Referenties
Bogaerds-Hazenberg, S., R. Bouwer, J. Evers-Vermeul & H. van den Bergh (2017).
“Daar maak ik geen punt van! Feedback en tekstrevisie op de basisschool”. In:
Levende Talen Tijdschrift, 18 (2), p. 21-30.
Bouwer, R. & M. Koster (2016). Bringing writing research in the classroom: The effec- tiveness of Tekster, a newly developed writing program for elementary students.
[Proefschrift]. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Bouwhuis, B. & I. Pauw (2017). Kom maar met gedichten en verhalen. Creatief schrij- ven op de basisschool. Zwolle: KPZ Zwolle.
Korstanje, M. (2012). Teksten in de maak. Leerlingen begeleiden bij het schrijven.
Amersfoort: CPS.
Kuhlemeijer, H., A. van Til, B. Hemker, W. de Klijn & H. Feenstra (2013). Balans van de schrijfvaardigheid in het basis en speciaal onderwijs 2. Arnhem: Cito.
Van Norden, S. (2014). Iedereen kan leren schrijven. Schrijfplezier en schrijfvaardigheid in het basisonderwijs. Bussum: Coutinho.
Ronde 3
Freya Claes (a) & Helena Taelman (b) (a) Odisee, Brussel
(b) Odisee, Aalst
Contact: Freya.claes@odisee.be Helena.taelman@odisee.be
Meet Alfred. Nudging van het werkveld via sociale media
1. Aanleiding
An Katrien Sodermans (2018) verwoordt het mooi op haar blog: “In Vlaanderen heb- ben we geen traditie van levenslang leren. In de Europese statistieken bengelen we onderaan en blijven we ver onder de EU-norm van 15% deelname aan levenslang leren. Eens afgestudeerd, gaan we werken en keren we liefst nooit meer terug naar de schoolbanken. We hebben de sterke overtuiging dat we allemaal een (zo hoog moge- lijk) diploma moeten halen aan het begin van onze schoolloopbaan, en dat we het daarmee moeten doen voor de rest van ons leven”.
2. Lerarenopleiding basisonderwijs
41
2
Conferentie 32_Opmaak 1 29/10/18 10:33 Pagina 41
In Vlaanderen volgen leerkrachten regelmatig korte bijscholingen om nieuwe inzich- ten op te doen. We stellen ons echter de vraag of de opgedane inzichten altijd in de praktijk worden uitgeprobeerd of geïmplementeerd. Om leerkrachten een duwtje in de goede richting te geven, creëerden we Alfred, een online tool voor kleuterleerkrach- ten met tips over kwaliteitsvolle, talige interacties in de context van natuur en tech- niek. Kleuterleerkrachten hebben immers vaak veel moeite om hun kennis over kwa- liteitsvolle, talige interacties te vertalen naar de eigen praktijk, om zich taalstimuleren- de interactietechnieken eigen te maken en om deze ook vol te houden (Piasta e.a.
2012). We kozen voor de context van natuur en techniek, omdat die zich goed leent tot rijke gesprekken. Bovendien vinden we dat leerkrachten veel kansen laten liggen om het met hun kleuters te hebben over natuur en techniek tijdens het hoekenwerk en de dagelijkse routines.
2. Achtergrond
We vonden inspiratie bij de idee van gedragswetenschappers Thaler & Sunstein (2008) om het keuzegedrag een duwtje in de rug geven door middel van nudging.
Thaler & Sunstein gaan uit van het keuzegedrag van mensen en trachten dat te beïn- vloeden met kleine, goedkope aanpassingen in hun omgeving om tot gepast gedrag te komen. Bekende voorbeelden zijn fruit op ooghoogte plaatsen in de winkelrekken of gekleurde voetstappen richting de trappenhal.
We zochten naar een mogelijkheid om enkele nudging-technieken ook toe te passen in het onderwijs om leerkrachten aan te zetten tot goede praktijk. We vroegen ons daar- bij af of we sociale media kunnen gebruiken om leerkrachten te professionaliseren, om nieuwe vaardigheden te integreren en om bijscholingsdoelen scherp te stellen.
3. Praktisch
Twaalf leerkrachten kregen gedurende acht weken twee keer per week een Whatsapp- bericht van Alfred. Het bericht omvatte een foto met een kleine opdracht rond natuur of techniek, en een tip rond interactievaardigheden. Via online tussentijdse bevraging en een eindgesprek registreerden we hun bevindingen. We waren daarbij geïntereseerd in hun oordeel over de haalbaarheid en de mogelijke effectiviteit van een dergelijke aanpak. Daarnaast beoordeelden de leerkrachten ook de kwaliteit van de concrete tips.
