Monitoring dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen, sprinkhanen en krekels. Zone Brabantse Golf, wachtbekken en open gracht

(1)

Natuurpunt Studie contact: studie@natuurpunt.be Coxiestraat 11 • 2800 Mechelen studie@natuurpunt.be • www.natuurpunt.be

Monitoring dagvlinders,

lieveheersbeestjes, libellen, sprinkhanen

& krekels

Zone Brabantse Golf, wachtbekken

en open gracht (Machelen/Steenokkerzeel)

(2)

Monitoring Brucargo 2018 2

OPDRACHTGEVER Brussels Airport

Opvolging caroline.bossuyt@brusselsairport.be en sarah.van.den.heuvel@brusselsairport.be TERREINWERK Ilf Jacobs (ilf.jacobs@natuurpunt.be)

TEKST Ilf Jacobs

EINDREDACTIE Jorg Lambrechts (jorg.lambrechts@natuurpunt.be)

Wijze van citeren:

Jacobs, I. 2019. Monitoring dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen, sprinkhanen en krekels. Zone Brabantse Golf, wachtbekken en open gracht (Machelen/Steenokkerzeel). Rapport Natuurpunt Studie 2019.12, Mechelen.

© augustus 2019

(3)

Inhoudsopgave

Monitoring dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen, sprinkhanen & krekels ... 1

1 Inleiding... 4

2 Methodiek ... 4

2.1 Projectgebied voor het fauna-onderzoek ... 4

2.2 Gegevensverwerking ... 4

3 Resultaten ... 6

3.1 Inleiding ... 6

3.2 Gebiedswaarnemingen ... 8

3.2.1 Totaal aantal geanalyseerde waarnemingen... 8

3.2.2 Belangrijkste resultaten van data-analyse van de dataset Gebiedswaarnemingen ... 8

3.2.2.1 Inleiding... 8

3.2.2.2 Typische soorten van bloemrijke natuurlijke graslanden en zomen...17

3.2.2.3 Typische soorten van bossen en bosranden ...20

3.2.2.4 Interessantste libellensoorten waargenomen aan waterpartijen ...22

4 Referenties ...23

5 Bijlagen...24

5.1 Bijlage 1: Weergave van alle geanalyseerde projectwaarnemingen van de geselecteerde

soortgroepen binnen het projectgebied ...24

(4)

1 Inleiding

In de loop van 2018 werd het bufferbekken van Brucargo en de aanpalende zones van de Brabantse golf geïnventariseerd door Natuurpunt Studie.

De in dit hoofdstuk gebundelde soortgroepen, met name dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen, sprinkhanen & krekels, werden geclusterd daar de monitoringsmethode toelaat hen samen te inventariseren. Het betreffen vier ongewerveldengroepen waarvan voor Vlaanderen een vrij duidelijk beeld is op vlak van hun ecologische niche, essentiële hulpbronnen, actuele verspreiding en beschermde status. Dit maakt dat deze soortgroepen, in het bijzonder de habitatspecialisten binnen deze soortgroepen, kunnen fungeren als belangrijke kwaliteitsindicatoren voor zowel de kwaliteit als diversiteit van de onderzochte biotopen en levensgemeenschappen.

2 Methodiek

2.1 Projectgebied voor het fauna-onderzoek

De begrenzingen van het projectgebied werden afgebakend op basis van eigendomsgrenzen en landschappelijke entiteiten.

De faunabespreking is gebaseerd op:

 waarnemingen die verzameld werden i.k.v. het onderzoek, en dus allemaal plaatsvonden binnen het projectgebied

 aanvullende bestaande gegevens uit de online databank www.waarnemingen.be van Natuurpunt Studie

Voor een overzichtskaart van het projectgebied en zoekzone van dit onderzoek zie Figuur 1.

De inventarisaties vonden zo veel mogelijk plaats tijdens gunstige weersomstandigheden:

 windkracht < 4 Beaufort – in de praktijk zo weinig mogelijk wind

 temperatuur: (> 17°C en < 30°C)

 tijdstip: 10u - 18u

 dagen zonder neerslag

 zonneschijn gedurende min. 50% van de dag

Tijdens het veldwerk werden alle gegevens via een smartphone met GPS ingegeven, dus met de exacte coördinaten.

2.2 Gegevensverwerking

Voor dit onderdeel van de rapportage werd enkel gewerkt met de gegevens van de soortgroepen die onderwerp zijn van dit luik nl. dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen en sprinkhanen & krekels. De gegevensverwerking gebeurde op basis van alle verrichte gebiedswaarnemingen.

