Gemeente Midden-Groningen
Inleiding:
De bibliotheek is van en voor iedereen
Voor u ligt het jaarverslag van Biblionet Groningen betreffende de werkzaamheden die wij in 2019 in uw gemeente hebben uitgevoerd.
Het eerste jaar werken met de PDC
2019 is op de eerste plaats een bijzonder jaar geweest, omdat er voor het eerst is gewerkt conform de Producten- en dienstencatalogus (PDC). Deze catalogus is tot stand gekomen in overleg met u als gemeente. Vanuit de behoefte en wens van de Groninger gemeenten om tot een gemeenschappelijk opdracht- geverschap te komen richting Biblionet Groningen, is een uniform aanbod ontwikkeld. Daarbij is vooraf inzichtelijk gemaakt wat de kosten zijn van de diverse producten en diensten die wij uitvoeren. Eind 2018 zijn wij met u in gesprek gegaan om in goed overleg vast te stellen – binnen de financiële mogelijkheden die er waren – welke producten en diensten u gerealiseerd wenste te zien in 2019 en daarmee wilde aanbieden aan de inwoners van uw gemeente.
De vijf wettelijke functies vanuit de Wsob
In ons aanbod hebben wij invulling gegeven aan de vijf functies van de bibliotheek zoals deze beschreven staan in de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob):
1. ter beschikking stellen van kennis en informatie;
2. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie;
3. bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur;
4. organiseren van ontmoeting en debat;
5. laten kennis maken met kunst en cultuur.
Van klassieke bibliotheken naar maatschappelijk educatieve bibliotheken In de afgelopen vier jaar hebben wij invulling gegeven aan onze strategie door te transformeren van klassieke bibliotheken met vooral de uitleenfunctie, naar bibliotheken met een maatschappelijke educatieve functie. Om deze stap te maken, hebben we de wijze waarop wij ons werk vormgeven en organiseren de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Onze werkzaamheden zijn daarbij ingedeeld middels vijf programmalijnen. Deze indeling is ook gehanteerd in onze Producten- en dienstencatalogus en deze vindt u ook terug in het voorliggende jaarverslag.
Evalueren van de nieuwe werkwijze
De nieuwe wijze van werken is ons als Biblionet Groningen goed bevallen.
Uiteraard is het soms ook nog even wennen. Met u en de andere Groninger gemeenten samen gaan we evalueren wat deze nieuwe manier van werken gebracht heeft. We brengen in kaart wat nog beter kan en aanscherping behoeft en wat de verwachtingen naar de toekomst toe zijn.
Rol van de bibliotheek bij maatschappelijke thema’s
De maatschappelijke functies die de bibliotheek vervult, zijn in de afgelopen jaren verbreed. Denk daarbij aan thema’s als laaggeletterdheid en lees- bevordering. De bibliotheek vervult hierbij in preventieve zin een bewezen belangrijke rol, bijvoorbeeld via het consultatiebureau met de BoekStartcoach tot en met het programma de Bibliotheek op school in het primair en voortgezet onderwijs. Maar ook in curatieve zin levert de bibliotheek een belangrijke bijdrage, door de Taalhuizen en het netwerk waaraan wij deelnemen en waarin wij samenwerken.
Het thema digitalisering is nog zo’n voorbeeld. De samenleving digitaliseert steeds sneller. Dit is niet voor iedereen makkelijk bij te houden, sterker nog, lang niet iedereen beschikt over de basisvaardigheden om hier aan mee te kunnen doen. De bibliotheek biedt hierin een antwoord middels cursussen, workshops en als plek waar mensen kunnen oefenen achter de computer.
In de bibliotheek kunnen inwoners kennismaken met nieuwe dingen.
De bibliotheek biedt iedereen bovendien de plek om (informeel) te ontdekken en een Leven Lang te Leren. De veranderingen gaan tegenwoordig zo snel, dat je niet meer bent uitgeleerd wanneer je je opleiding hebt afgerond.
Van iedereen, van jong tot oud, wordt verwacht dat hij of zij zich blijft ontwikkelen en de bibliotheek helpt daarbij.
3
Juist in een wereld waarin persoonlijk contact niet meer vanzelfsprekend is, biedt de bibliotheek – als openbare voorziening waar iedereen welkom is – een plek om anderen te ontmoeten. Dit kan actief of door “gewoon even onder de mensen te kunnen zijn”. Door het lezen van een krant, een tijdschrift of door simpelweg in de bibliotheek te verblijven met een kopje koffie.
En door een praatje te kunnen maken met de vrijwilligers of de medewerkers.
Ramen en deuren wijd open in 2019
Het mooiste van het afgelopen jaar vinden wij dat we echt hebben laten zien dat we onze ramen en deuren wijd openzetten. We werken steeds meer samen met andere partijen, onze bibliotheken zijn van en voor iedereen.
Daarbij zijn wij onder de indruk van de manier waarop onze 160 medewerkers en 900 vrijwilligers omgaan met de verandering die zichtbaar gaande is:
van klassieke uitleenbibliotheek naar maatschappelijk-educatieve bibliotheek waar iedere bezoeker kan ontmoeten, leren en ontdekken. In 2019 hebben we voor 11 gemeenten 5.400 activiteiten georganiseerd in onze 38 vestigingen, met 80.000 deelnemers.
In totaal zijn onze bibliotheken bezocht door 1,4 miljoen mensen. De inzet, betrokkenheid en bevlogenheid waarmee onze medewerkers en vrijwilligers dit allemaal hebben vormgegeven, is bewonderenswaardig te noemen.
Zonder hen geen Biblionet Groningen. We hebben echt meters gemaakt.
Nu is het belangrijk om deze ontwikkeling door te zetten. Om anderen te verleiden om te ontdekken wat er hier te halen en beleven valt. Om nog meer te laten zien dat we veel meer doen dan boeken uitlenen.
Blik op de toekomst
In de komende jaren wil Biblionet Groningen zich graag verder inzetten op de ingeslagen weg en bovenstaande maatschappelijke thema’s. We willen dit in toenemende mate doen, samen met de inwoners en (maatschappelijke) organisaties in uw gemeente. Dit vanuit de overtuiging dat we met elkaar veel meer mogelijk kunnen maken dan alleen. Wij zien onze rol in belangrijke mate ook als initiërend en faciliterend, waarin wij verbinden vanuit het (lokale) netwerk waarin wij ons bewegen.
Kortom: graag bouwen wij met u verder aan een bibliotheek die er is voor iedereen en die de plek is om te ontmoeten, te leren en te ontdekken!
Dat vinden wij een mooie en dankbare uitdaging.
Janneke Klok Regiomanager
Rachel van den Hoogen Directeur bestuurder
Inhoudsopgave
1. Fysieke basisvoorziening 7 2. Taal als basis en plezier in lezen 14 3. Werken aan geletterdheid 22 4. Meedoen in de samenleving 26 5. Leven Lang Leren 32
5
FYSIEKE
BASISVOORZIENING
1. Fysieke basisvoorziening
In de programmalijn Fysieke basisvoorziening komen al onze programmalijnen samen. In de fysieke basisvoorziening vind je alle programma’s en activiteiten die we samen met onze partners aanbieden voor alle inwoners van Groningen.
Het is de fysieke plek waar inwoners kunnen halen wat ze nodig hebben om mee te doen in de samenleving en waar ze zich blijven ontwikkelen in een snel veranderende wereld.
