heid verrig. Die vraag re eer nog steeds of' dEur ondersoek en "dinkwerk reEds tot die el van die opvoederspersoonlik­

- ' .1. •

HOOFSTU'"'& XII.

SAMINAT'].' I NG •

1. OPVOEDER EN TIPE: Die uitgevoerde ondersoek is

bespreek en die bevindinge aangekondig. Die gehalte van die ondersock en die waarde van die bevindinge spreek vir hulleself'. Daar is baie ersoeke ui tgevoer en deur baie persone is konstruktiewe d oor die opvoederspersoonlik­

heid verrig. Die vraag re eer nog steeds of' dEur ondersoek en "dinkwerk reEds tot die el van die opvoederspersoonlik­

heid deurgedring is. Om tot e wese van die opvoeders­

soonlikheid te kan deurdring, b eken in vverklikhEid net een ding, naamlik om die idee van e opvoeder-onderwyser te verstaan. Die veeIheid van lewensopvattinge en die

ver idenheid van beroepsf'ere maak soicts

on~oontlik.

Indien aImn.l opvoedkundiges en opvoeders van beroep

ViaS

en almal dieseIf'de Iewensopvatt g hEt, sou ons die e VRn die opvoeder-ondervlyser ter kan benader. Die me id verskil ten aan en van sy mees sinvolle bestaans­

uit op di(o mEes radikale

WYSE-.

Dit is nodig geag om e wys ge agtergrond

waarteen hierdie studie en onderGoek illug, neder toe te lig.

'n S e e n ondersoek van hierdie aard L3 mee!' ar> In p ese aangeleEntheid want proewe van 'n

ese tipologie is niks anders as

'n tipo e van lewensopvatting nie.

0t> vvc:di

H!:';swer'k na sy prisipieIe Kant is iets ander's as psigolo ese navorsing. rianncer o dkundige

denkarbeid verrig of' as hy opvoEder van beroep is, dan is in wat daar gEdink en gedoen v-wrd, teIkens blyke van interpretasie van die n van mensebestaan. Elke uitspraak oor opvocding en elke opvoedingsdaad gee ondubbelsinnig kenne hoe die persoon oor a mens en die waardavol dink an wat

hy

vir verwasen die vooruitsig stel.

In • . • • . . .

316.

In die voor is sprake van dinkwerk en daad­

werk. Kerschenstciner t van 'Lehrer der Pl1dagogik

¹

en sche Lehrer

^{1 •}

t beteken geensins dat laas­

genoL~de

geen dinkwerk vcrrig of dat lG as

vEruntwoordeli~E

opvoeder van beroep homsclf nie rekenskap geE van diE waarom van sy praktyk nie. Hy doen dit beslis, h06wcl miskien minder

sistematies..iJaarop di t ei lik rreerkom, is dat hy in sy dae praktyk van mense ling blyke gee hoe hY,oor die mons en die lowe cn die waurdevolle in die dink.

Deur sy manier van doen, o.a. van kies en van keur en die wee en Is wat

by

aanwend, gee hy getuieni s van sy idee van die behoorlike. By bedui nie allcen die pad nie maar beYJ'Bndel homo In hiE bevlandeling op h,y 'n ges wat sy grondhoudtng enoor sy beroepsverbondcn­

hede ts. Sy doen en c word deur die behoorlike genormecr. "vat vir hom waardevol en nastrewenswaardig is, wil hy by ander vick. D vir hom waardevol egtcr nie willekeurig waardevol woes e. By staan

0

sag en wel onder die gesag van die ewi Idel1de en onvoor­

waardelike. Hy beoog veranderinge maar hierdie beoogde verander is nie veranderinge t I l e VDn hullest:lf nie en ook nie terwille van horn of diG

opvoedel~ng

nie. Sy arbeid aan diG mons geskied nie terwille van die

~ens

nie maar t ervli van iets wat die

~cns

opcis. As ons opvo

moet si6n as sinvolle

~enscbchnnde

terwille van die mens, dan is dit geen sinvolle mensebehandeling nie. Die diepcrc

betekenis hiervan is dat die ideE van die behoorlike vmt al tyd wnar is, leidelik in die van die opvoedeling gestalte moet aanneem. Die altyd v/are, [,;oeie, skone en heilige sal no t in menselewe bewaarheid word nie; dit s'l.l steeds om op 'n benadering d'o.o.pvrm. Vir die verantwoordelike opvoeder van beroep di t om die

v~yfJe

van benaderi daarvan. Dit gaan om die aard van die grondhouding wat weerkaats word.

Di

€ • • • • • • • ••- • • ' • • • • •

317.

Die doel met die uit voerdo ondersoek was

onderme~r

om die algemonG geneigdhede te probeer aantoon, andcrs ge die samentlike indi\ldduele ring van die idaal-t Met nadruk is daorop gevVYs dat OndOr\7yser en trouens geen :-!lens In tipe is nie, maar dat

hy

die tipieso bonader en ';Iel die tipiest: van die opvoeder-onderwyser. Die groat

is nou wat die inhoude van die idee van die

onderViYfJ01" is. Om dit anders t to druk: wat is

hi~rdi6

ideaaltipiese wat altyd WBar is maar nog nooi t be'vvaarheid is nie of ooit bewaarheid k2n word nie. Dit is geen gemaklike taak om hierop 'n antwoord te gee nie. Dit is in werklikheid In onmoontlike taak want elke benader

van die idee is In xnenslike benadering.

1iⁱ

Jaaraan die mens inhoud stalte probeer gec, bly steeds rela tief, menslik, onvolmaak en sondig. Die absolute en eviggeldende val

buite~ant

menslike

b0vattingsvermo~. ~aar

al

va~

dit

,

buitcl;:ant sy begripsinhoude,lcwe hy daaruit en bcweeg

hy

daarIlcen. Daar is intu!tiovv'e partisipaL;ic 'uc:t d _c in sy onge:skondc reinheid ",n absoluutheid :naar dan ni(:;;

sintuiglik-rasionele weg nie. Hy vl:rkry a

bep c visias daarin flitse daaruit, maar ook al.

Vroe~r

is bCWGlr dnt die tipe die vergestalting van e idee is. Ons kan ook

s~

dat die tipe die idee van di(' idee is. Dit is die voorstelbare en gewaardeerde

inhoud van diG idco in sy absoluuthci(i en soos dit via In pnQlde bGroep gcvisualiset:r 'ywrd. Die tipe staan altyd in vcrbQnd met die ecn of rmdcr begrip 1iwt dekkend vir In groep is cn wat die OLn of

~nd(r

funksie verrig.

Om In idee VQn In idee tc kry is nie mCEr die c in sy absoluutheid nie, rrJa'1r dra di t reeds die lcenmcrke van men be!nvloeding. Dit is goed dat dit so is want enders sou ans nooit enige wnarde-oordeel kon uitsprcek of (;ni toetswcrk kon verr nie. Dit feit maet andcrmaal

ond0rstrO( p •••••••••••••

318.

onderstreep word dat di t van absolute sy nie moant lik is om inhoud aan die tipiese te gee nie. Van relatiewe Kent mag soicts onderneem word maar dan is die inhoud slegs hoogste benadcring. Dit laat dink aan die monumentale woorde van Kerschensteiner wat hier vGr:delding vcrdien.

