1
WG Nutriëntrecuperatie uit afvalwater
15 september 2020
Afspraken digitale vergadering
• Vraag/opmerking tijdens ppt: opsteken of post in chat
• Na ieder hoofdstuk mogelijkheid om vragen te stellen/opmerkingen te geven
2
Overzicht presentatie
• Inleiding
• Voorstelling Nutricycle Vlaanderen
• Voorstelling watercircle.be
• WG Nutriëntrecuperatie uit afvalwater
• Cases
• Symbioseplatform
• Brainstorm - discussie
3
4
2011
MIP-NUTRICYCLE
AN ONGOING JOURNEY
2011-2014
2011 2013
MANURESOURCE
AN ONGOING JOURNEY
2011-2014
MIP-NUTRICYCLE
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013
AN ONGOING JOURNEY
MANURESOURCE
2011
MIP-NUTRICYCLE
2011-2014
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013 2011
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013 2011
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
EIP
Focus Group Nutrient Recycling
2016-2017 2011
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
EIP
Focus Group Nutrient Recycling
2016-2017
2018-2022
H2020 NUTRI2CYCLE
EC Fertilizer Regulation
2019 2011
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
EIP
Focus Group Nutrient Recycling
H2020 NUTRI2CYCLE
EC Fertilizer Regulation
2019 2011
2013
Vlaams Nutriënt Platform
VLAK
2013
MANURESOURCE
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
EIP
Focus Group Nutrient Recycling
2016-2017
2018-2022
H2020 NUTRI2CYCLE
EC Fertilizer Regulation
2019
NUTRICYCLE VLAANDEREN
2020
VLAK
2011-2014
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2018-2022
H2020
NUTRI2CYCLE NUTRICYCLE
VLAANDEREN
2020
VLAK
2013
MANURESOURCE
AN ONGOING JOURNEY
MIP-NUTRICYCLE
2015
EC Circular Economy
Package
EIP
Focus Group Nutrient Recycling
2016-2017
H2020 NUTRI2CYCLE
EC Fertilizer Regulation
2019
NUTRICYCLE VLAANDEREN
2020
Waar staan we voor?
Kernopdracht
• Transitie van nutriëntverwijdering naar
nutriëntrecuperatie versnellen, faciliteren en ondersteunen
• Versnelde realisatie & implementatie van nutriënt recuperatie initiatieven
• Ondersteunend en verbindend werken
16
Wat gaan we doen?
Informeren & verbinden
• Bundeling lopende initiatieven op 1 website
• (Inter)nationaal onderzoek ➔ lokale taal & context
• Website, nieuwsbrief, evenementen, …
17
www.nutricycle.vlaanderen
Wat gaan we doen?
Informeren & verbinden
• Bundeling lopende initiatieven op 1 website
• (Inter)nationaal onderzoek ➔ lokale taal & context
• Website, nieuwsbrief, evenementen, …
Aanspreekpunt
• Loketfunctie: kruispunt: advies & doorverwijzing
18
nutricycle.vlaanderen@ugent.be
Wat gaan we doen?
Informeren & verbinden
• Bundeling lopende initiatieven op 1 website
• (Inter)nationaal onderzoek ➔ lokale taal & context
• Website, nieuwsbrief, evenementen, …
Aanspreekpunt
• Loketfunctie: kruispunt: advies & doorverwijzing
Ondersteunen
• In kaart brengen noden voor transitie (thematische werkgroepen)
• Actieplan ‘Transitie nutriëntverwijdering naar nutriëntrecuperatie’
19
Verwerking ➔ Recuperatie
20
Water
Mest
Agro- Voeding
Duurzame afzet
& bodemgebruik
Verwerking ➔ Recuperatie
21
Water
Mest
Agro- Voeding
Duurzame afzet
& bodemgebruik
Alternatieve afzet (vb single cell proteïne, eendenkroos, insecten)
Verwerking ➔ Recuperatie
22
Water
Mest
Agro- Voeding
Duurzame afzet
& bodemgebruik
04-09-2020
28-09-2020
Voorstelling watercircle.be
27
watercircle.be vzw
(voormalig TNAV)Sectorfederatie voor de watertechnologiebedrijven
+/- 100 leden: bedrijven & kenniscentra→ Indirect eindgebruikers
“Flow of Technology”
• Netwerking
• Innovatie
• Marktontwikkeling
Activiteiten
• Netwerking
Ledenevents (AMI, demonstratie- en infosessies etc.)