Met het uitlenen van boeken en andere materialen draagt Biblionet Groningen bij aan een duurzame samenleving. Door te delen en te lenen hoeft er immers minder gemaakt te worden. Onze leners kunnen ook digitaal lenen. Er zijn via het landelijk netwerk van bibliotheken bijna 30.000 e-books en meer dan 4.000 luisterboeken beschikbaar.
Infographic e-book uitleningen Biblionet Groningen
In onze visie is een bibliotheek idealiter gehuisvest in een gebouw samen met andere organisaties om elkaar te versterken in mogelijkheden en programmering.
De fysieke basisvoorziening zien we als een podium, een platform voor inwoners, instellingen en community’s. Op dit platform organiseren en faciliteren we activiteiten en programma’s voor verschillende doelgroepen. In welke mate we invulling kunnen geven aan dit platform en community’s is afhankelijk van de dienstverlening die de betreffende gemeente bij ons afneemt.
7
We hebben hiervoor een update gemaakt van ons Gronings bibliotheekconcept:
de 3.0 bibliotheek van ontmoeten, leren en ontdekken. Dit bibliotheekconcept maakte het mogelijk dat we onze uitleen- en informatiefunctie kunnen combineren met de nieuwe maatschappelijke functies.
In een aantal bibliotheken in de provincie (Appingedam, Leens, Middelstum, Veendam en Winschoten) is het nieuwe concept al gerealiseerd. We streven ernaar om het in de komende jaren ook in te voeren in de andere bibliotheken.
De fysieke basisvoorzieningen in de gemeente Midden-Groningen
De gemeente Midden-Groningen heeft bibliotheken in Hoogezand, Harkstede, Slochteren, Siddeburen, Zuidbroek en Noordbroek. Bijna alle basisscholen in de gemeente en de beide VO-scholen doen mee met het programma de Bibliotheek op school.
De meeste bibliotheken zijn goed bereikbaar en toegankelijk dankzij uitgebreide openingsuren, goede parkeervoorzieningen en centrale huisvesting. Overal is selfservice-apparatuur voor lenen en innemen waardoor de klanten zoveel mogelijk deze handelingen zelf kunnen doen. Bij twee bibliotheken wordt er gewerkt aan andere huisvesting die de toegankelijkheid en openstelling ten goede komt.
De totale huisvestingslast voor de bibliotheken in de gemeente Midden- Groningen was in 2019 € 324.571. Dit is 22% van de gemeentelijke subsidie.
Bibliotheek Hoogezand
Bibliotheek Hoogezand is gehuisvest in Het Kielzog aan Gorecht Oost tegenover winkelcentrum De Hooge Meeren. Begin 2016 is de bibliotheek verhuisd naar de huidige locatie als stap in de zogenaamde Fase 1 van de realisatie van Huis van Bestuur & Cultuur. Andere “bewoners” zijn de gemeente, theater- en kunstencentrum en een Grand Café. Op dit moment wordt gewerkt aan de realisatie van Fase 2 waardoor het gemeentehuis tijdelijk op een andere locatie zit.
Ondanks de bouwactiviteiten is de bibliotheek goed bereikbaar en zijn er voldoende parkeervoorzieningen voor auto’s en fietsen. Het totaal aantal openingsuren bedraagt 52 uur per week verdeeld over 6 dagen
(maandag t/m zaterdag).
De vestiging wordt gehuurd van de gemeente en de vloeroppervlakte is 1650 m2. Bibliotheek Hoogezand is een zogenaamde 2.0 bibliotheek. Dit is het bibliotheekconcept waarbij de boeken en andere materialen op een aantrekkelijke manier zijn gepresenteerd in leeftijds- en interessegebieden.
Dankzij de aanwezige Wifi, pc-faciliteiten en de leestafel met een aantrekkelijk assortiment kranten en tijdschriften is de bibliotheek ook een plek voor ontmoeting en langer verblijf. Verder is er de afgelopen jaren ruimte vrijgespeeld voor de realisatie van een eLAB, een Taalhuis en een Breinbieb.
Kleinschalige activiteiten kunnen in de bibliotheek plaatsvinden.
Voor grootschalige en bijzondere programmering wordt uitgeweken naar de theaterzaal of één van de andere ruimtes in Het Kielzog.
In het kader van onze ontmoetingsfunctie faciliteren we wekelijks een voorleesuurtje in Bibliotheek Hoogezand. Ook faciliteren we een aantal spreekuren zoals een digitaal spreekuur en een spreekuur waar mensen terecht kunnen voor advies bij echtscheiding.
Op dit moment wordt gewerkt aan de realisatie van Fase 2 van het Kielzog.
In het voorjaar van 2021 moet de bouw gereed zijn. De bibliotheek verhuist dan grotendeels naar de begane grond van het nieuwste gedeelte en is direct zichtbaar vanaf het plein tussen het winkelcentrum en Het Kielzog. De entree/
foyer van Het Kielzog is gericht op een combinatie van publieksfuncties.
De afstemming met de partners, architecten en gemeente over de nieuwbouw was en is een intensief proces. Hoewel het beschikbare aantal vierkante meters niet toeneemt, worden in de bibliotheek wel meer vierkante meters vrij gemaakt om op een adequate wijze recht te doen aan de nieuwe maatschappelijke taken van de bibliotheek. We programmeren immers in de volle breedte in Bibliotheek Hoogezand.
Bibliotheek Harkstede
Bibliotheek Harkstede is gehuisvest in De Borgstee aan de Dorpshuisweg. In het gebouw dat eigendom is van de gemeente zitten verder twee basisscholen, een kinderopvangorganisatie, het consultatiebureau en een sporthal.
9
De bibliotheek is op werkdagen open tussen 08.00 en 16.00 uur (op maandag en donderdag tot 17.00 uur) als de beheerder van de Borgstee aanwezig is voor het openen en afsluiten. Daarnaast zijn op tenminste 6 uren per week medewerkers aanwezig voor informatie en advies.
Bibliotheek Harkstede heeft een aantal jaren geleden een behoorlijk aantal vierkante meters ingeleverd – het zijn er nu nog circa 70 m2 - en is gaan werken volgens het bibliotheek 2.0 concept.
Er is weinig synergie in het gebouw tussen de verschillende huurders.
Ieder heeft z’n eigen stukje, afgeschermd door tussendeuren. Activiteiten van de bibliotheek kunnen na overleg in één van de andere ruimtes van het gebouw plaatsvinden. Het gebouw De Borgstee moet voor 2021 aardbevings- bestendig gemaakt worden. Bij het maken van de plannen hiervoor is gekeken naar de manieren waarop meer synergie mogelijk is en hoe bepaalde ruimtes beter benut en gezamenlijk gebruikt kunnen worden. Er ligt een uitgewerkt plan waarbij de bibliotheek in de centrale hal gesitueerd wordt waar ook ruimte ontstaat voor verblijf en ontmoeting.
Bibliotheek Siddeburen
Bibliotheek Siddeburen is een stand-alone bibliotheek en heeft de afgelopen jaren net als in Harkstede de nodige vierkante meters ingeleverd.
De bibliotheek is momenteel 2 middagen per week geopend, maar daar komt verandering in. In het voorjaar van 2020 gaat de bibliotheek verhuizen naar het nieuwe MFC. Als gevolg daarvan is een forse uitbreiding van de openingstijden mogelijk (werkdagen van 08.00 tot 17.00 uur). Daardoor kan de bibliotheek bijdragen aan de grondgedachte dat het MFC de huiskamer van het dorp Siddeburen wordt.
