UIT DE PARTI-J

Donderdag 21 mei 1964 - No. 7'll

en DEMOCIATIE _{. 8}

Noordelijk V.V.D.-congres vraagt Uw aandacht

De drie Noordelijke Kamercentrales van de VVD hebben het initiatief genomen om in Zuidlaren te gaan congresseren. Dat lijkt ons een uitstekende gedachte. Om vele redenen, waarover wij hier in het kort zullen spreken.

Ten eerste wordt het congres gehouden om louter positieve redenen. Het is geen bijeenkomst, waarin de Noordelijke centrales hun ongenoegen willen demon- streren over te weinig aandacht vanuit Den Haag, hun ontevredenheid over de gang van zaken in de drie Noordelijke provincies. En dat zou, in het licht van vele bijeenkomsten in het Noorden in het recente ver- leden heus zo'n wonder niet zijn. Wij hebben ons reeds té vaak beklaagd, hebben ons reeds té vaak als be- klagenswaardig gepresenteerd. Ook wanneer daar geen of onvoldoende reden voor ,was,

Dit congres echter zal niet vnn deze aard zijn. Dat blijkt reeds direct uit de keuze van de sprekers en spreekster. Dit congres wil een demonstratie zijn van saamhorigheid van de Noordelijke liberalen, die de profijten van saamhorigheid en samenwerking hebhen ondervonden bij de voorbereidingen van de laatste ver- kiezingen.

Het Noorden is de landstreek geworden van de libe- rale sociëteiten. Leeuwarden heeft hierin het lichtende voorbeeld gegeven en de roep van deze contactvorm - een oase voor spreke1·s en leden! - deed in vele plaat- sen deze sociëteiten oprichten· Franeker Drachten Groningen, Assen, Hoogeveen e~ ook in k{einere dor~

pen worden momenteel "contactavonden" belegd door samenwerking van kleinere afdelingen, die grote aan- tallen leden en belangstellenden trekken. (Wie durft in Sleen in een jaar zonder verkiezingen op ruim 70 men- sen te rekenen?)

Er is, heel anders dan het wel geweest is, een brui- sende activiteit waar te nemen in de !'ioordelijke VVD en daarvan, wil Zuidlaren een duidelijke demonstratie zijn,

Zuidlaren. Een verstandige, een "politieke" keuze!

Waarom? Wel, reeds 15 jaren is Zuidlaren de zetel van het Noordelijk JOVD-congres. Talloze jonge VVD-ers, oud-JOVD-ers weten de wég paar Zuidlaren en ze weten hoe fraai en hoe gezellig het dorp is. En ook vermijdt men met Zuidlaren een eventuele jalouzie onder de gewesten. Want Zuidlaarders "zint geen Drenthen, zint geen Grönnegers, zij zint Zuudlaorders"

en dat moet de vrije en fiere Friezen als muziek in de oren kiinken!

* * *

N oor~e!ijke liberale afgevaardigden zullen dus in Zmdlaren gaan luisteren naar algemene politieke problemen, hen voorgedragen door minister Witteveem.

mevrouw Van Someren-Downer en de voorzitter va~

het Drents Landbouw Genootschap, de heer G. M, Lambers, om zo te zeggen de enige "eigenerfde" onder de sprekers. Mag ik u eens wat Noordelijks vertellen:

ATTENTIE! ATTENTIE!

Luistert op \X¹0ENSDAG, 27 MEI a.s., over de zender Hilversum I ( 402 m) van 1S.20- 18.30 uur, naar

.,DE STEM VAN DE V. V.D."

Het liberaal congres in Zuidlaren wil het gebied bestrijken van de drie Noordelijke provinciën, waarin rond 1.3 miljoen mensen wonen. We wonen er gemid- deld met z'n 154-en op één km en dat is dan een geflat- teerd beeld want in de steden is dat natuurlijk veel hoger, We beleven hier de ruimte nog veel sterker en we beginnen in te zien, welk een voorrecht en genoe- gen dat is.

In dit gebied woonden bij de verkiezingen van vorig jaar bijna 82.000 VVD-kiezers ofwel 11.8 "/o van het totaal aantal uitgebrachte geldige stemmen. Het Noor- den ligt daarmee 1.5 °/o boven het landelijk gemiddelde, hetgeen ons Noordelingen goed doet, maar niet vol- doende is.

Zo ligt Friesland, de bakermat der liberale sociëtei- ten, met 8.1 °/o beneden het landelijk gemiddelde. En toch kunnen we de Friezen een sterke vrijheidsdrang niet ontzeggen. Zo de liefde voor de vrijheid ergens groot is dan toch juist in deze provincie!

Komt dit wellicht, omdat er in de VVD te weinig belangstelling wordt gevonden voor wat wij kennen als het "Fries nationalisme"? Ik denk, dat dat één van de redenen is. Té veel en té algemeen wordt de Friese taalstrijd en de strijd voor. een eigen Friese levensstijl (cultuur) nog afgedaan met flauwe grapjes over pas- poortencontrole bij Visvliet. En té weinig worden in onze kringen de positieve waarden onderkend van die eigen Friese beweging, die in veel breder kringen de ontplooiing van individuele gaven mogelijk maakt dan bij een minder strijdbare houding. In plaats van de - Weliswaar goedmoedige - spot was hier eerder plaats voor een zekere afgunst der andere gewesten op zoveel eigens, dat kon leiden tot belangrijke instellingen als een Fryske Kultûrried en een Fryske Akademy.

Naast alle andere politieke vragen, die ook Friesland raken, algemene (industrialisatie, recreatie) en speci- fieke (Ameland: gas, olie, dam) vraagt de eigen aard van het Friese gewest. stellig liberale belangstelling!

* * *

Groningen is Nederlands gebied aan de Eemsmon- dmg. Wanneer we de industriële ontwikkeling van "Stad en Lande" beschouwen dringt zich onweer- staanbaar het beeld op van een Europese ontwikkeling.

