··-'i:"· ..
et •
oer a tie
VOLKSP RTI.J VOOR VRirJHEID EN DEMO RA TIE
NUMMER 868
AANDACHT ·VOOR DE ONGEHUWDEJ\I
,1
'~ ~D E forumavond van de Ned. in•~ndse Vrijgezelle~•! bond in Den Haag • "tl 16 april jJ. was zeer goed bezocht. Dat is volgens het interessante blad .,Onge- huwdenbelangen" van deze Bond overal het geval waar de problemen van de vrijgezellen worden besproken. Dat be- wijst, dat er óve·le zijn: tk heb dat op die avond on~erschreven . ~
Voordat ik rets ze.g over de meer op politiek vlak Jliggende problematiek van de ongehuwden, vermeld ik als mijn me- ning dat er ook een probleem ligt van geestelijke aard, dat juist OdlS liberalen, die geestelijke vrijheid en verdraag<~aam
heid als beginselen sterk onderschrij- ven, moet aanspreken.
Dat is het feit, dat de maatschappelij- ke diskwalificatie va~n de vrijgezel nog geen volledig ,verleden tijd is. Heel vaak kijlü men noi '~OP de ongehuwden neer en worden dE< _, - bijv. als kamerbewo- ner - in htiri ~ :~ .ewegingsvrijheid be-
l ~~~,~~i]J~~il~~~~~~~~~~r~,~~'~~~~Jfll ~ •, .:deze reden perkt. Juist v•ii .HJ:ieralen moeten voor to'~· ·~tevredenheid oog heb-
~- · .1, een r" ~ .. ~ .:(" misschien de aan- . ~ daóht voor ~de ~'ére punten dlie ik nu
· ga behandelen ac,ëimtueert.
·~{._·:.
Tarief LB.
Verleden week zaterdag heeft de Nederlandse Vrijgezellenbond in Den Haag over de vele pro- blemen de ongehuwden betref- fende een
~forum-avondbelegd. Het VVD-Tweede-Kamerlid mr. F.
Portheïne was een var. tle forum- leden. De redactie van ons blad heeft hem gevraagd in kort be- stek ook in "Vrijheid en Demo- cratie" nog eens zijn visie te geven op de vraagstukken met be·
t- trekking tot de ongehuwden.
complexe zaak. Het SER-advies uit 1963 ter zake getuigt daarvan.
Men heeft o.m. te maken met solidari- teitspremies, met het eventueel huwen, om maar enkele punten aan te· stippen.
Bij e1k wetsontwerp op dit terrein moet men ook de positie van de ongehuwden in zijn beschouwingen betrekken. Het is in ieder geval zeker dat van de onge- huwden veel, vaak té veel, solidariteit wordt verwacht en dat daarom nog te meer verlaging van het eerdergenoemde ' tarief I.B. noodzakelijk is.
Om deze gehele materie werkelijk goed te kunnen doorzien en verantwoorde con- clusies te kunnen trekken, is een uit- gebreid budgetonderzoek, eerder door mij in de Kamer bepleit, broodnodig en dan volgens het model van de Vrijge- zellenbond.
Huisvesting
VRIJDAG 22 APRIL 1966-
Den Haag verwacht.
CUMULUS-WOLI(
- PRIKKELS
TK kom nu tot het meest spectacu- .1. laire punt van kritiek: het ongehuw- dentarief van de Inkomstenbelasting. Het behoeft nauwelijks betoog dat de VVD steeds een geharnast strijder is geweest tegen de zeer grote verschillen in ta- rief tussen gehuwden zonder kinderen en ongehuwden. Ik herinner er aan dat de term .,strafklasse" er door ons ex-Twee- de-Kamerlid van Leeuwen op gedrukt is en ik wijs op de activiteiten van mijn huid'ige collega mej. Ten Broecke Hoek- stra, spreekster op~ de komende Vrijge- zellendag.
D AN is er nog de discriminatie bij de huisvesting. Slechts moeilijk komt een ongehuwde daarbij aan bod. De hospita biedt onvoldoende (en vaak zeer duur) uitkomst, zeker in de toekomst. Er moet dus gebouwd worden ook voor de onge- huwden en dan als het mogelijk is voor alle inkomensklassen. Gelukkig bestaat er een stijgende aandacht bij diverse gemeentebesturen voor deze kant van het leefbaarheidsklimaat voor de ongehuw- de. Onze vertegenwoordigers, juist ook in de gemeenteraden, moeten en zullen er in de toekomst alle aandacht aan schenken.
Er is zich bezig een stapelwolk te vormen ~boven het ministerie van onderwijs en wetenscha}>pen, waar het numerus ciausus-ont- werp vandaan is gekomen. Een cumulus ontstaat meestal boven plaatselijk verhitte gebieden en dat is ook hier het geval. Binnen- · kort zal het voorlopig verslag op het ontwerp verschijnen. Naar ver- luidt zijn daarin enkele scherpe kantjes bijgeslepen maar het vraagstuk blijft de gemoederen bezig houden, ook tlie binnen de regeringspartijen.
8 Henry Meijers (r~adslid van de Dissidentenpartij m Nieuwen- hagen) : Minister Vrolijk heeft ge- zegd "Waarom moeten die lui nou
speciaal vinken hebben. Waarom geen kanaries of parkieten?" Zo- iets is nou net zo stom als tegen een paardrijder zeggen, dat hij voortaan maar een ezel moet ne·
men.
8 Prof. dr. Ir. J. P. Mazure (op wie de PvdA een beroep heeft gedaan om het voorzitterschap van de Eerste Kamer te aanvaar- den) : "Het is eerder een last dan een lust".
e Dr. Tans (voorzitter van de PvdA) in een interview, over de partijvorming in ons land: "Ik wil maar liever niet te veel zeggen over de confessionele partijen.
Men wil dat nogal eens verkeerd begrijpen."
8 Oud-minister mr. H. J. Hof- stra (juist hoogleraar geworden) in een gesprek met Het Vrije Volk: "Vroeger kon je op de acht·
urige arbeidsdag een lied maken.
Zelfs op het Plan van de Arbeid van 1933 maakten wij een strijd,.
lied. Maar maak Illll eens een strijdlied op de betalingsba1ans.
Dat gaat niet. De zaken zijn daar- bij ook zo technisch geworden."
8 Staatssecretaris Egas: "Wij mannen laten sinds de tijd van
de~ Batavieren onze vrouwen nog altijd hard voor ons werken. De man heeft zeven uur meer vrije tijd dan de vrouw".
Het is een feit dat na veel pleiten ter zake oo•k van anderen, het kabmet De Quay: waaraan de VVD, na jar~ op- positie, deelnam, genoemd verschll met plm. 40 pct. verminderde.
De VVD zal - en ik heb dat bij di- verse gelegenheden o.m. in de Kamer gezegd - voor een verdere aanzienlijke verbetering krachtig blijven strijden.
Men kan dit punt echter niet los zien van de gehele fiscale problematiek. De druk in het algemeen van de directe belastingen is veel te hoog en de ver- houding tussen direc,te en indirecte be- lastingen hier te lande is scheefgetrok- ken naar de kant van de directe. Recht- trekken van deze verhouding za1 ook voor .de ongehuwden van betekenis zijn.
Als dan het tarief aanzienlijk moet worden verlaagd, moet daarvoor de ruim:
te worden gevonden en die vindt men onvoldoende als de over'heidS'lllitgaven zo uitdijen als dit onder het kabinet Cals gebeurt.
Socia.le verzekeringen
N AAST deze fiscale kwestie, waarbij ik ook nog noem de discriminatie t.o.v. ongehuwde kinderen bij de vrijstel- lingen voor het schenkingsrecht, waarop ik zeer onlangs bij de behandeling van de wijziging van de Successiewet mocht ingaan, is er de materie van de sociale verzekeringen en punten van ongelijke behandeling binnen de diverse wetten op dit terrein. Dit is een zeer moeilijke en
De adressen van redactie en administratie van ons weekblad ziin gewiizigd. Zie voor de nieuwe gegevens pag 2 links onderaan
Dit zal ook het geval zijn met alle de- tails van de belangenbehartiging der on- gehuwden, die partij en Kamerfracties in goed overleg met de genoemde Bond evenzeer als in het verleden, met enthousiasme zullen verrichten.