11

All\? menschliche Vollendunrz; ist immer nul' die ENDLICHE Vollcndung del' unendlichen Idee. und es beateht die Verlockung zu glauben. in del' endlichen Vollendung

die volla Verwirklickung del' Idee gef'unden zu haben."(l) Onder al die lewensvorme wat e kens"ken, is daar aekeres iimt vir' die vverk van opvoeding en onderwys die

ideaaltipiese die beste nader. Hulle is die sosia ,

die religieuse en die sedelike. Hieraan hoef' ons mynsinsiens nie te tv:yf'el nie. Al die ondersoeke bewys dit Gn ons

v oe 1 d i t i n t u1 t i aan. Om in terme van Spranger te praat, kan ons se dat ekonomiEse en magspolitieke waardcs

beslis aan die genocmde dric ondergeskik is. Die teoretiese en estetiese vorme

to~ts

ook nie so hoog nie. Die

gedagt(;. van heers-oor (Kohnstamm) of Vdn In positivistiese naturalisme (Dilthey) kan so goed

aD

buite rekening

go laat Hord. Ons glo dat al16 opvoedkunciige s die gcdagte van uitgcsproke self' andighcid en mag by die ge1ntegreerde

onderwyserspersooullkheid sal ui tskaltel. Die sede ,

sosiale, religieuse en in In mindere e ook die estetiese en

teo~

iese

~aardes

vind in die 1ntegreerde onderwysers­

persoonlikheid In eksistensiele klankbodem. Die norme vir die reeling van die eie gedreg en die gedrag van ander kom hoof'saaklik uit hierdie drie waardegebiedens. ruet

hul ombuigende krag en invlCiIJ3d bepaal 11ulle ook die verhou­

ding tUGsen opvoeder en opvoedeling.

Die bestaan van die:: ideaalt

iC~1E

maak empiricse toetsing en interpretasie moontlik hoewel geeD uitkoms van empirieuG ondersoek Itipies is oie. Dis cnkel en allcen

dic

Ivy S6

van benadcring van die ideaaltipie se Yia3.rvan

blyke . . . • ( 1) .h..erschG

^einGr~

Die See des

~rzichcrs

und das

Pro blcm del' Lt-hrer bi Idung, 1-8.

blyke e

~'v;ord

en niks meer nie. Geen ondervvyser is 'n onderv/yser nie;

hy

benadcr al en ideaal of' die idee. Hy is in werklikheid ook geen onderwyser nie maar word ste seen. Om ondcrvvyser wees, beteken

0,.

(;cn to vJOrd of' dit nie te word nic. as die parsoon dit nie word nie, mag

hy

nogtans by kinders woes en self's I skoolhou~ !'r.aar in wer'klikhlSid hoort

hy

elders tuis.

Die uitgavoerde ondersoek was nie bedoel om die tipiese aan te dui nie. Dit was 1 proawe om die vvysc van b,;nadcring van die idaaaltip se bloot te le. Dit was proevle om kenmerlce en gEneigdhede ',io.t in geslaagda

opvoedin aan die lig tree, [lun to toon. Deels is dit ook maar In p gologicse karakteristiek , hoewel dit tog

probeer het om verder te gaan deur veral die lewensopvatting as

6£

id eld met betrelcking tot e waardevolle vmt

tegelyk ook die sin van mensebestaan aandui, tc laat blyk.

Die lClilcnshouding v/at spreek, is die van 'n be Ide grocp in 'n b I d e lo.ncl c.leur 'n

bepc:.:..~lde

bl;]roep vir

!

n

be Idc volksdacl met Gie idcologicse momento. Die proevlfG is

t

n blyke vo.n hulle grondhoutli ng, hullc rL::1.lcci es op di(; \..ise van behoorlikhoid en hul interprcto.sie van dio sinvo in G1cnscbcsto.o.n.

2. PROE'IJE

VAN GHONDHOUDINGE EN LEWENSOPVAT'I'ING: DiG nodig do.t ":-1 sitmovatting anngebiod v/or'd van die resultate V[ln die uitgevo ondcrsoek soos dit uit 0.1 drie reekse gegewens

spreck. Dis dc:.n ons prOGwe van 'n pcdagogicsG tipologie as tipologie van lewensopvo.tting. Hicrclio proewe wat in 'n

n.'~.mtal

puntc :langc bied word, mao.k gGensins op volledigheid, logi eit en eenheid aanspraak nie.

(n) Hoe word daar' oor die mc::ns gedink? NE}rens word ui tdruklik vermEld dat

by

skepsel En ge skapene van God is nie maar ook n@rcns word die indl'uk verwc k dat In

naturalistie s- biologiG sC: me nsbt:: skouing gGhuldi g 'ilOrd ni0.

Ons het al16 reg om to beweer dat In ChristElikc antropolu

gchuldig ••••••••

320.

gohu Idi g wor d •

(b) DiG mens sc be staan word as vGranhJOordolikc en toerekcnillgsvatbare bestaan beskou. Sy bcstaansuitingo is

crdo uiti terwyl die aard van normering daarop dui dat hy uit 'n ander niveau as diG suiwer humane al f3n

lew-e. Daar is 'n totalo af'-w/osigheid van (migE; on elke vorm van f'atalismo.

(0) Die mens se bestaan as verantwoordelike bestaan dui op heroieke lewensaanvaarding of' op die

ide~lisme

van

vryheid. Die weerstande wat ontmoet word, moet oorwin 'lilOrd terwyl elke oorwinning nuwe veI'antYvoordelikheid

meebring. Daar is bepaalde lilaardes Y/at ver\-,resenlik moet word waaronder veral die religieuse, like en so a waardes. Hierdie waardes plA3s die mens ondEr gesag en kan hy nie anders as om hulle te gehoorsaam nie. D is vmt hulle is groot ks as gevolg van menslike

'i/i

1 en ops(, t.

Binneko.nt gronse hE t die mens sy toekoms in ci c hando.•

(d) Hierdie proewe word gek deur 'n unie

gthcid op en verwesenliking van 80ndere waardes in die bjektiveerde kultuur on wel die religieuso, sedelike, sosiale, nasionale en ostetiuse v/aardes. Ons proewe l;;:en­

merk horn deur die opperste rangplGk wat hierdie "li/aardos

in d rangorde van aIle waardesoorte inneern. DaaI' heers 'n opvallcndc af'sydi cid, byna onverskilligheid teenoor

magspoliti(Cke, <JkonorniGso, tegnisso, utilistiese, genots­

en sinnelikc waardes.

(e) Hierdie Af'rikaans-georientecrdo proeVJe V6I'toon teken van heroieke sc li'standighe id en verw,':3.8.nde eio­

vla3rdigh",id nie maar van diepe af'hanklikhcid van en 'n biddendo oi,)sien tot God as die Gewer van al dinge. Dear i3 roep­

bowustheid in af'hanklikheid maar ook bewustheid van die arbEid wat met lief'devolle toewyding vGrrig moet word.

Da~r

word in vertrouc, geloof', hoap en

lie~dc

gewerk.

Daar kan by gtEm le pcrsoon soos uit diE: ":mtwoorde

blyk".••••••••

321.

blyk, die

on~dekking gemaal~

word dat die beroep terwille van kompensasie, mag en gelding beoef'en word nie.

(f') Alle bcoef'cnaars bchoort sonder twyf'cl tot die sosialo lewensvorm wat in onbaatsugtige dibns die vreugde van hulle lCWG vind. Dit skyn asot' hulle dour In sosiale diensmoticf' aangevuur vvord ywarvan barmhQrtighcid en

medemcnslikhcid die

hoof'mo~ncntG

is. In Domokpaticse gemecnsknpsorde word

voor~estaan,gcbasccr

op

gere~tighcid

en rcgverdighcid. Die gGlykheid en gclylcwaardighcid van 8.118 fflense sl<;:cmor dour sowel as die gcdagte van

gC'lyl~c

knnsC' vir almal.

(g) Dis mensewerk wat met kenmerkende menslike onvolmaakt­

heid geskicd,maar dis werk wat uit

vorantwoordelikheid~in-

lief'de teenoor die naaste wat God op sy pad gcplaas het, verrig,[ord. DQar is In pcrooon-Persoon-pE:rsoonsvc;rhouding.

(h) Die beoef'eno.ar se persoonlike lC'I,Jcnso[Jvatting, maar 8.8.nsluitend hierby die lewenBopvatting van sy Yolk in wic sc diens hy staan, is van daurslaggewcnde •

botel~enis

vir

sy YJerk van opvoeding en onderwy s. Di t ro.ak sy grondslo.g en doel, inhoud sn mGtode, die moontlikhcid en noodsaaklikhcid van sy Yicrk.