32steHSN-Conferentie
42
Conferentie 32_Opmaak 1 29/10/18 10:33 Pagina 42
Figuur 1 – Voorbeelden Whatsapp-berichten van Alfred.
4. Het resultaat
De bevraagde leerkrachten stonden positief tegenover Alfred, omdat de berichtjes kort en gemakkelijk te lezen waren. Geen lange mails, geen tijdsinvestering aan een com- puter, want het kwam onmiddellijk binnen op de gsm. De interactietips herinnerden hen eraan om de kwaliteit van de talige interactie te verhogen en bleken ook toepas- baar in andere situaties. De tips rond natuur en techniek bestonden uit concrete en makkelijk toepasbare opdrachten die weinig voorbereiding vroegen. Het ging om alle- daagse dingen die opnieuw onder de aandacht werden gebracht. Leerkrachten voelden zich gestimuleerd om verder te denken over hun klaspraktijk.
Waar leerkrachten zich zorgen over maakten, waren reacties op de tips. Als deze te fre- quent zouden zijn, kan dat storend worden. De tips kwamen at random binnen, maar een aantal leerkrachten verkozen een vast tijdstip, zodat ze dit beter konden inbouwen.
Enkele leerkrachten stonden ook open voor meer uitgebreide opdrachten die meer voorbereiding en tijd vroegen. Het bleek belangrijk dat tips voldoende uitdagend waren.
Zoals de theorie rond nudging ook voorschrijft, bleek het belangrijk om de vrije keuze te bewaren. Leerkrachten wilden zelf kunnen beslissen of ze de tips zouden uitvoeren en wanneer.
Na deze testfase stoten we op volgende vragen:
• Kunnen we een online tool ontwerpen die automatisch tips verstuurt?
• Kunnen we de techniek uitbreiden naar andere domeinen? En eventueel aanpassen aan de interesses van leerkrachten?
2. Lerarenopleiding basisonderwijs
43
2
Conferentie 32_Opmaak 1 29/10/18 10:33 Pagina 43
• Hoe kunnen we reacties en uitwisseling mogelijk maken zonder dat deze als sto- rend worden ervaren?
Referenties
Piasta, S.B., L.M. Justice, S.Q. Cabell, A.K. Wiggins, K.P. Turnbull & S.M. Curenton (2012). “Impact of professional development on preschool teachers’ conversation- al responsivity and children’s linguistic productivity and complexity”. In: Early Childhood Research Quarterly, 27 (3), p. 387-400.
Thaler, R.H. & C.R. Sunstein (2008). Nudge – Improving decisions about Health, Wealth, and Happiness. London: Yale University Press.
Ronde 4
Iris Vansteelandt (a, c), Suzanne Mol (b) & Hilde Van Keer (c) (a) Artesis Plantijn Hogeschool, Antwerpen
(b) Universiteit Leiden
(c) Universiteit Gent, Vakgroep Onderwijskunde Contact: iris.vansteelandt@ap.be
Beginnende leerkrachten als rolmodellen voor lezen?!
1. Aanleiding van het onderzoek
De attitude en motivatie van leerkrachten in het algemeen (en meer specifiek de lees- attitude en leesmotivatie) kunnen een belangrijke invloed hebben op het schoolsucces van hun leerlingen (zie o.a. Hattie 2012). Zo zorgen leerkrachten die vaak en graag inzetten op lezen tijdens de lessen voor een hogere intrinsieke leesmotivatie bij hun leerlingen (De Naeghel et al. 2014) en spelen persoonlijke leesgewoontes van leer- krachten een rol in hun manier van lesgeven en in de rolmodelfunctie die ze vervullen (McKool & Gespass 2009).
Onderzoek wees echter uit dat leerkrachten vaak wel leesvaardig zijn, maar zelf niet graag lezen en dus aliterate kunnen worden genoemd (Applegate et al. 2014;
Nathanson et al. 2009). Aangezien lezen een cruciale rol speelt in het onderwijs en in de maatschappij is het essentieel om aliteracy bij leerkrachten tegen te gaan. Via con- tinue professionalisering inzetten op een positieve leesattitude en -motivatie bij leer-
32steHSN-Conferentie
44
Conferentie 32_Opmaak 1 29/10/18 10:33 Pagina 44