• Innovatie
Eigen projecten: De Blauwe Cirkel (2012-2016) IntelSens (2016-2018)
KO-Water (2018-2020)
Deelname in andere projecten met kenniscentra, industrie of clusters
• Marktontwikkeling
Actief opvolgen en interageren met overheid Beurzen
Communicatie
• Website: www.watercircle.be
• Nieuwsbrieven:
• Eigen nieuwsbrieven
• Vakblad Aquarama
• Infosessies en co-creatie workshops
• Beurzen en workshops
• Aquarama
• Aqua NL
• etc.
• Samenwerking met federaties
Contact: matthias.mertens@watercircle.be
Belgian Membrane Group (BMG)
• Netwerking membraantechnologie
• Samenwerking tussen industrie en kenniscentra
• Samenwerking met buitenland:
• Nederlandse Membraan Genootschap (NMG)
• Deutsche Gesellschaft für Membrantechnik (DGMT)
• Activiteiten:
• Membraan posterdag
• Demonstratie activiteiten
‘Flow of Technology’
VZW watercircle.be Looierijstraat 14
8750 Wingene Matthias Mertens
Algemeen manager
matthias.mertens@watercircle.be Valérie Verjans
Project ingenieur
valerie.verjans@watercircle.be info@watercircle.be
www.watercircle.be
WG afvalwater - doel
• Actiepunten formuleren om de omslag naar nutriëntrecuperatie te realiseren
• Focus en prioriteiten vastleggen
• Inventaris
• Technologie (TRL 6-7)
• Sector - nutriënt
• Knelpunten detecteren
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
Nutrient recovery
@DE NIEUWE DOKKENWG Nutriëntrecuperatie - Nutricycle Vlaanderen
Concept for future urban material flows
Rost G., Maier K., Böhm M., Londong J. (2015). Auswirkungen eines technischen Paradigmenwechsels auf die wasserwirtschaftliche Organisation in strukturschwachen ländlichen Räumen, Raumforschung und Raumordnung, Volume 73, Number 5, Springer, ISSN 0034-0111, pp.343-356
food
groundwater recharge
drinking water
industry
recycling electricity
& heat
process water
energy production soil
Potassium
Phosphorus Nitrogen
Carbon
K C P
N treatment
energy
grey water
black water
&
solid organic waste
yellow water, urine
quality & quantity of waters is good
Concept for future urban material flows
New Alternative Sanitation Systems (NASS)
precipitation agiculture
settlement
46
Run4Life partners
15 partners
Start Date:01/06/2017 End date: 31/05/2021
EC Contribution: 6.239.340
47
ZERO WASTEWATER WITH RECOVERY OF ENERGY & NUTRIENTS
2500 MWh wasteheat 30.000 m³ water
1.500kg green fertilizer
2/3 process heat Christeyns
1/3 from wastewater
ZAWENT EXPLAINED
KITCHEN WASTE
RESIDENTIAL WASTEWATER
VACUUM TOILETS
GREY WATER
AEROBIC SLUDGE BLACK WATER
ANAEROBIC DIGESTOR (UASB)
STRUVITE BIOGAS
ENERGY GREEN AREAS
ANAEROBIC SLUDGE
INCINERATION
N- recovery
SHOWERS, WASHING MACHINES
AEROBIC WATER TREATMENT (aMBR)
EFFLUENT WATER
REVERSE OSMOSE
SOAPFACTORY CHRISTEYNS WASTEHEAT
HEATPUMP
ZAWENT EXPLAINED
DuCoop cvba
>400 wooneenheden+ stadscomplex (scholen, sportinfrastructuur etc.) 2024
2019 2021
>400 Housing units+ City complex (schools, sports infrastructure etc.)
51
53
54
55
Lieven Demolder
Clean Energy Innovative Projects CVBA Phone: +32 (0)498 72 62 07
lieven.demolder@cleanergyinvest.be
www.ducoop.be
The Run4Life project receives funding from the EU Horizon 2020 Research and Innovation programme,GA no 730285.
Operationele Groep :
WATERKETEN
Wat is een OPERATIONELE GROEP?