Het Gronings-Drentse industriegebied, na de oorlog in een stroomversnelling geraakt, zien wij dan liggen mid- den in een onderontwikkelde riviermonding (de Eems) tussen fors ontwikkelde mondingen in: aan de ene zijde de mondingen van Elbe en Weser, gevoed door de centraalduitse industriegebieden en Berlijn, aan de andere kant de reusachtige Nederlandse delta van Rijn, Maas en Schelde, gevoed door het Ruhrgebied en de Belgische en Nederlandse industriegebieden. Daar- tussenin, nog eens, de E0ms, een Duitse rivier tot aan de Dollard, en de staatsgrens!

Die staatsgrens is bijzonder belemmerend voor een snelle ontwikkeling. Zij voegt bij de toch al mindere kwaliteit van de Eems als vaarwate1· allerlei acties, die een eenzijdig nationaal Duits of eenzijdig Nederlands belang op het oog hebben. Daar komt bij - het zij zonder enige emotie vastgesteld maar zuiver met het oog op de landkaart - dat de gebieden aan weers- zijden van de grens zowel voor Bonn (Berlijn) als voor Den Haag uithoeken zijn, Eerst na de oorlog werd aan beide zijden een actieve politiek voor deze gebieden begonnen onder druk van toenemende bevolkingen en de behoefte aan spreiding daarvan,

\Vat zijn nu de Nederlandse kansen in de Eems-

Znidlaren verwelkomt U van harte

(Zie pag. 3)

mond, die door de jongste vondsten van de bodem- schatten in het Noordzeegebied actueler zijn dEtn ooit?

Wel, ons gaat allereerst ter h~rte de ontwikkeling van de bestaande zeehavens in dit gebied, Delfzijl en Groningen. Verbetering van het Eemskanaal zal meer zin krijgen wanneer in de Eems zelf de moeilijkheden van Paapsüd, die lastige zandbank tot een oplossing komen. Hier is een actieve politiek geboden voor pro- vincie en rijk, voor waterstaat en Buitenlandse Zaken!

Het ware te wensen, dat de regering, eens iets min- der beducht voor voorzichtige deskundigen, zich liet inspireren door de grootste conceptie die in het Noor- den in het middelpunt van de belangstelling staat; de conceptie van de grote diepzeehaven bij Uithuizermee- den, de conceptie van EEMSPOORT!

Op 8 mei j.l. was een der zalen Dommering in Win- schoten tot de laatste stoel bezet door een demonstra- tieve vergadering van vertegenwoordigers van alle politieke partijen. De vergadering was georganiseerd door een actiecomité uitgaande van de vijf grote par- tijen en bedoeld om vaart te zetten achter een inpolde- ring van 1000 ha land in de Dollard en een scheep- vaartkanaal van Winschoten naar de punt van Reid.

Conditio sine qua non voor de industriële uitbouw van wat wij boven de Nederlandse uithoek in dit gebied noemden.

Zie hier drie Nederlandse kansen aan de Eems. Van Paapsüd tot Eemspoort zal wellicht een lange weg voeren, maar een mooie weg vol dankbare taken.

* * *

u

Er staan hier grote belangen op het spel, maar laat ons liberalen toch één beginsel leiden: de bevordering van de ontplooiingsmogelijkheden van zoveel mogelijk mensen. Het leven is sterker dan de grenzen die onze voorouders zo lang geleden hebben getrokke~!

De agglomeratie Groningen reikt reeds nu een eind- weegs Drenthe in: Eelde, Paterswolde, Peize en Roden gaan steeds meer behoren tot Groningens "banlieu", Norg en Zeegse-Schipborg-Zuidlaren zijn voor Gronin- gen, wat , Zandvoort is voor Amsterdam.

Dat stelt Nederlands wonderkind Drenthe voor re- creatieve vragen, die logischerwijs op de onstuimige industriële ontwikkeling van Emmen, Hoogeveen en Assen moesten volgen. Recreatie, accommodatie, cul- turele politiek zijn in Drenthe vragen van-de-dag.

Want wij moeten gereed zijn wanneer de voltooiing van de IJsselmeerpolders het volle westen nóg dichter bij brengt.

* * *

Een inter:ssant gebied, dit Noorden, vindt u niet?

Een f1Jn geb1ed, waar stoere communisten uit Finsterwalde op hun autopedski's over het slik van de Dollard schieten, nu nog om een visje te bemachtigen, straks misschien als ski-instructeur voor de velen, die het devies van een toekomstige Nederlandse regering hebben opgevolgd, dat luidde "BRING YOUR DOL- LARS TO THE DOLLARD!" Laten wij als liberalen het eerst deze regering dit maar eens voorhouden.

Dr. K. VAN DIJK

NOORDELIJK LIBERAAL CONGRES

In vcrband met het te houden Noordelijk Liberaal Congres te Zuidlaren op 30 mei a.s., staat dit nummer overwegend in het teken van deze belangrijke bijeenkomst.

De redactie hoopt aldus te hebben bijge- dragen tot de nodige publiciteit, die dit eve- nement in het Noorden ongetwijfeld verdient.

VltiJHEID EN DEMOCRATIE 21 MEI 1964- PAGINA 2

HOE MOET MEN NOORD NEDERLAND BESCHOUWEN ?

sterk aan zijn plaats van inwoning, zijn streek, zijn provincie gehecht. Het liefst zal hij trachten zich hier een bestaan op te bouwen. Dat is echter alleen mogelijk bij een voldoende ruime, en vooral ge- differentieerde arbeidsmarkt, nieuwe werkgelegenheid moet er jaarlijks ko- men, om alleen al het geboorte-overschot van de noordelijke provinciën vast te houden.

Hoe moe·t men Noord-Nederland beschouwen? Als een gebied terend op oude 'agrarische roem? Of als een gebied met stervende dorpen en kleinsteedse stadjes, bevolkt door stroeve, eigenzinnige mensen?

Nieuw gebouwde en modern geleide in- dustrieën deden hun intrede in de noo·r- delijke provinciën. Emmen, Drachten en Delfzijl zijn duidelijke voorbeelden van een geslaagd stuk industriebeleid. Ook elders op het platteland komt een ander soort industrie op. Kootstertille en Roden zijn voorbeelden van geïndustrialiseerde plattelandsdorpen.

