Tekststructuren en schema s, een studievaardigheid.

Tekststructuren en schema’s, een studievaardigheid.

1. De probleem-oplossing structuur

lastig antwoord

knelpunt hulp bieden

moeilijkheid helpen

moeilijke kwestie handreiking

vraagstuk steun

opgaaf maatregelen

probleem oplossingen

Het probleem was, dat er niet genoeg ruimte meer op mijn iPod was.

Ik heb het opgelost, door er wat oude muziek af te halen. Ik had ook

de iPod van mijn broer kunnen lenen

Opdracht 2: ontdek problemen, oplossingen en signaalwoorden in tekst 1.

a. Het probleem in bovenstaande tekst is dat er bij scholen dagelijks ………

ontstaan.

b. De oplossing is, dat meer kinderen fietsend of ………naar school moeten gaan.

c. Het signaalwoord van de probleem-oplossing-structuur is ………

Opdracht 3: zinnen zoeken in tekst 2.

Tekst 2:

De zin waarin een probleem (en een oorzaak ) vermeld wordt, is:

………

De zin waarin een gevolg vermeld wordt, is:

………..

De zin waarin een oplossing vermeld wordt, is:

………..

De zin waarin een signaalwoord voor de probleem-oplossing-structuur vermeld wordt, is:

……….

Onthoud: een tekst of een alinea kan opgebouwd zijn via de probleem- oplossing-structuur. Dat herken je aan de signaalwoorden.

Elke schooldag hetzelfde probleem: tientallen ouders proberen op hetzelfde tijdstip op hetzelfde plekje hun auto te parkeren. Liefst pal voor de deur van de school, want papa of mama heeft maar weinig tijd en het werk wacht. Dat levert chaotische en soms ronduit gevaarlijke situaties op. 3VO, de organisatie voor veilig verkeer, vindt dat kinderen alleen bij uitzondering met de auto naar school gebracht zouden moeten worden. Fietsen of lopen is veel beter en zo vallen er minder gewonden en doden.

"Mijn tanden en kiezen pasten niet mooi op elkaar. Daardoor kon ik niet zo goed bijten en kauwen als andere kinderen.

Nu heb ik een beugel. Voor mij is dat een uitkomst!"

2. De overeenkomst-verschil structuur

Lees tekst 3.

Tekst 3 .

Het voordeel van een schema is dat je lange teksten in een eenvoudig plaatje weer kunt geven. Een schema is een soort samenvatting. Als je verschillen en overeenkomsten vervolgens uit je hoofd wilt leren, hoef je de hele tekst niet telkens opnieuw te lezen. Schematiseren is een studievaardigheid.

Belangrijke signaalwoorden bij de overeenkomst-verschil-structuur zijn: net als, overeenkomen, met elkaar gemeen hebben, onderscheid, afwijken, verschillen.

Bijen communiceren met elkaar door te 'dansen' (op en neer te vliegen). De

verticale dans, de ronde dans of de waggeldans; alle hebben ze bepaalde

betekenissen. De verschillende vormen van dans bevatten een boodschap

aan het adres van andere bijen. Door te dansen maakt een bij aan de andere

bijen bijvoorbeeld duidelijk waar een voedselbron zich bevindt en hoe groot

de voedselbron is. De overeenkomst met de mens is dat ook mensen

elkaar boodschappen kunnen overbrengen. Het verschil is, dat mensen dit

ook met woorden doen

Opdracht 9: Lees tekst 4 en beoordeel welk schema het best bij de tekst past.

Tekst 4

Onthoud: als een tekst of een alinea opgebouwd is via de overeenkomst-verschil- structuur, dan worden er meestal vergelijkingen gemaakt tussen twee of meer dingen. Het is dan erg handig om die in een schema te plaatsen. Schematiseren is bij deze tekststructuur een belangrijke studievaardigheid.

Voedselallergie en voedselintolerantie vergeleken

Het lijkt alsof voedselallergie en voedselintolerantie eenvoudige en duidelijk

herkenbare aandoeningen zijn. Dat is in de praktijk niet zo. In beide gevallen krijg je klachten door voeding. Ook de behandeling komt sterk overeen: je moet een dieet volgen. Het kan dus lastig zijn om vast te stellen wat er precies aan de hand is: allergie of intolerantie. We vergelijken een aantal kenmerken.

