SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
KOOLWATERSTOFFEN
OPDRACHT 1 NIVEAU: 1
Stof A, E, F en G zijn alkanen. Ze voldoen aan de algemene formule CnH2n+2. Stof B en D kunnen alkenen zijn. Ze voldoen aan de algemene formule CnH2n.
Stof C en H zouden meer dan 1 dubbele binding kunnen hebben en daarmee ook onder de alkenen (of eigenlijk alkadiënen, alkatriënen, enz.) kunnen vallen.
OPDRACHT 2 NIVEAU: 2
A Alkaan, verzadigd C Alkeen, onverzadigd
B Verzadigd (dit is eigenlijk een cycloalkaan) D Alkeen, onverzadigd
OPDRACHT 3 NIVEAU: 3
Tot welke homologe reeks(en) kunnen de volgende stoffen behoren?
Het is natuurlijk mogelijk dat er ringstructuren gevormd worden of driedubbele bindingen. Aangezien wij dit niet behandelen, zijn die mogelijkheden niet meegenomen in de antwoorden.
A Alkanen C Alkadienen E Alkanen G Alkatrienen
B Alkenen D Alkenen F Alkanen H Alkenen
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ISOMERIE
OPDRACHT 4 NIVEAU: 1
Wanneer ze dezelfde molecuulformule hebben, maar een verschillende structuurformule.
OPDRACHT 5 NIVEAU: 2
I en II
OPDRACHT 6 NIVEAU: 2
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3
H3C CH
CH2 H2 C
CH3 CH3
H3C CH2
CH CH2
CH3 CH3
H3C C
C H2
CH3 CH3
H3C
H3C CH
CH CH3 CH3
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 7 NIVEAU: 2
II en IV.
OPDRACHT 8 NIVEAU: 3
Teken alle mogelijke isomeren van C5H10.
Mocht je de structuren met een ring niet hebben, dan heb je het toch goed gedaan.
Deze vallen buiten de stof die wij behandelen, maar zijn wel mogelijk.
Als je als eerste nog een nieuwe isomeer kan bedenken krijg je een lollie.
H2C HC
C H2
H2 C
CH3
H2C C
C H2
CH3 CH3
H3C HC
C H
H2 C
CH3 H2C
HC CH
CH3
CH3
H3C C
CH
CH3
CH3
H
2C CH
2H
2C
C H
2CH
2H2C H2C
CH2
CH CH3
CH H2C CH
CH3
CH3
CH H2C CH2
H2C
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ALKANEN
OPDRACHT 9 NIVEAU: 2
Teken de structuurformule van de volgende stoffen.
A C
B D
OPDRACHT 10 NIVEAU: 2
A ethaan C propaan
B heptaan D butaan
OPDRACHT 11 NIVEAU: 3
A C
H3C H2 C
CH2 H2 C
CH2 CH3
C H H H
H
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH3
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH2
CH2 H2 C C H2 H2 C C H2 H2 C C H2 H2 C C H2 H2 C C H2 H3C
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
B D
OPDRACHT 12 NIVEAU: 3
A tetradecaan C nonaan
B undecaan D nonadecaan
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH2
CH2 H2 C C H2 H2 C C H2 H2 C C H2 H3C
H2C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3
H2C C H2
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
VERTAKTE ALKANEN
OPDRACHT 13 NIVEAU: 1
A C
B D
OPDRACHT 14 NIVEAU: 1
A propaan C methylbutaan
B methylpropaan D 2-methylpentaan
H3C H2 C
CH H2 C
C H2
CH3
H2C
CH3
H3C CH
C H2
CH3 CH3
H3C CH
C H2
H2 C
CH3 CH3
H3C H2 C
C H2
CH C H2
H2 C
C H2
CH3 H2C
CH2 CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 15 NIVEAU: 2
A C
B D
OPDRACHT 16 NIVEAU: 2
A 4-ethyl-2,3-dimethylhexaan C 2,5-dimethyl-4-propylheptaan
B 3,4-dimethylhexaan D 4,5,6-triethyl-3,7-dimethylnonaan
H3C CH
CH H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH3
H2C CH3 CH3
H3C C H2
CH CH
H2 C
CH H2 C
C H2
CH3 H2C
CH3
H2C CH3
CH3
H3C CH2
C CH2
H2 C
CH3 CH3
H3C
H3C C H2
H2 C
C H2
C C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH3 H2C
CH2 H2C
CH3
H2C CH2 H2C