De verkeeTsontsluiting is van groot belang! Wellicht ook zullen er andere injecties van allure (zoals bijvoorbeeld de zogenaamde "Eemshaven") nodig zijn, om dit gebied voorwaarts te stuwen en zal ook aan de recreatie (Lauwerszee!) no<g iets moeten worden gedaan ....

Wellicht als een zich snel ontwikkelend industrie-gebied? Of gewoon maar als een stuk Nederland met een belangrijk verleden en een wellicht niet onbelangrijke toekomst?

Zeker is, dat het Noorden, "het hoofd- einde van Nederland" in snel tempo be- zig is zich in de moderne maatschappij- ontwikkeling in te voegen!

Enkele indrukken over de sociaal-culturele en economische ontwikke-

ling van dit gebied kunnen weilicht het beeld wat helderder maken. Deze meer genuanceerde bevolkings- opbouw is zonder meer gunstig voor het woonklimaat in het dorp. Economisch - de arbeidsmarkt is meer gevarieerd - maar ook sociaal-psychologisch. Het sa- menlevingspatroon is er iets minder doorzichtig van geworden; de sociale con- trole is er door verzwakt. Forensisme en pendel verrsterken dit beeld.

W. J. VUURSTEEN.

De bekende tegenst·elling tussen stad en platteland is sterk aan het verwate- ren. Natuurlijk, er zijn zeer duidelijke verschillen tussen de drukke stad en het rustige, meer persoonlijke, platteland.

Maar er is toch vooral in de mentale in- stelling van d~ plattelander, veel ver- anderd.

De moderne communicatie-middelen, pers, radio, telefoon, televisie, auto en bromfiets, hebben de geïsoleerde buurt- schappen opgeheven. Een zeker nivelle- ringsprioces vond plaats. De woningin- richting van de moderne landarbeider in het dorp is soortgelijk als die van zijn 'industriële collega in de stad. De haar- dracht, die bij de Rotterdamse meisjes populair is, ziet U ook in Aduard en de Beatles krijsem. U toe in Idaarderadeel zowel als in Wassenaar ....

Steden zijn altijd dooo: het platteland

"gevoed". Niet alle·en gevoed met agra- rische produkten, maar ook met een toe- voer van mensen. Het platteland is van nature expulsiegebied; een· gebied dus, dat mense1n afstoot. De werkgelegenheid te plattelande is beperkt. In de agraa:i- sche bedrijven, landbouw zowel als vee- teelt, vermindert de werkgelegenheid jaarlijks met phn 3 pct. Dit is een gevolg van de toenemende mechanisatie, een- voudig te beschouwen als het opvoeren van de productiviteit per ma1n.

In de sector van de tuinbouw echter is een zekea:e opleving te constateren.

Dit is verheugend, want tuinbouw is nog betrekkelijk arbeidsintensief.

Onze plattelandsmiddenstand in beweging

De oude plattelandsmiddenstand is eveneens in beweging. Het aantal vesti- gingen per 1000 inwoners neemt af. Vele kleine zaakjes worden op;geheven, als de eigenaar de bedrijfsvoering beëindigt.

Kleine bedrijfjes zijn niet verkoopbaar Het aantal middenstandsvestigingen zal zeker nog verder dalen; voorlopig wel- licht van pl.m. 40 tot zo'n 25 vestigingen per 1000 inwoners.

Het zijn vooral de traditionele zaken (kruideniers, bakkers, café's), die snel in aantal teruglopen. Wel zien we in de dorpen een ander type zaken zich vesti- gen. Denkt u maar aan horlogerieën en bloemenwinkels (symbool van een stij- gende welvaart) aan televisie- en brom- fietshandelaren (moderne communicatie media!). Café's verdwijnen, cafetaria's komen op.

Ook in het dorp veranderen de con- sumptiegewoonten en deden nassiballen en patates frites hun intrede. Zelfbedie- ningszaken moeten ervoor zorgen, dat de a1rtikelen, die de fabrikant aanprijst in de dag- en weekbladen (en vergeet u vooral de "damesbladen" niet) in het eigen dorp verkrijgbaar zijn. Traditio- nele nijverheidsbedrijven (zuivelfabrie- ken en steenbakkerijen) zijn aan het sa- neren, coöpereren, fuseren en concentre- ren. "De produktiviteit wordt opgevoerd, mensen wo.rden afgevoerd".

Het veenwerk is praktisch verdwenen.

Het is weer de moderne communicatie techniek, welke dit mogelijk maakt; in enkele jaren tijds wordt ons autopark verdubbeld. Rond de steden, vooral rond de stad Groningen, ontwikkelen zich forensendorpen.

Een bepaalde mate van opbloei is door- gaans aan deze dorpen niet vreemd, al kunnen er wel eens wrijvingen tussen de autochtone bevolking en de nieuw- binnengekomen ontstaan. . . . Het gebeurt overigens regelmatig, dat het de alloch- tonen zijn, die de bestuursbaantjes ove~r­

nemen, ook op het politieke vlak!

Inmiddels wordt er, niet in de laatste plaats via het "Probleemgebiedenbeleid"

veel gedaan aan de moderniseriing van de sociaal-culturele accommodatie in Noord- Nederland. 1Zw€1Il1badetn, dOJrpshuizen, wijkgebouwen en bibliotheken worden in snel tempo gebouwd. Vnor de samen- leving in de dorpe1n zijn deze zaken dik- wijls van zeer groot belang!

Zo is er op het gemoderniseerde plat- teland, in een mentaal ontsloten gebied, nog veel in beweging. En de ontwikke-

E--::~n gaan door.

Taken voor de toekomst

Over het algemeen is de noordeling

UIT DE PARTI-J

AFDEUNG DOESBURG OPGERICHT

Dezer dagen werd tijdens een druk be- zochte vergadering een afdeling Doesburg der Partij opgericht.

Spreker op deze vergadering was de voorzitter van onze Tweede Kamerfractie, mr. W. J. Geertsema.

In een nader te beleggen ledenvergade- ring van deze nieuwe afdeling zal een bestuur worden gekozen, terwijl tevens de verdere ontwikkeling der afdeling zal worden besproken.