Bij een voedselallergie ontstaan de klachten meestal snel na het eten van voedsel.

Kleine hoeveelheden kunnen al (soms ernstige) klachten veroorzaken. Vaak zijn er allergische afweerstoffen in het bloed aantoonbaar, gericht tegen een bepaald voedingsmiddel.

Bij voedselintolerantie ontstaan de klachten over het algemeen pas enige tijd na het eten van voedsel. Je moet een flinke hoeveelheid voedsel nemen, voordat de klachten ontstaan. Er zijn geen allergische afweerstoffen aan te tonen in het bloed.

De verschillen tussen voedselallergie en voedselintolerantie helpen je vast te stellen van welke aandoening er sprake is

.

C. De oorzaak-gevolg-structuur

Tekst 5

Als gevolg van de aanhoudende regen zijn diverse straten blank komen te staan.

In tekst 10 is de oorzaak (namelijk de aanhoudende regen) de aanleiding met als gevolg:

straten onder water. Er is in deze tekst dus één oorzaak en één gevolg. Zo schrijf je dat in een schema.

Belangrijke signaalwoorden bij de oorzaak-gevolg-structuur zijn: daardoor, hierdoor, waardoor, gevolg, ten gevolge van, als gevolg van, oorzaak, veroorzaken.

Opdracht 10: ontdek signaalwoorden, oorzaken en gevolgen in onderstaande teksten.

Tekst 6

Hetsignaalwoord van de oorzaak-gevolg-structuur in tekst 6, is: ………

Het gevolg waarvan sprake is, is ………

Oorzaak 1 is hiervoor is: ………

Oorzaak 2 is hiervoor is: ………

Tekst 7

Het signaalwoord van de oorzaak-gevolg-structuur is: ……….

De oorzaak waarvan sprake is, is: ………

Gevolg 1 hiervan is: Johan is nu veel ………..

Gevolg 2: Johan kan nu zelfs ………

Eén op de acht kinderen is te zwaar. Ten opzichte van 20 jaar geleden is het aantal kinderen met overgewicht verdubbeld; maar liefst één op de acht Nederlandse schoolkinderen is te zwaar en nog meer kinderen dreigen dat te worden. De verwachting is dat de groep te dikke kinderen de komende jaren nog meer zal toenemen. Overgewicht wordt niet alleen veroorzaakt doordat kinderen teveel eten, maar vooral door te weinig beweging. Daarom zijn een gezonde voeding en voldoende beweging erg belangrijk

Dolfijnentherapie

Johan (10 jaar en autistisch) heeft in Curaçao therapie met dolfijnen gehad.

Als gevolg daarvan is hij veel beter aanspreekbaar geworden. Hij is nu zelfs in staat, om eenvoudige vragen te beantwoorden.

Tekst 8

Signaalwoord 1 van de oorzaak-gevolg-structuur is: ………

Signaalwoord 2 van de oorzaak-gevolg-structuur is: ………

De oorzaak is de vele ………..

Het gevolg is ……….

Het gevolg daar weer van is dat jaarlijks ……… eerder dood gaan

Onthoud: een tekst of een alinea kan opgebouwd zijn via de oorzaak-gevolg- structuur. Dat herken je aan de signaalwoorden. Een tekst met deze structuur komt veel voor bij vakken als geschiedenis en aardrijkskunde.

De vele auto's op de snelweg veroorzaken een hoop luchtverontreiniging.

Hierdoor gaan jaarlijks ca. 4500 mensen eerder dood. Je kunt beter niet langs een snelweg gaan wonen.

D. Middel-doel-structuur

Tekst 9

Het doel van Robert was: bij het clubje horen. Het middel vertelt hoe Robert zijn doel wil bereiken. Roberts middelen

zijn: zich stoerder gedragen, anders kleden. In een schema:

Signaalwoorden bij de middel-doel-structuur zijn:

om, daarom, doel, om dat te bereiken, door, door middel van (d.m.v.), middelen.

Opdracht 12. Lees tekst 10 en 11 en beantwoord de vragen.

