Heilige woorden
Gespreksvormen over heilige teksten uit het jodendom, christendom en islam
Heilige boeken, zowel in het jodendom (Tora), het christendom (Bijbel) als de islam (Koran) spelen ze een heel belangrijke rol. Maar zijn die boeken Gods Woord, of het woord van mensen? Orthodox
of vrijzinnig: onder moslims, joden en christenen zijn er verschillende manieren om met de heilige boeken om te gaan. Hoe doen jullie dat eigenlijk? Een programma voor diep gravers en doorbijters.
Religies kunnen niet zonder 'hun' heilige boek. In zo'n boek is de mondelinge traditie op papier gezet. Zo ook die van de drie monotheïstische godsdiensten: de joodse bijbel (bij ons het Oude of Eerste Testament), de christelijke bijbel en de koran. En zodra het op papier staat, mag er geen woord, ja zelfs geen letter meer veranderd worden. Dat is maar goed ook, want anders zouden er teksten gewijzigd kunnen worden, goed voor 'eigen belangen'. Lastig is het trouwens ook. Want soms zijn teksten heel moeilijk te begrijpen. Of is een gebod of verbod zo gebonden aan de tijd en Voor wie
16+
Duur
60+ minuten
Thema
Geloofsopvoeding thuis
situatie waarin het werd opgesteld, dat het onmogelijk is om het anno nu toe te passen of na te leven.
PROGRAMMA
Doelstelling: omgang met heilige boeken onderzoeken Groepsgrootte: 3-15 personen
Tijdsduur: zestig minuten Materiaal: pen, papier en bijbel Vragen:
- Kunnen jullie een verhaal of tekst uit de bijbel opnoemen dat je wel graag zou willen veranderen voor je eigen belang?
- Welke teksten uit de bijbel vind je heel moeilijk te begrijpen?
- Welke geboden of verboden zijn volgens jou onmogelijk hier en nu na te leven?
- Welke geboden vind je moeilijk, maar wel heel waardevol om toe te passen?
Letterlijk?
Orthodox gelovigen houden het op Gods Woord, letterlijk. Niet-orthodoxen houden het op
menselijke woorden, geïnspireerd door geloof. De minste twijfel over het onfeilbare woord vind je wel bij de islam. Zelfs de taal waarin de koran is geschreven, is heilig. Voordeel van een 'onfeilbaar woord' is dat er geen interpretatieverschillen kunnen zijn. Wat er staat, staat er en zo is het.
Vragen
- Hoe letterlijk of vrij je de bijbel of de koran leest kan verschillen van persoon tot persoon, maar ook van groep tot groep of van stroming tot stroming. Wat zijn volgens jou de voordelen van een letterlijk benadering van de bijbel? En wat zijn de nadelen?
-Wat kunnen volgens jullie de voordelen van een vrije benadering van de bijbel zijn? Zijn er ook nadelen?
- Hoe lees je zelf de bijbel? Als onfeilbaar woord van God, als teksten die door mensen geschreven zijn, geïnspireerd door de Geest (dus te interpreteren) als een interessant en wijs verhaal uit die tijd of...? Probeer je eigen betekenis van de bijbel te beargumenteren en luister goed naar elkaar!
Eén God?
De joodse bijbel is verreweg het oudst. Het Nieuwe Testament kan niet zonder de joodse bijbel begrepen worden. Deels geldt dit ook voor de koran. In de koran is de eerste gezant Adam,
vervolgens Abraham, Mozes, David en Jezus. De laatste gezant is Mohammed en met Mohammed vervolmaakt God Zijn Openbaring.
Vraag
- Valt hieruit op te maken dat de God in de joodse bijbel en de joodschristelijke bijbel dezelfde
moet zijn als de God van de islam?
Gebruiksboek
De koran is in eerste instantie geen leerboek, maar een leefboek, een gebruiksboek. Die gebruiken kom je op allerlei manieren in het dagelijks leven in islamitische landen tegen:
- Geen afbeeldingen maken of bezitten.
- Het gebed vijfmaal per dag verrichten.
- Voordat je de koran ter hand neemt, moet je de rituele wassing verrichten.
- De Koran bevat teksten met een speciale kracht voor bepaalde gelegenheden.
Nu is de koran een boek dat niet vaak van A tot Z gelezen wordt. Veel moslims kennen bepaalde verhalen en kunnen belangrijke teksten opzeggen, maar ze kennen lang niet alles. (In het
christendom komt dat ook voor!) Gevolg is soms dat bepaalde gewoonten uit een cultuur (denk aan vrouwenbesnijdenis, maar ook aan het dragen van een hoofddoek of chador) gekoppeld worden aan koranuitspraken, die er niet zo staan als ze worden aangevoerd. Allah wordt dan aangehaald om die bepaalde traditie of heersende norm te ondersteunen.