Gebiedswaarnemingen: voor deze dataset werd gewerkt met alle waarnemingen die verricht werden binnen het zoekgebied. Dus zowel de projectwaarnemingen als losse waarnemingen van het

projectteam en andere natuurliefhebbers die verricht én ingevoerd werden in

www.waarnemingen.be.

(5)

5 Figuur 1: Weergave van de afbakening van het projectgebied en alle verzamelde gebiedswaarnemingen binnen het projectgebied.

(6)

6

3 Resultaten

3.1 Inleiding

In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek voorgesteld.

Eerst maken we een bondige analyse van de gebiedswaarnemingen. Zoals eerder gesteld zijn dit alle verrichte waarnemingen van de geselecteerde soortgroepen (dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen en sprinkhanen en krekels) binnen het afgebakende projectgebied.

Vervolgens worden de onderzoeksresultaten besproken per soortgroep (dagvlinders, sprinkhanen &

krekels, libellen en lieveheersbeestjes). Voor deze soortgroepen wordt een soortenlijst gegeven van de soorten die binnen het projectgebied werden waargenomen.

Tenslotte wordt in het soortgroepspecifieke hoofdstuk ingegaan op de onderzoeksresultaten van de Rode Lijst- en Habitattypische soorten

Bij de bespreking van de onderzoeksresultaten wordt voor alle soorten steevast de Rode Lijst-categorie weergegeven. Er werd hierbij telkens gewerkt met de meest recente Rode Lijst voor de desbetreffende soortgroep. Voor een overzicht van de benaming en definities van de nieuwe Rode Lijst-categorieën voor Vlaanderen wordt verwezen naar Tabel 1.

Voor elke soort wordt tevens weergegeven of de soort al dan niet Habitattypisch is.

(7)

7 Tabel 1 Benaming en definities van de nieuwe Rode Lijst-categorieën voor Vlaanderen.

UITGESTORVEN – EXTINCT (EX)

Een soort is Uitgestorven wanneer er geen gegronde twijfel bestaat dat het laatste individu gestorven is. Een soort wordt ver ondersteld Uitgestorven te zijn wanneer uitgebreide inventarisaties in gekende of geschikte biotopen, en op de juiste tijdstippen (dag, seizoen, jaar), in zijn historische verspreidingsgebied niet geresulteerd hebben in het vinden van een individu. Inventarisaties moeten uitgevoerd worden over een tijdspanne die overeenstemt met de levenscyclus en –vorm van de soort in kwestie.

UITGESTORVEN IN HET WILD – EXTINCT IN THE WILD (EXW)

Een soort is Uitgestorven in het wild wanneer het enkel gekend is van kweekprogramma’s, van in gevangenschap of als gevestigd e populatie(s) buiten het historische verspreidingsgebied. Een soort wordt verondersteld Uitgestorven in het Wild te zijn wanneer uitgebreide inventarisaties in gekende of geschikte biotopen en op de juiste tijdstippen (dag, seizoen, jaar), in zijn historische verspr eidingsgebied niet geresulteerd hebben in het vinden van een individu. Inventarisaties moeten uitgevoerd worden over een tijdspanne die overeenstemt met de levenscyclus en –vorm van de soort in kwestie.

REGIONAAL UITGESTORVEN – REGIONALLY EXTINCT (RE) vroeger: Uitgestorven in Vlaanderen

Een soort is Regionaal uitgestorven wanneer er geen enkele twijfel bestaat dat het laatste zich voortplantende individu in Vlaanderen gestorven is of in het geval van een regelmatige bezoeker, individuen niet langer Vlaanderen bezoeken. Het is moeilijk om regels op te stellen voor de tijd sinds de laatste waarneming vooraleer een soort als Regionaal uitgestorven wordt bestempeld. Dit hangt af van de inventarisatie- inspanning, die op zijn beurt afhangt van de soort en van de regio. Soorten die zich vroeger in Vlaanderen v oortplantten, maar Vlaanderen nu enkel bezoeken zonder er zich voort te planten, moeten als Regionaal uitgestorven worden beschouwd. In Nederland heet deze categorie Verdwenen uit Nederland.