(i) As geintegreerde pf;rsoonlikhcde is hullo dro.ers vQn die beste wat die 'dests no.n kultuur- en g06stGsgocd opgclcuer hEt. Hullo is die mooi ckscmplarc vo.n

Jew0nc(>.or'n'inning

dcur lowenRaanvaarding en van vcrryker's

van die vcrskillende objektievv'c kultuurgcbiedcns met besondcro voorkeur asn Gckcrc rEeds gcnocmde wanrdes.

(j) Om die opvocdcr-ondcryvysEI' tc v(rst:::w.n, bcte-ken om horn in ay gerigthLid op hierdie objektiewe waardege­

biedsns te sien. Sy lewe is by uitnemendheid In aktiGwG waardcbcpalende en waardevcrwesenlikende

decln~mG

aan hierdio objektiewe waarderyk met opperste

voork~ur

aan die voornoemde waardos. Sy taak sien hy daarin, na&mlik

om hicrdie waardes wat vir horn die hoogste eisG van

behoor11kheid •••••••••••••

.⁾

~.

behoorlikheid inhou, in 'n sistematiseerde, gesuiwerde en vereenvoudigde vorm aan sy opvoedelinge te oorhandig.

(k) Die rigti~ggewende raktore in die persoortlikheid, naamlilt die wils- en waarderingsrunksies sowel a.s die ei se van diL' gemocd is vir die werk van opvoeding en onderv;ys va.n die a.lln'grootst

⁰

be •

(1) By die rigtinggewende raktoro in die pr::rsoonlilchcid is dao.r 'n oorhooI'Sing van die vit8.1e en egorilistiesc dour die sosi81e en supra.-sosiale ginge. Dis 'n oorwegende jy­

gerigtheid wat a.an die lig tree.

(m) Daar is 'n opvallcnde stanthlid van voorkcur, keuGG cn viilsrigting vmt deur 'n duursn..lTIt::: totali tt:i t van duursa.me nciginge in hulle samchang en

8tLrktev~r-

houding veroorsaak word. Andcrs : in die karaktGr as st'.:::rkteverhouding van die nG1

listiese Q[m die sosia.le en supra-sosinle 0ndorgeskilc gemo.:lk.

(n) Die norma vma.rvolgens gekeur \lord, is vcm 'n ek-middolpuntv11edonde en 'n jy-m1ddelpuntdienende a.ard.

Sy inwerkingsbcdrywighcdd gao..n dun ook in die

^l'

ting van die verl).01'ring vcm sy sede like kcuringsmao.t stawwo tot dool van diG like opvoedi ng.

(0) Die prClktyk oeren ondubbelsinn

^f

n ve;rede l€'nde inv op sy suksesvollo

beoerenQ~rs

uit. D::-tftr vind 'n besliste verskuiwing in die ra,ngorde vo.n motiewc mct die

loop vo.n jare plaas. Hierdie proewe lewer ondubbL innig die bewys dat die beroep 'n vGredelEndc en vcrherrondo invlo

op die egrocrdo bcoefcnaar uitoefen. Hy bGnader

positicl' on progrGssier die idec van die; 0pvot:dcr-ondcrv/yscr.

(p) Botsende begeertes kan by die keuse van die langsmekaar bestaan. Die voorstellinge van toekomstige moontlike handelinge is van 'n uiteenlopEnde aaI'd. Uu

bring •••••••••••

.323.

bring die persoonlike en die geregverdigde egoLilistiese neiginge duidelik op die voorgrond. !viet die ervaring l,-;:ry die voorstellinge van t06komsti moontlike handelinge tn dalcnde rangordc vanaL die

sosi~le

na die vitale

~n

magspo li t i '.:11w.

(q) Die sukscsvolle opvoeder-onderwyser is In geinte­

gre(rde pcrsoonlikhcid vmt harmoni

El

na binne en na buite Harmonies na buite dui op astheid

by

die hoerst::nde goedkcurenswaardige kulturecl-m8.at8kaplike orde en sosiaal-sedelike norme mEt onderwerping en gehoorsaamhLid aan die objektiewe eise van die bcrocp. Harmonies no. binnc dui op die mat

G

van gc s laagde oorvvi oor di e l\:onf"lil\:te en

spanninge wat deel van die normale mensclewe is en ook oor die botsingo wat tussen ideals en wense enersyds en die

se van diG beroep andersyds mag ont aan.

(r) Hicrdie procwe kenrnerk kom vcrdor dcur goeie gesond­

van sy leds. 'n Goeis g6sondhcid is noodsaaklik vir sukscsvolle beroepsbeoeLening. Orngekeerd aLLekteer

SU1'-;:06S­

voIla berocpsbeoGLening diG gesondheid vfcrklik minirmwl.

(s) Erno on6lc stabiliteit en bcstendigIlGid ywt hiermee saa.mrwng, is In onmisba.rc voorvr'.:J.rdc vir s la.o.gdc

beot:fcning vrm die berocp. Die gC'v7enst e ewewigtighcid wurd op 'n bcsonderc

v~sc

deur die crvaring en die

emosionc. bevrediging wat die beoefcnaar uit die werk kry, begunst

(t) vvat gunstige kombinasies van die dr e om1­

eiens

0

van di (; t cmpcro.rnent betreL, i s ' n bed6\;;) n1bt aktiwitcit 'n onmisbare noodsaaklikheitl. Aansluitend hierby is emo teit met

sekond~re

Luntcsie ui ters geslcik terwyl nie-emo onaliteit met sukondere funksie die gunsti e

voorlcom. Nie-emosionali tei t met primere Lunksie is ewe-eens sonder doeltrefLend.

(u) Deurguans •••••••.•••

· 324.

(u) Deurgaans word 'n dubbele f'unksie verrig,

naamlik opvoeding en onderwys.

Onderv~sdoeltref'f'endheid

en

onderv~svaardigheid

is in 'n groter mate van

o~voedkundige

bek:,.-,raamhcid af'hanklik as omgekeGrd. Die bekv,raamheid en

vermo~

om te kan opvoed, is 'n voorvereiste vir suksesvollc

onder\-~

swerk.

(v) Die aangebode proeV16 kenmerk hom indirck dmr

verstandelike begaaf'dheid wat beslis bokant die gemiddelde moet uitstyg, moontlik self's superieure intelligensie

wat ui ters di c:nsbaar, se If's oncnis baar is vir vinnige aan­

passing by nuwe sit'w.sies, deeglike behec::rsing van die leerstof', goed onderlegde vakkundigheid en pr'o:et:ssioncle insig. Hierdie algemeen- verstandelike bcgaaf'heid gaan in die mGerderheid gcvalle ook gepao.rd met 'n sp6sif'ieke

begaaf'dheid in die een of' ander rigting.

(w) Da~I' is 'n opvallende komserwatis:ne onder sy lede merkbaar, Hierdie komserwatisme grens aan versigtigheid

en 'n opvallende af'keer in spekulasie en Hinsbej ag. Dis

tradisioneel bonde,anti-opportunisties en anti-materio.listios.

(x) Die algemene intra-psigiese geGsteseienskappe van die peruoonlikh6id soos gevlOontevorming, opmerksaamheid en die temperament oorheers verdcr in 0clo.ngrikhcid dio algemene aanpassingsf'unksies soos intelligensie, alg2mecn en besonder, en ook die somatiese aspckte. Mens lcry

onwillekeurig die indruk asof' die gocie mens CB die konstanto mens telkens bokant die intelligente en diE: nantreklike

mens verkios word.

(y) Hierdie proevv'e lcenmerk

^hOIll

vervolgens deur sy uitgcsproke positiwiteit van optrede en kontak met die

opvoedeling. Dit respekteer die kind as indiwidualiteit en gee hom 'n besef' van eie waarde. Dit oorbiedig die prim®rc drange en f'undamentele behoe:ftes van die lcind en is bedool om spanninge en konf'likte te vermy.

In . . . . • . . .

,..