MR. F. PORTREINE
Het V1·ije Volk (pvda) schreef onlangs dat zich thans bij alle beslommeringen van prof. Diepen- horst - .,ons taalkundig wonder"
- een ~ probleem met een water- hoofd heeft gevoegd, dat de nacht·
merrie van zijn carrière dreigt te worden. Het socialistische blad concludeerde : de numerus ciausus is een onding. Trouw (ar) schrok kennelijk van deze uitspraken en gaf de minister prompt de vol- gende dag een steuntje in de rug, in een defensief hoofdartikel. Maar het is de vraag, of de minister daardoor nu rustig met zijn hoofd in de wolken zal kunnen lopen.
HOOFDSTADBELANGEN
§§ MEVROUW G. Wijsmuller-Meijer .heeft kortgeleden bedankt voor haar lidmaatschap van de VVD. Niettemin is zij lid gebleven van de Amster- damse gemeenteraad, waarin zij ~als VVD-ster gekozen was. Ondanks het feit dat de heer R. Th. J. Ie Cavelier, voorzitter van de liberale fractie in de hoofdstedelijke gemeenteraad, deze houding van mevrouw Wijsmuller "sanctioneerde", hebben wij het een bedenkelijke zaak gevonden. Als men een partij verlaat behoort men ook de functies in vertegenwoordigende lichamen, die men als lid van die partij heeft verworven, op te geven.
Thans is bekend geworden dat mevrouw Wijsmuller bij de komende gemeente- raadsverkiezingen zal optreden als lijsttrekker van een nieuwe groepering, "Hoofd- stadbelangen". Het staat haar vrij dat te doen, uiteraard, maar het onderstreept hoe onjuist het is, dat zij nog steeds een VVD-zetel in de gemeenteraad bezet.
O M geen andere reden dan dat zij in hoge mate gepikeerd was dat de VVD haar op grond van haar leeftijd (70 jaar) niet opnieuw kandidaat stelde, heeft zij de partij verlaten. Tot goed begrip diene daarbij overigens, dat de VVD als partij geen leeftijdsgrens kent. Het bestuur van de af de I i n g A m sterdam he~!t
besloten van best u u r s z ij d e geen kandidaten meer te stellen, die ouder ZIJn dan 65 jaar. Dat neemt niet weg dat de ledenvergadering, óók in Amsterdam, toch kan besluiten een boven-65-jarige op de kandidatenlijst te plaatsen.
H ET besluit van mevrouw Wijsmuller om met een "eigen lijst" te komen (zo mag men het wel noemen) verdriet ons zeer. Zij heeft vele verdiensten gehad, niet alleen voor de VVD, maar zeker ook meer in het algemeen door haar persoonlijkheid - niet in de laatste plaats in de oorlogsjaren. Haar politieke carrière wordt thans wellicht afgesloten met een nog grotere teleurstelling als zij geen zetel behaalt en dat had zij zichzelf dan beter kunnen besparen.
De stemmen die mevrouw Wijsmulle·r bij de komende verkiezingen op zich zal weten te verenigen zullen terechtkomen bij een splinter-groepering en voor een belangrijk deel afkomstig zijr. van de VVD.
Wij vrezen dat zij ei- geen baat, maar de VVD er wel schade van zal ondervinden.
En voor ons staat vast dat daarmee de hoofdstadbelangen niet gediend zijn.
2 - vrijdag 22 apdl 1966 · VRJJHEtp,;~Uf; DEMOCRATIE
EMEENTEP OGRAM 1966
I N hoofdstuk 4, waarmee wij vandaag de publikatie van het nieuwe gemeente- l>rogram van de VVD voortzetten, wordt gesproken over bet door de liberalen . gewenst geachte gemeenteÜjl•e beleid op bet punt van de volkshuisvesting en ruim-
telijl•e ordening. Hoofdstuk 5 houdt zich bezig met de zaken betreffende verkeer en
vettVOf!!'Bet zijn aliemaal onderwerpen, waar vrijwel ieder van oris zich zeer nauw bij betrokken voelt. Onze kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen zullen tot taal> hebben vooral ook deze hoogst belangrijke programmapunten te "vertalen", zoals de beer H. J. L. Vonhoff vorige week in ons bla{l schreef. "Vertalen", om hem nog verder te citeren, .,in concrete beleidspunte~ voor een bepaalde gemeente, en ook .,vertalen" in die zin dat het eigen liberale karakter van bet stuk duidelijk M<ordt overgebraeht,"
De publikatie van ons gemeenteprogram zal in volgende nummers van "Vrijheid en Democratie" worden voortgezet.
HOOFDSTUK 4:
Volkshuisvesting
34 De gemeente dient de particuliere
• • woningbouw te bevorderen. Zij houdt daarbij rekening met de behoefte aan huurwoningen in diverse prij,;klas- sen. Passende initiatieven van woning- bouwverenigingen verdienen alle steun.
35 Slechts bij gebleken noodzaak
• bouwt en . exploiteert de gemeente zelf wo:iüngen.
Het kan wenselijk zijn gemeentelijke woningen te verkopen, o m. ter bevorde- ring van het eigen womngbezit.
36 De gemeente zorgt tijdig voor het
ook voor de middenstand, garages, de . bouw van kerken, de aanleg van parken en groenstroken, sportvelden, kinder- speelplaatsen, school- en volkstuincom- plexen en parkeerterreinen.
HOOFDSTUK 5:
V er keer en vervoer
43 Een verkeersstructuurplan dient,
• eventueel . in regionaal verband, te worden opgestCild.
49 De gemeente bevordert de veilig-
• beid van het verkeer en steune tot dit doel acties van particuliere organi- saties. Bijzondere aandacht worde ge- geven aan het veiliger maken van ge- vaarlijke kruispunten.
50 Ook waar dit niet wettelijk ver- . • plicht is, dient verkeersonderwijs in het leerplan te worden opgenomen.
51 Een. sne!ae doorstroming van het
• verkeer moet worden bevorderd.
Het verkeer worde zoveel mogelijk naar soorten gescheiden, o.m. door aanleg van parallelwegen en door het brengen van het openbaar vervoer op aparte banen.
52 Doorgaand verkeer moet zo moge-
• lijk om de kern van de gemeente worden heengeleid .
53 De gemeente bevordert het inrich-
• ten van voldoende parkeergelegen- heid, voor kort- en langparkeerders, ook in of bij het centrum.
54 De gemeente bevordert de aanleg
•. van goed ingerichte centrale. auto- busstations en bodecentra.
55 De gemeente bevordert een vol- ' Joende openbaar vervoer.
• verwerven van gronden. Zij houdt hierbij rekening met de belangen van eigenaren en pachters en helpt hen waar nodi1!
e~ rnrH···pl~Hr .?!ln vervangen~e3,.,. ...;..:.j
ûl\..bllt..\:. n.o ..~·
L:t ....,_.tll.d~n dienen SPREEKBEURTEN
l • voor alle categorieën verkrijgers in be.ginsel gelijke, redelijke voorwaarden te gelden. Verkoop - met waarborgen tegen grondspeculatie - verdient in het algemeen de voorkeur boven uitgifte in erfpacht.
33 Ook ten aanzien van de verlening
• van bouwvergunningen en het ver- binden daaraan van voorwaa.rden dient gelijkheid in behandeling te worden be- tracht.
39 .De gemeente bevordert differentia- ' • tie in woningtypen. Daarbij dient o.m. te worden gelet op woongelegen- beid voor grote ·gezinnen, alleenstaan- den, bejaarden en gehandicapten.
40 Bij de vaststelling van bouwvoor- . • schriften en bouwplannen dient het
advies van de voornaamste gebruikers, de huisvrouwen, te worden gevraagd.
41 Bij de bouw van nieuwe woningen - moet bijzondere aandacht worden gegeven aan het tegengaan van geluids- hinder
42. De gemeente bevordert krotoprui- ming en sanering van oude wijken.
43 Hiervoor in aanmerking komende
· oude woningen dienen te worden aangepast aan de eisen van deze tijd.
44 Voorzover de Woonruimtewet nog
• moet worden toegepast, dient een voorzichtig beleid te worden gevoerd, dat zo min mogelijk ingrijpt in de vrij- heid der burgers. Tot · vordering van . woonruimte .. dient slechts in geval van uiterste noodzaak te worden overge- gaàri. .