ERNSTIG BEDREIGD – CRITICALLY ENDANGERED (CR) vroeger: Met uitsterven bedreigd

Een soort is Ernstig bedreigd wanneer de best beschikbare kennis aangeeft dat het voldoet aan een van de criteria A-E voor Ernstig bedreigd, en dat het daarom een bijzonder grote kans heeft om uit te sterven in het wild.

BEDREIGD – ENDANGERED (EN)

Een soort is Bedreigd wanneer de best beschikbare kennis aangeeft dat het voldoet aan een van de criteria A-E voor Bedreigd, en dat het daarom een heel grote kans heeft om uit te sterven in het wild.

KWETSBAAR – VULNERABLE (VU)

Een soort is Kwetsbaar wanneer de best beschikbare kennis aangeeft dat het voldoet aan een van de criteria A-E voor Kwetsbaar, en dat het daarom een grote kans heeft om uit te sterven in het wild.

BIJNA IN GEVAAR – NEAR THREATENED (NT) vroeger: Achteruitgaand of Zeldzaam

Een soort is Bijna in gevaar wanneer het getoetst werd aan de criteria A-E, maar momenteel niet voldoet aan de criteria voor Ernstig bedreigd, Bedreigd of Kwetsbaar, maar er wel bijna aan voldoet of er vermoedelijk aan zal voldoen in de nabije toekomst. In Nederland heet deze categorie Gevoelig.

MOMENT. NIET IN GEVAAR – LEAST CONCERN (LC) vroeger: Momenteel niet bedreigd

Een soort is Moment. niet in gevaar wanneer het getoetst werd aan de criteria A-E, maar niet voldoet aan de criteria voor Ernstig bedreigd, Bedreigd, Kwetsbaar of Bijna in Gevaar. In Nederland heet deze categorie Thans niet bedreigd.

ONVOLDOENDE DATA – DATA DEFICIENT (DD) vroeger: Onvoldoende gekend

Een soort valt onder Onvoldoende data wanneer er onvoldoende informatie beschikba ar is om op basis van verspreidings - of populatiegegevens een rechtstreekse of onrechtstreekse inschatting te maken van de kans op uitsterven. Een soort in deze categorie kan goed bestudeerd zijn en de biologie kan goed gekend zijn, maar bruikbare gegevens over aantallen en verspreiding ontbreken. Onvoldoende data is daarom geen Rode Lijstcategorie sensu stricto. Het onderbrengen van soorten in deze categorie geeft aan dat meer info rmatie nodig is en dat nog te voeren onderzoek zou kunnen uitwijzen dat de s oort in een Rode Lijstcategorie thuishoort. Het is belangrijk om gebruik te maken van alle mogelijke data en om de juiste keuze te maken tussen Onvoldoende data en een Rode Lijstcategorie. Als er vermo ed wordt dat het verspreidingsgebied van een soort klei n is of dat er een vrij lange periode verstreken is sinds de laatste waarneming, is een indeling in een Rode Lijstcategorie vermoedelijk gerechtvaardigd. In Nederland heet deze categorie Onvoldoende gegevens.

NIET VAN TOEPASSING – NOT APPLICABLE (NA)

Voorbeelden van soorten waarvoor de categorie Niet van toepassing geldt, zijn uitheemse soorten of zwervers (bv. geen regelmati ge bezoekers of dwaalgasten).

NIET GEËVALUEERD – NOT EVALUATED (NE)

Een soort is Niet geëvalueerd wanneer het nog niet getoetst werd aan de Rode Lijstcriteria.

(8)

8

3.2 Gebiedswaarnemingen

3.2.1 Totaal aantal geanalyseerde waarnemingen

Binnen het projectgebied werden in totaal 322 gebiedswaarnemingen verricht van dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen en sprinkhanen & krekels. Hierbij werden in totaal 838 exemplaren gemeld van de betreffende soortgroepen (bron: www.waarnemingen.be). De dataset met waarnemingen is terug te vinden als bijlage.

Zie: Bijlage 1: Weergave van alle geanalyseerde projectwaarnemingen van de geselecteerde soortgroepen binnen het projectgebied

3.2.2 Belangrijkste resultaten van data-analyse van de dataset Gebiedswaarnemingen

3.2.2.1 Inleiding

In dit onderdeel worden de belangrijkste conclusies weergegevens van de data-analyse van alle gebiedswaarnemingen van dagvlinders, lieveheersbeestjes, libellen en sprinkhanen & krekels die doorheen de jaren werden verricht binnen het projectgebied.

Van de geselecteerde soortgroepen werden in totaal 49 verschillende soorten waargenomen. Hiervan staan 4 soorten te boek als Rode Lijst-soort en 3 als Habitattypisch.