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 17 NIVEAU: 3
A C
B D
H3C C
C C
H2 C
CH2 CH3
H2C
CH3 CH3
H3C
CH3 H3C
CH3
H3C H2 C
C H2
C CH
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH2 CH2
CH2 C H2 H2 C C H2 HC C H2 H2 C C H2 H2 C C H2 H2 C H3C
H2C CH3 H2C
CH3
CH3
CH2
H2C CH2 CH3
H3C H2 C
C H2 C
C H2
H2 C
CH H2 C
CH H2 C
H2C CH3 CH3
CH3
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH3
H2C CH2 CH3
H3C H2 C
CH2 C
CH2 C
CH2 H2 C
CH3 H2C
CH2 CH3
H2C CH2 CH3
H2C CH2 CH3
H2C CH2 CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 18 NIVEAU: 3
A 4,4,6,6-tetramethyl-8-propyldodecaan C 3,5-diethyl-2,6-dimethylheptaan B 2,2,3,4-tetramethylhexaan D 3,7,8-triethyl-2,4,5-trimethyldecaan
OPDRACHT 19 NIVEAU: 3
A 2,4-dimethylhexaan C butaan
B 4-ethylheptaan D 5,5,6-tributyl-6-ethyldecaan
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ALKENEN
OPDRACHT 20 NIVEAU: 2
A C
B D
OPDRACHT 21 NIVEAU: 2
A Hex-3-een C Penta-1,3-dieen
B Pent-2-een D Pent-1-een
OPDRACHT 22 NIVEAU: 3
A C
B D
H2C HC
C H2
CH3
H3C H2 C
C H
HC C H2
CH3
H3C HC
C H
CH3 H2C
C
CH2
H2C H C
CH H C
CH2
CH3 H
3C H2 C
C H
C C H
H C
C H
H2 C
CH3
H3C HC
C HC
C H
HC C H
HC C H2
CH3
H2C C
C
CH2
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 23 NIVEAU: 3
Geef de systematische namen van de volgende stoffen.
A Hexa-2,3-dieen C Nona-1,3,8-trieen
B Octa-2,5-dieen D Dodeca-1,3,5,7-tetraeen
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
VERTAKTE ALKENEN
OPDRACHT 24 NIVEAU: 1
A C
B D
OPDRACHT 25 NIVEAU: 1
A 3-methylbut-1-een C methylpropeen
B 2-methylpent-2-een D 3-methylpent-2-een
OPDRACHT 26 NIVEAU: 2
A C
H2C C
CH3 CH3
H3C C
C H
CH3 CH3
H2C C
CH CH3 CH3
CH3
H2C CH
CH CH3 CH3
H2C C H
H2 C
CH H2 C
C H2
H C
C H
CH3
H2C CH3
H3C CH
H C
CH2 CH
CH CH3 CH3
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
B D
OPDRACHT 27 NIVEAU: 2
A 2-methylbut-1-een C 5,6-dimethylhept-2-een
B 3,4-dimethylpenta-1,3-dieen D 3-ethyl-2-methylpenta-1,3-dieen
OPDRACHT 28 NIVEAU: 3
A C
B D
H3C CH
C CH2
HC CH
H2 C
CH3 CH3
H3C CH2
H C
CH H2 C
CH2 CH
CH3 CH3
H2C H C
CH C
C H C
CH H2 C
CH3 H2C
CH2 CH3 CH3
H2C CH3
H2C HC
CH H2 C
CH H2 C
CH2 HC
C H2 C
CH HC
CH3 H2C
CH3
H2C CH3 H2C
CH2
H2C CH3
H3C H2 C
C H
C C H2
H2 C
CH CH
CH2 CH2 HC CH2 C H2 H2 C C H2 H2 C H3C
H2C CH2 CH3
CH2 CH2 H3C
H2C CH2 CH3
CH3
H2C H C
C H2
C C H2
H2 C
CH H C
C H C
C H2
CH3 H2C
CH3
H2C CH3 H2C
CH2 CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 29 NIVEAU: 3
A 3-ethyl-4,7-dimethylnona-1,3,5-trieen C 3-methylhexa-1,3,5-trieen
B 3,4,5-triethylhept-3-een D 7-butyl-6-propylundeca-1,4-7-trieen
OPDRACHT 30 NIVEAU: 3
A Hepta-1,4,5-trieen C 3-ethyl-4,4-dimethylpent-1-een
B methylbut-2-een D But-1-een
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
HALOGENEN
OPDRACHT 31 NIVEAU: 1
OPDRACHT 32 NIVEAU: 2
OPDRACHT 33 NIVEAU: 3
A 6,6-dibroomhex-1-een C 1-broom-3-fluorpenta-1,3-dieen
B 1,2-difluormethylpropaan D 1-chloor-3-methylpentaan
A C
B 2-broom-5-fluorhexaan D 3,3,4-trifluorhexaan
A C
B 1,3-dibroom-2-methylbut-2-een D 3,6-dibroomhepta-1,4-dieen H3C
H2 C
C H2
H2 C
CH CH3
F H3C
CH C
H2 C
CH3 F
Br Br
H3C CH
CH H C
C
CH3
I Br I
H2C H C
C CH
CH3 Cl
Cl CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
SUBSTITUTIE & ADDITIE
OPDRACHT 34 NIVEAU: 1
A Additie, rondom de dubbele binding worden atomen toegevoegd (geaddeerd) en er worden geen atomen vervangen.