IN MEMORIAM T. DE BOER

Na een langdurige ziekte is vorige week zondag j.l. op 77-jarige leeftijd overleden het oud-bestuurslid van de af- deling Nijmegen de heer T. de Boer. Ja- renlang heeft de heer De Boer de finan- ciën van de afdeling beheerd.

De afdeling verliest in hem één van de oude leden, die veel heeft gedaan om het liberalisme in Nijmegen ingang te doen vinden.

NOORDELIJK LIBERAAL CONGRES TE ZUIDLAREN OP 30 MEI amss

PROGRAMMA:

INLEIDINGEN:

De Kamercentrales Assen, Groningen en Leeuwarden van de V.V.D. organiseren een

NOORDELIJK LIBERAAL CONGRES

dat zal worden gehouden op ZATERDAGMIDDAG 30 MEI a.s., 111 Restaurant

"SPROOKJESHOF" te ZUIDLAREN, aanvang kwart over twee.

2.15 uur: Aankomst van de deelnemers.

2.30 uur: Opening door de voorzitter van de Kamercentrale Groningen, mr. G.

Loopst ra.

te houden door:

Minister Prof. Dr. H. J. WITTEVEEN. over: "CONJUNCTUURPOLITIEK".

Kleine pauze

Mevrouw G. V. VAN SOMEREN-DO\'\!NER, lid van de Tweede Kamer, over:

,.POLITIEK EN KIEZER".

Kleine pauze

De heer G. M. LAMBERS, voorzitter van het Drents Landbouw Genootschap (D.L.G.) en vice-voorzitter van het Koninklijk Nederlands Landbouw-Comité (K.N.L.C.), over: "LANDBOUW EN CONSUMENT".

P a u ze

Hierna besLtat er gelegenheid tot het stellen van schriftelijke en/of mondelinge vragen.

Omstreeks 5.1 5 uur: Sluiting door de voorzitter.

Na afloop van de vergadering kan er worden deelgenomen aan een gemeenschappelijke DRENTSE KOFFIE- MAALTIJD, waan·an de kosten .f 4.- per persoon bedragen en waarvoor men zich tijdens de eerste pauze kan opgeven.

De Besturen van de Kamercentrales Assen, Groningen en Leeuwarden, zullen uw komst op hoge prijs stellen.

Namens de besturen van de drie Noordelijke Kamercentrales, 0. TAMMENS.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

HULP

* Nu de voetbalcompetitioe ten ein-

* de is, kunnen de penningmees- ters de balans van bet afgelopen sei- zoen gaan opmaken, In tegenstelling tot de roesultaten van de wedstrijden van de wekelijkse sporttoto, zal de uitslag daarvan geen verrassing zijn.

Vele semi-prof-clubs zullen namelijk opnieuw grote verliezen hebben gele- den. Slechts drastische maatregelen kunnen het Nederlandse beroepsvoet- bal weer gezond ma.ken.

Allereerst is het nodig dat kleine, noodlijdende clubs zichzelf eerlijk a.f- vragen of zij nog wel reden van be- staan in de betaalde sector hebben.

Ten tweede dienen er meer· fusies tGt stand te worden gebracht tussen ver- enigingen in dezelfde plaats of streoek.

Pas in de laatste plaats mogen de clubs zich met verzoeken om hulp wenden tot gemeentebestuur en industrie, Het voetbalbedrijf moet trachten zo veel mogelijk op eigen benen te staan.

HELP!

* * Met Pinksteren zijn de eerste

* slachtoffers gevallen van het zomerongeluk bij uitstek: verdrinking.

Wij moeten vrezen dat er ook dit bad- seizoen nog velen zullen volgen. Niet al deze ongelukken hadden voorkomen kunnen worden,

Een feit is echter, dat lang niet ieder- een in ons waterrijke land tijdig leert zwemmen. Er zijn nog altijd vele scho- len waar dit niet op het progra'mma staat In Leiderdorp heeft een groep oude~s vorig jaar het initiatioef geno- men hun kleine kleuters zèlf de zwem- kunst bij te brengen. Dit voorbeeld zal helaas niet overal navolging kun- nen vinden. Maar wel zal naar zoveel mogelijk wegen moeten worden ge- zocht om elke Nederlander zwemmen te Ieren, Al was het alleen maar op- dat hij dan een ander kan redden.

NACHTRADIO

* * De directeur van de N.C.R.V.,

* mr. A H. van der Veen, heeft opnieuw voo~gesteld nachtelijke radio- programma's uit te zenden en wel van 12 tot 7 uur 's morgens,

Om te beginnen zou mr. Van der Veen al tevreden zijn als de radilmit- zending,en na middernacht konden WGrden voortgezet op een zender tot 1.30 uur,

Mr. Van der Veen beschouwt dit als een verrijking van de omroep in Ne- derland, waarvan duizenden luiste- raars zouden prGfiteren en genieten,

Wij kunnen het hiermee volkomen eens zijn. Vele werkers in de nacht zijn nog steeds aangewezen op buiten- landse zenders, die speciale nachtpro- gramma's uitzenden voor hen, die dan werken terwijl de meesten slapen.

Wie ~ei eens dat we toch eigenlijk doe Chinezen vin Europa zijn?

& ** ⁶

-

COMITé AANBIEDING SCHILDERIJ PROF. OUD AAN DE TWEEDE KAMER

Allen, die bijgedragen hebben voor het schilderij van prof. Oud, dat aan de Tweede Kamer is aan- geboden, hebben inmiddels als be- wijs van hun schenking een foto gekregen van dat schilderij.

Mocht onverhoopt iemand deze foto niet ontvangen hebben, dan kan deze alsnog aangevraagd wor- den bij het Secretariaat van het Comité, van Mojalenlaan 14, Den Haag.

Binnenkort zal medegedeeld worden wat met de nog resteren- de gelden zal gebeuren.

D. W. DETTMEIJER, Secretaris v. h. Comité van Aanbieding.

21 MEI 1964 -PAGINA S

Zuidlaren verwelkomt u van harte

De plaats, die de besturen van de Noordelijke Kamer-Centrales hebben uitgekozen voor het Noordelijk Liberaal Congres behoort tot de meest bekende en mooiste dorpen van Noord-Nederland.