In totaal werden 322 verschillende waarnemingen ingevoerd binnen de zoekzone waarbij in totaal 838 individuen werden gemeld.

Voor de in dit onderdeel besproken soortgroepen werden binnen het zoekgebied doorheen de jaren:

- 19 verschillende soorten dagvlinders waargenomen, waarvan 3 Rode Lijst- en 3 habitattypische soorten. In totaal werden 186 waarnemingen verricht waarbij in totaal 313 exemplaren gemeld werden

- 6 verschillende soorten lieveheersbeestjes waargenomen, waarvan één Rode Lijst-soort. In totaal werden 14 waarnemingen verricht waarbij in totaal 17 exemplaren gemeld werden - 16 verschillende soorten libellen waargenomen, waarvan geen Rode Lijst- noch

habitattypische soorten. In totaal werden 94 waarnemingen verricht waarbij in totaal 413 exemplaren gemeld werden

- 8 verschillende soorten sprinkhanen & krekels waargenomen, waarvan geen Rode Lijst- noch habitattypische soorten. In totaal werden 28 waarnemingen verricht waarbij in totaal 95 exemplaren gemeld werden

Voor een overzicht van de gebiedswaarnemingen en overzichtskaarten van de verschillende

soortgroepen wordt verwezen naar onderstaande tabellen en afbeeldingen.

(9)

9

Tabel 2 Overzicht van de gebiedswaarnemingen van dagvlinders binnen het projectgebied (bron: projectwaarnemingen en www.waarnemingen.be)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode_lijst categorie Habitattypisch Aantal waarnemingen

Totaal aantal individuen

Iepenpage Satyrium w-album Kwetsbaar neen 14 28

Citroenvlinder Gonepteryx rhamni Bijna in gevaar neen 1 1

Kleine vos Aglais urticae Bijna in gevaar neen 1 1

Bruin blauwtje Aricia agestis Momenteel niet in gevaar ja 26 47

Eikenpage Favonius quercus Momenteel niet in gevaar ja 1 2

Keizersmantel Argynnis paphia Momenteel niet in gevaar ja 4 4

Atalanta Vanessa atalanta Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Bont zandoogje Pararge aegeria Momenteel niet in gevaar neen 9 13

Boomblauwtje Celastrina argiolus Momenteel niet in gevaar neen 16 24

Bruin zandoogje Maniola jurtina Momenteel niet in gevaar neen 27 44

Dagpauwoog Aglais io Momenteel niet in gevaar neen 5 6

Gehakkelde aurelia Polygonia c-album Momenteel niet in gevaar neen 7 9

Groot koolwitje Pieris brassicae Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Hooibeestje Coenonympha pamphilus Momenteel niet in gevaar neen 13 14

Icarusblauwtje Polyommatus icarus Momenteel niet in gevaar neen 31 74

Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae Momenteel niet in gevaar neen 12 21

Klein geaderd witje Pieris napi Momenteel niet in gevaar neen 2 2

Klein koolwitje Pieris rapae Momenteel niet in gevaar neen 13 19

Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas Momenteel niet in gevaar neen 2 2

TOTAAL 186 313

(10)

10

(11)

11

Tabel 3 Overzicht van de gebiedswaarnemingen van lieveheersbeestjes binnen het ganse projectgebied (bron: projectwaarnemingen en www.waarnemingen.be)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode_lijst categorie Habitattypisch

Aantal waarnemingen

Tweestippelig lieveheersbeestje Adalia bipunctata Kwetsbaar neen 1 2

Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata Momenteel niet in gevaar neen 5 6

Meeldauwlieveheersbeestje Halyzia sedecimguttata Momenteel niet in gevaar neen 2 2

Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis Niet van toepassing (exoot) neen 1 1

Viervlekkig Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis f. spectabilis Niet van toepassing (exoot) neen 1 1 Veelstippig Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis f. succinea Niet van toepassing (exoot) neen 1 1

Ruigtelieveheersbeestje Hippodamia variegata Momenteel niet in gevaar neen 1 2

22-stippelig lieveheersbeestje Psyllobora vigintiduopunctata Momenteel niet in gevaar neen 2 2

TOTAAL 14 17

(12)

12

(13)

13

Tabel 4 Overzicht van de gebiedswaarnemingen van libellen binnen het ganse projectgebied (bron: projectwaarnemingen en www.waarnemingen.be)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode_lijst categorie Habitattypisch Aantal waarnemingen