(z) In die pIck van passiewe en aktiewe kwaadwillighcid, wispclturighGid en onbeheersdheid kom blymoedige opgewekt­

hGid, ecrlikheid, bestendlghEid, bclangeloosheid en scl£­

opo£f'ercnde oorgnwe to staan. Die he optr vv'Ord dc:ur In sosi~le en 'n diensmotief gckcnmcrk.

(aa) Die; vroulike bEoe£enaars van die beroe p het gocd­

ontwikkelde ouerlikc instinkte. Hulla werk is eintlik plaasvervangende moedErskap. Die sentiment van die IL.'fdc is by hulle sterker as by die man terwyl omgckccrde diE sentiment vaderlandsliefde by die man sterkcr is as by die vrou.

(bb) In Gelukkige en spanningsvrye jeug is In gOcis aanbevcling vir die werk wat deur die beroep vereis word, hocwel gedeeltolike disintegra e tydons die jare van voorbcroepsbcoe£ening die spoorslag tot hoer prcstasios kan word. Die natuurlike kon£liktc tussen egofilistiese 'en

bO'vIG-indiv-/iduecl gerigte tendcmse, onmiddellike en

verwyderdc doelstellinge, materiale en spirituele belange en belangstellinge, en tussen hccrscnde geloof en ideala teenoor lmiensituasies en praktyke, kan dour die rol van

konstantc :notiewe wat aan bGginscls, idsale en norma ontl(;on is, oor'iiin vv'Ord.

(cc) Die sulcscsvo beoEfcnaar kcnmcrk horn dcur In ekstroverte gecsteshouding. Daar word maklik en spontaan kontak met die enkeling en die groep gem:'1ak. Die norm:}le konflikte in die menselewe word juis deur suksesvolle

kontakte oorwin. Sosiale belangstelling, byna nuuskieri id, is kenmerkend van die beoe£enaar van die beroep.

(dd) In Brce kulturele vorming, goeie hlliBlike agter­

grond en opvoeding, en In positie£ belnvloedende sosiale milieu is

^a~~al

gunstige faktore en noodsaaklike bydraes vir die suksesvolle b ening van die beroep.

(ee) Die beroep word

gGken~6rk

deur sy progressiwit8it insake die wetcnskaplike be ning daarvan. Pro£cssionele en akademiese ondorlegdheid vergelyk gunstig met die .

pro£ossies •••••••

..:./":0.

pro:fessics.

(:f:f) Gemeenskapsdiens, voorligting en leiding op kultureel-maatskaplike-godsdienstige gebied is uitstaande kenm erke van die suksesvolle beoe:fenaarB; skool en lewe vorm 'n cenhcid.

/

(gg) SuksEsvolle beroepswerk onderskei horn deur die besonderc aard van die opmerksaamheid en vermo(j tot vinnige aanpassing.

j~iet

die oog op gedurigc herinstelling by dire snal wisselende situasies waaronder gewcrk word, gepaard met die noo(lsaaklikheid om elite si tuasie aan t e voel, te

deurleG:f en op sy eie merieto to bchandel, is die

opmerksuamhcid van in mecr :fluktucrende en distributiewe aard.

(hh) Humorsin skyn 'n onmisbare komponent vir suksosvolle baroepsbeoe:fening te woes. Die opvoeder­

onder'~JY

ser as sedelike volwaardige indi vidu in die

tecnwoordighcid van kinders bring noodwendig 'n situasie V':1n ongelykheid, van a:fstand en spanning tGweeg. Sclf'objektivGring kan, hierdie Epanning tussen cindige en oneindige verbrGok

en die beste breckmiddcl is die lag met 'n traan, die lug vir wat jy lic:fhet en wat jy wou help maar Ymarin jy niG ge sla:lg het nie,

(ii) Die uitgevoerde proewe

weerspie~l

horn in sy egtc menslikheid wat bestaan in 'n vergelyking van eie Iced met die lie:f wat die pro:fessies aanbied. Die berocp se grootste oppo sie beide ten aansien van kcuse en ewentut'le ver­

andering is die groep arbeidsvelde waar outonomie en geslotcnhcid he6rs. lvlaar" dcsondanks is daar 'n taaic volharding in die beroep, wCinige verskuiv{i ng h0halwe vir dames en ook baie vreugde wat uit die arbeid geborc word.

(jj) Die beroep advorteer homself in die lewenshouding en die gesindhcid van sy bcoc:fenaars. Hullo is nie

alleen 'Vvetsgehoorsame burgers nie, maar di e grootste draers en

~itbouers

van die best6 wat in die nasie lee:f, en dit

tenspyte •• ••.••••••••••

327.

tenspyt.:.: van halvvc burgerskap. Om

di~

rede werf die

beroep ook sy eie rekrute en hou

by

homsclf in stand. Mam' dit ontneem horn allermins diG reg om sy eise duidelik te stel, om wetcH1skaplikc voor gting tc gc:e en om uit

sy rckrutc dic3(nC vir op iding en vir dicns te wear vat cnigsins storing en vcrbrokkcling van die struktuur kan veroor Daal\:.

WanneEr afsluitEnd wce:rccns aan die vcrskillcndc

tipologie~

van lcvvcnsopvatt ing gedink word, skyn di t asof uit hicrdie proewe die eschaton van die liGfde, die

vryhc id en diu gem<.::E nsl\:.ap dominc er, andcrs go sO: die rclieicusc, die sedelike en die sosiale lewcnsvormc.

Oorhecrsing, Gcnwording en iets minder die harmonic, skuiViO ::a ,lio agtergrond. Die poolpuntc waarhccn die genoigdhcdo

v~ys,

is

di~

van afhanklikheid, lcvKnsaanvaar­

ding dn gcmec nskapsordening, maar dan In gemel'TIskapsgedagto wat vanuit die pool van afhanklikheid genormoer word. Ons

sou die leViensopvatting wat uit die uitgovocrde proewe spreek, as volg wou voorstcl:

Werklikheidsbelewing

/'

Eenwording

Gemeenskapsordening

* * *

Indi~n

••••••••••••

328.

•

Indien die wysgerige agtcrgrond Yiaarmee ,hierdiG studio benader en deurgevoer is die probleom verhelder hGt, indien die uitgevoerde ondersoek iets werd mag wees en verB-er: indien die samevatting In geringe en by bGnadering getrouG

~"{cergawe

is van hulle grondhoudine teenoor hullo werklilch0:1.dsvor bondenhede , watter oordcc;l mo<:.t dan oor hierdic grondhouding uitgespreck liil'Ord?

Ons woier om In

oo~deal

uit te sprcGk want ons ataan niG as regspreker oor die geintegrecrde pcrsoonlikhcdo vn:t die onderwy sberoep bC30efen nia. Ons vra lievver of die vollc ""E;et wat hy in hulle het en 'ivat by aan hulle ver slmldig is. En as hy weet, sal die hoer'e instansies wat oor hullo

lot bGslis, hullo nie mGer vryhcid e om hul (:io huishouJ.ing, in oruG te hou soos hullo di t in

v~rantwooruc

lilchcid tc;",noor God

W0TIO

to doen nio?

Dio slotoordGcl oor hullo werk berus cgtur nie by dio :,lc;ns nie maar by God self. Die slotoordccl is van esdlatologicse aard. "In the final result the teacher will

have a very real share and will be permitted, ex dono pupillorum, to know his

rGw~rd.

'l'herc is in Holy Writ a

promise, 'Thine eyes shall sec thy teachers', and I take i t this is a 'Prophocy of that final fellowship v,rhich shall

C0111e

at

last in the full mutual recognition of the relation of' the teachcr and the taught. To some

unvil'Orth~l

ones the

prospect 'nay be dreadful indeed, a veri table Day- of Judgment, in which their work shall share tho fate of the wood, hay, stubble and the waste things of the Universe. But to thosv who have maintained faith in their calling and have fought unflinchingly the good fight, thore vlill be such joy

and so.tisfaction o.s shall shed undying glow over the past and present o.nd shall make the future glorious with hope."(l)

(1) Gowen: Th\:) ':l.'eacher and his Ideals, The Ped.

Seminary, XXIV, 1917, 568.

