- den ingezet, in Wallonië nog niet. Vooral in de horeca-, transport- en kleinhandel zijn er dit jaar minder bedrijven die failliet gaan.