·Ruimtelijke ordening
45 Het is wenselijk voor het gehele
· gebied van de gemeente een struc- tuurplan vast te stellen, waarin de toe- komstige nntv.>ikkeling wordt aange- .geven ..
46 Bestemnüngsplannen met daarbij behorende voorschriften dienen tij- dig te W{)rdeJl ontworpen en vastgesteld.
47 _ Daarbij wordt rekening gehouden met de behoefte aan terreinen voor de bouw van woningen, bedrijfsruimten,
Vrijheid enrv;;,
· DemocratieL2JI
j Wt:I:I<IDLAO \II>N Cl: VOLt<SI>A<>-:-u VO<lR VALHH;IO EN po MOCRÄ'TTiJ'
Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.
Hoofdredacteur~
PI>. C. a Chapelie jr.
Adres· van de redactie:
Nieuwe HPrengracht 89 B te Amst~rdam-C. .
Telefoon 02(l 22 09 07.
Adres \"1111 de administratie (zowel vo•n abonnementen al~
voor advertenties): Witte rle Withstraat 7a te Rotterdam (pnstbus 824 te Rotterdam).
Tel. 0 lO-l.l 10 00. abonnemen.
ten toestel 2HJ, advertenties tuestel 224 Postgiro:· 40, t.n.v.
Nieuwe Rotterdamse Courant
N.V.
25 april
26 april 28 april 29 april 29 april 2 mei 2 mei 3 med 6 mei
6 mei 6 mei 6 mei
-6 mei
7 mei 7 mei 9 mei 9 niei
9 mei
9 mei
9 mei
11 mei
11 mei
11 mei
12 mei 13 mei
.13 mei 13 mei 13 mei 16 mei 16 mei 16 mei 16 mei 17 mei 18 mei 18 mei 20 meî 20 mei 20 mei 20 mei 20 mei 20 mei 20 me1 2"3 mei 23 mei 23 mei 23 mei 23 mei
23 mei
23 mei 24 mei
24 mei .24 mei 24 mei 24 mei 2fi me!
25. mei 2fi mei 26 mei 26 mei
27 mei 27 me!
Periode 25 april tot en met 27 mei 1966
Amersfoort (Prov.dag Vrouwen in de VVD)
Mevr. M. Sicman-Hardeman Mevr. mr. E. Veder-Smit Amsterdam-USA (forum)
Apeldoorn (Vrouwen 1n de Prov.dag)
Zwolle Maassluis Papendrecht Zierikzee
Gouda (JOVD)
Middelburg (landdag VVD)
Berkenwonde Drlenerlo (T.H.)
Vr.
Drs. Th. H. Joekes
VVD/ Mej. mr. J. J. Th. ten Broecke Hoekstra
in
Mr. E. H. Toxopeus M. Visser
Mr. E. H_ Toxppeus Drs. Th. H. · Jq~}ies · · Drn. Tlh. H. Jo~kes
de Mevr. G. V. v.'>Someren-Downer Dr. U"· C. W. C. v. Beenom Mr. E. H. Toxopeus Drs. Th.· H. J oekes Rijswijk (JOVD en andere pol. jon-
gerenorg.) l\[aastricht K. C. Gelderland Utrecht (JOVD)
W a.rmond ( Oprichtingsverg.) Deventer
Veendam
Doesburg en Doetinchem AmersfOO·rt
Witmarsurn Woerden Leiden (stud.)
Terschelling
Alblasserwaard (forum)
Stadskanaal Rotterdam Heerenveen Zutph,en e.o.
Baarn (JOVD afd. Eemland't) Schiedam
Abcoude Delfzijl (forum)·
De Bilt Apeldoorn Wildervank
Hilversum (JOVD, 't Gooi e.o.) Roermond
Hendril' Ido. Ambacht (JOVD) Delft
Oude Pekela Groningen
Maarssen (Vechtstreek) Leeuwarden
Zcist Voorburg Mijdrecht Kampen Barendrecht 's-Gravenhage
Doesburg (St. C. Doetinchem) Deventer
Anna Paulowna Zandvoort Amsterdam Halturn R11rhuisterveen Utrecht Groningen
's-Hertogenbosch Bunnik
J. C. Corver Mr. F. Port~eine
Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. van Dijk Mr. F. Portheïne M. Visser Dr. K. van Dijk Mr. E. H. Toxopeus
Mevr. G. V. v. Someren-Downelf R. Zegering Hadders
Dr. K. van Dijk
Mr. F. Portheïne (debat met prof.
·Samkalden)
R. Zegering Hadders Drs. Th. H. J oekes Dr. E. Nordlohne M. Visser Dr. K. van Dijk
·Mr. E. H. Toxopeus R Zegering Hadders Mr. E. I:I. Toxopeus H. J. L. Vonhoff
Mevr. mr. J. M. Stoffels-v. Haaften M;~. w .. J. Ge~rtsema' . R. Zegering Hadders
Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. van Dijk Mr_ W. J. Geertsema J.C. Corver
Mr_ E. H. Toxopeus S. J. van den Bergh Mr. F. Portheine M. Visser Dr. K. van Dijk Mr. E. H. Toxopeus Mr. W, J. Geertsema Dr. H. J. Witteveen Drs. Th. H. Joekes Mr. F. Portheïne
Mevr. mr .. J. M. Stoffels-v. Haaf'ten Mevr. G. V. v_ Someren-Downer Mr. E. H. Toxopeus (debat met minister Vondeling)
R. Zeg-erine- Hadders Dr. K. van Dijk
M"vr. mr. J. M. Stoffels-v. Haaften Mevr. G. V. v. Someren-Downer Mr. E. H. Toxopeus
R. Zeg-ering Hadders M. Visser
Dr. H. J. Witteveen R. Zee-ering Hadders Drs. Th. H. Joekes Mr. E. H. Toxopeus J. H. Couz:v
N.B. Jn deze pagina zijn nit't verwerlrt d!e ~preekbeurten. ·mplln> iloor on7.e KA-merleden en andere sprekers buiten het verband van onze partij gehouden worden.
56 De tarieven. dienen zoveel mogelijk
• op bedrijfseconomisch verantwoor- de wijze te worden bepaald.
57 De kosten van noodzakelijk te ach-
• ten onrendabele lijnen dienen zo nodig te worden gedragen door de ge- meente, wam:in deze zijn gelegen.
THE FUND
OF FUNDS, UMITED
Actieve, beroepsmatig beheerde portefeuille van toonaangevende Amerikaanse Funds.
Fiscale faciliteiten.
I ntrinsîeke waarde per ultimo 1962 ... $ 10,13 1963 ····-··· $ 12,44 1964 •••.•••••...••••••••.••• $ 14,20 1965 ···-··· $ 18,06 1966, april 14 •••••.•••••• $ 20.13 Voor volledige informatie schrijven aan: lnvestors Overseas Services, Singel 160, Amsterdam-C.
G~arnemet vermelding 2433 VD.
BRANDBEVEILIGING
Officieel goedgekeurd Talrijke attesten
SIMPLUS N. V. DORDRECHT
VISSTRAAT 6-8 :-TEL 3344* (&1850)
N.V.
gesticht in januari 1965,
omvat de volgende ondernemingen:
VAN DER HEEM N.V.:
radio .. televisie .. grammo·
foons - elektrische huishoudelijke toestellen - elektrisch
handgereedschap - ventilatoren •
VAN DER HEEM ELECTRONICS N.V.:
teleco.min . .:micatie~apparatulir - f5i"ofessionele elektronische apparatuur.
EERSTE NEDERLANDSE.
AUTO-RIJWIELFABRIEK N;V.:
Solex bromfietsen.
INDOLA N.V.:
kosmetica - interieurverzorging.
N.V. INDUSTRIËLE ONDER·
NEMING W. H. BRASKAMP:
ventilatoren - kappersapparatuur - elektrische huishoudelijke
toestellen.
CHEMISCHE FABRIEK INDOLA
COSM~TICS N.V.:
chemische produkten.
VOKAP N.V.:
i nteri.eurverzorgi
~g.NI.V. ELEKTROTECHNISCHE MECHANISCHE INDUSTRIE (EMI):
elektromotoren - ventilato.ren • professionele mot.oren.