Paardenbijter Aeshna mixta Momenteel niet in gevaar neen 3 3

Grote keizerlibel Anax imperator Momenteel niet in gevaar neen 14 18

Zuidelijke keizerlibel Anax parthenope Niet geëvalueerd neen 1 1

Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis Momenteel niet in gevaar neen 22 48

Azuurwaterjuffer Coenagrion puella Momenteel niet in gevaar neen 4 40

Vuurlibel Crocothemis erythraea Momenteel niet in gevaar neen 1 2

Watersnuffel Enallagma cyathigerum Momenteel niet in gevaar neen 3 4

Grote roodoogjuffer Erythromma najas Momenteel niet in gevaar neen 4 46

Kleine roodoogjuffer Erythromma viridulum Momenteel niet in gevaar neen 2 151

Lantaarntje Ischnura elegans Momenteel niet in gevaar neen 4 6

Tengere grasjuffer Ischnura pumilio Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum Momenteel niet in gevaar neen 24 75

Blauwe breedscheenjuffer Platycnemis pennipes Momenteel niet in gevaar neen 1 2

Vuurjuffer Pyrrhosoma nymphula Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum Momenteel niet in gevaar neen 3 3

Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum Momenteel niet in gevaar neen 6 12

TOTAAL 94 413

(14)

14

(15)

15

Tabel 5 Overzicht van de gebiedswaarnemingen van sprinkhanen en krekels binnen het ganse projectgebied (bron: projectwaarnemingen en www.waarnemingen.be)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode_lijst categorie Habitattypisch Aantal waarnemingen

Ratelaar Chorthippus biguttulus Momenteel niet in gevaar neen 9 61

Bruine Sprinkhaan Chorthippus brunneus Momenteel niet in gevaar neen 8 15

Zuidelijk Spitskopje Conocephalus fuscus Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale Momenteel niet in gevaar neen 5 8

Boomsprinkhaan Meconema thalassinum Momenteel niet in gevaar neen 1 1

Sikkelsprinkhaan Phaneroptera falcata Momenteel niet in gevaar neen 1 2

Krasser Pseudochorthippus parallelus Momenteel niet in gevaar neen 2 6

Grote Groene Sabelsprinkhaan Tettigonia viridissima Momenteel niet in gevaar neen 1 1

TOTAAL 28 95

(16)

16

(17)

17 3.2.2.2 Typische soorten van bloemrijke natuurlijke graslanden en zomen

Tijdens de inventarisaties werden een aantal typische dagvlinders aangetroffen binnen bloemrijke zones op het terrein. Vooral de bijzonder bloemrijke en snel opwarmende randen van de diepe watergang op de terreinen van Brabantse Golf bleken belangrijke populaties te huisvesten van onderstaande graslandsoorten. Doordat de randen van de gracht ingezaaid zijn met goede nectarplanten als Wilde marjolein, Beemdkroon, etc vormen deze zomen echte ‘nectarkroegen’ voor tal van dagvlinders.

Tijdens de terreinbezoeken bleek tevens dat bepaalde zones van de graslanden zowel op de Brabantse Golf als langs het wachtbekken niet gemaaid waren. Binnen deze zones werden tal van dagvlinders waargenomen die deze zones benutten als locaties waar ze hun eitjes afzetten op aanwezige waardplanten en/of op zoek gingen naar nectar. Deze uitgespaarde zones bleken opvallend meer dagvlinders te bevatten in vergelijking met de zones waar plaatselijk gewerkt werd met bloemenmengsels in artificiële bloemenperkjes.

Gefaseerd maaibeheer van permanente graslanden,waarbij hier en daar een zone blijft staan, vormt een nuttigere én goedkopere maatregel dan het creëren van specifieke jaarlijks ingezaaide bloemenzones.

In de onderzochte zone werden bijzonder grote populaties aangetroffen van Icarusblauwtje - Polyommatus Icarus (Rottemburg, 1775) en Bruin blauwtje - Aricia agestis ([Denis & Schiffermüller], 1775). In mindere mate werd ook het Hooibeestje - Coenonympha pamphilus (Linnaeus, 1758) aangetroffen. Dit zijn allen soorten van eerder schrale en voedselarme graslanden met een hoog nectaraanbod. Het zo natuurlijk mogelijk beheren van de graslanden komt deze soorten ten go ede.