Bibliotheek Slochteren
Bibliotheek Slochteren is gehuisvest in een multifunctioneel gebouw aan de Hoofdweg. Andere huurders op deze locatie zijn Artos, het consultatiebureau en de ICT-afdeling van de gemeente. Net als de andere bibliotheken in de voormalige gemeente Slochteren is de vestiging een aantal jaren gehalveerd in oppervlakte – nu nog circa 80 m2.
Bibliotheek Slochteren zit op een centrale locatie, maar groot nadeel is dat er weinig synergie is tussen de huurders. Daarnaast is op termijn steeds meer leegstand te verwachten in het pand. Er liggen concrete plannen om in 2020 te verhuizen naar het nieuw te bouwen dorpshuis De Houtstek. Dit betekent voor de bibliotheek een verruiming van openingstijden van 2 dagdelen naar wellicht dagelijkse openstelling.
Bibliotheek Noordbroek
Bibliotheek Noordbroek is gehuisvest in De Noordsuythoeve aan de Schoolstraat.
In het gebouw zitten verder een basisschool, een kinderopvang en diverse organisaties op het gebied van zorg en welzijn. De bibliotheek in Noordbroek is in 2014 verhuisd naar dit nieuw gebouwde multifunctionele dorpshuis.
Doordat er lange tijd sprake van was dat de bibliotheek uit het dorp zou verdwijnen, is de bibliotheek niet opgenomen in de eerste inrichtingsplannen van het MFC en daardoor is slechts 60 vierkante meter aan vloeroppervlak beschikbaar.
Op werkdagen is de bibliotheek toegankelijk van 08.00 tot 17.00 uur, dus 45 uur per week. Tijdens bepaalde uren zijn (vrijwillige) medewerkers aanwezig voor informatie en advies.
11
Bibliotheek Zuidbroek
Bibliotheek Zuidbroek is gehuisvest in dorpshuis De Broeckhof aan de W.A.
Scholtenweg. In het gebouw zit verder een fysiotherapeut en er zijn verschillende zalen voor activiteiten.
Op werkdagen is de bibliotheek open van 08.00 tot 17.00 uur en er is een avondopenstelling, totaal dus 43 uur per week. Vanaf 14.00 uur zijn er (vrijwillige) medewerkers aanwezig voor informatie en advies. Er is lange tijd sprake van geweest dat de bibliotheek ondergebracht zou worden bij een te realiseren Brede School/Kindcentrum. Vanwege het gebrek aan ruimte op die locatie wordt nu onderzocht of de bibliotheek niet beter op de huidige locatie kan blijven, met eventueel een geringer aantal vierkante meters dan de huidige 190.
1.1 Resultaten in cijfers
Categorie bibliotheek Midden-Groningen Hoogezand Harkstede Siddeburen Slochteren Noordbroek Zuidbroek AJC*
Bezoekers 213.153 148.599 9.324 5.791 9.132 27.161 13.146 -
Leners 13.166 7.440 699 1.066 881 341 1.223 1.516
Uitleningen 259.174 196.391 10.933 16.155 14.057 6.823 14.815 -
Vrijwilligers** 107 69 5 11 5 7 10 -
* AJC = Aletta Jacobscollege, dit is geen reguliere bibliotheekvestiging maar de ledenaantallen tellen wel mee in het totaal van de gemeente Midden-Groningen.
** De vrijwilligers zijn niet alleen werkzaam in de fysieke bibliotheek, ze helpen ook in het Taalhuis en bij ondersteuning van activiteiten.
TAAL ALS BASIS
EN PLEZIER IN LEZEN
2. Taal als basis en plezier in lezen
Eind 2019 verscheen het PISA-rapport 2018. PISA is het grootste internationaal vergelijkende onderzoek naar de prestaties van leerlingen in onderwijsstelsels in de wereld. Het onderzoek geeft inzicht in de prestaties van 15-jarige scholieren in 77 landen op het gebied van onder andere lezen. De uitkomsten laten een significante daling zien op het terrein van leesvaardigheid. Opvallende resultaten zijn dat Nederlandse leerlingen de minst gemotiveerde lezers zijn van alle PISA-landen én dat een kwart van de Nederlandse leerlingen onvoldoende leesvaardig is om als mondige burger in de huidige
samenleving te participeren.
Goed kunnen lezen maakt een groot verschil
Deze uitkomsten zijn reden te meer om nogmaals het belang te benadrukken van lezen, leesbevordering en digitale geletterdheid. Ander onderzoek toont aan dat lezers niet alleen hoger scoren op taalvaardigheid, maar ook op schoolsucces en intelligentie. Leren begint bij lezen. Wie kan lezen en teksten begrijpt, kan kennis verwerven en zich ontwikkelen. Een goede taalbeheersing zorgt ervoor dat kinderen betrokken zijn bij wat er om hen heen gebeurt.
Zo kunnen kinderen beter meekomen in de (digitale) samenleving en daar hebben we allemaal belang bij.
Nog meer inzetten op preventie
Het is belangrijk om nog meer in te zetten op preventie van laaggeletterdheid, om kinderen uit taalarme gezinnen niet op te laten groeien tot laaggeletterde volwassenen.
De feiten liegen er niet om: een kind met hoogopgeleide ouders hoort ca.
2.153 woorden per uur. Dit zijn circa 1.251 woorden per uur wanneer de ouders beschikken over een redelijk opleidingsniveau. Kinderen van ongeschoolde laaggeletterde ouders horen ca. 615 woorden per uur. Bovendien beschikken laaggeletterde ouders vaak niet over de vaardigheden om een taalrijke thuis- omgeving te creëren. Daarmee lopen jonge kinderen een taalachterstand op die ze vaak niet meer kunnen inhalen. Om ook vanuit onze dienstverlening bij te dragen aan het doorbreken van deze vicieuze cirkel, leggen we onze focus steeds meer op het gezin in de aanpak van laaggeletterdheid.
De dienstverlening die wij op de programmalijn Taal als Basis aanbieden, biedt een doorlopende (voor)lees- en mediawijsheidslijn voor kinderen van 0 tot 18 jaar. De onderdelen binnen deze lijn zijn op elkaar afgestemd, aanvullend en versterkend. Daarbij houden we er oog voor dat het minstens zo belangrijk is om te zorgen dat kinderen ook plezier krijgen, hebben en houden in lezen.
4-12 JAAR
DOORGAANDE LEESLIJN
DOORGAANDE LIJN MEDIAWIJSHEID
0-4 JAAR 12-18 JAAR
Kinderopvang
Bij Biblionet Groningen zijn we in 2019 gestart met het verder doorontwik- kelen en uitwerken van programma’s die bij laagtaalvaardige ouders de taalontwikkeling en leesopvoeding van kinderen stimuleert. We zijn onder andere bezig met de ontwikkeling die wij de gezinsaanpak noemen.
Daarnaast hebben we binnen het Budget Ontwikkeling Innovatie Bibliotheken (BOIB) in 2019 het implementatieproject BoekStartcoach opgenomen. In dit project zetten we in op hoe ouders te weten komen dat je vroeg moet starten met voorlezen aan baby’s en het jonge kind. Dit doen we in samenwerking met JGZ. We zijn wekelijks aanwezig op het consultatiebureau en creëren daar tijd en ruimte om over taalstimulering, voorlezen en mediaopvoeding te praten. Ouders leiden we zo vaker door naar de bibliotheek en de daarbij horende programma’s. Jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen ondersteunen we bij hun taak en de deskundigheid op het gebied en het belang van leesbevordering.