N.V. PHARMACEUT.
CHEMISCHE FABRIEK v / h E. M. BRASKAMP:
farmaceutische artikelen.
INTERHEEM 1\.V.:
exportmaatschappij.
N.V. GEBR. VAN NIFTRIK:
kunststoffen.
Fabrieken in:
Den Haag, Rijswfjk, Utrecht,
Sneek, Putte (N.-Br-).
VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 22 april1966 - 3
DE VOORTGEZETTE AFGANG DER PAR TIJ VAN DE ARBEID
Analyse der verkiezingsèijfers (IV)
D E kiezersgunst i~ wisselvaMig en geen partij ontkomt er aan, wel eens een tegens'lag te moeten incasseren wamneer de "electorrule conjunctuur" haar b.eeft tegengezeten.
V oor de beoordeling van de levenskracht van een partij dient men zich dan ook niet al te zeer blind te staren op de. incidentele resultaten van één verkie- zing, maar moeten de stembusresultaten over een lange·re periode worden be- keken.
De toepassing van deze enig juiste methode biedt voor de Partij van de Arbeid wel een uitermate somber beeld. Zij toont aan da(het hier niet gaat - om een toeva;Hige s1lechte conjunctuur voor deze partij in een bepaald jaar, maar dat de politieke en maatschappelijke s t r u c t u re 1 e ontwikkeling in Nederland voor het socirulisme uitermate ongunstig is.
Het was drs. J. M. den Uyl, thans minister van Economische Zaken, maar toen nog 1id van de Tweede Kamer en directeur van de Dr. Wiardi Beekman Stichting, die deze ontwikkeling reeds in 1958 duidelijk zag. De nederllaag, we,lke de Partij van de Arbeid in 1958 bij de gemeenteraadsverkiezingen van dat jaar }eed en waarbij, zoals de heer Den Uyl toen constateerde, zijn partij
"rond 20 % van haar kiezerskorps had verspeeld", gaf hem aan!leiding in het . toenmalige partij-orgaan "Paraat" een beschouwing te wijden aan het "struc-
tuur-proces" voor de Partij van de Arbeid met betrekking tot de midden- groepen.
I N de volgende vijf punten vatte de socialistische voorman toen dit struc- tuurproces aldus samen:
1 Na de verkiezingen van 1946 was het ' eerste verlies, dat de partij leed, dat van de doorbraakstemmen uit katholieke en protestants-christelijke kringen, die overwegend uit de middengroepen af- komstig waren.
2. Bij de Kamerverkiezingen van 1948 verloor de Partij van de Arbeid on- geveer 2 pct. aan. de VVD; overwegend stemmen van boeren en handeldrijven- den, dus stemmen van de zgn. "oude middenstand".
3 Tussen 1948 en 1952 verloor de PvdA ' ongeveer 1 pct. aan de VVD en aan- verwante groeperingen, hoofdzakelijk in de wijken der welgestelden, dus aan de Uitoefenaren van hogere dienstbetrekkin- gen en vrije beroepen.
4. Bij de Kamerverkiezingen van 1956 boekte de PvdA geen verder verlies onder de middengroepen, maar wel was het opmerkelijk, dat in 1956 de VVD zich
OPVALLEND FEIT NADER VERKLAARD I N ons nummer van 8 april ves-
tigde ik de aandacht op het merkwaardige feit dat de VVD met èen landelijk percentage van 10,00 iD totaal 65 statenzetels bad behaald, tegenover 72 zetels voor de CHU, .uie _een .percentage van slechts 9,33 bereikte en 66 zetels voor de ARP, met een percentage vàit 8,27.
Ik schreef dit toe aan de ver- sterkte onevenredigheid, welke, landelijk gezien, kan ontstaan wanneer elf maal afzonderlijk restzetels moeten worden ver- deeld. Men. kan daarmee dan ge- lukkig en minder gelukkig zijn.
Mr. W. G. Belinfante, van onze Haagse afdeling, geeft een andere verklaring. Niet alle Statenzetels vergen evenveel stemmen: een ze- tel in Noord- en ZUid-Holland is veel "zwaarder" dan in ·zeeland, Drente, enz. Aangezien de VVD, in tegenstelling tot de ARP en de CHU, haar stemmen vooral krijgt in de grote steden van bet westen, dus· in Noord- en Zuid- Holland, leveren die meerdere stemmen van ons uiet meer ze- tels op, maar zelfs - ten opzichte van de CHU - minder.
Deze opmerking is volkomen juist. Ook onze geestverwant mr.
tlr. W. K. J. J. van Ommen Kloeke, secretaris van de Kies- raad, bevestigde mij dit desge-- vraagd. Beide factoren kunnen een rol hebben gespeeld, maar de door de beer Belinfante genoemde toch ongetwijfeld de grootste.
Met dank aan mr. Belinfante vermeld ik dit hier gaarne. Zo zijn wij er met vereende krachten tocb in geslaagd de verklaring te vinden voor een op het eerste gezicht vreemd resultaat.
A.W. A.
als enige niet-socialistische partij vrij- wel geheel aan de grote zuigkracht (van dat jaar) der PvdA wist te onttrekken.
5. Tussen 1956 en 1958 verloor de PvdA ca. 4 pct. aan de VVD, overwegend stemmen van lagere en Ir!iddelbare em- ployés en ambtenaren.
Men kon, zo schreef de heer Den Uyl, wel stellen, dat . de bestedingsbeperking (van toen) de grote stoot heeft gegeven tot de overgang van een belangrijk deel van de middengroepen naar de VVD, maar "in feite hebben we hier te maken met de uitlopers van een ontwikkeling, die na de oorlog door onze partij (de PvdA dus)· wel geremd en vertratl.gd, maar nooit omgebogen kon worden."
Tot zover de heer Den Uyl.
Nieuwe middenstand
ONDERTUSSEN was een nieuwe, voor de PvdA ongunstige structurele ont- wikkeling ingetreden, welke mede kon blijken uit de geleidelijke stijging van.
de stembuspercentages voor de VVD, óók in de zgn. arbeiderswijken der grote steden.
Ik heb het destijds in "Vrijheid em Democratie" al eens eerder aldus om- schreven: Er hebben maatschappelijke verschuivingen I>laats gevonden, die ook aan het politieke denken niet zijn voor- bijgegaan. Ook vooraanstaande. socialis- tische verkie2lingsanalisten uit die jaren erkenden, dat ZliCih een "nieuwe midden- stand" naast de oude had gevormd, waarin ook de niet-meer-proletarische arbeider zijn plaats hee~t gevonden en waarin hij zich volkomen thuis voelt.
Deze arbeiders en_ vooral ook de jon-.
geren onder hen met behoorlijke vak- opleiding, staan vreemd tegenover de verouderde socialistische leuzen en doel- stellingen van vroeger, die niet meer passen in de maatschappij van vandaag en zeker niet meer in die van morgen.
Zij willen de sociale positie, de sociale zekerheid, behouden die zij hebben, maar een strijd als weleer behoeft daar- voor niet meer te worden gevoerd, om- dat er niemand is, die deze bedreigt of zou w i 11 e n bedreigen.
De enige werkelijke bedreiging zou kunnen zijn: een aantasting van de grondslagen van onze econonlie, waar- op die sociale zekerheid (met instem- ming en medewerking ook van de VVD) is gebouwd. Vele "bewuste" arbeiders voelen zich dan ook niet meer staan t e g e n o v e r het economische bestel, waarin zij leven, maar voelen zich meer en meer daaraan verbonden.
Vandaar dan ook wellicht de opmer- kelijke verklaring van de nieuwe NVV- voorzitter de heer A. H. Kloos in oktober van het vorige jaar (reeds geciteerd door onze sociaal-economische redacteur in ons blad van 8 april jl.): "We hebben geleerd de positieve waarden van eèn ondernemingsgewijze produktie te zien.
De ondernemers zijn voor ons niet de representanten van een produktielSysteem dat aan innerlijke zwakte ten onder gaat.
Dat systeem blijkt een sterke leefkracht te bezitten."