Zuidlaren hoog gelegen op de Hondsrug wordt vermoed te zijn gesticht ten tijde van de grote volksverhuizing en zelfs omstreeks het jaar 3000 voor Christus blijkt deze streek bewoond te zijn geweest, getuige de hu- nebedden bij Midlaren.

Sedert vele eeuwen gelegen op een knooppunt van wegen, waarvan de verbinding Groningen-Coevorden en vandaar naar Bentheim en het Rijn- land wel de belangrijkste was, bleek dit dorp met zijn vele brinken en ge- legen in een gebied waar het paard steeds een zeer voorname rol speelde, een unieke plaats voor het houden van paardenmarkten en Zuidlaren heeft zijn bekendheid dan ook, behalve misschien aan Berend Botje, voor een groot deel te danken aan deze wereldberoemde paardenmarkt, de grootste in Europa.

Hoewel niet met zekerheid kan worden vastgesteld wanneer hier de eerste markt is gehouden - sommigen nemen aan om- streeks het jaar 1000, anderen iets later - staat vast, dat tijdens de jaarmarkt van 1232 de Stad-Groningers tezamen met de troepen van de Bisschop van Utrecht, het dorp plat brandden en het vee wegvoer- den.

De gemeente heeft een garnizoen met ongeveer duizend militairen, terwijl er tevens een psychiatrische inrichting ge- vestigd is met ruim 1000 patiënten en on- geveer 500 personeelsleden.

Door haar prachtige omgeving (het 400 hectare grote Zuidlaarder meer, de bos- sen, heide en zandverstuivingen van Schipborg en Zeegse) en haar uitsteken- de verbindingen met Groningen, Emmen, Hoogezand en Assen, is Zuidlaren als woonplaats zeer in trek.

•

Hoewel de gemeente nog steeds een agrarisch karakter heeft, vooral in de buitendorpen, vormt het toerisme tevens een belangrijke bron van inkomsten.

Doordat een actieve middenstand haar taak. verstaat, doet zich zelis het merk- waardige verschijnsel voor, dat een toe- nemend aantal inwoners van de stad Gro- ningen haar inkopen in Zuidlaren gaat doen, daarmee het nuttige met het aange- name verenigend, èn . . . . zonder par- keerzorgen.

Ook de "Prins Bernhardhoeve" met haar twee grote gebouwen, ontstaan op initiatief van burgemeester Reukerna en de gezamenlijke middensta:ad, trekt door haar grote evenementen (bem·zen, mas- sale vergaderingen, culturele manifesta•

ties. tentoonstellingen, internationaal hyp•

pisch indoor-concours), veel publiek.

Zuidlaren, met vier liberale raadszetels (30.9 procent van de kiezers stemde bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen op de VVD) - op een totaal van dertien - waarvan één wethouder en het enige vrouwelijks VVD-raadslid in de provincie Drente, dat het congres van het Noor- delijk District van de JOVD ai bijna 15 jaar in haar midden ontvangt, verwel- komt u van harte!

0. TAMMENS

•

Het is merkwaardig, dat deze eeuwen- oude markt tot op de dag van vandaag nog niets aan belangrijkheid heeft inge- boet. Was deze markt op de derde dins- dag in oktober -de dag waarop van ouds de huismoeders in geheel Noord-Neder- land hun kachel voor het eerst ontsta- ken voor de komende winter - eeuwen- lang hoofdzakelijk een paardenmarkt, daarnaast ontwikkelde zich later tevens een belangrijke veemarkt, terwijl sedert 1949 ook de landbouwbeurs tot grote ontwikkeling kwam, wat tot gevolg heeft, dat deze markt voor jong en oud, in een wijde omtrek zijn grote aantrekkings- kracht blijft behouden en waar ieder jaar ruim 150.000 bezoekers komen.

Voor ieder, die gevoel heeft voor tradities en de samenhang kan zien tussen mens, dier en natuur, ontrolt zich hier steeds weer een boeiend schouwspel.

De comm.Issie Donnet--

Prachtige brinken

Zuidlaren is niet alleen beroemd om zijn markt, maar ook om zijn 14 prach- tige brinken, de meeste oorspronkelijk markegrond, door de vooruitziende blik van de vroegere burgemeester Van Kin- schoten -thans eerste burger van Lei- den - nu eigendom van de gemeente, welke herinneringen aan een ver verle- den, op uitnemende wijze door haar in stand worden gehouden.

Behalve een oude kerk, die naar vormge- ving dateert uit de 13de eeuw, als vervanging van het in 1232 verwoeste gebouw, bezit het dorp een mooie havezathe, genaamd "Laar ...

woud", gelegen in een parkachtige en bos- rijke omgeving. Hoewel 't tegenwoordige ge- bouw dateert uit het begin van de 17de eeuw, gaat de oorsprong terug tot een ver- der verleden, mogelijk zelfs tot de Middel- eeuwen. Het aanzien van de bewoners was groot, zo zelfs, dat ridder Harderic van La- ren in 1257 Oldeman van Groningen was.

Nadat de havezathe vervolgens werd be- woond door de familie van Selbach, waarvan één telg onder andere landschrijver van Drenthe was, kwam het door verkoop in han- den va.'l de graven van Heiden en later door vererving in eigendom bij de jonkheren de

Milly van Heiden Reinestein. Onder deze bewoners waren verschillende drosten en gouverneurs van 't Olde Landschap en bur- gemeesters van Zuidlaren.

In 1915 werd het gebouw gekocht door de gemeente Zuidlaren, die het bestemde tot ambtswoning van de burgemeester.

Nadat het tijdens de oorlog door de be- zetters was uitgewoond en het na de oor- log in korte tijd verschillende bestem- mingen kreeg, besloot de gemeenteraad in oktober 1953 "Laarwoude" te bestem- men tot gemeentehuis en op 18 septem- ber 1958 werd deze buitengewoon fraai gerestaureerde, stijlvol ingerichte en op uitnemende wijze aan haar nieuwe taak aangepaste havezathe door de toenmali- ge minister van Binnenlandse Zaken ge- opend.