Zowel het gebruik van pesticiden als meststoffen is voor deze soorten uit den boze. Het maaibeheer van deze graslanden gebeurt best gefaseerd met een eerste maaibeurt rond half juni. Een tweede maaibeurt vanaf begin september. De schraalste zones met een zeer ijle vegetatie hoeven slechts één keer gemaaid worden vanaf september. Belangrijk is om het maaisel steeds af te voeren om verruiging en vervilting van de grasmat tegen te gaan.

De bloemrijke zomen van de gracht kunnen tevens best gefaseerd kort gehouden worden om opslag van bomen en verruiging door onder andere bramen tegen te gaan.

In de zomen waar Muskuskaasjeskruid en andere leden van de kaasjeskruidfamilie werden

aangetroffen, werden tevens eitjes en rupsen van het Kaasjeskruiddikkopje - Carcharodus alceae

(Esper, 1780) waargenomen. Deze soort heeft Vlaanderen recent weten te koloniseren en maakt

vooral gebruik van bloemrijke, snel opwarmende zones met aanwezigheid van waardplanten uit de

kaasjeskruidfamilie. Het niet te vroeg maaien van de zones met kaasjeskruid is essentieel om de soort

te behouden in het gebied.

(18)

18 Figuur 2 Gracht met snel opwarmende en bloemrijke zomen en oevers. Foto: Ilf Jacobs

Figuur 3: Detailfoto's van bloemenrijkdom op hellingen van de gracht en bufferbekken. Foto’s: Ilf Jacobs

(19)

19

Figuur 4: De recent aangelegde bloemenborders (boven) bleken opvallend minder vlinders en bijen te bevatten dan de meer natuurlijke en/of ongemaaide zones (onder) en de hierboven afgebeelde hellingen. Foto: Ilf Jacobs

(20)

20 3.2.2.3 Typische soorten van bossen en bosranden

Het onderzoeksgebied grenst aan het boscomplex Floordambos, een bijzonder waardevol bosgebied.

De aanwezigheid van een structuurrijk bos met zowel intern als extern goed ontwikkelde bosranden zorgt in combinatie met de aanwezigheid van bomenrijen, vrijstaande bomen en andere natuurlijke elementen ervoor dat binnen het onderzoeksgebied verschillende typische soorten van bossen en bosranden aangetroffen werden. We bespreken deze.

Iepenpage -Satyrium w-album (Knoch, 1782) en Keizersmantel - Argynnis paphia (Linnaeus, 1758).

Van de Iepenpage is er een bijzonder grote meta-populatie aanwezig binnen het onderzoeksgebied.

De aanplant van Iepen – Ulmus spec. in het verleden heeft hier ongetwijfeld toe bijgedragen. Indien de ruime aanwezigheid van iepen in zonbeschenen bosranden en bomenrijen behouden blijft in combinatie met bloemrijke zomen en overhoekjes, is het voortbestaan van deze mooie dagvlinder gegarandeerd. De aanplant van iepensoorten met een grotere resistentie t.o.v. de iepenziekte, zoals Fladderiep (Ulmus laevis), kan een belangrijke bijdrage leveren op langere termijn.

Binnen het boscomplex Floordambos is een populatie aanwezig van de Keizersmantel, een grote en attractieve dagvlinder. Het behoud van de aanwezige geleidelijk opgaande bosranden gecombineerd met een doordacht bosbeheer kan deze populatie wat extra ruggensteun geven.

Figuur 5: Omwille van de nabijheid tot Floordambos en aanwezigheid van goed ontwikkelde bosranden, bomenrijen, vrijstaande bomen etc op zowel Brabantse Golf als het wachtbekken Brucargo komen soorten als Iepenpage en Keizersmantel aan hun trekken. Foto: Ilf Jacobs

(21)

21 Figuur 6: Binnen het projectgebied is een bijzonder robuuste meta-populatie aanwezig van de Iepenpage, een soort die te boek staat als 'Kwetsbaar' op de meest recente Rode Lijst. Foto: Ilf Jacobs

Figuur 7: Voor Eikenpage was 2018 een bijzonder goed jaar. De soort verblijft veruit het grootste deel van de tijd hoog in de boomkruinen van eiken. Tijdens sommige jaren, zoals 2018, duiken Eikenpages in grote getale op lagere hoogte op. Foto: Ilf Jacobs

(22)

22 3.2.2.4 Interessantste libellensoorten waargenomen aan waterpartijen

De waterpartijen binnen het onderzoeksgebied zijn grofweg in te delen in twee categorieën.