Voorlezen aan baby’s loont. Baby’s die door hun ouders vóór de achtste maand al zijn voorgelezen, scoren hoger op taal. Na vijftien maanden zijn er al positieve effecten op de woordenschat. Meedoen aan BoekStart stimuleert om ouders al met hun baby te starten met voorlezen. Hiermee wordt de ouderbetrokkenheid vergroot.
Voorlezen:
• is een warm moment samen
• oefent luistervaardigheid en concentratievermogen
• prikkelt de fantasie en sociaal-emotionele vaardigheden
• stimuleert de taal- en spraakontwikkeling
• geeft baby’s informatie over de wereld om hen heen
15
De Bibliotheek op school PO
In de provincie Groningen doet de helft van de basisscholen mee met de Bibliotheek op school, verzorgd door ons. De Bibliotheek op school is een landelijk programma dat zorgt voor plezier in lezen. Daardoor verbeteren de taal-, lees- en informatievaardigheden van kinderen. In deze aanpak werken de scholen, gemeente en bibliotheek aan taalontwikkeling, leesbevordering en mediawijsheid. Zo ondersteunen we het onderwijs en moedigen we (voor)lezen aan, zowel op school als thuis.
De taal van prentenboeken is veel rijker dan de taal van alledaagse gesprekken.
Deze boekentaal verrijkt de woordenschat van kinderen en bereidt hen voor op het begrijpend lezen in de midden- en bovenbouw van de basisschool.
Vrij lezen op school heeft een positief effect op woordenschat, spelling, grammatica, begrijpend lezen en schrijven. Een sterke leescultuur op school is van levensbelang. Schoolbreed inzetten op leesattituden en leesmotivatie heeft een positieve impact op:
• verbeelding
• empathie
• kritisch denken
• welbevinden
• (inter)culturele competenties
Voorlezen is de hele basisschool door belangrijk. De jongste kinderen maken zo kennis met de wereld van het boek. Met voorlezen in de hogere groepen wordt een leessfeer gecreëerd, die het technisch en begrijpend lezen ten goede komt.
Taal als basis en plezier in lezen in de gemeente Midden-Groningen
Van oudsher hebben de bibliotheken in de gemeente Hoogezand-Sappemeer een sterke focus op de dienstverlening aan het onderwijs en voor- en vroeg- schoolse instellingen. Die lijn is doorgetrokken in de gehele heringedeelde gemeente.
BoekStart
Alle jonge ouders krijgen na de geboorte van hun baby een brief van de burgemeester waarin hij ze oproept hun kindje lid te maken van de bibliotheek.
Het afgelopen jaar zijn 186 ouders daadwerkelijk naar de bibliotheek gekomen om dat te doen. Door het cadeautje dat ze bij inschrijving ontvangen – een BoekStartkoffertje met 2 knisper- of hardkartonnen boekjes – creëren ouders samen met hun baby een omgeving waarin boekjes en voorlezen vanzelfsprekend worden.
Op het consultatiebureau organiseert de bibliotheek maandelijks de zogenaamde baby-café bijeenkomsten voor ouders en hun baby’s met telkens wisselende thema’s, zoals babymassage en muziek met de allerkleinsten. Deze activiteiten worden zeer gewaardeerd door de jonge ouders.
BoekStartcoach
BoekStartcoach In de gemeente Midden-Groningen zijn de bibliotheken eind 2018 gestart met een pilotproject BoekStartcoach. De voorleesconsulent van de bibliotheek is wekelijks een dagdeel aanwezig op het Consultatiebureau om met ouders van jonge kinderen in gesprek te gaan over het belang van (vroeg) voorlezen. Door leuke boekjes te laten zien, worden ouders zonder (voor)leestraditie enthousiast gemaakt om te gaan voorlezen en naar de bibliotheek te komen.
BoekStartcoach Dineke heeft een groepje ouders om zich heen verzameld die zitten te wachten op hun afspraak met arts of wijkverpleegkundige. Er is al een groepsgesprek ontstaan over het belang van taal voor jonge kinderen. Dan komen drie Surinaamse vrouwen binnen met een baby. De moeder en de oma van de baby wonen in Hoogezand en de derde vrouw is de zuster van de moeder die in Suriname woont en net is aangekomen voor een bezoek aan haar zus en moeder.
Vol verwondering kijkt ze rond om te zien dat deze ruimte gevuld is met boekjes.
En al snel ontstaat een geanimeerd gesprek over voorlezen en worden ervaringen uitgewisseld. Na alle meet- en weegmomenten gaan de dames richting huis.
De moeder van het kindje neemt de waardebon mee en komt binnenkort naar de bibliotheek om het koffertje te halen en haar kindje lid te maken. En de vrouw uit Suriname krijgt een klein boekje van Dikkie Dik om voor te lezen aan haar kleinzoon. Als dank krijgt Dineke een dikke knuffel. In deze familie komt het wel goed met het voorlezen.
Aanbod kinderopvang en VVE
Voor de instellingen voor Kinderopvang heeft Biblionet Groningen diverse programma’s voor peuters en kleuters en pedagogisch medewerkers.
De bibliotheken in Midden-Groningen hebben een traditie om vanuit speciale projectgelden extra of aanvullende activiteiten te organiseren. Het jaar 2019 was wat dat betreft een overgangsjaar. Een van de hoogtepunten waren de Nationale Voorleesdagen rond het bekroonde prentenboek “Een huis voor Harry”. Pedagogisch medewerkers en leerkrachten uit de onderbouw volgden inspirerende workshops om vervolgens zelfs met dit boek in de groep of klas aan de slag te gaan. En meer dan 800 peuters kwamen in kleine groepen eind januari naar een van de speciale ‘Huis voor Harry voorstellingen’ die de bibliotheek gedurende een week in de theaterzaal van Het Kielzog had georganiseerd.
Voor veel peuters de eerste theaterervaring.
17
Het onderdeel BoekStart in de Kinderopvang heeft een impuls gekregen door extra aandacht voor het creëren van een voorleesrijke omgeving volgens de bouwstenen van dit concept. Met instellingen die officieel geen BoekStart- locatie meer waren zijn stappen voorwaarts gezet, waardoor we uiteindelijk in de loop van het jaar op meer dan de helft van de kinderopvanginstellingen met de BoekStart-methode aan de slag zijn gegaan. Heel bijzonder was de realisatie van een nieuwe BoekStart-locatie op Kinderdagcentrum De Kluft in Muntendam, de opvang voor kinderen met een verstandelijke beperking.
Burgemeester Hoogendoorn en “Koning Tom” verzorgden de opening.
De bibliotheek op school PO en onderwijsaanbod PO
Uitgangspunt is dat alle scholen in de gemeente gaan werken volgens het concept Bibliotheek op School. Het overgrote deel doet dat al en op een paar locaties wordt de stap gezet op het moment dat de school verhuist naar een Kindercentrum. Goed voorbeeld daarvan zijn de Kinderboom en de Ruitenvelder in Slochteren die begin 2020 verhuizen naar Kindcentrum Slochterveldweg.
Doordat scholen fuseren en/of samengaan in een Kindcentrum, neemt het aantal scholen af. Maar het heeft geen gevolgen voor de dienstverlening van de bibliotheek omdat er doorgaans meer groepen ontstaan.