Met het 350-jarig bestaan van de Gro- ninger Universiteit in het verschiet, mag zeker ook niet onvermeld blijven de on- verbrekelijke band, die er bestaat tus- sen het Groninger Studenten Corps "Vin- dicat atque Polit" en Zuidlaren, welks burgemeester volgens de traditie, "gou- verneur van Vindicats buitenbezittingen"

is.

In trek als woonplaats

Zuidlaren van vandaag is een snel- groeiende gemeente met ruim 7700 inwo- ners. 85 procent van haar gebied behoort tot het zand- en 15 procent tot het veen- gedeelte.

en de cultuur

(U en slot)

Enigermate merkwaardig is, dat bepaald werd, dat de commissie be- voegd is rijksambtenaren te horen en om advies te vragen. Men vraagt zich af waarom een desbetreffende bepaling moest worden opgenomen, want het is toch niet aan te nemen, dat men hieruit a contrario zou moeten afleiden dat die bevoegdheid van de commissie niet geldt als het om het horen van vertegenwoordi- gers der organisaties zou gaan, die eventueel in aanmerking komen om van ministerieel ressort te verhui- zen?

Dat zou in een democratische staat een merkwaardige gang van zaken tot gevolg hebben; maar als die vrees wat te hopen is, ongegrond is waar- om dan die bevoegdheid zo duide- lijk stellen wat de ambtenaren be- treft? Want het is toch nauwelijks denkbaar, dat een ambtenaar de commissie anders zal adviseren dan zijn hoogste chef, de minister, zou hebben gedaan?

Of moet men uit deze formu- lering lezen dat wel de ambtenaar en niet de minister en de staatssecre- tarissen door de commissie mogen worden gehoord, een vooronderstel- ling, die al even vreemd zou zijn als de eerder genoemde.

Te hopen valt, dat de bepaling

"dat de commissie haar werkwijze zelf zal kunnen regelen", zo ruim voor uitleg vatbaar zal zijn dat zij geheel vrij is advies in te winnen bij wie zij wil en dat zij dan de onmid- dellijk betrokkenen niet zal vergeten om aan hun oordeel dan het meeste gewicht toe te kennen, want uitein- delijk gaat het in het advies, dat de commissie na korte of lange tijd zal uitbrengen aan de regering om de toekomst van de culturele organisa- ties en instellingen, om het milieu waarin zij zich gezien hun aard het best kunnen ontplooien, meer dan om een ministeriële taakverdeling of

om een andere naamgeving alleen.

Wiis beleid

departementale

De huidige. bewindsv:wuwe van het ministerie van Maatschappelijk Werk heeft voor haar ambtsaan- vaarding geen pogingen gedaan het werkterrein van dit ministerie uit te breiden. Zij zai ongetwijfeld heb- ben. aangedrongen met haar colle- . gae van 0. K. en W. en Sociale Za-

ken r:·p de instelling van de commis-

sie Donner in het besef, dat er rust moet komen rondom lilet probleem van de departementale indeling waarbij met anderen ook haar mi- nisterie betrokken is.

Dat alles getuigt van wijs beleid al kan men het met name betreu- ren dat de taakomschrijving van de commissie niet ruimer is uitgeval- len dan thans het geval is. Maar ook zonder dat kan de . commissie Donnr;;r voortreffelijk werk doen mits zij zich realiseert dat er hier voor de cultuur grote zaken op het spel staan mits zij beseft dat haar advies mede in hoge mate het cul- turele leven in ons land voor de na- bije toekomst zal bepalen.

Mr. H. J. ZEEVALKING

Redactionele aantekening:

Over het algemeen kunnen wij ons zeer wel verenigen met dit betoog van onze geachte medewerker voor culturele aangelegenheden.

Eén aantekening wiUen wij, ter voorkoming van misverstand, echte1·

maken. Men denke .niet, dat maat- schappelijk werk per definitie. ~rij­

heid moet indammen. Mmtster Schouwenaar Iaat niet af, steeds weer er de aandacht op te vestigen, dat haar arbeid en die van haar Ministerie is gericht op versterkin!f van de kmchten die leiden tot zelf"' standigheid van de mens.

VIU.JHEID EN DEMOCRATIE

DE NOORDELIJKE LAND B 0 UW EN DE V. V. De

Jl eel zal moeten 'Worden verbeterd

Het gezegde wil, dat de boer met drie plagen door het leven moet gaan:

gebrek aan geld, een kwaad wijf en uitbrekende beesten.

Naar mijn vader mij wel eens gezegd heeft, hadden naar hun gevoelen de boeren in het Oldambt nog een vierde, nl. de Winschoters.

Zij, die de verhoudingen in het Noorden kennen weten, dat de bewoners van het Oldambt in velerlei opzicht vaak hun tijd vooruit zijn en dat men daar intenser beleeft wat elders langzamer en kalmer verloopt.

Wanneer wij deze oude gezegden voor deze tijd interpreteren en voor

"Winschoters" nemen de niet-agrarischebevolking dan geloof ik, dat de

"vierde plaag" reëel is en even onontkoombaar is geworden als de eerste drie. Met andere woorden: wij zullen als landbouwende bevolking in steeds sterkere mate de confrontatie (een ander woord voor plaag) met de rest van de samenleving ondergaan.

De niet-agrarische bevolking stijgt, niet alleen in absolute aantallen maar ook in percentage. De landbouw daalt in bei- derlei opzicht. Dit op zichzelf was nog niet zo erg; de mate van welvaart van een volk wordt immers vooral bepaald door het percentage der bevolking, dat zich bezighoudt met de produktie van goederen en diensten, die uitgaan boven de voorziening in de primaire behoeften aan voedsel en kleding.

Het neerslachtige van de situatie is dan ook niet de getalsverhouding, maar het feit, dat de welvaartsantwikkeling van de landbouwende bevolking niet gelijk is aan die van de rest van de bevolking.

De landlbouw blijft in welvaart ten ach- ter en dat al jaren lang. Deze achterstand is onloochenbaar en even onlorochen- baar is het feit, dat dit niet alleen ligt aan de regeringscombinaties, die aan het bewind zijn geweest na de oorlog.