B Substitutie, er worden atomen vervangen.
OPDRACHT 35 NIVEAU: 2
Er wordt gebruik gemaakt van een additiereactie, er worden namelijk atomen toegevoegd en geen atomen vervangen. Je moet van een additiereactie gebruik maken omdat je bij een substitutiereactie niet weet welke waterstofatomen vervangen gaan worden, waardoor je een mengsel van verschillende chloornonanen zou krijgen.
OPDRACHT 36 NIVEAU: 2
A.
Je kan geen structuurformule geven van C7H15Br omdat je niet weet welk H-atoom gesubstitueerd wordt.
B.
H3C CH
CH2 HC
CH H2 C
CH2 H2 C
CH3 CH3
Cl
Cl H3C
CH C H2
CH CH
H2 C
C H2
H2 C
CH3 Cl
Cl CH3
+
H3C H2 C
CH H2 C
C H2
CH3
CH3
Br
Br Br
+
C7H1 5Br + HH3C C
CH H2 C
CH3 CH3
Br H
H3C C
CH2 H2 C
CH3 CH3
Br
+
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
Er kunnen twee verschillende producten gevormd worden. Die kan je samen in een reactievergelijking zetten (vergeet hem dan niet kloppend te maken) of in twee losse vergelijkingen.
OPDRACHT 37 NIVEAU: 3
I III
II IV
H3C C
CH H2 C
CH3 CH3
Br H
H3C CH
CH H2 C
CH3 CH3
Br
+
H3C CH
C H2
CH CH
H2 C
C H2
CH3 CH3
Br
Br H3C
H2 C
CH CH
CH H2 C
C H2
CH3 CH3
Br Br
H3C CH
C H2
CH C H2
CH C H2
CH3 CH3
Br Br
H3C H2 C
CH CH
C H2
CH C H2
CH3 CH3
Br
Br
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
AMINEN
OPDRACHT 38 NIVEAU: 1
OPDRACHT 39 NIVEAU: 2
OPDRACHT 40 NIVEAU: 3
A C
B Pentaan-2,3-diamine D But-2-een-1-amine
A C
B 3,5-dimethylhexaan-2,4-diamine D buta-2,3-dieen-1-amine
A hex-4-een-3-amine C ethaanamine
B octa-1,2,8-triamine D pentaan-1,4,4-triamine
H3C CH
CH3
NH2
H2 C
HC C H
H2 C
C H2
CH3 H2N
C H2
H2 C
CH CH
CH H2 C
C H2
CH3
H2C CH3 H2N
NH2
NH2 H3C
C C
H2 C
CH C
CH3 H2C
CH3
NH2 NH2
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ALCOHOLEN
OPDRACHT 41 NIVEAU: 1
Zet van de onderstaande stoffen de systematische naam om in een structuurformule en andersom.
OPDRACHT 42 NIVEAU: 2
Zet van de onderstaande stoffen de systematische naam om in een structuurformule en andersom.
A C
B pentaan-1-ol D propaan-1,2-diol
A C
B butaan-1,1,2,3-tetraol D buta-1,3-dieen-2-ol
H3C C
H2 C
CH3 OH
HO
H3C H2 C
CH H2 C
C H2
CH3
OH
CH C
C H2
H2 C
CH3 HO
OH OH HO
H2C C
C H2
H2 C
C H2
CH CH
H2 C
CH3 OH
OH OH
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
CARBONZUREN
OPDRACHT 43 NIVEAU: 1
OPDRACHT 44 NIVEAU: 2
OPDRACHT 45 NIVEAU: 3
A propaanzuur C butaanzuur
B D
A propaandizuur C 4,4-dimethylpentaanzuur
B D
A C
B 2,4-dimethylpent-3-eenzuur D Penta-2,3-dieendizuur C
H O HO
H3C C
OH O
HO C
C OH
O O
HO C
CH CH3
CH2 CH3 O
HO C
C H
HC C
OH O
O
H2C C
C H C
C OH
O
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
AMINOZUREN
OPDRACHT 46 NIVEAU: 1
Geef aan wat de 3 letterige afkorting van de volgende aminozuren is.