Jonge kiezers
W ANNEER men het bij verkiezings- analyses heeft over overgang van kiezers van de PvdA naar de VVD, dan denke men ook niet in de eerste plaats aan oudere socialisten, die lange jaren
"in de beweging hebben meegelopen,"
zoals men dat noemt, en die nu ineens liberalen zouden zijn geworden. Men rea- lisere zich wel, dat het kiezerskorps over een wat langere periode bezien geen
statis~h gegeven is. Het wijzigt zich aan de bovenkànt en aan de onderkant. Aan de bovenkant door het afvallen (wegens overlijden) van ouderen. Aan de onder- kant door toetreding van jonge kiezers.
En onder die geleidelijk tot het kie- zerskorps toetredende jonge kiezers staat nu een relatief niet onbelangrijk deel anders tegen over de socialistische doelstellingen dan zij van huis uit en
"statistisch" zouden moeten staan om de Partij van de Arbeid op peil te hou- den.
Wellicht zou de hoofdredacteur van ."Vrij Nederland", Mathieu Smedts, hier-
in ook gedeeltelijk de verklaring kunnen vinden voor hetgèen hij dezer dagen in zijn blad verzuchtte, namelijk dat "zelfs kinderen van goede PvdA-ers niet op de partij van hun ouders hebben ge- stemd."
Versnelde afgang
WE zijn nu acht jaar v~rder dan 1958 en kunnem rustig constateren, dat die "uitlopers" van een ontwikkeling, die de heer Den Uyl in dat jaar reeds duidelijk zag, dus tevens "doorlopers"
zijn geworden.
Sedertdien zijn drie Kamerverkiezin- gen gehouden, die voor de Partij van de Arbeid het onderstaande beeld oplever- den. Wij hebben aan die ·Kamer-uitslagen nog toegevoegd het zeteltal, dat zij op grond van de totaalresultaten der ·ver- kiezingen van 23 maart jl. in de Tweede Kamer zou hebben gekregen.
1956 32,7 %. 50 zetels 1959 30,3 %. 48 zetels 1963 28 · % 43 zetels 1966 23,4 %, 36 zetels .Je in deze tienjarige periode versnel- de afgang voor de PvdA bij elke ver- kiezing, is waarlijk frappant. De stel- ling, dat hier geen sprake is van een incidenteel electoraal "conjunctuur" -ver- lies, maar dat zich hier een duidelijk structuurprobleem voor het Nederlandse socialisme doet gelden, is daarmee on- omstotelijk bewezen.
Terecht. schreef "Het Vrije Volk" op de ochtend na de jongste Statenverkie- zingen : "Deze uitslag verzwakt de po- sitie van de Partij van de Arbeid zeer gevoelig, zowel op korte als op lange termijn. Op korte termijn omdat men haar in het parlement zal laten merken dat zij boven haar huidige sterkte is
vert~genwoordigd, op lange termijn om- dat een partij, die in verscheidene plaat- sen een kwart van haar aanhang ver- liest, zich zeer kwetsbaar toont."
Dat de PvdA juist echter bij deze Statenverkiezingen zulk een extra klap heeft gekregen, vindt ZIJn verklaring hierin, dat tegelijk met en als het ware bove!ll!öp de nog steeds doorwerkende structurele maatschappelijke ontwikke- ling dit maal een voor haar ongunstige conjuncture,le electorale situatie zich heeft voorgedaan.
Zij vond in de eerste plaats haar ont- staan in de tweedracht en onrust - flink aangestookt door de Vara-uitzoo- dingen van "Zo is het" en de provo- en rookbom-provocaties - rondom het huwelijk van prinses Beatrix. Waarbij men enerzijds dr. Drees za,g optreden als getuige bij het huweliJk en Eerste-Ka- mervoorzitter mr. Jonkman als voorzit- ter van het Comité voor het huwelijksge- schenk en tegelijk andere socialistische voormannen de felste afkeuringen daar- tegen hoorde uiten en anti-adressen zag omdertekenen.
Daarbij kwamen dan nog de onzeker- heid en de botsende meningen in de eigen kring over da al dan niet wense-
lijkheid en mogelijkheid van het doOl."- gaan van het tweede gedeelte der be- lastingverlaging-Witteveen en de zich steeds meer in hun bestaan bedreigd gevoelende kleine zelfstandigen onder de stedelijke en agrarische neringdoenden;
de zgn. "oude middenstand" dus.
, Op deze facetten kom ik vanzelf in het volgende en voor zover deze ree.ks betreft laatste artikel, wanneer het gaat over de toeloop na<1.r de Boerenpartij, nog terug.
Richting bepalen
DE Partij van de Arbeid staat thans voor de noodzaak, haar richting op- nieuw en heel duidelijk te bepalen. Zij staat daarbij voor een welhaast drama- tische keuze omdat, welke richting zij kiest, zij nieuwe groepen dreigt af te stoten.
Wel heel duidelijk blijkt dat uit de reacties, welke "Het Vrije Volk" van zijn lezers heeft gekregen en waarvan het een samenvattend beeld heeft ge- geven. De· verloren Statenverkiezing, zo lezen wij, is, naar wat de lezers daar- over opmerkten, aan niet minder dan 56 verschillende onderwerpen (personen, zaken en dingen) te wijten,
Acht blijken er te zijn, die meer dan tien keer terugkeren en zes meer dan vijf keer. Zeventien maal werd het PvdA-verlies toegeschreven aan de ver- hoging van de indirecte belastingen, waar minister Vondeling de schuld van kreeg. Zeventien maal ook werd door
"Vrije Volk"lezers 'als oorzaak van het verlies voor de PvdA het Vara-program- ma "Zo is het" genoemd. De verdeeld- heid over "het huwelijk" binnen de PvdA in de Kamer en over de kwestie monarchie-republiek werd daarna het meest genoemd, onmiddellijk gevolgd door "het stijgen van de prijzen", het- geen, aldus de briefschrijvers, "onze regering met PvdA-ministers had moe- ten tegenhouden." Verder o.a. nog: het algehele gevoel van onbehagen, ontevre- denheid en ong~ïnteresseerdheid.
Wat .de personen betreft moest minis- ter Vondeling het 't meest ontgelden.
Vooral diens ongelukkig gevallen u~t
SJ?raken - tien keer genoemd - maar ook: "omdat hij minister is geworden en anders is dan hij in de oppositie was." Verder waren de boosdoeners:
Mies Bouwman, drs. Nederhorst (elk vier keer genoemd), dr. Drees, Herman Wigbold, de heer Broeksz en minister- president Cals. Vijf keer werd vast- gesteld, dat na dr. -Drees de "leiders- figuur" ontbrak.
Acht keer klonk in deze brieven de roep : links afslaan ! Sommigen zeggen:
stap uit de regering. Anderen roepen juist: Regeer nu! Weer anderen: geen . compromissen; .geen woorden, maar da-
den! · ·
Het is, zo alles bijeen genomen, voor de Partij van de Arbeid wei een uiterst precaire situatie. Bij een duidelijke koerswijziging naar "links", zal het af- brokkelingsproces "laar "rechts" zich stellig voortzetten. Bij een voortgaande
"verburgerlijking" zal de rumoerige lin- kervleugel wel moeilijk in het partij- verband kunnen worden gehouden en verder afzwenken naar de concurreren- de PSP.
Het is inderdaad een weinig benij- denswaardige positie. En dat dan nog in het vooruitzicht van een rijksbegroting die, door een verzuimd prioriteiten-be ..
leid van het Ministerie-Cals, in het laat- ste jaar vóór de Kamerverkiezingen zeer grote financiële offers van ons volk zal vragen.
A. W. ABSPOEL
CORRECTIE
In Analyse lil, in het vorige num- mer" stond: "Ook Friesland toonde een daling van ons percenta.ge, namelijk van 9 pct. naar 7,6 pct; maar hier resulteerde dit, gelukkig, niet in stem- menverlies".
De aandachtige lezer zal hebben be-
grepen, dat hier iJn plaats van "stem-
menverlies" had moeten staan: "zetel-
ver.lies".
.C - vriicfag 22 april 19e6
Onheilsprofeten en de olie
D E wethouder voor de openbare ge- zondheid van Amsterdam, dr. P. J.