329.

BYLAE A.

Vraeboog

aar~

Inspekteurs van Onde:C

¹

NY12.

1-.

~i{aaraan he~

u by di

⁹

beoordeling van die werk van t n onderwyserles), dit sy hoof of as stent(e) opperste waarde. Maak asseblief net 'nkruisie (x) by ra) of

(b) •

(a) Die

alge~nene

en ook e08scnjera tegniese vaardigheid om onJerwys te gee soos o.a. ruag blyk uit parate

kelmis en vaardigheid by die leerlinga, uitstekende

ek:::am~nr8sul

tat8, lao persantasie druip ingo, ens.

(b) :')ie ekwaamheid en die vermoe om pp te '[oed soos o. a. I:.lag blyk ui t die aard van die verhouding tussen leerkrag en leerlinge, die mo e toon in die skool en die klns, d vorming van goedkeurens­

Vlaar~li6e

sentimente, karaktervorming, 1ml turele

ontvr~.

eling, godsdienstige opvoeding, persoonlik­

heidsontwikkeling ook via buite-skoolse aktiwiteite, ens.

2. -7at het u ervaring u geleer

~

net deur V/at NIE van toepassing is nie.)

(a) tn Goeie opvoeder (vgl. 1 (b)) is altyd, gewoonlik, meesal, dikwels, soms(sel

⁷

nooit In goeie onder­

fly s er ( e s ) ( v gl. 1 ( a) ) •

(b) 'n Goeie onderwyser(es) (vgl. 1 (a») is altyd, ge'.7ocnlik, meesal, :libvels\ soms, selde, nooit 'n goe opvoeder (vgl. 1 (b),.

3. ;\'at is na

¹¹

oortui8ing en praktiese ervari:.1g die SES allerbelangr:i..kste eienskappe 'ivat vir 10::'Naardige

opvo edirJ.f:;s- en onderwyswerk eenvoudig onontbeerlik is?

4. Sal u ook asseblief SES kenmerke v a

^,;.1,

die opvoeder­

onderv~ser

opnoem wat dikwels (wellig altyd) swak,

seli's on'oevredigende opvoedincs- en onderwyswerk as

gevoli::; het.

Die

Qu~stionnD~ire

aan

Opd~vsers

en Onderwyseresse.

N ,ltt_ Alle

inligj,~,";h.n.g~.:LhiQ~r

strek vJord, snl met vol­

~om~_Qtyfessionele vertroulikheid~~handel

word. -Anngosien u

..9pmerkinc:o~1ir

wetenskaplike" doeleindes verwerk word _a word u Jrriend0'LiJi._o"n beleefd gevra om op gCYJetensvolle wyse te ant­

~ord.

By alle of-vrae moet u asseblief net degrhaal wnt NIE van toepassing is nie; by die ander nntvvoord u net

^!I

jail of "noe"

of u skrywe net u opmerkinge of diG gevraagde duidelik neer.

1. Is u hoof of 'e.ssistent, heer of dame, getroud of ongetroud.

2. Hoevoel ervaring sal u op 30 Junie 1945

h~?

••• jaar . . . . . .

• • • • • 0 a • •

3. Het u gcdurende hierdie tyd van beroep verander? ••.••••

Indien wol, hoc-veel kocr? ••••.•• (b) Hoe Innk? •••.•••••

( c) WDDrom?

4. ^{( a)} Die hocveelste permanente benooming beklee u tans? . . . . .

(b) Hoeveel hiorvDn was vir u 'n promosie? •••••.•••

(a) Het u oplciding geniet? •..••• Hoe lank? •••.••.••

( b) t u miskien oers onderwys gee voor u eni

opleiding geniet het? •••.••• Hoe lank? •••••..••

( c) Is u ten gunste van opleiding? ••••....••••

6. Het u 'n goeie onderwyser(es) geword:

(a) Uitsluitlik op grond van u opleiding? .. . . . . . . . .

(b) Gedaoltclik op grond

v~n

u opleiding?

^{• • • • • 0 • • • •}

(c) Ondnnks u opleiding? •.•...•....•.•

7. (n) Het u u professioneel en/of ukademies sedert u opleiding verder bek1iifaam? •••.•.••.•.•

(b) Is u nog met studies besig? •..•.•..•• Waarvoor? ••..•.••

(c) Hoe lees

u~

baie, taamlik min?

(d) Watter tipe leesstof intoresseer u die meeste? ...••..••

(0) Lees u ook opvoedkundi handboeke en tydskrifte? ••.•••

8. Wr.ttcr boroep het u vanaf u jEmg die !!!..Qeste bekoor? •••.•••.

(b) Hoe oud was u toe u besluit het om

~

onderwyser(es) te '['lord? •••..••..•• jaar.

(c) Het In bcroepsvoorligtor of cni ander per soon (noem ook sy/haar professie) u miskien geadviseer? ••.••....

(d) Was dit miskien d gratis opleiding en/of die beurs­

laning wnt u gelok het? ••..•...••••

(e) Is da r enige dwang op u uit oefen? ••••..•••••

Indien wel deur

wie~

•..•...•..•.•

(Cl ) Is u lukkig in u beroep? •••••••...••.

( b) As u vandag nn u jarelangc ervaringe in die beroep

Vileer kon kies, sou u dQn van beroep vc:rander? ••••.••••

( c) Indian wel? '\ivat r beroep? ••.••

Q, • • • • •

Vv'a2rom? •••••••.

10. (a) Watter motiowG het destyds by u keuse die belangrikste r 01 ge specl? Hier volg In veertiental moontlik,£ motiewe.

Gaan hullo 8sseblief versigtiE deur, dink dan vor tcru?

in u io verlcde en rangskik hul vervolgens in volg­

orde van belangrikheid dour net die syfors 1, 2, 3 tot 14 in d ££Lste kolom

agte~

die motief te plans. As die motiEJf destyds nie 8[mwesig

^1JWS

nie, plans den not 'n

o in die kolom.

U/

331

U kan ook met die grootste vrymoedighoid ander motiewe byvooG, maar nommor hullo net in volgorde VDn belangr1k­

heid. N.B. VrDDg 10, a. en b. moot tog met besondere oordeclkundigheid on oortuigi.ng ingcvul word.

Toe Tans i. Vaderlnndsliefde, drang tot nasicdions

en nnsiovcrheffing.

ii. Baie vaknnsios, vryo naweke en middae, periodioke lang-en sitJkto-verlof.

I

iii. Die vorhowe werk on roeping v.d.

opvoede~'

onderwyser'.

i v • V er sekerde mannde likse inkomsto on In

bostaanbare heenkome.

_{.. - i}

I- v. Reino liefde v.d. kind en d drang om

h81p.

I 1­

I

vi. Om h magsposisie te beklee

OD

gessg uit

to oefen. .

¹

vii. Pligsbosef en medoverantwoordelikheids­

gcvoel v.d. toekoms.

viii. Die omvrikbare go loof in die oorwinnings­

krag v.d. opvoeding.

ix.

O~

politieke oorwoginge.

x. ^{Or. h} bopaalde status in die maetsknplike le1Ne tc, beklee.

xi. Om cie koninkryk van God te help uitbrei.

xii. Dio gedcgte aan In pensioon op dio ou dcg.

xiii. Studiegeloonthode, osteliko vor­

ryking en kulturelo ontwik.1.;:ellng.

xiv. Die Gomoonskapsdrang, d.w.s. die ge­

duri by on omgang met mense.

xv •

^{• 0 • • • • 0 • • • • • 0 • • • • • 0 • 0 • • • • • • • • 0 • • • • • • • • •}

xvi.

^{• • ~ • • • • • • • • • • 0 0 • • e • • • • • • • 0 0 • • • • • • • • • • • •}

(b) Wat is die volgorde van motiewo wat u .Y..§.!}dag no. u jarelange orvaring in die boroep hou? GaJn hullo asseblief

~

vor­

sigtig dour an ma:lk waer u keuse dour not '.'loer die syfors 1, 2, 3 tot 14 in die .tvLo_o_do kolom te plans. As die motief vandag afwesig mDg wees

₁

plaas dan mear weer

~

0 dnaragter. U mDg K£T..1J.s. ook ander motiov1O byvoeg. Wn8k asb. dat_ u J;:euse en rang­

orde in koloID 2 niG dour kolom 1 beinvloed word nle. Die vOlg"o-rdc"kEn nntuurlik dicsclfc'ie wees.