EIP = Europees Partnerschap voor Innovatie
Innovatie in de land-&tuinbouwsector
Vlaams Programmeringsdocument voor Plattelands ontwikkeling (PDPO III)
Operationele Groep
Concreet vraagstuk uit de praktijk
Betrokken actoren
Aanleiding WATERKETEN
OG Oproep 2019
“Gewapend tegen waterschaarste”
Droogte 2018 / 2019
Vraag bij industrie voor afname effluent als irrigatie water
Captatieverbod
Landbouw zoekt alternatieve waterbron
Onduidelijk kader voor beide partijen
Waterketen
Waterketen - Consortium
Landbouwers Effluent
“producenten”
Overheden
Middenveld
Dienstverleners
Onderzoek
Jan Verbist
DLV / Profex Labo Ecca Vlaco
LIPA Olen Agrogas Dirk Bernaerts
Tieneke Prinse Mark Huybregts Louis Van den Borne
Dirk Van Ginhoven Jef Daems
VMM Vlaco
watercircle.be
UGent - EcoChem
BASIS : DOEL VAN HET PROJECT
Afvalwater
Bedrijf X Waterzuivering Lozing op
oppervlaktewater
Oppervlaktewater
Irrigatie tijdens
droogte Landbouwgewassen
Captatie oppervlakte
water
X
Langdurige droogte
Voorwaarden ?
Slachthuis & rendering Zuivel
Aardappelverwerking Vergisting
Brouwerij
Aardappel Maïs
Bladgroenten Koolgewassen Niet-voeding Kwaliteit
Wettelijk kader
Deeldoelen:
Inventarisatie effluent waterzuiveringen
Afhankelijk van aanwezige technieken
Kwaliteit (beschikbare data / nieuwe analyses / beschikbare nutriënten Randeffecten (bv. seizoensafhankelijkheid)
Gewas-gebonden voorwaarden
Literatuurstudie / lopende projecten Nieuwe labotesten
Beschrijving wettelijk kader
Voor landbouw : omslag tss. Water (grondstof) en bodemverbeterend middel
Impact benutten dierlijke bijproducten in productie
Voor water-aanbrenger : impact op heffingen Mogelijkheden audit-systeem
Brede communicatie resultaten
Concrete cases Klankbordgroep
CONCRETE DOELEN VAN HET PROJECT
Hoofddoel =
aftoetsingsmatrix
Alternatieve waterbron (effluent)
Nutrienten binnen waterhergebruik
Hoogwaardig water
Nutriënten-water
Minder doorgedreven WZI Proces
Bijkomende zuiveringsstap Nutriënten
stroom
Nutriënten stroom - Valorisatie zoutstroom
- Mestwetgeving
- Bijkomende investering - Goedkopere alternatieven
- Wie betaalt?
- Water als nutriëntenbron
- Aanbod/vraag moeilijker af te stemmen
- Energie besparing (WZI)
LIES BAMELIS FILIP RAYMAEKERS lba@unitedexperts.be fr@unitedexperts.be
0499 14 08 58 0495 29 25 09
www.dlv.be | info@dlv.be | 0800 90 910
S MART S YMBIOSE
I NDUSTRIËLE SYMBIOSE & CE
I NTRODUCTIE WEBTOOL IN 2020
Symbioseteam (VITO)
• Bedrijfsbezoeken en presentaties
• Databank opbouwen (nevenstromen, technologieën, expertise)
• Workshops organiseren
• Matches maken om business opportuniteiten te identificeren en te initiëren en opvolging
• Projecten lanceren
• Overleg met sectororganisaties, partners, OVAM, kenniscentra, competentiepolen, andere projecten, …
• Webtool: beheer & support voor gebruikers
• Rapporteren geagreggeerde data aan OVAM
OVAM
• Ontwikkeling webtool
• Gebruik van geagreggeerde data voor beleid
• Financiële ondersteuning symbioseteam en webtool
W AT IS DE ROL VAN S YMBIOSETEAM /OVAM?
W IE KAN GEBRUIK MAKEN VAN HET PLATFORM ?
Type ondernemingen:
• Ondernemingen die materialen produceren
• Ondernemingen die materialen gebruiken
• Intermediairen, namelijk:
• Afvalverwerkers
• Afvalinzamelaars
• Milieu consultants
• Traders
• Technologie leveranciers
• Onderzoeksinstellingen
• Kenniscentra & sectorfederaties
Sectoren:
Agri-voeding, chemie, kunststof, bouw, biomassa, textiel, recyclage, maatwerkbedrijven, …
W AT ZIJN JOUW VOORDELEN ?