Koets, heeft vorige week met zoveel nadruk in de Raadsvergadering gezegd dat er op het ogenblik geen sprake is van plannen voor een tweede olieraffi·
naderij op Amsterdams grondgebied, dat men ·daaraan wel niet meer kan twijfe- len. Trouwens daar twijfelde ook eigen- lijk niemand aan. Want waar zou - op Amsterdams grondgebied - nog ruimte voor een olieraffinaderij te vinden zijn?
Als men echter het woord Amster- dam uitbreidt tot het begrip gewest, dar is het denkbaar dat er wel degelijk naar een tweede raffinaderij zou kun- nen worden gestreefd. De heer Koets, in zijn verlangen .,legendevorming tegen te willen gaan" heeft aan zijn categori-·
sche mededeling toegevoegd dat de economische belangen nimmer ten koste van de volksgezondheid mogen worden nagestreefd. Daarmee heeft hij eigenlijk de kern van het probleem geraakt.
O NGETWIJFELD is het vraagstuk van de lucht- en waterverontreiniging hard bermg een Vllll1 de beàtangrij,kste pro- blemen van de samenleving te worden.
Op zichzelf zou dat a] moeilijk genoeg zijn, maar hetwordt nog aanzienlijk ver- groot door de vele onheilsprofeten. die - meer gedreven door ongerm:theid dan
door kennis en inzicht - voortdurend larmoyante kreten uitstoten over de af- schuwelijke gevolgen van een chemische industrie in de buurt van een woonge- meenschap. Nieuw is dat verschijnsel niet; men héeft het kunnen horen bij de uitvinding van de stoommachine, bij de constructie van de benzineverbran- dingsmotor, bij de komst van de diesel- trein en wellicht ook al bij de ontdek- king van het vuur.
Daarmee wil niet gezegd zijn dat men de waarschuwende sternmen inzake de milieuhygiëne maar moet negeren .. Maar wel dat men onderscheid dient te maken tmsen de ZJinnige en de onzdnndge op- merkingen over deze zaak. Er is voor- al rondom de komst van Mobil Oil en de daaraan te ontspruiten petrochemi- sche industrie in het Amsterdamse in·
dustriegebied bijzonder veel geschreven e11 gezegd. De deskundigen zijn daar- bij in de minderheid geweest, toch zijn zlj het die ervoor hebben gezorgd dat cteze nieuwe vestiging is omringd met duidelijke waar0orgen die de bijdrage tot de lucht- en waterverontreiniging binnen de engst mogelijke grenzen zul- len houden.
M EER kunnen wij niet bereiken. Het is eenvoudig. niet langer mogelijk een maatschappij op te bouwen waarin
Nog steeds woningproblemen
R OTTERDAM is nog geenszins zo ver . dat elke bemoeienis van de gemeen- telijke overheid met de woningmarkt overbodig kan worden geacht. Maar er zijn toch wel tekenen die erop wijzen dat langzamerhand het stadium is be- reikt waarin het woord "woningnood"
zijn geldigheid grotendeels heeft verlo- ren. Naar onze mening zou de toe- stand van het ogenblik beter en juister kunnen worden omschrevèn met het woord .,woningbehoefte". Dat is dan het verblijdende resultaat van een jarenlang consequent volgehouden streven naar een zo groot mogelijke produktie in de woningbouwsector.
Uit het jaarverslag dat de sociale af- deling van Volkshuisvesting dezer dagen heeft doen verschijnen kon worden ge- concludeerd dat - .net als in verschei- dene voorafgaande jaren - verleden jaar weer een kleine vierduizend nieuwe woningen aan de woningvoorraad zijn toegevoegd. Het effect daarvan weerspie- gelt zich in de eerste plaats in een vér- mindering van het aantal samenwonin- gen met ruim elfhonderd. De samenwo- ningen bel'iepen orp 1 januari 1966 nog in totaal 13.178.
Vergeleken bij de dertigduizend sa- menwoningen van vijftien, zestien jaar geleden betekent dit een belangrijke ver- betering. .Een verbetering die te meer aanspreekt omdat een zeker aantal sa- menwoningen tot de normale maat- schappelijke ven;chijnselen kan worden
gel'elkend. SaunenWOill'ingen in een be!J:Nl!àJ- de omvang zijn er altijd geweest, zij zullen er - zelfs bij een ruillm VOO['·
ziene woningmarkt - ook in de toe- komst wel zijn. De dertienduizend sa- menwoningen in Rotterdam kunnen niot meer als bijzonder verontrustend worden beschouwd.
D E verbetering ·op de . woningmarkt manifesteert zich eveneens in het aantal uitstaande huurmachtigingen dat in het afgelopen jaar terugliep van 18.605 tot 16.245. Enige voorzichtigheid bij de beoordeling van deze cijfers past echter wel. De vermindering is name- lijk mede het gevolg van het feit dat de dienst ruim drieduizend huurmachti- gingen vervallen heeft verklaard nadat de bezitters van deze documenten ook na herhaalde aanmaning niet hadden ge- reageerd op een twee jaar . geleden ge- houden enquête.
Dit niet-reageren op zulk een grote schaal . kon op zichzelf al worden uit- gelegd als een bewijs dat het met de werkelijke woningnood aan het aflopen was. In deze mening worden wij ge- sterkt door de wetenschap dat vele be- zitters van huurmachtigingen een zèlf- standige woning hebben, die zij voor een andere woning willen verwisselen. ·wo- ning b e h o e f t e dus, meer dan woning- nood.
V OOR de sociale afdeling van Volks- huisvesting zal er desalniettemin nog
Aardgas geen meevaller
D E Haagse gemeenteraad heeft on- langs uitvoerig van gedachten ge- wisseld over problemen, die zich bij de ombouw van het stadsgas op aardgas voordoen. Aanleiding tot de discussie was een interpellatie van mevr. mr.
Van der Walle-Bosch (pvda). Zij kreeg een gedegen antwoord van de voor de ombouw verantwoordelijke wethouder, de heer Bol (prot. chr.). De discussie eindigde met een motie, die mei 21 tegen 20 stemmen werd verworpen. Aan een motie hadden ook wij geen behoefte, maar dat neemt niet weg, dat de dis- cussie ons toch niet geheel heeft bevre- digd.
Het laat zich verstaan dat bij een zo omvangrijk werk, vooral in den beginne, fouten zijn gemaakt. Het Energiebedrijf komt een woord van lof toe, dat het van stond af aan heeft getracht de fouten te berpevken en wa;ail' die toc:h voorkwa-
men, zo snel mogelijk te herstellen.
Men hoort dan ook de laatste tijd dien- aangaande geen klachten meer.
En toch menen we met verschillen- de gemeenteraadsleden dat de gang van zaken niet geheel bevredigend is. Voor minder draagkrachtigen en vooral voor bejaarden betekent afkeuring van appa- raten een niet weg te cijferen nadeel.
Men kan dit nadeel nu wel door een afbetalingsregeling via de Gem. Krediet- bank tot een minimum beperl{en, maar voor velen is een bedrag van enkele honderden guldens toch moeilijk op te brengen. Zou dit door een aantrekkelijk aardgastarief worden goed gemaalü, dan zou deze strop nog wel te dragen zijn, maar het zijn juist de ldeine verbrui- kers, die nauwelijks of geen baat bij het aardgastarief hebben. Men mag het gemeentebestuur hiervan wellicht geen verwijt maken, omdat de tariefvaststel-
·, ' ! · '
elke vorm van luchtverontreiniging af- wezig is. De uitlaatgassen van auto's, de roetvorming in kachels' en stookin- . richtingen, en talloze andere in de ge- meenschap Oil!Ontbeerlijke installaties dragen tot de lucht- en waterverontrei- niging bij. Wat men kan doen is ervoor te zorgen dat die bijdragen zo minimaal mogelijk zijn en dat het totaal-resultaat zo afdoende mogelijk wordt geneutrali- seerd. Indien men daarin slaagt tot be- neden de gevaarlijke grens, dan is een groot goed bereikt.
Toch is het niet zo verbazingwekkend als men· op het eerste gezicht zou me- nen, dat de mens zo langzamerhand we<l heeft gele·erd de gevaren van bijvoor- beeld het snelverkeer te· aanvaarden, maar het gevaar van het ve,ro;ntreini- gingsprobleem niet.