.-~~

..- - - ­

11./

332

11. (a)

~;"aarop

1(J u u

hoofsqc:;}~Ji~

too? (1) de

0

g'l.ikcc: onder'wys soos nag blyk uit parate kennis on f,oeie eksamen­

uitslae by u IGcrlingo of (2) die emosionoel-sedelik­

odsdionstig-kultureel-r.J.8atskapliko vorrling v[m u orlingo? Haal net dour wat ni.£ vcm toepassing is nie.

(b) Noen kc;r3ktereionskappo, op die Cl2nkweek en ont­

wikkc:: WQcrvan u u die meeste tocle by u

leerlinge~

1

(c) Noam sos ondeugde, swakhede of oortrod VlC.t u die s rkstc by

'n~

kind ngn2n.

(d) VJattor nidc101s uit die volgenoe ur u af? (Haal hulle n0t deur)

~

'1t'snou, /:;odurigG aanmoed iging, sosia le vcr­

dering, sarkasme, ignoreer, waardering V3n

~

kind se prestasie, sedeprekery, suggestie, verwyt,

samewerkin~,

strcfhuisHork, a:mmoediging tot inisiatiof, lig am­

strnf, beloni1g, detcmsio, ver

lykin~

vcn die een laorling mat In ander.

(a) Noem..§..£§ uitstaande oienskappe wat volrens u oordeel 'n

wa<:~rdige

oDvoeder-onderwysar(es) kGnmerk. Dink

hier a::m In bekvlame

:~oweso

ondarwys8r(cs) of ook ann In niale kolle wat u ken. U kcm ook vr8('.tg 10 weor ra2dploeg.

JY~ak

assebli.of-1.Q.c:rtef;n om nia In oi9Qsk:;m

~e

duplisacr soos bv.

E~geruimdheiQ

cn opgewektheid, .£3.QQuld en

~~rdraagsa.£m.hQid

nie. Hullc is te vael

sinoniem.

12. Antwoord net ja of nee.

(a) Heg u waarda aan die Christelike Godsdiens?

( b) Glo u aan die moontlikheid V3n

~0

ie opvoedin/:;?

(c) Glo u dat dia goe uiteindalik dia kW3aio moet an kan oorwin?

( d) i

⁰

Trek u u kloinighede a:::m en br hulle u in verrukking of trane?

ii. Is u ill2klik prikkalbaar d.w.s

o

oor kleinig­

hode ontstem?

iii. Is u vordraags8am teenoor ander nkendes?

iv. Is u goedgelowig en vertrouend, d.w.s. nie d2t8rdogtig nie?

v. Wissel u

r[(::~klik

van stemming, d.w.s. nou vrolik,dan somber en swaermoedig?

(c) i. Is u in u boroep konstant werksaam, d.wos.

nie met buie nie?

ii. Is u in u vrye tyd konstrukt besig met iets, bv. In stokperdjio of stud ?

iii. Stal u graag nit

SODS

bv. die na n van skrifta on

be2ntwoordin~

van briewe?

iv. Is u in u optrede en besluite bcdagsaam van aard d.w.s. eers wik en woeg?

v. Is dit vir u

nangena~m

om in die sweet van u aanskyn u brood to verdien?

(f)/

333

{f) i. Is u no n teleurstelling of vcrlies van bemindcs GOu vIGer daarMee vcrsoen?

ii. Is u sterk wisselend in u simpat

~,bv.

sers hoe

lotuitin~:s

oar icm2nd en later goneig om kwaod van horn te praat?

iii. Is u na In ol1enighoid of toorn gou weer versoen, d.w.s. u ondervind nie die 12nge naworking daarvan nio on u dink ook nie wocr araan nie?

iv. Is u geho[; Ban ou herinneringe, by. jeugvriend­

skappe, besoeke ann geboorteplekke, fomilic­

Graftes, studie-oorde?

v. Is u n roetinemons deur by. allos oorwe nd volgens

~

vasto program in te rig en da2rvolgens te

wcr~?

(g) Is u sosiaal von aard deur bv.

m2k~k

kont met mense to mook, graag to besoek en besoek to ontvang?

(h) Is u lief vir spokula

0

of om iets te wuag? (Taking a ch:::ncc).

(i) Is u

~eheg

aon ou gebruike, leefswyses, sedes ens.? En o en hulle bepLllende invloed op u lewensgang uit?

( j) Vir welke van d volgende het u nogal sterk uonleg?

OIor: 1 net deur YiTnt nie die vDl is nie). Musiek, Sang, At tiek, Skrywe, Dig, Rec18n::lLlr;'a'Pc, Voordrag', Kuns

(in eni en 'IlI:m sy verte.kkinge) hcmdvaardigheid? Enige ander?

( k) Het u miskien die cen of ander ligg2ams- en/of sintuig­

liko gcbrek? HGal uit die volgende deur wat nie die geval is nie: infantiele stem, uitermete klcin lig Dms­

bou, s',/ck oc:,

^s\JDk

hoor, bog lruG, platvoete, rugge­

graetverkromL1inc, naeffokto v::m kinderverlamrling of enigo cmder

orF~aniose

ongesteldheid?

( 1) (1) t u in u joug,laer- en/of hoDrskooljare harde on Dnv rdicndo behcndeling dour vvie ook al onderg2cm?

(2) Mocs u be

terugstu[~l1

vir ander wc:t vorstandelik en/of oflik bcter bedecld was?

(3) t u ooit In teleurstelling in sn/of vvrok ontwikkcl to n iCrlcmd "',"J2;t blywendc invloed op u uitgeoe n het?

(m) Sal u in gemocde iemc:tnd 2::nrDc:i om ,:' onderwys-ber oep as lewensberoep tu kiss?

SI( OOL.

0' • • • a • I) • • • • 0 • • 0' • • • •

ADRES ••••••••

⁰ I'> • • • • • • • • • •

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

BYLAE C.

DIE

V~lAELYS

AAN STUDENTE-ON;)ER.1.VYSERS

0

(Ge slag ••••••.••. )

Hoe oud was u toe u besluit het om onderwyser(es) te word?

• • • 0' eo 0 • 0 10

j aar •

~:{atter

bero t u vanaf u jeug die illeeste bekoor? ••••••••••••

As u vand kon oorkies, sou u dcln van keuse verander? •••••••••

As u van keuse verander, 'natter beroep sou u dan kies? •••••••••

Het In bero svoorligter of enigs ander parsoon (noem ook sy/haar pro ssie) u miskien geadviseer? (a) ••••••••••••

(b) .•...••.

^{D • • •}

Was dit skien die gratis opleidin?; en/of die lenings­

beurse wat

~

;elok het? ••...•. , ...•..•••...•.••.•••.••

Is daar eni dwane; op u uitgeoe om onderwyser(es) te

wo

l"d

? .

^{10 0 • 0 It 0 Cl • et • 10 • 0 eo _ 0 0 I;) . , Cl • • • 0 v 0 0 0 (I 0} • • • • • 0 10 0; • • 0 <I eo • • • • • 0 •

Hier volg In aantal mo ewe wat u by u keuse vir opleidi tot die oli.Cler--Nysberoep moontlik kon be!nvloo d hat. Gaan hulls assoblief versigtig deur, dink goed na en plaas hullo

dan in voL:;orde van belangrikheid deur net die syfers 1, 2? 3?

ens. agter die motief te plaas. As die motief geen rol speel het nie, plaas dan In 0 daaragter. U kan oek nop;

ander motievve opnoem. Onderaan is ruimte daarvoor.

(i) Vad andsliefde? drang tot nasiediens en nasieverheff'L"lg.