Op alle scholen bieden we in het kader van de doorgaande leeslijn een breed pallet aan lees- en mediawijsheid-programma’s aan voor alle groepen.
Het programma wordt elk jaar geëvalueerd en gedeeltelijk vernieuwd en aangepast.
Eén van de succesvolste onderdelen is Mag ik meedoen voor groep 1 en 2 wat letterlijk opgevolgd werd want meer dan 850 kleuters en een deel van hun ouders deden daadwerkelijk mee. Ook Vakantielezen – bedoeld om de lees-dip in de zomervakantie tegen te gaan - is qua deelname succesvol. Met Scoor een Boek!, ons programma samen met FC Groningen in de Maatschappij, weten voetballers vanuit hun voorbeeldfunctie juist kinderen te bereiken die wat minder affiniteit hebben met lezen. Uiteraard vond de jaarlijkse afsluiting weer plaats op het sportpark waar het totaal aantal gelezen boeken door wethouder Drenth bekend werd gemaakt.
En dat sommige programma’s ook goed bruikbaar zijn in het speciaal onderwijs bleek uit een reactie van leerkracht Mirjam van SBO De Sterren na de aftrap van De Uitdaging: “Ze zijn net als ik nu fanatiek aan het lezen geslagen”.
Op de scholen die meedoen met het programma de Bibliotheek op school wordt tweejaarlijks de leesmonitor afgenomen. Hiermee wordt inzicht gekregen in het leesgedrag van de kinderen en wordt gemeten hoe de invloed van ouders en leerkrachten hierop is. Qua scores zitten de leerlingen van Midden- Groningen op het landelijk gemiddelde. Met de uitkomsten van de monitor wordt samen met de leescoördinator van de school een leesplan gemaakt.
De Bibliotheek op school VO
De Bibliotheek op school voor het voortgezet onderwijs is een landelijk programma voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Taalontwikkeling en lees- plezier krijgen hierin volop aandacht. Ook het verbeteren van informatie- en mediavaardigheden hoort bij het programma. Om dit te bereiken werken we nauw samen met de scholen en de gemeente.
Belangrijk, want voor (vmbo-)scholen is de taalontwikkeling van leerlingen vaak een bron van zorg. Gechargeerd kan gesteld worden dat in het vmbo de
‘typische vmbo-leerling’ de school binnenkomt met een beheersing van de Nederlandse taal die onder het gemiddelde ligt. Dit niveau kan een belemmering vormen voor succesvolle deelname aan het onderwijs. De achterstanden zijn veelal hardnekkig en scholen blijken er niet altijd in te kunnen slagen om effectieve maatregelen te treffen om het tij te keren. Eén van de meest onderschatte effectieve maatregelen die scholen kunnen treffen is een structureel beleid rond vrij lezen en vrijetijdslezen.
De bibliotheek op school VO en onderwijsaanbod VO in Midden-Groningen Zowel op het Aletta Jacobs College in Hoogezand als op Rugter Kopland in Siddeburen een Bibliotheek op School ingericht. De derde VO school in de gemeente CSG Rehoboth had in het schooljaar 2018/2019 deze dienstverlening nog niet. Door de intensieve samenwerking met het AJC en het samengaan op een locatie, komt Bibliotheek op School ook beschikbaar voor deze leerlingen.
Doordat het hoofdgebouw van het AJC aardbevingsbestendig wordt gemaakt, zitten de MAVO-leerlingen sinds de zomer van 2019 in een tijdelijke huisvesting aan de Erasmusweg. Op deze plek is ook een kleine bibliotheek geopend die twee dagdelen geopend is. Als gevolg hiervan is de bibliotheek op de hoofdlocatie minder open.
19
Op het AJC wordt veel aandacht besteed aan leesonderwijs. De school speelt in alle vakken tijd vrij voor vrij lezen. Daarnaast wordt een jaarlijks leesplan samengesteld onder de naam Aletta leest. Zowel het AJC als Rutger Kopland particperen ook in speciale projecten die de bibliotheken in Midden-Groningen oppakken, zoals Challenge the Future, Cultuurreporters en Minecraft (Siddeburen).
2.1 Resultaten in cijfers
Onderwerp Realisatie 2019 Plan 2019
BoekStart voor baby’s 186 -
BoekStart in de kinderopvang 20 18
De Bibliotheek op school PO 27 27
De Bibliotheek op School VO 2 2
VoorleesExpress (geen aanbod in Mid.-Gr.) - -
Aanbod VVE 12 14
Onderwijsaanbod PO 9 9
Onderwijsaanbod VO 1 1
BoekStart-Boekenpret 1.893 kinderen 1.893 kinderen
Aantal deelnemende kinderen VVE 57 -
Aantal deelnemende kinderen PO 6.188 -
WERKEN AAN
GELETTERDHEID
3. Werken aan geletterdheid
Nederland en dus ook Groningen kent een steeds grotere groep mensen die laaggeletterd is. In de provincie Groningen is gemiddeld 12.5% van de bevolking minder geletterd, maar in sommige delen van de provincie loopt dit percentage zelfs op tot 18%.
Op verschillende niveaus is aandacht voor dit maatschappelijke probleem en de afgelopen jaren is gekeken naar een samenhangende aanpak in de bestrijding van laaggeletterdheid. Landelijk is voor de periode 2016-2019 een vierjarig actieprogramma “Tel mee met taal” gemaakt, een programma dat wordt voortgezet in de periode 2020-2024. Op provinciaal niveau werkt Bibli- onet Groningen samen in een bondgenootschap Werken aan geletterdheid met Humanitas, Noorderpoort, Alfa-college, Stichting Lezen & Schrijven, MJD, gemeente Groningen en Forum Groningen. Op lokaal niveau zijn onder regie van de gemeenten taalnetwerken of taalallianties geformeerd waar een deel van deze organisaties in participeert, vaak aangevuld met de lokale welzijns- en zorgorganisaties.
Als gevolg van deze geïntegreerde aanpak is in elke gemeente tenminste één Taalhuis ingericht, in grotere of heringedeelde gemeenten zelfs meer. Op een uitzondering na zijn al deze Taalhuizen gehuisvest in de bibliotheek.
In het Taalhuis kan iedereen terecht met leervragen over de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen en digitale vaardigheden. De Taalhuiscoördinator – die in onze provincie in dienst is van Noorderpoort of Alfa-College – gaat in gesprek over de leervraag en bemiddelt naar een formeel of een informeel leertraject. Bij dat laatste onderdeel komen taalvrijwilligers in beeld. Zij volgen een speciale training van vier dagdelen en kunnen daarna als taalmaatje aan de slag om de taalhuisdeelnemers individueel te begeleiden. De Taalhuis- coördinator is verantwoordelijk voor de registratie van taalhuisdeelnemers, voortgang in het traject en monitoring van effecten.
In november organiseerde het Bondgenootschap voor een geletterd Groningen het symposium ‘Samen voor geletterdheid’ in Theater van Beresteyn te Veendam. Tijdens deze bijeenkomst is door bijna alle gemeenten een nieuw Taalakkoord ‘Dat redt stoe’ getekend voor het borgen en het continueren van de integrale aanpak laaggeletterdheid van 2020-2024 in de provincie Groningen. In paneldiscussies tussen onder andere werkgevers, bestuurders van gemeenten, een Taalhuiscoördinator en onze bestuurder Rachel van den Hoogen werd gesproken over verantwoordelijkheden in de aanpak. En uiteraard kregen ook taalambassadeurs als ervaringsdeskundige en voormalig cursist een plek in het programma.