OPDRACHT 47 NIVEAU: 2
OPDRACHT 48 NIVEAU: 3
Product van de reactie:
H2N CH
C HN
O H2C
OH
CH C
N H O
CH C
OH
O C
HC HC
C CH CH
OH
H2C
CH2 H2C
CH2 NH2
A Asn C Leu
B Gln D Pro
A 2-amino-3-methylbutaanzuur C 2-amino-3-methylpentaanzuur
B 2-aminopentaandizuur D 2,6-diaminohexaanzuur
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ESTERS
OPDRACHT 49 NIVEAU: 2
OPDRACHT 50 NIVEAU: 2
Teken van de onderstaande stoffen de structuurformule
OPDRACHT 51 NIVEAU: 3
Zet de onderstaande structuurformules om in namen en andersom.
A Ester van pentaanzuur en propaan-1-ol C Ester van methaanzuur en propaan-1-ol B Ester van ethaanzuur en methanol D Ester van pentaanzuur en methanol
A C
B D
A C
B De ester van ethaanzuur en butaan-2-ol D De ester van methaanzuur en prop-2-een-1-ol H3C
H2 C
C H2
C O
H2 C
CH3 O
HC O
CH3 O
H3C H2 C
C O
CH2 H2 C
CH2 CH3
O
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
O C
H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3
O
HC O
CH O
CH3 CH3
C O
H2 C O
C H2 C
H2
H3C H
C C H
H2 C
CH3
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
ESTERREACTIES
OPDRACHT 52 NIVEAU: 2
Teken de reactievergelijking in structuurformules van de volgende reactie
OPDRACHT 53 NIVEAU: 3
Teken de reactievergelijking in structuurformules van de volgende reactie A
B
A
B
H3C C
OH O
H3C OH
H3C C
O CH3 O
H2O
+ +
CH2 O
CH O H3C
H2O HC
OH
O
HO H2 C
CH3
+ +
H3C C H2
H2 C
C H2
O C
H2 C
CH3 O
H2O H3C CH2
H2 C
CH2
OH HO
C H2 C
CH3 O
+ +
O
OH C C H2 H2 C C H2 H3C
HO C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
CH3 H3C
C H2
H2 C
C H2
C O
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
CH3 O
H2O
+ +
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OLIËN & VETTEN
OPDRACHT 54 NIVEAU: 1
Als een vet een dubbele binding tussen twee koolstofatomen in de C-keten van een van de staarten heeft (het vetzuur waaruit het op is gebouwd had dus een dubbele binding) is het een onverzadigd vet. In dat geval zal het vet vloeibaar zijn bij kamertemperatuur. Als het alleen enkele bindingen tussen de koolstofatomen heeft is het een verzadigd vet en zal het vast zijn bij kamertemperatuur.
OPDRACHT 55 NIVEAU: 2
A
B
HC OH
O
HO CH CH2 HO
CH2 HO
CH2 CH CH2 O
HC O
O HC
O
O HC
O
H2O
+
+
3 3
CH2 CH CH2 O C O
O C O
O C O C H2 H3C
C H2 H3C
C H2 H3C
H2O
C OH
O CH2 H3C
HO CH CH2 HO
CH2 HO
+
3 3
+SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
OPDRACHT 56 NIVEAU: 3
A
B
C OH
O H3 5C1 7
HO CH CH2 HO
CH2 HO
CH2 CH CH2 O C O
O C O
O C O H3 5C1 7
H3 5C1 7
H3 5C1 7
H2O
+ +
3 3
H3C C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H C
C H
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2 H3C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H C
C H
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2 H3C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H C
C H
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C
H2 CH2
CH CH2 O C O
O C O
O C O H2 C
H2 C
H2 C
H2O
+ 3
H3C H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H
H C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
H2 C
C H2
C OH
O CH2
CH CH2 HO
HO
HO
3 +
SCHEIKUNDE – HAVO 5 – KOOLSTOFCHEMIE - ANTWOORDEN
COMBINATIES
OPDRACHT 57 NIVEAU: 1
Zet van de onderstaande stoffen de systematische naam om in een structuurformule en andersom.
OPDRACHT 58 NIVEAU: 2
Zet van de onderstaande stoffen de systematische naam om in een structuurformule en andersom.
OPDRACHT 59 NIVEAU: 3
Frits heeft een aantal stoffen een verkeerde naam gegeven. Help Frits en geef de goede naam van de stoffen.
A C
B 4-chloorhex-2-een-1-ol D 1,1,2-trifluorethaan-1-ol
A C
B 3-aminopropaan-1-ol D 4-broom-3-hydroxypent-3-eenzuur
A 4-amino-3-broomheptaan-1-ol C 2-fluor-4-methylhex-2-een-1,6-diol
B 2-aminobutaan-1-ol D 5-amino-3-hydroxypentaanzuur
C H
C C H
C
CH3 CH3
CH3
H2N C
H2 H2 C
C H2
CH C
CH CH3 F
CH3 CH3 NH2 H2N
H3C C H2
CH C
OH
O OH
H3C H2 C
C H2
CH CH
H2 C
C OH
O NH2 OH