Het is deels een structureel verschijnsel 1nhaerent aan een zich snel industriali- serende maatschappij. Deze industrialisa- tie vraagt offers en wel zeer speciaal van de landbouw, die een onevenredig groot deel van de mensen moet leveren, moet vrijmaken, voor werk in andere bedrijfs-

takken.

En een goed renderende landbouw laat geen mensen vrij! Maa~· dit stadium hebben wij in Nederland zo langzamer- hand achter de rug. De landbouw kan geen actieve werkers meer missen, als zij haar taak nog naar behm·en zal vervul- len. De vergrijzilng van de groep boeren en arbeiders is groot.

.,Probleemgebied"

Wat het leveren van arbeidskrachten

· voor de industrie aangaat, heeft de land- bouw haar plicht gedaan.

Vele agrarische streken hebben als dank daarvoor het praedicaat "probleemgebied" ge- kregen met als gevolg een stortvloed van onderzoekers en rapporten. Ik wil niet nala- ten hier als mijn mening uit te spreken, dat vele onderzoekers en hun helpers - hoe

STALEN MEUBELEN

GISPEN

CULEMBORG

BRAMDIBLUSAPPARATEN

Officieel goedgekeurd Talrijke atiesten.

SIMPLUS N.V. DORDRECHT

VISSTRAAT 6-8 -TEL. 3344* (01850)

goed hun bedoelingen ook waren - met het vooroordeel van een socialistische maatschap- pij-beschouwing tewerk zijn gegaan en dat hun rapporten daarvan de resultaten tonen.

Veel onderzoek munt uit in statistieken en details, in het projecteren van geconstateerde ontwikkelingen in de toekomst, maar tegen de tijd dat alles is uitgewerkt en de conclu- sies zijn gedrukt, heeft de altijd levende praktijk een nieuwe ontwikkeling te zien ge- geven. .Jammer, dat er zo weinig liberale onderzoekers zijn, die van binnen uit waar- dering hebben voor het vrije in de mens en in de samenleving en die de maatschappij niet beschouwen als een studie-object, dat in een bepaalde richting gedwongen moet wor- den.

De achterstand in welvaart van de landbouw is echter niet inhaerent aan een welvaartstaat, althans behoeft dat niet te zijn.

De inkomensoverdracht, typisch VOO['

een welvaartstaat, door middel van be- lasting- en premieheffing enerzijds en van uitkeringen, toeslagen en subsidies ander- zijds, is ove11bekend. Zeer terecht heeft mr. Geertsema in Eindhoven gewaar- schuwd, dat men hiermede ook te ver kan ga<JJn. Ik wil d·it aspect hier verder laten rusten, omdat het geen specifiek agrarisch probleem is.

Maar voordat het inkomen (her-) ver- deeld kan worden moet het eerst ver- diend zijn door middel van produktie en de levering of verkoop van de produk- . ten tegen bepaalde prijzen. En het is nu

juist iln de prijsvorming van de voor- naamste landbouwprodukten, dat de overheid een alles bepalende rol speelt.

Ik denk hier speciaal aan de prijzen voor de bodemgebonden landbouwproduktie:

zuivel, rundvlees, granen, bieten, en - specifiek voor Noord-Nederland - fa- brieksaardappelen.

De overheid bepaalt dus, door middel van haar prijzenbeleid het landbo·uwin- . komen. Dit lijkt mij voor geen tegen-

spraak vatbaar.

In vele kringen van industrie, handel en politiek, kan men vaak een stemming beluis- teren, als zou de landbouw door ondoelmatig- heid falen, haar inkomen op peil te houden en er niet in slagen de· welvaartsstijging bij te houden. Men wijst dan behalve op de vastgestelde prijzen en bescherming op de enorme overheidsbedragen aan voorlichting, onderwijs, onderzoek en ruilverkaveling, be- steed om de efficiëncy te verhogen en men vraagt schouderophalend of het nu nooit ge- noeg is.

Men vergeet daarbij, dat bescherming slechts bestaat uit afscherming tegen dum- ping van buiten de grenzen - gelijk de in- dustrie deze geniet door middel van invoer- rechten - en dat de voordelen van doelma- tige productie als gevolg van de uitgebeende kostprijsberekening van het L.E.I. onmiddel- lijk in de vorm van lager vastgestelde prij- zen de gehele bevolking weer ten goede ko- men.

Het zou in dit verband wel eens interes- sant zijn de uitgangspunten voor de kostprijs- berekening van het L.E.I. te vergelijken met d1e van het Ministerie van Econo1nische Za- ken, wanneer het er om gaat de prijscalcula- tie van allerlei grote industriële onderneinin- gen in ons land te controleren.

Vele offers

De landbouw in Nederland wordt ra- tioneel bed,reven; de arbeidsproduktivi- teit in de landbouw is sneller gestegen dan die in de industrie en wij kunnen de technische concurrentie met het buiten- land wel aan. Ondanks een uittocht van werkkrachten, die op een niet meer te stuiten exodus gaat lijken. blijft de pro- duktie op peil en blijft de. agrarische ex- port onverminderd haar derde deel aan de totale export bijdragen. Dit draa>gt in niet geringe mate bij tot de welvaart van de andere bevolkingsgroepen. Deze prestatie van de landbouw gaat ten kos- ten van offers:

hard en lang werken - een 45 urige werkweek ke>nt de boer niet- en inves- tering van grote bedragen in machines en installaties. Dit laatste zelfs in die

mate, dat vele boeren - gehele streken - in liquiditeitsmoeilijkheden zijn ge- raakt.

De tegenwoordig zo geaccentueerde struc- tuurpolitiek - een modewoord - kan hier- aan nog niet veel veranderen. Deze activi- teit werkt nog slechts aan de "onderkant", doordat zij zich richt op kleine bedrijven, oudere ondernemers en van nature weinig efficiënte gebieden. En het zijn met name ook de gebieden met grotere bedrijven, die in de knel komen, zoals de voor-calculaties van het L.E.I.-1964 duidelijk aantonen.