1/ de eerder artificiële (en grote) waterpartijen zoals het bufferbekken en de grote gracht.

Deze waterpartijen hebben voor ongewervelden een geringe waarde daar het ontbreekt aan voldoende oevervegetatie en de waterkwaliteit ondermaats is.

2/ kleinere waterpartijen met voldoende oevervegetaties zijn in geringe mate aanwezig op de Brabantse Golf. Vooral kleine poelen en/of plaatselijke verbredingen van beken vormen geschikte leefgebieden voor libellen en juffers.

Binnen het gebied werden twee juffersoorten waargenomen die houden van drijvende vegetaties in waterpartijen nl. Kleine roodoogjuffer - Erythromma viridulum (Charpentier, 1840) en Grote roodoogjuffer - Erythromma najas (Hansemann, 1823). Binnen het onderzoeksgebied maken deze soorten vooral gebruik van drijvende algenmatten. Deze algenmatten zijn vooral aanwezig in waterpartijen met een hoge beschikbaarheid aan nutriënten.

Verder werd binnen het onderzoeksgebied Zuidelijke keizerlibel - Anax parthenope (Selys, 1839) waargenomen. Vlaanderen bevindt zich aan de noordrand van het verspreidingsareaal van deze soort.

Deels omwille van klimaatverandering zal deze soort (met beperkte habitateisen) in de toekomst frequenter waargenomen worden.

Figuur 8: Kleine waterpartijen met beperkte aanwezigheid van oevervegetatie zijn aanwezig op Brabantse Golf.

Het wachtbekken en de gracht zijn omwille van de artificiële oevers en de slechte waterkwaliteit minder interessant voor libellensoorten. Foto: Ilf Jacobs

(23)

23

4 Referenties

De Knijf, G., Anselin, A., Goffart P. & M. Tailly 2006. De libellen (Odonata) van België: verspreiding - evolutie-habitats. Libellenwerkgroep Gomphus i.s.m. INBO, Brussel. 368 p.

Decleer, K., Devriese, H., Hofmans, K., Lock, K., Barenburg, B. & D. Maes 2000. Voorlopige atlas en ‘rode lijst’ van de sprinkhanen en krekels van België. Saltabel i.s.m. IN en KBIN, rapport IN2000/10.

Maes D., Vanreusel W., Jacobs I., Berwaerts K. & Van Dyck H. 2011. Een nieuwe Rode Lijst dagvlinders.

De IUCN-criteria toegepast in Vlaanderen. Natuur.focus 10 (2): 62-71, Natuurpunt Studie, Mechelen

(24)

24

5 Bijlagen

5.1 Bijlage 1: Weergave van alle geanalyseerde projectwaarnemingen van de

geselecteerde soortgroepen binnen het projectgebied

(25)

25

soortgroep familie naam_nl naam_lat datum aantal rode_lijst habitattyp

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Dagpauwoog Aglais io 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Kleine vos Aglais urticae 14/06/2012 1 Bijna in gevaar neen

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Keizersmantel Argynnis paphia 3/07/2014 1 Moment. niet in gevaar ja

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Hooibeestje Coenonympha pamphilus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Bruin zandoogje Maniola jurtina 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

(26)

26

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Bont zandoogje Pararge aegeria 1/05/2011 2 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 8/08/2015 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 8/08/2015 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 21/07/2012 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 24/03/2010 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Aurelia's (Nymphalidae) Atalanta Vanessa atalanta 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Bruin blauwtje Aricia agestis 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar ja

(27)

27

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Boomblauwtje Celastrina argiolus 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

(28)

28

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Eikenpage Favonius quercus 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar ja

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 10/09/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen

(29)

29

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Icarusblauwtje Polyommatus icarus 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Blauwtjes (Lycaenidae) Iepenpage Satyrium w-album 21/07/2012 1 Kwetsbaar neen

Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Dagvlinders Dikkopjes (Hesperiidae) Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Witjes (Pieridae) Citroenvlinder Gonepteryx rhamni 8/04/2018 1 Bijna in gevaar neen

Dagvlinders Witjes (Pieridae) Groot koolwitje Pieris brassicae 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Witjes (Pieridae) Klein geaderd witje Pieris napi 12/08/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Witjes (Pieridae) Klein geaderd witje Pieris napi 23/04/2012 1 Moment. niet in gevaar neen

Dagvlinders Witjes (Pieridae) Klein koolwitje Pieris rapae 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