Henk en Henk
Vroeger waren de vrienden Henk Bruinink en Henk Bijlholt afhankelijk van anderen. Bijvoorbeeld als ze wilden pinnen. Dan moesten ze iemand meenemen naar de bank om hen te helpen. Om daar verandering in te brengen, zetten ze in 2018 een belangrijke stap. Ze meldden zich aan bij het Taalhuis om te leren lezen en schrijven en beter met de computer om te leren gaan. Binnen de kortste keren had het duo de smaak te pakken.
Henk en Henk volgden lessen bij het Alfa-college en kregen ondersteuning van het Taalhuis in de bibliotheek. Ze kunnen al mailen en appen en bereiden zich nu voor op de examens ‘Digitale vaardigheden’ en ‘Taal’. Maar dat is niet het enige. Ze gaven ook al meerdere interviews over hun ervaring met laag- geletterdheid en het belang van onderwijs. Voor de camera en voor volle zalen.
Het enthousiasme van Henk en Henk werkt aanstekelijk. Ze hebben inmiddels al dertig collega’s van sociaal werkvoorzieningsbedrijf Iederz en de gemeente Groningen ervan overtuigd om ook op taalles te gaan. Ook volgde het duo de cursus voor Taalambassadeur, om zo laaggeletterdheid terug te dringen.
Doordat Henk en Henk deze weg in zijn geslagen, voelen ze zich vrijer en zelfverzekerder dan ooit. En het is zeer verdiend dat Henk en Henk in 2019 tot Taalheld zijn verkozen in de provinciale Taalheldenverkiezing van Stichting Lezen & Schrijven op het onderdeel Taalcursist.
Henk en Henk, de taalhelden
Wat hebben wij concreet geleverd in de gemeente Midden-Groningen?
Het Taalhuis is de fysieke en herkenbare plek in de bibliotheek waar de Taalhuis- coördinator ruimte heeft voor het houden van de spreekuren op vaste wekelijkse momenten. In en rond het Taalhuis is er gelegenheid en ruimte voor Taalhuis- vrijwilligers om met Taalhuisdeelnemers af te spreken en hen een op een te begeleiden. In het Taalhuis is uiteraard een passende collectie boeken en oefenmaterialen beschikbaar waarmee de deelnemers aan de slag kunnen.
De bibliotheekmedewerker heeft een belangrijke rol in het leggen van verbindingen binnen het taalnetwerk en met andere organisaties en bedrijven op gemeentelijk niveau. In de gemeente Midden-Groningen zijn naast de gemeente zelf Stichting Lezen & Schrijven, Noorderpoort, Kwartier Zorg & Welzijn en Humanitas belangrijke partners. Vanuit dat netwerk worden kansen gepakt om partners of initiatieven aan het Taalhuis te verbinden.
23
In de gemeente Midden-Groningen zijn drie Taalhuizen. Twee daarvan zijn ondergebracht in de bibliotheken in Hoogezand en Slochteren. De derde is in het MAC Muntendam gehuisvest.
Over heel 2019 zijn in de drie Taalhuizen 132 nieuwe cursisten bereikt. Op het eind van het jaar waren daarvan nog 92 actief. Redenen voor uitstroom zijn heel divers. Een aantal mensen heeft aangegeven nu een (betaalde) baan te hebben, sommigen zijn ook doorgestroomd naar regulier onderwijs.
Het aantal actieve taalhuisvrijwilligers was in het vierde kwartaal 38.
Ongeveer 75% daarvan is actief in het Taalhuis in Bibliotheek Hoogezand.
Om aandacht te vragen voor de aanpak van laaggeletterdheid is in de Week van de Alfabetisering in winkelcentrum De Hooge Meeren lettersoep geserveerd door de samenwerkingspartners van het Taalhuis.
MEEDOEN IN
DE SAMENLEVING
4. Meedoen in de samenleving
Om mee te kunnen doen in de samenleving is het essentieel om naast lees- en schrijfvaardigheden ook over digitale basisvaardigheden te beschikken.
De curatieve aanpak rondom digitale geletterdheid is gericht op het bestrijden van achterstanden, met name bij volwassenen. En dat is hard nodig: circa 4 miljoen burgers zijn niet digitaal vaardig (genoeg) om zelf zaken te doen met de overheid, waardoor het voor hen moeilijk is om zelfstandig deel te nemen aan de maatschappij, zowel online als offline. Naast deze vaardigheden is het belangrijk dat mensen hun gezondheid goed in de gaten houden, hun financiële huishouding op orde hebben en een basisniveau aan sociale en juridische vaardigheden bezitten. Samengevat resulteert dat in de “schijf van vijf van basisvaardigheden”:
Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat lang niet alle Nederlanders voldoende digitaal vaardig zijn. Hoewel 95% van de Nederlandse huishoudens thuis internet heeft en 86% het dagelijks gebruikt, heeft 17% van de internetgebruikers weinig ICT-vaardigheden. Met name onder internetgebruikers van 65 jaar en ouder en laagopgeleide internet- gebruikers bevinden zich relatief veel mensen met weinig ICT-vaardigheden.
Op het gebied van trainingen in digitale vaardigheden nemen de bibliotheken in toenemende mate een centrale positie in. De Koninklijke Bibliotheek heeft voor alle bibliotheken licenties afgesloten met de digitale trainingsprogramma’s Oefenen.nl en Digisterker. Daarnaast is met de Belastingdienst een convenant afgesloten, wat inhoudt dat bibliotheken digitale trainingen en belasting- spreekuren organiseren.
De cursus Klik&Tik is een onderdeel van Oefenen.nl. Met deze cursus worden de eerste stappen gezet in het werken met computers en internet. Het basisdeel gaat in op het aanzetten van de computer, typen en e-mailen. In het tweede deel worden de mogelijkheden van internet verkend zoals zoekmachines, website bekijken en formulieren invullen en downloaden. In het laatste deel
“Samen op het web” wordt in een veilige en afgeschermde omgeving het werken met sociale media geoefend. Iedereen volgt de cursus in zijn of haar eigen tempo en sluit de training bij goed gevolg af met een certificaat.
Contact met de overheid of semioverheidsinstellingen gaat steeds vaker via internet. Denk aan het aanvragen van een uitkering bij het UWV of het verlengen van een rijbewijs via de gemeente. Digisterker is een training van 4 à 5 dagdelen over communiceren met de gemeente, het UWV en de Belastingdienst. Deelnemers ontvangen een oefenboek dat voor een deel toegespitst is op de eigen gemeente door de gemeentelijke website te behandelen.
Aanvullend op de genoemde trainingen organiseren we digitale spreekuren en modules waarin een specifiek onderdeel van het werken met computers of andere digitale apparaten wordt behandeld. Dat doen we zoveel mogelijk samen met andere organisaties, zoals op sommige plekken in de provincie met Seniorweb.
In 2019 is vanuit de Koninklijke Bibliotheek een vernieuwde effectenmonitor geïntroduceerd voor zowel Klik&Tik als Digisterker. Aan het begin van de cursus vindt de 0-meting plaats en na afronding wordt aan de hand van een vragenlijst o.a. gekeken naar de opbrengsten voor de cursist. Deze monitor is in de 2e helft van het jaar in gebruik genomen, waardoor nog geen volledig en betrouwbaar beeld per gemeente te schetsen is. Wel zijn de eerste resultaten op provinciaal niveau zichtbaar.