Voordelen:
• Vermindering klimaatimpact
• Vermindering materiaalkost en afvalkost
• Creatie materiaalopbrengsten
• Risicobeperking supply chain
• Uitbreiding netwerk materiaalvalorisatie
• Advies en ondersteuning door het symbioseteam (VITO), samen met kennis- en onderzoekscentra
H OE WERKT HET SYMBIOSEPLATFORM ?
H OE KAN IK REGISTREREN ?
Gebruikersbeheer van de Vlaamse Overheid
• Hoofdtoegangsbeheerder (HTB) aanstellen per organisatie
• Toegang per persoon en per platform onder beheer van HTB
Bel 1700 of vraag hulp aan het symbioseteam Wie is uw hoofdtoegangsbeheerder?
Nog geen hoofdtoegangsbeheerder?
Alternatief: e-mailadres & wachtwoord
Registratie aan de hand van e-mailadres en wachtwoord beschikbaar vanaf September 2020.
?
H ULP NODIG ?
Het symbioseteam helpt u met
• Registratie en gebruik van het online platform
• Zoeken naar aanbieders/vragers voor specifieke materialen
Yannick Dylst
+32 479 77 64 83
info@smartsymbiose.com
yannick.symbiose@outlook.com Johan Gemoets
+32 477 41 21 09
info@smartsymbiose.com
johan.symbiose@outlook.com
WG Nutriëntrecuperatie uit afvalwater
• Te bespreken:
• Op welke waterstromen willen we inzetten
• Welke nutriënten zijn prioritair?
• Welke knelpunten moeten worden aangepakt
• Is er nood aan een plan – concrete doelstellingen
77
Startpunt: oplijsting lopende initiatieven
• FOCUS: Prioriteit aan hoge TRL om omslag te realiseren
• N-recuperatie
• Ammonium uit afvalwater, urine, slib, …
• P-recuperatie
• Productie van struviet in RWZI en uit urine
• P-recuperatie na thermochemische behandelingen (verbranding, pyrolyse, plasma,…)
78
Lopende initiatieven
• C-recuperatie
• als bodemverbeterend middel
• cellulose voor gebruik als isolatiemateriaal, papiervezel of asfaltcomponent.
• Extractie van alginaten uit slib voor toepassingen als andere bindmiddel in beton
• Waterrecuperatie:
• filtertechnologie met recuperatie van nutriënten en/of hergebruik water
• Circulaire systemen
79
Tricider
• Klik op de link in de chatbox
• Stem en/of voeg ideeën toe
80
Stelling 1
• Welke elementen bepalen de focus voor de WG afvalwater?
• Milieu-impact nutriënt
• Economische waarde nutriënt
• TRL technologie
• Volumepotentieel
http://www.tricider.com/brainstorming/2UHjFnjL9qd
81
Stelling 2
• Op welke nutriënten moeten we focussen binnen deze werkgroep?
• Stikstof
• Fosfor
• Koolstof
• Micronutriënten
• Zware metalen
• Water als ‘nutriënt’
• Combinatie van bovenstaande
• Andere
http://www.tricider.com/brainstorming/3A2RXEQsUZJ
82
Stelling 3
• Op welke afvalwaterstromen focussen we?
• Afvalwater RWZI
• Afvalwater (agro)industrie
• Afvalwater landbouw
• Drainagewater landbouw
• Alle voorgaande
• Andere
http://www.tricider.com/brainstorming/2vcHWgppD6l
83
Stelling 4
• Vlaanderen kent regelmatig droogteperiodes. Is het interessant om fertigatie en irrigatie van (behandeld) afvalwater in deze WG me te nemen?
• Ja
• Neen
http://www.tricider.com/brainstorming/33a0jSomAYF
84
Stelling 5
• Kan symbiose voor afvalwater een meerwaarde betekenen?
• Ja
• Neen
• Geen mening
http://www.tricider.com/brainstorming/37mFesWDQqN
85
Stelling 6
• Welke knelpunten verhinderen momenteel de recuperatie?
• Technologisch
• Financieel
• Wettelijk
• Kwaliteit
http://www.tricider.com/brainstorming/3N3RfesxjS7
86
Stelling 7
• Welke actiepunten zijn nodig om de transitie mogelijk te maken?
http://www.tricider.com/brainstorming/30v8hR6WFON
87
To do’s
• Alle input welkom, ook achteraf
• Verslag WG 15/9
• Behoefte aan specifieke brochures? Suggesties welkom!
88
www.nutricycle.vlaanderen nutricycle.vlaanderen@ugent.be
29/09/2020 NUTRICYCLE VLAANDEREN