(30)

30

Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Tweestippelig lieveheersbeestje Adalia bipunctata 15/06/2018 2 Kwetsbaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 28/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 28/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 31/03/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Meeldauwlieveheersbeestje Halyzia sedecimguttata 18/04/2019 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Meeldauwlieveheersbeestje Halyzia sedecimguttata 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis 15/06/2018 1 neen

Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Viervlekkig Aziatisch lieveheersbeestje

Harmonia axyridis f.

spectabilis 2/06/2018 1 neen

Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Veelstippig Aziatisch lieveheersbeestje

Harmonia axyridis f.

succinea 12/08/2018 1 neen

Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Ruigtelieveheersbeestje Hippodamia variegata 12/08/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) 22-stippelig lieveheersbeestje

Psyllobora

vigintiduopunctata 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Kevers Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) 22-stippelig lieveheersbeestje

Psyllobora

vigintiduopunctata 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen

Breedscheenjuffers

(Platycnemididae) Blauwe breedscheenjuffer Platycnemis pennipes 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen

Libellen Glazenmakers (Aeshnidae) Paardenbijter Aeshna mixta 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Libellen Glazenmakers (Aeshnidae) Grote keizerlibel Anax imperator 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen

(31)

31

Libellen Glazenmakers (Aeshnidae) Zuidelijke keizerlibel Anax parthenope 19/07/2018 1 Niet geëvalueerd neen

Libellen Korenbouten (Libellulidae) Vuurlibel Crocothemis erythraea 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen

Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 7 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 12 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 12 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 6 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

(32)

32

Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum 12/08/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum 12/08/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 10/09/2018 6 Moment. niet in gevaar neen Libellen Korenbouten (Libellulidae) Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 19/07/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 5 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 10/09/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Pantserjuffers (Lestidae) Houtpantserjuffer Chalcolestes viridis 15/06/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Azuurwaterjuffer Coenagrion puella 19/07/2018 15 Moment. niet in gevaar neen

(33)

33

Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Azuurwaterjuffer Coenagrion puella 15/06/2018 15 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Azuurwaterjuffer Coenagrion puella 15/06/2018 4 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Azuurwaterjuffer Coenagrion puella 15/06/2018 6 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Watersnuffel Enallagma cyathigerum 15/06/2018 2 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Watersnuffel Enallagma cyathigerum 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Watersnuffel Enallagma cyathigerum 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Grote roodoogjuffer Erythromma najas 15/06/2018 3 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Grote roodoogjuffer Erythromma najas 15/06/2018 30 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Grote roodoogjuffer Erythromma najas 15/06/2018 12 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Grote roodoogjuffer Erythromma najas 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Kleine roodoogjuffer Erythromma viridulum 19/07/2018 50 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Kleine roodoogjuffer Erythromma viridulum 19/07/2018 101 Moment. niet in gevaar neen

Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Lantaarntje Ischnura elegans 19/07/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Tengere grasjuffer Ischnura pumilio 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen Libellen Waterjuffers (Coenagrionidae) Vuurjuffer Pyrrhosoma nymphula 15/06/2018 1 Moment. niet in gevaar neen

Sprinkhanen Phaneropteridae Sikkelsprinkhaan Phaneroptera falcata 15/06/2018 2 neen

Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijk Spitskopje Conocephalus fuscus 15/06/2018 1 neen

Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale 10/09/2018 1 neen Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale 10/09/2018 3 neen Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale 10/09/2018 1 neen Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale 10/09/2018 2 neen Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Zuidelijke Boomsprinkhaan Meconema meridionale 10/09/2018 1 neen

Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Boomsprinkhaan Meconema thalassinum 10/09/2018 1 neen

Sprinkhanen Sabelsprinkhanen (Tettigoniidae) Grote Groene Sabelsprinkhaan Tettigonia viridissima 19/07/2018 1 neen

Sprinkhanen Veldsprinkhanen (Acrididae) Ratelaar Chorthippus biguttulus 19/07/2018 4 neen

(34)

34

Sprinkhanen Veldsprinkhanen (Acrididae) Bruine Sprinkhaan Chorthippus brunneus 15/06/2018 3 neen

Sprinkhanen

Veldsprinkhanen (Acrididae) Krasser

Pseudochorthippus

parallelus 15/06/2018 5 neen

Sprinkhanen

Veldsprinkhanen (Acrididae) Krasser

Pseudochorthippus

parallelus 19/07/2018 1 neen