(ii) :BaL: v .:1kansies, vrye naweke en middae, periodieke lang­

en

s~akte-verlof.

(iii) DiG vGrhewG V'!ork Gn rooping van die opvozder-onderYJyser.

(i v) Vcracicerde maand ikso inkomste en 'n b8staanbare

r~e::;nkomG

•

(v) liofdo vir die kind en die drang om te help.

(vi) Om

']1

osisie te beklee 8n sesag ui t te oofen.

(vii) PI sbese::: en In l'ledeverantwoordelik:t.:.eidsgevo el vir die toekoills.

(viii) Die vnwrikbare geloof in die oorwinningskrag van die (ix)

ex) (xi) (xii) (xiii) (xiv)

opvoeding.

Om politieke oorweginge.

Om die koninkryk van God te help uitbrei.

Om

Ir..

bepaalJe status in die maatsk ike lewe te bekIee.

Diu gedagte aan In pensioen op die ondag.

StudiegeIeenthede

¹

cseestelike verryking en kul turele ontwikkeling.

Die gemeenslcapsdrang, d.'N.S. die e;edurige by en omgang met mense.

(xvi) (xv) (xvii) (xviii)

Die

• 0 0 0

• 0 0 ~

• 0 Q •

iJentifih::a.siedran",;.

n 0 0 ? • • • • 0 0 G 0 0 0 0 0 0 • . 0 0 0

0 Q 0 0 ~ 0 • 0 0 Q Q 0 ft 0 0 . • • • • 0 0

• 0 0 0 0 • 4 0 0 • ~ 0 • • • • • ~ • • • 0

& ~

• 0

• 0 0

0

• 0

0

•

• 0

0 0

• •

0 ~

• 0

• • . 0 0

0 0 0

• • •

0

0

• 0

0

•

?

0

• 0

0

• a 0

• 0

•

• 0

•

•

•

•

•

•

•

•

•

~

• 0

•

0

• 0

• 0

0 0 0 0

0 0

• 0 0 0 . 0

0 0 • •

0 • • •

•

•

•

9.

/1 • ••••

335.

9. Die vol-=:ende 25 eienskappe is min of meer almal baie belangrik vir die -Nerk van opvoeding en onderwys. Gaan hulle aSS8

bli~"Jf

versigtip; deur en kie s dan die

TI~N

wat vir u die belangrilcste is. lYIaak ilSt In lcruisie agter elkeen wat u kies.

verantwoordelikheidsbesef ver3ewingsgesindheid.

godsdienssin egaligheid van optrede.

re{sverdiglle jdsin blymoedige opgewektheid.

ui tstek e vd,k1cennis sel:beheersing.

humorsin pI trouheid.

beslistheid geloof en vertroue in die mens.

deurse ttirLgsv ermo Ei netheid in werk en kleredrag.

arbs idsaan:.held vor:';y-ndheid in taal en manlere.

onberlspolike lewenswandel punktualiteit.

beginsel va::::t!leid sportsmangees.

Vaderlandsl:i

3

fde eerlikheid.

onui tputl:L geduld kamer.J.adskap.

selfopoffersude menseliefde.

10. IUer vo10 'n aantal middels wat dour

ondel~wy.::Jers

aangewend word. Trek 'n netjies8 streel) deLU' die wat u ,afkeur. Plaas dan die syfers I, 2, 3, ••... in die Y21gorde van belangrik­

.t!2isi agte.r die waarvan u hou. Daarna pl::.as u net die letters a, b, c, d, •••••• agter die wat

11

afkeur in volgorde van aflceurensv1a,,"'.rdigheid, d.w.s. agter die een v;at u die l'Ih:j8ste verioei, placs u a, b,

0,

ens.

afsnou verwyt,

gedurige G.:lmnoediging sa;.newerking • sosiale vernedering strarclUiswerk.

sarkasme ligc:aamstraf.

ignoreer beloning.

waarderinc van In mens se verc;()lyking van die e en leerline presta;,:de of poglng. met In ander.

detensie aarunoediglng tot irrisiatief.

sedeprekery berisIdng •

boelie tergo

vermanint-; suegestie.

336 .

fROFESSIONELE EREREELS .. EN -KODES

BYLAE D

I. Die Transvaalse Onderwysersverenigi. ng.

A. Verpligtinge t eerlOor Vo 11cstradi sies.

1. Ons glo dat die diepste verborgenhede omtrent die dese en bestemrning van die mens in die Heilige Skrif' geopenbaar is en aanvaar die iioord van God as die Grondslug van

~ns

strewe.

2. Ons glo dat opvoeding

Cl~istelik-nasionaal

moet woes.

3. Ons glo dat by die kind agting vir die voorgeslagte en Ymar'dering vir hul goeie dienste aangekweek moet word.

B. Verpligtinge teenoor die Kind.

1. Ons glo in die roeping van die onder1jvyser om onder die jeug goeie karakters te vorm.

2. Ons glo dat In kind vatbaar is vir gocie indrukke en dat hy die vE.:rmoe besit om ondtr leiding tot In nuttige en self'standige burger van die staat te ont­

vd lclcc 1.

3. Ons glo dat daar In vcrpligting op

~ns

rus om die kind met lief'de, groot!lloeclighcid

Em

rcgvcrdighl:;id to bc-jeon.

4. Ons glo in In gelykc kans in die lewe vir elke kind.

C. Verpligtingc Teenoor Ouers cn Samelewing.

1. Ons glo in die YvaarclG vun huislike en kerklike opvoGding Gn in In noue samGwerking tussen skool, kcrk en hui s.

2. Ons glo dat In skool die gees van In f'atsocnlikc huislikc le we

~OGt wEcrspie~l.

3. Ons glo in moedcrtaalonderwys wat gegee word in In skool 1j1O.ar colke kind opgevoc:d ken rlOrd volgens die eenheidsbeskouing van ouers betref'f'ende 'n

christelikc maatskaplikE lewe.

4. Ons glo in die vJcnslikheid om ons te vereenselvvig met orgnnisasies wat die heil van die kind beoog.

5. Ons glo dat ons In nuttige diens aan die samelewing in di

(j

algcne en knn

bUiY

s dt:ur de e 1 to nE lm aan

mautsknplikc aktiwiteite.

D. Vcrpligtingc tGenoor die Prof'essie Gn hollegas.

1. Ons glo in die voortrGflikhLid van die onderwys­

prof'essie en strewe daarna om vir ons In wuardige status te vGrseker dGur 6erlike werk te lewer.

2. Ons glo in In hart like samE:.vJerking en In

ecnsgGsindc strGwe tussen lcde van diGsGlf'de prof'essie.

3~

Ons ••.•.•••• /

/ .

:;. Ons glq dat een kollega dit verskuldig is aan 'n ander kollega om mekaar se belange te respekteer, en dnt dit onprofessioneel is om dislojaal to

^wees~

4. Ons glo dat dit beter is om onderlinwdiensvaardig- ' heid ta betoon ai om Gie voordeel te soek •

E. Vorpligtinge taenoor onsself. .

1. Ons glo dat 'n onderwysor 'n goedingc ligte pm'soon moc-t Vices, sodat hy as raadgower in sy omgc'" ing kan optroc.

2. Ons glo dat In ondcrwyser voortdurcnd moet ont­

wil<::kcl tot In beter onderwyskrag en dat

hy

dus midde moet beproef om sy

bekwa~mhcde

tot groter ontplooiing to bring.

3. Ons glo da tons eie eel' gc soek .lloct word in die handhawing van die

CCI'

van ons profeosie.

4. Ons glo dat dit waardig is om verantwoordelikhede to aanvaar en getrou to weES in die

uitvo~ring

van

~ns

pligte.

5. Ons glo in die waarde van

oi~ voorb~cld

tor veredcling van die gemcenskaplikc gcdrag.

6. Ons glo dnt ons beloning govind moet word in die voldoc'ni ng

"Ilia

t gesmaak Viord by d lowering van ons bcoto dicnstc en by die waarncning van In kind

S6

ont klteling.