Vraag
- Welke voorbeelden kennen jullie van christelijke opvattingen of tradities (cultureel, politiek, seksueel) die 'gerechtvaardigd' worden door bijbelteksten?
Kijk en vergelijk
Onderstaande gedachten zijn gebaseerd op de koran. Met welke teksten uit 'onze' bijbel zijn ze te vergelijken? Hoe lees je die teksten? Wat maken ze bij je los?
- De mens is de plaatsbekleder van God met de taak de wereld tot ontplooiing te brengen.
- Godsdienst is geen lichaam van leerstellingen en theologische waarheden; het is een levende geest van waarheid en een persoonlijke devotie tot God.
- De eerste levensbehoeften behoren alle mensen toe.
- De goede mensen zullen naar het paradijs gaan en de boosdoeners worden gestraft.
- De dood is niet het einde van de mens.
- De sociale verschillen zijn niet natuurlijk, niet eigen aan de mens. De in de wereld voorkomende ongelijkheid vertegenwoordigt het meest diepgewortelde kwaad.
- De armen hebben recht op een wettelijk aandeel van de rijken.
- Allah wekt ons door het aanhoudend zenden van profeten en geschriften tot het goede op, maar het is aan ons al dan niet naar zijn vermaningen te luisteren. Het wel of niet afdwalen van de juiste weg is niet Allahs wil, maar enkel en alleen onze wil. Vanaf het moment dat wij op aarde komen, tot aan het tijdstip dat wij haar moeten verlaten kunnen we van ons leven zelf maken wat we willen. En als wij niet de wil van Allah gedaan hebben, dan heeft Allah daar zeker kennis van gedragen. Maar alleen wij hebben het dan gewild, omdat wij geweigerd hebben te luisteren naar
de goddelijke roepstem, die nimmer opgehouden heeft ons te vermanen.
Bron: Religie in de mensheid -Islam.
uitgave van O.M.O., catecheseproject De Luzuzumiyyat (dwanggedichten)
De Arabische dichter Abu 'l-Ala al Maárri was een zeer pessimistische vrijdenker. Hij leefde van 973- 1057. Zijn teksten doen hier en daar denken aan de schrijver(s) van de boeken Psalmen en Prediker.
Maar Abu was meer een protestdichter. Hij protesteerde tegen alles wat in zijn ogen vies en voos was. En dat was nagenoeg alles en iedereen, inclusief hijzelf: 'waren alle zonen van Eva gelijk mij geaard, welk een gebroed had zij de aarde gebaard'. Hij had vooral moeite met de orthodoxie, waar de wet (leer) boven de mens uitgaat, en verwoordde dit heel subtiel: 'Wij hebben het leven lief uit afkeer van de dood en deze liefde maakt ons doodongelukkig.' Maar ook meer rechtstreeks:
Maárri
Het licht is verhuld, verduisterd,
ons geloof door huichelarij ontluisterd.
Zal een zegenrijke regen bewenen hen wier schaamte is verdwenen?
O wereld van kwaad, bidders, géén vromen heb ik op u waargenomen.
Laten onwetenden zich onthouden van leugenpraat:
er leeft op u niet één sterveling die God na staat.
O landen waarover rijken en armen gaan,
wanneer God voorbestemt tot een armzalig bestaan, is geen uwer bewoner bij machte het ongeluk te ontgaan, hoeveel predikers onder ons uitten niet een vermaan?
Hoeveel profeten zijn niet opgestaan?
Zij gingen heen, de ellende hield aan,
uw kwaal, ongeneeslijk en fataal, bleef voortbestaan.
Dat alles is een decreet, van God uitgegaan, maar wij, verstokte dwazen, wij willen er niet aan!
Psalm 12: 1-7
Grijp in, HEER! Niemand is nog trouw, geen mens spreekt nog de waarheid.
Ze beliegen elkaar allemaal,
vals en verraderlijk is hun woord.
HEER, snijd hun valse tongen af, moer de mond vol grootspraak
die zeggen: 'Met onze tong zijn we sterk, onze mond helpt ons, wie kan ons aan?' Zwakken en armen
zuchten onder het geweld
‘Om hen sta ik op,' zegt de HEER,
‘ik breng de redding die zij verlangen.' De woorden van de HEER zijn zuiver als zilver, gesmolten in de smeltkuil, gelouterd tot zevenmaal toe.
Vragen
- Hoe zouden jullie deze gedichten uitleggen?
- Kunnen jullie ook een tekst schrijven die vrome huichelarij verwoordt? Schrijf alleen of in kleine groepen een eigentijdse tekst over deze samenleving.
Dit programma is eerder gepubliceerd in en overgenomen uit Gr!p, 2006, nr 4, p. 16-17