Immers in het eerste gevaJl hedt het individu de indruk zelf nog wel eriige invloed te hebben op het al of niet over- reden worden, maar op hét gevaar van schade door de veron~reiniging kan hij geen directe invloed oefenen. De onbe- kendheid met de dreiging maakt ons ongerust.
Die onbekendheid zal niet zonder meer worden weggenomen als de maatrege- len die zijn getroffen om de olieraffina- derij in Amsterdam "schoon" te houden, of de maatregelen die zijn genomen om
wel enige jaren werk aan de winkel blijven. Want helaas is de toestand op de woningmarkt nog niet zodanig dat huurders en verhuurders élkaa~ volgens de wet van vraag en aanbod en dus naar goed liberaal beginsel in volle vrij- heid kunnen ontmoeten. Met name moet worden gewaakt dat de belangen van de minst en minder draagkrachtigen niet helemaal in het gedrang komen. Ken- merkend teken des tijds is het dat wo- ningwetwoningen niet altijd meer finan- cieel bereikbaar zijn voor mensen met kleine beurzen, voor hen dus die voor deze woningen het eerst in aanmerking zouden moeten komen.
Dit maakt het begrijpelijk dat de so- ciale afdeling in toenemende mate het accent in haar werkzaamheden legt op de zogenaamde doorstroming, het sy- steem dat erop is gericht woningen vrij te maken voor de mensen met de lage en de laagste inkomens. Dat dit stre- ven niet zonder succes blijft kan worden afgeleid uit het verschijnsel dat nu al ruim twee-derden van de nieuwgebouw- de woningen worden betrokken door ge- zinnen of personen die elders in de stad een woning achterlieten. Twee jaar ge- leden was dit aantal nog minder dan de helft.
V OOR . kope oude woningen ten behoeve van het vrijmaken van goed- de minder draagkrachtigen, maakt de
ling in belangrijke mate afhankelijk is van de op regeringsniveau genomen be- slissingen.
N AAR ons persoonlijk oordeel is de onschatbare vondst van het aardgas - in . te•genstemng tot veler verwa.cihting - ge·en me·evalie;r voor de individuele J:mrger. We menen dat het grote publiek niet ten onrechte heeft gedacht dat het van het aardgas beter zou worden.
Maar daarvan is nauwelijks sprake; gro- te groepen van afnemers betalen het- zelfde als bij stadsgas of soms nog iets meer. Alleen de nationale economie pro- fiteert - vooralsnog - van de aardgas- vondsten, hetgeen op zich natuurlijk wel verheugend is.
Intussen, waar het bij de interpella- tie om ging, was dat de voorwaarden, die de gemeenteraad voor de ombouw heeft vastgesteld, voor de afnemers min-
VRIJHEID ··.EN DEMOCRATIE
de vervuiling concreet te kunnen meten, duidelijk worden ge<>peilbaard. De beooc- deling daarvan vergt nu éenmaal zoveel specialistische kermis dat het weinigen gegeven zal zijn er een oordeel over te vellen. Niettemin zal de psychologische werking van de publikatie zeer gunstig zijn, al was het alleen maar om de pseudo-wetensehaprpelijlffie onhetlS~profeten
te kunnen weerleggen.
T OT nu toe is alles wat met de aan- trekking van een olieraffinaderij voor Amsterdam te maken heeft, te zeer ifr de sfeer van de geheimzinnigheid gehou- den. De eerste juichende tonen over de lwmst van een grote industrie, die voor het gewest Amsterdam ongeveer zestig- duizend arbeidsplaatsen zou creëren, zijn al onder een koude douche gekomen toen Mobil Oil be
1kendmaakte dat het zeer kapitaalintensieve bedrijf m:igeveer zesduizend man personeel zou vergen.
Daarmee is de economische betl;!kenis van de vestiging voor Amsterdam en omgeving geenszins verminderd, maar wel is daardoor eèn sfeer van onbehagen toegenomen. Men zou er goed aan doen als in de - misschien verre - toskomst . opnieuw wordt onderhandeld over de ves- tiging van een olieraffinaderij (;in de M.wrkerwaa:I1d.?) dluidelija..,er en in een vroeger stadium openheid van zaken wordt gegeven.
dienst ook gebruik van een regeling waarbij huiseigenaren van elke drie leeg- komende woningen er één met een eigen kandidaat mogen bezetten. De praktijk leert dat deze 1/3-regeling niet 2londer gebrelren is.
Het is nog tJo;t daaDaan toe dlat SIOII1111l1lge
huiseigenaren alle vrijkomende wonin- gen verhuren aan zelfgekozen gegadig- den met urgente huurm3JC'htigingen.
Men kan zeggen dat zij de dienst - ook al komt die in beginsel niet aan zijn treklren - dusdoende een goede dienst bewijzen. Meer zorgen bestaan er dan ook over de discrepantie die zich be- speurbaar maakt tussen de aard van de beschikbaar komende woningen en de aard van de gegadigden. Er is binnen het kader van deze regeling een niet te stillen vraa,g naar woningen met vijf of m~er kamers. Ook _de vraag naar benedenwoningen is naar verhouding heel · groot.
Op voorstel van de dienst hebben bur- gemeester en wethouders in verband daarmee zo juist besloten alle leegko- mende benedenwoningen in de huursec- tor van f 50 tot f 120 per maand ten goede te laten komen aan die gegadig- den, die een medische urgentieverkla- ring voor een benedenwoning kunnen overleggen. Ook heeft het college zijn fiat gegeven aan maatregelen van de dienst die moeten leiden naar een toe- neming van het aantal vrijkomende wo- ningen met vijf of meer kamers.
der gunstig blijken te zijn, dan bij de eerste oogopslag kon worden aangeno- men. En We denken daarbij in de eer- ste plaats aan de voorwaarden, waarop die afnemeT c'Uidie - af:gekeurd!e - appa- raten kan inruilen te,gen nieuwe o!lJJder bij- betaling Vllll1 een berpaai1d bedra;g. Dat be- drag is in sommige gevallen vrij groot, al blijft in de meeste gevallen toch een niet onaanzienlijk bedrag bij te betalen.
Bij de voorlichting aan het publiek is dat duidelijk uiteen gezet. Maar niet of onvoldoende is aan het publiek meege- deeld, dat bij het installeren van nieu- we apparaten, omdat oude werden af- gel,eurd, toch nog een extra bedrag voor aansluitingskosten moet worden bijbe- taald. Die aansluitingskosten zijn overi- gens nogal merl,waardig, want 't was gebruikelijk, dat de leverancier van een apparaat tot voor kort voor de aanslui- ting geen extra kosten in rekening
(Zie verder pag. 6)
VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 22 april 1966 - 5
NSR congresseerde op Drienerloo
'.;·
STUDENTENPOLITIEK. KENT VEEL TEGENSTELLINGEN
O ;p de campus Drienerloo :.._ de gebouwen van de Technische HogeschOQII Twente - heeft de Nederlandse Studentenraad Nnd vorige week een drie- daags congres geh()uden. Hoofdonderwl'll'pen d'aa.rvan waren de structuur van, de instellingen van wetenschappelijk onderwijs en de organisa.tievorm van de studentenvOQ>meningen. Ook in de ~rtudentenpol.itiek zijn de laatste jaL·en - op zich een verheugend V'el"sch~j"nsel - tt'!gensteHingen te ov&. Deze manifesteren zich bepaald niet minde.T piui.g dan die van de land~politiek. In elk geval zijn :ze OQ>k voor de niet-student interessant gen06g om regèlmatig kennis van te nemen. Daarom hebhen wij een medewerk e>r gevraagd zijn indrukken te geven van het nu gehouden congres.
D E Nederlandse Studen.te~aa.d is een langs demoorati-sühe weg samengestelde landelijke, overkoepelende organisatie. D6Ze wil de belangen b-ehafr- tigen van de nu ()ngeveer vijftigdui:rend Nederlandse studenten die gocech tigd zijn in d>e:r.e raad hun stem UIÏ.t te brengen. De raad bestaat uit vijftig leden. Na de in februari gehouden verkiezingen maken da 3irvan deel uit: 18 leden van het Ne•derlands Studentenakkoord, 18 van de Studenten Vakbeweging, tien van de Progressieve Studenten Organisatie, twee van de Detlftse Studentenraad, één van de Eindhovense Studenten- maatschappij én één van d'e studentenraad van de Techrrische Hogeschool Twente.