Ruim 2/3 van de deelnemers aan de cursus Klik&Tik geeft aan zich minder afhankelijk te voelen van anderen bij werken met de computer. Ze kunnen zichzelf beter redden met de pc en voelen zich veiliger achter het toetsenbord.
Alle deelnemers bevelen het volgen van de cursus Klik&Tik aan. Ten opzichte van het land liggen de scores van Biblionet Groningen 20% hoger.
Meer dan de helft van de deelnemers aan de cursus Digisterker geeft aan zich minder afhankelijk te voelen voor hulp met de e-overheid. Ze kunnen hun overheidszaken beter zelf regelen, doen meer met de e-overheid en voelen zich veiliger bij digitaal contact. Ruim 2/3 geeft aan meer te willen leren en alle deelnemers bevelen de cursus Digisterker aan om deze te gaan volgen.
Deze uitkomsten zijn vergelijkbaar met de landelijke evaluaties.
27
Hoewel taal en digitaal nog een belangrijk onderdeel van de dienstverlening vormen, zijn ook de nodige stappen gezet in de activiteiten en programma’s gericht op de andere basisvaardigheden. Naast taalwandelingen, activiteiten in de Week van de Alfabetisering en taalcafés is de bibliotheek steeds vaker de plek voor bijvoorbeeld juridische en financiële spreekuren en bijeenkomsten voor werkzoekenden.
Onze insteek is dat zoveel mogelijk samen met anderen te doen. We willen toegroeien naar een situatie waarbij de bibliotheek steeds meer als platform fungeert voor andere organisaties.
Wat hebben wij concreet geleverd in de gemeente Midden-Groningen?
De bibliotheek organiseert doorlopend de trainingen Klik&Tik en afhankelijk van de vraag een aantal keren per jaar een training Digisterker. Deze trainingen worden gegeven door speciaal geschoolde vrijwilligers. In totaal zijn er 167 trainingsdagdelen geweest verspreid over Hoogezand, Slochteren en Muntendam. In Hoogezand was zelfs sprake van een wachtlijst en werd gevraagd om aan te haken bij de training op een andere locatie. Maar liefst 89 cursisten ontvingen na afloop hun certificaat voor het goed doorlopen van de training Klik&Tik. Bij Digisterker lag het aantal met 22 geslaagden iets lager.
De Breinbieb is een nieuw onderdeel van de bibliotheek, een plek waar nuttige en leuke materialen over het brein te vinden zijn. Van het thema onthouden en vergeten tot het onderwerp dementie en mantelzorg. Iedereen kan hier terecht om meer te leren over het geheugen. Wat is het en hoe werkt het? Hoe houd je het brein gezond? En wat als je geheugen je in de steek laat, zoals bij dementie?
De breinbieb in de bibliotheek in Hoogezand is in mei geopend en sindsdien zijn er regelmatig activiteiten en lezingen georganiseerd. En mensen kunnen in de breinbieb ook samenkomen voor het spelen van spellen of het leggen van puzzels. Bij de programmering wordt samengewerkt met diverse organisaties zoals de Hersenstichting, dementheek Leek, Zinn en Van Kasteel Ergotherapie.
Gedurende het hele jaar vinden er activiteiten plaats op het gebied van basis- vaardigheden. De bibliotheek participeert in het Armoedepact Midden- Groningen en haakt waar mogelijk aan bij initiatieven van de andere ondertekenaars van dit pact.
In de bibliotheek zijn al diverse initiatieven gestart waarbij de bibliotheek als platform fungeert, maar dit moet duidelijk nog groeien. Mooi voorbeeld om eruit te lichten is de damclub uit Meeden die sinds eind 2019 regelmatig in Bibliotheek Hoogezand te vinden is en bezoekers uitnodigt mee te doen aan
“fitness voor het brein”.
Joris’ Kerstboom was een andere activiteit die zorgde voor verbinding. De boom is gebaseerd op het gelijknamige tv-programma, waarin Joris Linssen mensen uitnodigt een bijzonder persoon in hun leven tussen de dennentakken te hangen om in het licht te zetten. De boom in bibliotheek Hoogezand werd goed gevuld en rond de boom vonden mooie en ontroerende gesprekken plaats.
Tot slot nog als verklaring voor de lage aantallen bij de gefaciliteerde activiteiten:
niet alle bezoekers zijn geteld bij deze activiteiten en een wekelijkse activiteit (bv hartjes uit liefde voor Hoogezand) is slechts als één activiteit aangemerkt.
29
4.1 Resultaten in cijfers
Onderwerp Realisatie 2019 Plan 2019
Pakket 1: Digitale vaardigheden
Digisterker deelnemers* 95 -
Klik&Tik deelnemers* 1.208 -
Belastingspreekuur deelnemers 34 -
Pakket 2: Programmering basisvaardigheden
2A: door Biblionet Groningen georganiseerd en uitgevoerd
- Aantal activiteiten 33 36
- Aantal deelnemers 231 -
2B: Faciliteren van activiteiten van anderen
- Aantal activiteiten 6 76
- Aantal deelnemers 9 -
* De aantallen cursisten zijn geen unieke deelnemers, maar de som van het aantal dat wekelijks meedoet.
LEVEN LANG LEREN
5. Leven Lang Leren
Een mens stopt nooit met leren. Bibliotheken hebben altijd al bijgedragen aan de ontwikkeling van de mens. Of dat nu is, zoals voorheen werd gezegd, als ‘verheffing van het volk’, of als persoonlijke verbetering van specifieke vaardigheden. Zo is de bibliotheek thuis in leesbevordering, leesplezier, mediawijsheid en, samen met partners, in het tegengaan van
laaggeletterdheid.
De bibliotheek is daarnaast ook een plek voor (non-formeel en informeel) leren:
ongeacht de achtergrond, leeftijd en het vaardigheidsniveau van de deelnemers.
Van lezingen tot programmeerlessen, we organiseren of faciliteren het.
De bibliotheek geeft iedereen kansen tot persoonlijke ontwikkeling.
De basis van de bibliotheek is dat ze bijdraagt aan de ontwikkeling van het individu. Het gaat zowel om persoonlijke ontwikkeling, om het maatschappelijk functioneren als om het functioneren op de arbeidsmarkt en in arbeidssituaties.
In onze snelle samenleving ben je nooit uitgeleerd. Er is geen scheiding tussen de levensfase waarin we worden opgeleid en de werkende levensfase waarin we onze kennis toepassen.
Alle inwoners van de provincie Groningen zouden moeten beschikken over een aantal kerncompetenties, de zogenaamde 21e-eeuwse vaardigheden.
Hieronder vallen competenties als creativiteit, samenwerken, communiceren, sociale en culturele vaardigheden, probleemoplossend vermogen en kritisch denken. De bibliotheek wil een stimulerende omgeving voor iedereen zijn en een platform vormen waar mensen kunnen samenkomen, kennis kunnen delen, vaardigheden kunnen verwerven en talenten kunnen ontwikkelen.
We bouwen mee aan een culturele infrastructuur in dorp en regio en programmeren activiteiten rondom grote (landelijke) campagnes:
De Nationale Voorleesdagen, De Boekenweek, Zomerlezen, Kinderboekenweek en Nederland Leest. Samen met onze (provinciale) partners in het culturele domein, zoals het Forum Groningen, VRIJDAG, K&C, Verhalen van Groningen, Erfgoedpartners en vele lokale organisaties organiseren of faciliteren we activiteiten voor verschillende doelgroepen. De Verhalencafés in het kader van 75 jaar bevrijding en de Eregalerij bijzondere Groningse vrouwen zijn hier voorbeelden van.