Tekst 10

De signaalwoorden van de middel-doel-structuur in tekst 10 zijn …………. en ………

Het doel van de fabrikanten is ………

Middel 1 is ………..

Middel 2 is ……….

Middel 3 is ……….

Tekst 11

Het signaalwoord van de middel-doel-structuur in de tekst is ………..

Het doel is dat de zoon leert ………..

Middel 1 is………. Middel 2 is …..……….

Onthoud: een tekst of een alinea kan opgebouwd zijn via de middel-doel-structuur.

Dat herken je aan de signaalwoorden.

In de brugklas voelde Robert zich ineens niet meer happy. Hij miste zijn vrienden van de basisschool. In zijn nieuwe brugklas waren er niet veel jongens waarmee hij bevriend was. Er was een groepje jongens waar hij soms bij ging staan. Om bij dit clubje te horen, ging Robert zich stoerder gedragen en zich anders kleden

Fabrikanten van voedingsproducten willen veel verkopen. Om dat te bereiken gebruiken ze in hun productinformatie slimme termen als 'geen vet', 'extra vitamines' en 'licht verteerbaar'. Ook hebben ze regelmatig kortingsacties. Tenslotte spelen ze handig in op verlangens van mensen d.m.v. reclamekreten als 'de lekkerste' en 'eenvoudig te bereiden'.

Mijn zoon moet leren met geld om te gaan. Daarom geven we hem

kledinggeld, waarvan hij zelf zijn kleren moet kopen. Van zijn opa en oma krijgt hij soms 'spaargeld'. Dat moet hij dus op zijn rekening zetten voor later. Mijn man en ik gebruiken vaak het spreekwoord: jong geleerd is oud gedaan.

E. Opsomming structuur

Ook de opsomming-structuur herken je aan zijn signaalwoorden, Kijk maar naar tekst 12: in de eerste plaats, in de tweede plaats, in de laatste plaats. Nog meer signaalwoorden zijn:

ook, tenslotte, vervolgens, ten eerste, allereerst,

Het 'schema' bestaat uit opsommingstekens, bijvoorbeeld streepjes:

- verzamelaar;

- mooie compositie;

- voldoende gespaard.

Opdracht 12: ontdek de signaalwoorden in onderstaande tekst.

Signaal 1 ……….

Signaal 2 ………..

Signaal 3 ………..

Signaal 4 ………..

Tekst 13:.

Onthoud: een tekst of een alinea kan opgebouwd zijn via de opsomming-structuur.

Eindopdracht 13: kies een tekst uit een boek van aardrijkskunde, geschiedenis of biologie.

Lees de tekst, probeer de structuur van de tekst te vinden en maak er een schema bij.

Ik zal je uitleggen waarom ik dit schilderij graag zou willen kopen. In de eerste plaats ben ik een verzamelaar van schilderijen van Mondriaan. In de tweede plaats vind ik de compositie van dit schilderij erg mooi. En in de laatste plaats heb ik op dit moment voldoende gespaard, om weer een schilderij te kunnen kopen!

Kinderen eerst!

Ik ben onlangs lid geworden van Kids United van de organisatie Unicef. Waarom? Omdat ik vind dat deze organisatie heel goed werk doet.

Ten eerste zorgt ze ervoor dat kinderen in arme landen naar school kunnen en niet hoeven te werken. Unicef regelt leraren en de lesmaterialen.

Ten tweede zorgt Unicef voor de opvang van oorlogskinderen, straatkinderen en andere alleenstaande kinderen. Dat ik zelf niet zo'n kind ben, is eigenlijk alleen maar geluk. Het is maar net waar je geboren wordt, toch?

Ten derde voorkomt Unicef dat kinderen ziek worden, door ze in te enten en pompen voor schoon drinkwater te verzorgen. Ook geeft ze voorlichting over gezonde voeding.

Wat ik in de laatste plaats ook belangrijk vind, is dat Unicef helpt bij natuurrampen. Het is natuurlijk veel werk, om al die huizen na een ramp weer op te bouwen.

Als je lid bent van Kids United, krijg je vijf keer per jaar een clubblad met verhalen over hoe kinderen leven. Ik ben blij, dat ik lid geworden ben