DRIENERLOO. Vijf jcuu- geleden l.a;g hier, dwars op de vierbaansweg die Hengelo met Enschede verbindt, een maje~>tueuze oprijlaan, die toe-
gang gaf tot een van de mooiste pa"rklandschappen· van Twente: een land.schap met vele bossen en bosschages, weiJanden en een enkele bo-erderij er tusseru].()ar, een markant paviljoen op een bul.t, herinnering ~J>Un de familie die het eens in bezit heeft gelw.d, m~J>Ur het na de oorlog om bepaa1àe redenen moest afstaan aan de gemeente Enschede.
Nu strekt zich hier de campus uit van de derde Technische Hogesclw.ol van cms land. Een campus die als het wan~ is "ingebed in dat prachtige landschap en daarmee een milieu biedt da·t de student, twee jaar verrrlicht aan het eigen "dorpsleven" deel te nemen, zich niet m.Qoier kan wensen.
Of deze omgeving ook inspirerend heeft gewerkt op de uit alle delen van ons land afkomstige studenten die hier vorige week hun driedaags congres hielden? Vast staat wel dat dit congres, in tegenstelling wt dat van vorig jaar, een stuk serieuzer ~ geweest en uitdrukking heeft gegeven aan de vastbeslotenheid van de georganiseerde stu.dentenwereld om mee te spreken en mee te denken in zaleen die hun belangen rahen.
l.TOOR de opening had men de mdrns- ter van onderwijs en wetenschappen, prof. mr. dr. I. A. Diepenhorst aange-
zocht, die in zijn rede snedig opmerk- te dat diezelfde studentenraad hem
"aarzelend, koppig alias eigenzirmig, onvriendelijk of nors" had genoemd,
"een bewindsman die zich schuldig maakt aan wanbeleid, die in een fijne woordspeling eerder nog Calsinistisch dan Calvinistisch moet heten, en wiens totaal verouderde meningen een ge- schikte gelegenheid bieden om wat krap in de kopij zittende studentenbladen te vullen."
De spreker liet het daarbij uiteraard niet. Hij stelde dat de overheid terug- houdendheid betaamt wanneer zij het erf van het geestesleven, waartoe het wetenschappelijk O!llderwijs behoort, ba- treedt, maar dllt zij anderzijds, reeds uit hoofd2 van haar drang tot zelfbehoud, zich aan de instellingen van wetenschap veel gelegen zal laten liggen.
De minister waarschuwde de studen- ten voor vrijheidsbeperkingen die niet door de omstandigheden geboden zijn.
Hij weide niets voor een. studiebegelei- ding die tot volstrekte schoolsheid leidt en niets voor een studieloonconstructie die de student tot werknemer van. de staat maakt. Wel voelde hij voor so- ciale regelingen, maar dan zulke die geen onredelijke bevoorrechting inhou- den, onder miskennen van het feit dat de· stuáenten een enkele groep van ons volk vormen en niet de natie in haar geheel.
Men kan daarbij aantelmnen dat een deel van de NSR het daarover met de minister wel eens is. Het Nederlands Studentenakkoord, met 18 zetels in de raad van 50 een van de grootste twee fractües, voelt al evenmin als de mi- nister voor de door de twee andere gro- te partners - SVB en PSO - én de NSR als geheel voorgestane studiekos- tenvergoeding voor studenten van 21 Jaar en ouder. Niet alleen omdat het
NSA het een praktisch bezwaar vindt dat een dergelijke vergoeding de student prild!:elt aa.nmm·keUjk later met zijn stu- die te beghmen dan thans het geval is, maar ook omdat het vindt dat in eerste instantie de oudeJrS en de studenten zelf verantwoordetijk zjjn voor de studie.
Wel zou het NSA het beurzenstelsel sterk verbeterd willen zien.
"Swiebertje"
O P dit congres - de "200ste raadsver- gadering van de NSR - is de stu- diekostenvergoeding overigens niet aan de orde gekomen. Wel "Swiebertje", alias het Studenten Welzijns Instituut.
Ondanks heftig verzet van de SVB-frac- tie nain de Raad een zeer ambitieus plan vrijwel ongewijzigd aan.
Het behelst de oprichting van een stu- denten welzijnsinstituut op elke univer- siteit en hogeschool, dat verantwoorde- lijk zal zijn voor het treffen van voor- zienfogen die het leef- en studieklimaat zullen verbeteren. In het instituut zul- len de studenten en de academische
!werheid gelijkelijk vertegenwoordigd zijn. Het krijgt een technisch-admini- stratieve staf van beroepskrachten, on- der leiding van een directeur." Het da- gelijks bestuur van de NSR zal een com- missie instellen die zich met de uitvoe- ring van dit en andere besluiten zal belasten .. ·
Tot die andere besluiten behoort ook dat de financieel-economische leiding van de faculteiten in handen moet wor- den gelegd van een faculteitsbureau.
Dit zal de onderwijs- en wetenschaps- administratie van faculteit, subfacultei- ten en instituten moeten coördineren, gegevens voor planning moeten verza- melen en de opstelling van financiële schema's en ontwikkelingsplannen moe- ten voorbereiden.
Een faculteitsdirecteur zal dit bureau moeten gaan leiden en tevens advise-
flet gebouw voor Bestuur en Beheer op Drienerlo. Hier vonden de plenaire zittin- gen van het congres plaats.
rend lid moeten zijn van het faculteits- bestuur. De NSR acht het verder wen- selijk lectoren en wetenschappelijke staf te laten meebeslissen bij de voorberei- ding van de discussie over onderwijs- en wetenschapsbesluiten. Binnen de fa- culteit zal bovendien iemand moeten worden aangesteld voor· de programme- ring van het onderwijs.
Het welzijnsinstituut zal bijdragen moe- ten krijgen van studenten en het rijk.
Die van de studenten zal bestaan uit een verplichte basisbijdrage voor die voor- zieningen die een werkelijk collectief ka- rakter dragen. Voor de overige voor- zieningen zou de bijdrage facultatief worden gesteld. Daarmee wil de NSR ook meteen van het collegegeld af, dat hij als een anachronisme ziet.
Oppositie
zoALS al gezegd, de Studentenvakbe- weging was fel in de oppositie. Het plan voor de welzijnsinstituten acht zij onjuist, omdat zij vindt dat, warmeer de student volgens haar vis\e een ge- integreerd onderdeel moet zijn van de samenleving, deze welzijnsproblema- tiek niet thuis hoort bij een apart insti- tuut, maar bij de verschillende minis- teries" Ook meent zij dat in het SWI volkomen ongelijksoortige zaken zouden moeten worden samengebracht.
De SVB is ook over de NSR zelf niet tevreden. Zij verwijt het bestuur me- thoden van de bureaucratie-dictatuur, die een reële democratie onmogelijk zou- den maken. Na vele verwikkelingen ia
er vorige week een bestuur uit de bus gekomen waarin geen SVB-leden zit- ting hebben, De SVB gaat nu binnen- kort een eigen, landelijk congres bijeen- roepen om de "ideale structuur van een nationale studenten-unie en het program van het NSR-bestuur" te bespreken.
Zo zijn. er ve
1e studentenpolitieke tegenstellingen. Los daarvan zijn er natuurlijk ook nog geschillen van niet-politieke, meer chauvinistische aard, zoals die donderdagnacht op .,de boerderij" (de prachtige cam- pus-sociëteit) ontstonden, over de mores bij de verschillende univer- siteiten en hogescholen.
Zij gaven aanleiding tot woorden-
wis~Hngen over de das van de SVB- voorzitter, de kleur van de diverse overhemden, pantalons zonder om- slag en pennen in buiten-colbert- zakjès, die bi]na in complete veld- slagen ontaarden. Met twee verzoe- ningavaten bier is althans dit geschil de volgende dag bijgelegd.
NOT A LIB. DEM. CENTRUM
De nota van het Liberaal De·
mocratisch Centt·um over het l]OQr de regerilllg ingediende wetsont·
werp tot beperking van de toela- ting van "het aantal medische stu- denten is te verkrijgen op het Al- gemeen Sec.retadaat, l{oninginne- gracht 61, te 's-Gravenhage.
l,