Tekening bij lezersbrief: ‘De bibliotheek bruist als nooit tevoren’ (Volkskrant: 25 januari 2020)
De meerwaarde van deze activiteiten zien we terug in kennisdeling, vergroting van de inspiratie en creativiteit. Inwoners willen zich verbinden in de samenleving, kennis delen en samen aan een thema werken. De bibliotheek als platform betekent dat we niet alles zelf programmeren. We faciliteren cursussen, workshops en informele bijeenkomsten op basis van de behoefte in de lokale samenleving. Het netwerkonderhoud, coördinatie en facilitaire ondersteuning van deze activiteiten wordt door de bibliotheek verzorgd.
eLAB
Het eLAB is een werk- en maakplaats waar iedereen kan maken, ervaren, experimenteren en ontdekken met 21-eeuwse vaardigheden; zoals computational skills, programmeren, creativiteit en samenwerken, nieuwe technologie en toepassingen.
In het eLAB gaat het om verdieping van de kennis en vaardigheden op een manier die laagdrempelig, spelenderwijs en informeel is. We bieden een manier van denken waarin niet het resultaat maar het proces voorop staat:
de manier waarop je door uitproberen, mislukken, andere wegen zoeken, doorzetten, overleggen, delen, presenteren, informatie zoeken stapsgewijs naar een resultaat toewerkt.
De bibliotheek wil een bruisende plek zijn voor persoonlijke groei, voor ont- moeting en debat. Voor leden, maar ook voor mensen die niet lenen maar wel een plek zoeken om anderen te ontmoeten, om te lezen of te ontwikkelen.
Wat hebben wij concreet geleverd in de gemeente Midden-Groningen?
We bouwen met onze programmering mee aan een culturele infrastructuur in dorp en regio. We hebben activiteiten geprogrammeerd rondom grote (landelijke) campagnes: De Nationale Voorleesdagen, de Boekenweek, Zomerlezen, Kinderboekenweek en Nederland Leest. Maar ook activiteiten die aansluiten bij lokale en regionale thema’s. Bij alle activiteiten staan
33
leesbevordering, leesplezier, ontmoeting en debat centraal.
Een greep uit de activiteiten georganiseerd of gefaciliteerd in gemeente Midden-Groningen:
Elke woensdagmiddag wordt er voorgelezen in Bibliotheek Hoogezand.
Aanvullend is er één keer in de maand Voorlezen+ waarin voorlezen gecombi- neerd wordt met een knutsel- of andere doe-activiteit rond het voorgelezen boek. Tijdens De Nationale Voorleesdagen las de burgemeester voor uit Een huis voor Harry en daarbij droeg hij de speciaal voor deze gelegenheid gemaakte bijzondere burgemeesters-ketting. Ook in Bibliotheek Noordbroek en Bibliotheek Zuidbroek zijn vaste voorleesmomenten.
Tijdens Zomerlezen gingen de bibliotheekmedewerkers on tour door de gemeente om het zogenaamde hangmatlezen te promoten. Zelf lezen in de hangmat of voorgelezen worden, beide kon. En uiteraard ontbrak de hangmat niet bij de jaarlijkse Dag van het Park.
In Bibliotheek Hoogezand is een aantal keren ‘Snuffellezen’ georganiseerd:
een project waarbij kinderen uit groep 4 van de basisschool een keer per maand een boek mogen voorlezen aan een hond. Met dit project geven we kinderen die moeite hebben met (voor)lezen de kans om op een leuke en ontspannen manier te oefenen. Een hond luistert namelijk altijd aandachtig en geeft geen commentaar. Bibliotheek Hoogezand had met deze activiteit de primeur in de provincie Groningen en gelet op de positieve ervaringen krijgt het zeker een vervolg in 2020.
Ook nieuw waren de Juniorcolleges, een serie van 6 colleges voor kinderen vanaf 10 jaar met steeds een wisselend onderwerp. Zo ging schrijfster Sanne Rooseboom met de kinderen een verhaal schrijven en voormalig stadsdichter Renee Luth creatief aan de slag met poëzie.
Uiteraard waren er ook activiteiten voor volwassenen zoals de gevarieerde Boekenweek-avond, maandelijkse koffieochtenden “Boeken proeven met Els”
en de winterdichters in samenwerking met Gerard Rozeboom. Verder o.a. een lezing door Carl Holthausen over zijn waterstoftechniek en niet te vergeten de avond waarin 100 jaar vrouwenkiesrecht op een ludieke en informatieve manier werd gevierd.
Aactiviteit ‘100 jaar Vrouwenkiesrecht’ met o.a. voormalig wethouder Anja Woortman als panellid
35
eLAB
Het eLAB van Bibliotheek Hoogezand wordt ingezet bij veel delen van de programmering. Uiteraard zijn er de wekelijkse workshops op woensdagmiddag.
In het eLAB zijn daarnaast regelmatig Coderdojo-bijeenkomsten waarin kinderen van 7 tot 17 jaar onder begeleiding van vrijwilligers leren program- meren. Verder is het één van de plekken waar de MakersClub uit Hoogezand bij elkaar komt en kunnen scholen het eLAB gebruiken als extern leslokaal.
Op deze manier wordt het eLAB ook een platform voor de omgeving.
En in de bibliotheken in de overige dorpen in Midden-Groningen is het eLAB regelmatig on-tour zodat kinderen daar ook kunnen leren en experimenteren.
Tot slot worden in en vanuit het eLAB verschillende grote projecten geïnitieerd of ondersteund. Voorbeeld hiervan is het project Bouw mee waarbij kinderen uit de bovenbouw van de basisscholen meedachten over hoe de eigen (nieuwe) school er uit moest zien die ze vervolgens uitwerkten in Minecraft. Datzelfde Minecraft werd gebruikt voor een ontwerp van de OV-Hub bij mfc Siddeburen door brugklasleerlingen van Rutger Kopland. En binnen het meerjarige project Challenge the future gingen leerlingen aan de slag met o.a. opdrachten en uitdagingen van plaatselijke bedrijven om ze vervolgens deels uit te werken in het eLAB.
Tijdens het Innovatiefestival in december kwamen heel veel ontwikkelingen samen. Leerlingen van 10 basisscholen presenteerden hun ontwerpen en ideeën voor bedrijven en bezoekers konden kennismaken met allerlei nieuwe ontdekkingen en innovaties. Zo’n 1000 bezoekers kwamen af op dit grote evenement dat in samenwerking met o.a. De Hooge Meeren en met extra steun van de gemeente is georganiseerd.
5.1 Resultaten in cijfers
Onderwerp Realisatie 2019 Plan 2019
Pakket 1: Landelijke campagnes
Aantal activiteiten gemeente 1529 40
Aantal deelnemers 1.814 -
Pakket 2A: Door Biblionet Groningen georganiseerd en uitgevoerd
Aantal activiteiten 71 56
Aantal deelnemers 1.322 -
2B: Faciliteren van activiteiten van anderen
Aantal activiteiten 4 56
Aantal deelnemers 104 -
eLAB programmering
Aantal activiteiten 55 max. 100
Aantal deelnemers 2.376 -
37
