Geert De Knijf
Libellenvereniging Vlaanderen – INBO
Monitoring van libellen in
Vlaanderen
• aanleiding • soortkeuze - selectiecriteria • overzicht soorten • 3 verschillende methoden – Transecttelling adulten – Transect larvenhuidjes
– Populatietelling per locatie
• gevraagde inspanning • discussie
Monitoring van libellen in Vlaanderen
• Verplichting om 6-jaarlijks te rapporteren aan EC hoe het gesteld is met de soorten en habitattypes
-> conservation status
• Wat wordt er over HRL soorten gevraagd?
• Range en verandering in range
• Populatiegrootte en trend van populatie
• Habitatrichtlijnsoorten
• Vlaams prioritaire soorten -> beleidskeuze • Selectiecriteria
HRL - soort op bijlage Habitatrichtlijn
A - Europese Rode Lijstsoort -> Kempense heidelibel
B - soort in West-Europa (Atlantisch) sterk onder druk staat, maar niet op Rode Lijst of HRL
M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4 Meetnet:
- Data worden verzameld via standaardprotocol dat steeds gevolgd wordt. - A priori vastgelegde locaties voor representatieve bemonstering.
Overzicht soorten
Soort HRL Rode Lijst VL Criteria Meetnet
Bosbeekjuffer - EN C 1 Maanwaterjuffer - EN B 1 Speerwaterjuffer - CR B 1 Variabele waterjuffer - EN C 1 Vroege glazenmaker - CR C 1 Beekrombout - EN C 1 Rivierrombout IV DD HRL 1 Hoogveenglanslibel - EN B 1 Kempense heidelibel - VU A 1
M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
HRL-soorten VRL-soorten Overige Vlaams Prioritaire Soorten
G-IHD voor soort?
Kostenefficiënt meetnet haalbaar? Synergie gestructureerde meetnetten prioritaire soorten
Er geldt een van volgende criteria: - Vlaanderen = zeer belangrijk
- Ruimtebehoevend (1)
-Vlaanderen belangrijk en status soort = ongunstig of ongekend (2)
- Indicator basisnatuur - Buiten regulier beleid - Soortenbeschermingsplan Ja
Nee
Ja
• vaste telroute
• Waterkant, homogeen habitat, water goed zichtbaar • route = 100m lang, of meer (max 500m) indien geschikt
biotoop aanwezig is
• 3 tellingen in vliegseizoen van de soort • elke route om de 3 jaar geteld
• telling tussen 11u en 16u30 • weercondities
Zonnig, niet meer dan 25% bewolking min 17°C
Matige wind (< 5 Beaufort) Niet bij neerslag
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Bosbeekjuffer, Variabele waterjuffer, Vroege glazenmaker
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Bosbeekjuffer, Variabele waterjuffer, Vroege glazenmaker
Transect - adulten
• 2m oever en 5m water worden geteld
• alle dieren worden geteld, (geen tenerals) • voorkeur visuele telling ipv gebruik netje
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Beekrombout & Rivierrombout
Transect - larvenhuidjes
• transect van 500m
• langsheen waterloop Beekrombout • alle huidjes verzamelen en tellen • positie op kaart intekenen
• 1uur per transect • Jaarlijks
• Beekrombout: 3 x (mei) • Rivierrombout:
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Transect - larvenhuidjes
• 2m oever en 5m water worden geteld
• alle dieren worden geteld, (geen tenerals!) • Visuele telling, geen netje
• Hoge aantallen juffertjes: schatting, per 10 tellen
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Speerwaterjuffer, Maanwaterjuffer, Hoogveenglanslibel, Kempense heidelibel, Gevlekte witsnuitlibel
Populatietelling per locatie
• Zeer beperkt aantal populaties: integraal opvolgen • Geringe aantallen -> lage detectiekans op vaste route • Locatie: waterpartij + directe omgeving (landhabitat) • Locatie wordt geteld gedurende 1uur
• Locatie op kaart intekenen • Jaarlijks
M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1
4
Populatietelling per locatie
Afbakening gebied
-
L euco rr h in ia p ec tor al i s in V laa nd e re n i n 2012 M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1
4
Populatietelling per locatie
• Telling tussen 11u en 16u30
Kempense heidelibel: 9u en 14u00
• Weercondities
Zonnig, niet meer dan 25% bewolking min 17°C
Matige wind (niet bij >4 Beaufort) Niet bij neerslag
M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Gevraagde inspanning
Soort #loc/y veldwerk(u) verwerking (u) TOT veldwerkdagen Bosbeekjuffer ** 10 15 3 30 Variabele waterjuffer ** 10 15 3 30* Vroege glazenmaker ** 10 15 3 30* Beekrombout 10 30 6 30 Rivierrombout 10 60 12 60 Maanwaterjuffer 7 14 2,8 14 Speerwaterjuffer 7 14 2,8 14* Hoogveenglanslibel 10 20 4 20* Kempense heidelibel 5 10 2 10 Gevlekte witsnuitlibel 10 20 4 20*
* deel van locaties is dezelfde, dus werklast ligt lager
** Bosbeek, variabele en vroege : 3jarige cyclus, totaal elk 30 locaties
3 bezoeken van 30 min
M on ito ri ng li b elle n in V la and er en L ib elle nstudie dag 2 0 1 4
Gevraagde inspanning
Soort #loc/y veldwerk(u) verwerking (u) TOT veldwerkdagen Bosbeekjuffer ** 10 15 3 30 Variabele waterjuffer ** 10 15 3 30* Vroege glazenmaker ** 10 15 3 30* Beekrombout 10 30 6 30 Rivierrombout 10 60 12 60 Maanwaterjuffer 7 14 2,8 14 Speerwaterjuffer 7 14 2,8 14* Hoogveenglanslibel 10 20 4 20* Kempense heidelibel 5 10 2 10 Gevlekte witsnuitlibel 10 20 4 20*
* deel van locaties is dezelfde, dus werklast ligt lager
** Bosbeek, variabele en vroege : 3jarige cyclus, totaal elk 30 locaties
3 bezoeken van 30 min