7. Ons glo dat die onderwyser geregtig is op In volle maatskaplike lewe, dat enige beperking op sy vryheid, bui tc en behalvJ6 ons vcrKlaarde otiose verpligtinge, om:;aardig is vir ono professie en dat dit die strewe van die

Vera~iging

most wees om naas die [leil van die kind ook die vllslsyn van die ondel'wyser

te sock en te bevordcr.

F.

Verpli~tinge

teenoor Outoriteito.

Ons glo in 'n gocic vcrhouding tusscn die onderwyserskorps en liggame wnt bcheer hot oor onderwyssake.

II. Die Suid-Afrikaanse Onderwysers-Unie van Kaaplaya.

A. Etiese verpligtinge teenoor die kind.

1. Ono glo in die kind en d moontlikhcid om horn te ontwikkc 1 en te verbeter.

2. Ons ecrbicdig di( kind se pcrsounlikhcid en beywer ons om sy ingeskapc t;icn pe te ontv{ikkvl Gn daaraan rigting te gce.

3. Ons dOE:;l met die lcind is 'n ryker, In voller en nuttiger lewe as burger van In dcmokraticse staat

ll

B. Verpligtinge tcenoor die OUEr en Sanclewing.

4. Ons erken die belangrikhcid van die huis en die huislikc opvoeding en

^so~k

om in die nouste vGrband met die huis to werk.

5. Om die samelewing in te lig

^001'

die docl van ons prof'essie.

On s,.~

.• e-."." •••

• 338.

6. Ons vereenselwig ons in die eerste plaas met alle bewegings in die sameleVling wat ten doel het die boskorming en verheffing van die kind en in die algcmeen all<:: nuttige ondernemings op sosiale en maat skaplike

gebiod. '

c. Verp1igtinge teenoor Kollegas en die'Professie.

7. . Ons glo in die samewerking, solidariteit on

eennc:id van die band wat daar behoort te bestaan tUsSC3ll lede van dieselfde professie.

8 . ' Ons dce 1, gewi lligl!k !net andor lode van die

professie die vrugtc van ons ondcrvinding en ondersook.

9. Ons onderstGun al1e organisas

S

v"Jat hL:rdic ecnhcid en samewerking soek te bevordcr.

la. Ons ideaal is dicns en nie p(;rsoonlike of

seksionele voordeel niG. \

11. Ons ag dis10jaliteit as onprofessioneel teenoor kollegas en die ideale van ons professie.

12. Ons strewe om te ontwikkel en te groei binne ons professie, d.w.s. Ices en studoer voortdurcnd binne ons pl'o:fesoie.

13. Ons beywer ons om die vereiste voorbLrciding vir ons professie so deeglik moontlik to maak.

14. Ons soek ons eel' in die handhawing van die eer van ons professie.

D. Verpligtinge teenoor onsself.

15. Ons neem op ons die verpligting van grootmoedigheid en .Li e:fdc en regv.:..rdighcid in

~ns

omgang met kinder s.

16. Ons probecr getrou wees in die nakom van ons pligte en [510 aan verantwoordelikhcid en work.

17. Ons besef die waarde van ons VOOI'bGcld en allo­

daagse gedrag.

18. Ons vind ons bGloning in die ontwiklcGling van die kind en in die work gedaan.

1 9 . ' Ons g10 da t allc onderv-JY s- en opvocdings1iJGrk staan onder die' oppergesag van God ALrnagtig.

III. Die Nat31se Ondervqsvereniging.

In Natal i8 dit onprofessionce1:­

1. Vir 'n

ondcrwys~l'

om 'n betrckking te aanvaar v"Jaarui t ' n lid van di e ondcrvJY svcrc niging volge ns die mening van die UitvoerE;:ndo Bestuur van lie N.U.K.T.

onre '...."!,verdiglik ontslaan is.

2. Vir In onderwyser om horn in die geval

var~

In di spuut tussen lede van die N. U •

^.l.\.

.'1'.

v~at

dcur

arbi trasic opgelos word nie by die beslissing neer te le nie.

Vir . . . .

339.

3. Vir In onderwyser om persoonlik, deur middel van omsendbriewe of andersom, leerIinge te werf.

4. Vir In onderwyser om ander onderwysers, ten aanhore van leer'linge, to bespreek of hul werk te [cri tis0er.

5. Vir In onderwyser om leerIinge van die laerskool sist8maties na skool vir ekstra tulsie te hou.

6. Vir tn onderwysor om sistematies En in sy professionele hoedanighcid leerIingc voor 6f

n~

slcoolurc vir bUitodepartementele eksamens voor te berei.

7. Vir tn ondcrwyscr om hom skuIdig to maak aan godrag wnt nadeIig is vir die beIange en/of die eer van die profe ssie of cli e OndervvY ser sunie.

IV. Die Pretorinse Normaalkollege.

A. In verband met LeerIinge en Ouers.

Die fundamentGIe .:;.tiese bc:ginsel van die

"ppofessie" le neer dat die groot ste verpIigting van die onderwyser die een is wat hy t tecnoor sy leer­

Iinge.

1. Die onderwyser sal sy

l~erlinge

ken En bchandel as pErsoonlikhedc en nie as nommcrs in In kIas nie.

2. Sy verhouding tot hulle moot gekenmerk wees deur mensliewendheid, regverdi id, opregtheid en

bclangstelling.

3. hy sal nie die liggaamlike, verstandelike, morele en finansieIe beperkinge van sy leerlinge met ander

b6spreek of aan die publi(sk bekend maak nie behaIwe aan persone wat op suIke infor'masie geregtig is.

4. By erh:en die belangrikheid van huislike opvoeding in die vorming van die kind Gn soek om

di~

rede die samGworking van die ouer in al sy work en strewe.

B. In verband :not die "Proi'cssie" en Lewc vc:m diE ProfessiG".

1. D ondGrwy ser glo in die hoe idealismc V9.n sy v-lerk

~':mt hy

as Iewcnstaak gekie s het.

2. Hy handhaaf In

ho~

pcil van sedclikheid en regvcrdigheid.

3. Hy is gesteId op sy per soon en voorkoms

^GS

opvocder.

4. Hy stann onbevooroordEcld tccnoor nuwe praktyke en teorioc - hy dweep nie En veroordeel nie.

5. By vcrbcter steeds sy posisie as opvocdc:r d(;mr studiowerk en dicns.

6. Die resultate van sy

gOL

ic "Jcrk

l S

tot die

beskik~~ing

van BY kol18gas.

7. Hy handel sy kollogas met b.:::lcE:fdheid en vErdedig hul gocic naam.

Hy •••••••••••••••

340.

8. By ncem aktief deel aan die verenigingslewe of organisasies wat daarna streef om die eer en

dicnubaarhcid van sy professie op 'n steeds hoe r peil te stel.

Hy kritis€6r nie sy voorganger nie.

c. In vcrbnnd met die Owerheid.

1. Die onderw;'lscr moet vc rtrouc in en loj ali tci t ann sy owcrstc s beoefcn d. i. sy Hoof, sy Iuepekteur en die Dircktcur van Onderwys.

2. Kletspraatjies word nie geduld nie. Kritiek word gelewer by die parsoon waar dit tuishoort.

3. By ondersteun die gedragslyn van sy skool veral waar

by

medepligtig is in die ont'iJikkcling daarvan.

4. Hy misbruik nie of'fisiele of konfidensiele informasie nie.

D. In veraand met die Samelewing.

1. Die onderwyser as opvoeder vereenselwig hom met die vereistes en verpligtinge van sy burgerslcap.

2. By vermy aktiewe deelnamc aan die partypolitiek.

3. In die besighGids-transal'..:sies moet

by

hom nie

deur gunste of gawes laat kompromltcer nie en sy suiwer professionele houding bele:1't:1er nio.

4. Hy sal nie gebruik l:1aak van persoonlike,

lcerklike of politieke invloede om 'n pos to verkry nie.

Sy enlgste advertensio moet

WOGS

professionele

bekwaamheid gebaseer op gclewerde diens.