De verbeter-ing van de infra-structuur - de lezer bespare mij de juiste uiteenzetting van de betekenis hiervan - is in ons land nog nauwelijl<s een zaak van overheidsbe- moeiing. Op dit gebied kennen met name Frankrijk en Duitsland een grote stimuleren- de overheids-activiteit, waardoor deze landen ons vóór 1970 zeker voorbij zullen streven.

Dit 011danks onze zo prachtige - coöpera- tieve - voorsprong, welke wij hadden en welke door eigen inzicht, activiteit en onder- nemerszin was opgebouwd.

Meten met twee maten

Het staat voor mij dan ook vast, dat de inkomensvorming in de landbouw in Nederland door overheidstoedoen, door politieke beslissingen dus, beneden de maat blijft, waardoor wij als boeren achter blijven in de welvaartsstijging.

welke wij om ons heen waarnemen en waarop wij jaloers zijn. De landbouw krijgt geen loon naar werken. De loon- trekkenden en gesalarieerden kregen de vorige. herfst in één keer 10 pct. meer.

Niet omdat er zo hard gewerkt werd, maar omdat er zoveel werk was. De landbouw werkt harder en langer en zij krijgt veel minder of niets, zoals de prognoses van het LEI ons tonen. llier wordt met tweeërlei weegsteen gewogen en dit siert ons volk en zijn politieke partijen niet!

Hoe kunnen wij dit veranderen? Alleen en uitsluitend door politieke activiteit.

Wij als boeren zullen de politieke .par- tijen, die de ministers voor de regering leveren of zullen leveren, duidelijk moe- ten maken, dat hier onrecht geschiedt en wij - ieder voor zich iln de politieke par- tij waarin hij zich thuis voelt - zullen hierop steeds weer moeten hameren.

Met krachtige argumenten, zonder hand- schoenen aan of blad voor de mond uit gêne voor de landbouw, die "niet mee kan komen". Wij weten wel beterr·!

Als liberaal zullen wij ook in eigen partij hierop steeds weer de nadruk moe- ten leg,gen. Wij zijn nog drie jaa1· vóór de verkiezingen en er kan nog veel ge- beuren. In die drie jaren wordt de VVD, noch welke andere verantwoordelijke politieke partij in Nederland ook, uit zichzelf of zonder inspanning onze1r zijds vriendelijk voor de landbouw. Maar bij de afweging van de bela,ngen van de ver- scheiden groeperingen in ons volk - die elke volkspartij in eigen kring moet vol voeren - hebben wij als onderneme-rs het meeste heil te verwachten van de VVD. De Volkspartij voor Vrijhe·id en Democratie, die bij deze afwegi,ng van nature geneigd is ook de belangen van de onde1·nemer ten volle er bij te betrek- ken. De Algemene Vergadering in Eind- hoven heeft ons allen wat dit aangaat ervan overtuigd, dat de politieke leiding van de partij dit zo durft te stellen ..

Onze partij is een jonge partij geworden vol dynamiek en gespeend van remmen- de dogma's, die haar zouden beletten de sociale en economische rechtvaardigheid zo eerlijk mogelijk te bedrijven.

Kortom onze welvaartsachterstatnd in de mode,rne Nederlandse welvaartsstaat heeft een politieke oorzaak en kan ook alleen langs politieke weg verholpen worden. Met kracht van redenen zullen wij hiervoor moeten pleiten; ook im eigen partij. Juist in eigen partij, omdat wij daar thuis horen ons er geestelijk thuis voelen en het aan' onze eigen overredings- kracht zal liglgen of wij zullen slagen in een voortdurende strijd om een .. faü·

deal" bij de nationale bedeling.

H. J. LOUWES W estpo lder- ,,Nieuw-Midhuizen"

21 MEI 1964-PAGINA 4

UW HAAR ZIT

van vroeg tot laat in weer en wind

mef;nt

• T.T •

naarcreme

Forse tube f 1 ,75.

Uitsluitend bij de kapper verkrijgbaar!

LIBERAlE SOCiëTEIT GRONINGEN /HAREN ONTVING DR. K. VAN DIJK

Een recht hartelijk welkom viel ons Kamerlid dr. K. van Dijk ten deel toen hij op het voor hem bekende tenein van de Martinistad sprak voor de Liberale Sociëteit Groningen/Haren.

Met grote belangstelling luisterden ve- le Groningers en leden uit Haren naar zijn causerie over het werk van en in de Tweede Kamer.

Terugziende op bijna een jaar arbeid in de Kamer wist spreker de aanwezigen te boeien met zijn ervaringen als volks- vertegenwoordiger. Het applaus van de aanwezigen en de dankwoorden van de voorzitter, mr. P. D01·hout, getuigden van de bijzondere plaats, welke dr. Van Dijk in het Noorden inneemt.

De slotavond van het sociëteitsseizoen zal plaats vinden op maandag 25 mei aan het Paterswoldse Meer, van welk meer diverse aspecten zullen worden be- licht door enkele deskundigen in het

clubhuis.

AFDEliNG

NOORDWIJKERHOUT OPGERICHT

Op 12 mei werd de afdeling Noordwij- kerhout opgericht in hotel "Duin en Dal".

Een groot aantal belangstellenden woonde de bijeenkomst bij, die geleid werd door de heer D. A. Heeneman. Onder de aanwezi- gen waren afgevaardigden van de Kamer- centrale Leiden, van de afdelingen Hille- gom, Lisse en Voorhout, de organisator- propagandist, de heer L. van Vlaardingen en de heer H. G. Roodhuizen, regionaal propagandist voor Zuid-Holland.

Als spreker trad op de heer M. Visser, lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge- neraal, die een betoog hield over het we- zen en de doelstellingen van de VVD.

Van de gelegenheid om vragen te stellen werd druk gebruik gemaakt. Tn de pauze trad een groot aantal van de aanwezigen als lid toe.

Het voorlopig bestuur is als volgt sa- mengesteld: D. A. Heeneman, Eijken Donck 38; F. T. Jansen, De Savornin Loh- manstraat 14; A. de Jong, Havenstraat 56.

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03

( 3 lijnen) Giro 67880